Die See van Galilea – Coen Slabber

Die See van Galilea is die grootste varswater- meer in Israel. In die Bybel staan dit onder verskillende name bekend: Gennesaretmeer (Numeri 34:11; Josua 12:3; Lukas 5:1); die See van Tiberias (Johannes 6:1). In die Ou Afrikaanse vertaling lees ons in Josua 34:11 van die meer Kinneret. In Hebreeus is ’n kinnor ’n harp en die meer is harpvormig. Herodes Antipas het die stad Tiberias, vernoem na die destydse Romeinse keiser, aan die suid-westelike hoek van die meer gebou. Hierdie stad was naby warmbronne geleë. Die algemeenste naam is egter die See van Galilea, vernoem na die streek net wes van die See.

Hierdie is ‘’n skets van die See van Galilea volgens Google Images

Die See van Galilea is in die skeurvallei van die Jordaan-rivier geleë ongeveer 100 km noord van Jerusalem. Dit is omring deur bergreekse. In die tyd van Jesus was daar heelwat klein dorpies al langs die kus van die see – Kapernaum, Betsaida, Magdala, Tiberias, ens. Die invloei kom van die Jordaan-rivier wat sy oorsprong by Berg Hermon het. Die uitvloei is ook deur die Jordaan-rivier. Van die See van Galilea vloei die Jordaan om ongeveer 105 km verder in die Dooie See te loop.

Die See van Galilea is ongeveer 20 km lank en 13 km breed en is 210 meter onder seevlak geleë. Op sy diepste is dit 60 meter. Daar is baie vis in die meer en visvang was ’n belangrike industrie. Ons sien dat Petrus en Andreas en Johannes en Jakobus deur Jesus as dissipels geroep is terwyl hulle visgevang het of besig was om die nette reg te maak.

Die See was berug vir die erge storms wat baie vinnig opgekom het. Dit was as gevolg van die botsing van warm en koue lug en die klowe in die omliggende berge wat ’n soort van tregter-effek gehad het.

Baie van die gebeure in Jesus se lewe speel naby die See van Galilea af:

•  Jesus het hom gaan vestig in Kapernaum by die see (Matteus 4:13).
•  Jesus het baie wonderdade in Kapernaum verrig (Matteus 11:23).
•  Jesus het sy bergrede, volgens die tradisionele siening, naby Kapernaum gehou.
•  Weens die subtropiese klimaat en die warmbronne wat volgens die mense genesende kragte gehad het, was daar baie siek mense gekonsentreer in hierdie omgewing. Hy het baie siekes wat allerhande kwale gehad het, gesond gemaak en bose geeste uitgedrywe (Markus 1:34)
•  Die twee besetenes in Gadara is genees toe Jesus die bose geeste uit hulle in ’n trop varke gestuur het. Die hele trop het meteens op loop gesit teen die hang af, die see-in en het in die water versuip (Matteus 8:32). Hierdie gebeurtenis het aan die oostekant van die See gebeur.
•  Jesus het die hewige storm wat op die see losgebars het stilgemaak (Matteus 8:23).
•  Jesus het op die See van Galilea geloop (Matteus 14:22 ev).

Ons kan sien dat hierdie relatief klein stukkie water ‘n baie belangrike rol in die bediening van Jesus gespeel het.

Skrywer: Dr Coen Slabber

Oorlogvoering in die Ou Testament (3) – Coen Slabber

Ons het reeds na vestingstede en maniere om vestingstede in te neem, gekyk. Maar jy het ook mense/soldate nodig. Het Israel ‘n weermag gehad?

Na die uittog uit Egipte was Israel georganiseer in stamme en afdelings. In Numeri 2 lees ons van hierdie kamporde. Hierdie stamme was later die basis vir die militêre orde. In Numeri 31 kry Moses ‘n opdrag van die Here om die Midianiete te straf. Elke stam moes ‘n duisend man stuur om te gaan veg. Ons lees dat daar bevelvoerders oor ‘n duisend en oor ‘n honderd man was. Elke soldaat was onder die beheer van sy eie leiers. Sekere mense is vrygestel van militêre diens: diegene wat ‘n huis gebou en dit nog nie betrek het nie; wie ‘n wingerd geplant het en nog nie van die druiwe geëet het nie; wie verloof geraak het, maar nog nie getroud was nie; diegene wat bang was en gebewe het (Deuteronomium 20:5 – 8).

Hierdie was nie ‘n permanente weermag nie. Sodra daar ‘n krisis opduik, is die manskappe opgeroep. Sodra die krisis verby was, is die manskappe weer huis toe. Die voorsiening van voorrade (byvoorbeeld kos) was die verantwoordelikheid van elke stam. Toe Isai vir Dawid stuur om kos vir sy broers te neem, stuur hy sommer iets saam vir die aanvoerder van die afdeling (1 Samuel 17:18). In Rigters 19:10 lees ons dat 10% van die manskappe uitgesoek is om kos by die volk te gaan haal.

Later kry ons ‘n mate van spesialisering. So was die manne van Bejamin baie bedrewe met pyl en boog en die manne van Naftali met spies en skild (1 Kronieke 12:24 – 38). Die soldate is nie betaal nie, maar het elkeen ‘n deel van die buit gekry.

Eers na die koningskap ingestel is, het Israel ‘n professionele weermag gekry. Saul het vir hom drie afdelings van ‘n duisend man elk uit Istrael gekies as sy leër. Hy was bevelvoerder oor twee afdelings en Jonatan oor een (1 Samuel 13:2). Dit was nodig, want die Filistyne het Israel voortdurend geteister. Later het Saul vir Abner as hoof van die leër aangestel. Die aantal voltydse soldate was maar min, maar Israel het ‘n groot reserwemag gehad (1 Kronieke 27:1 – 15).

Toe Dawid vir Saul gevlug het, het hy ‘n kerngroep van 600 manne by hom gehad. Toe hy koning word, het hy vir Joab as die bevelvoerder van die professionele leër aangestel. Benaja is aangestel oor die koning se Filistynse lyfwag (2 Samuel 8:17 – 18). Dit is interessant dat Dawid nie Israeliete gebruik het vir sy lyfwag nie. Daar word ook elders van huursoldate melding gemaak. Ons lees van Ittai die man uit Gat (2 Samuel 15:19) en Urija die Hetiet (die man van Batseba – 2 Samuel 11:6).

Salomo het ‘n sterk weermag op die been gebring. Hy het 1 400 strydwaens en 12 000 ruiters gehad (1 Konings 10:26). Die perde en waens moes hy invoer uit onder andere Egipte. Dit het baie geld gekos. Hierdie swaar las wat hy op die inwoners geplaas het, was een van die redes vir die skeuring van die ryk.

Laastens kyk ons na ‘n paar spesifieke strategieë wat gebruik is.

(a) Salomo se paleis se fondamente was van groot, duursame klippe van vyf meter en vier meter. Die mure van die groot voorhof rondom is gebou van drie lae gekapte klip en een ry sederhoutbalke (1 Konings 7:10 – 12).

(b) In Josua 8 lees ons van die inname van Ai. Hier volg Josua ‘n interessante strategie. Hy stuur manne om agter die stad plek in te neem. Hy en van die ander manskappe val van voor af aan. Hulle vlug sodra die inwoners van die stad agter hulle aankom. Sodoende lok hulle die verdedigers uit die stad uit. Die manskappe agter die stad sou die stad aanval en aan die brand steek. Eers toe die mense van Ai die rook uit die stad sien trek, besef hulle dat Josua hulle uitoorlê het.

(c) Daar was destyds reeds sprake van sielkundige oorlogvoering. Koning Sanherib van Assirië stuur drie van sy senior amptenare en ‘n groot leërmag om Jerusalem in te neem. Die hoof-adjudant onderhandel met Hiskia se amptenare. Hy praat hard sodat die manskappe op die muur alles kan hoor. Eljakim, Sebna en Joag (Hiskia se amptenare) vra die hoofadjudant om eerder met hulle Aramees te praat, want hulle verstaan dit, maar die manskappe sou nie verstaan nie. Die hoofadjudant weier – hy skreeu hard in Judees (2 Konings 18 – 19). Die hele doel was om die manskappe bang te maak.

Hierdie was ‘n kort oorsig oor oorlogvoering in die Ou Testament. Lesers wat meer inligting verlang, kan enige goeie Bybelse woordeboek gebruik.

Skrywer: Dr Coen Slabber

Oorlogvoering in die Ou Testament (2) – Coen Slabber

Ons het verlede keer na die mure en poorte van stede gekyk. Watter strategieë het aanvallers gebruik om ‘n bres in die muur te slaan?

(a) Direk. Hamers, lanse, byle, spiese en swaarde is gebruik om ‘n gat in die muur te maak. Ongeveer 2 000 vC lees ons van ‘n stormram wat gebruik is. Aanvanklik was dit ‘n lang paal met ‘n skerp punt. Dit was swaar en moeilik om te beweeg, veral as jy die hele tyd aan vyandelike pyle en spiese blootgestel is. Die grond om die muur was dikwels rotsagtig met allerhande versperrings. Dit was moeilik om hierdie stormram tot teen die muur te bring. Daarom is ‘n grondwal tot teen die muur gegooi. Hulle (Joab-hulle) het ‘n beleëringswal teen die stad gegooi (2 Samuel 20:15). Later is mobiele torings van hout gebou waarmee die aanvallers tot naby die muur kon kom. Beleër die stad; bou beleëringswerke, gooi ‘n beleëringswal teen hom op, slaan ‘n kamp op, stel stormramme rondom hom op (Esegiël 4:2 – 3). In Esegiël 26:8 – 9 lees ons feitlik dieselfde, behalwe dat beskermingsdakke teen jou mure en die gebruik van koevoete bygevoeg word. Die hele idee was om so na as moontlik aan die muur te kom sonder om te veel mense te verloor. Die hele tyd terwyl jy nader kom, het die verdedigers van die platform op die muur pyle geskiet en spiese gegooi.

(b) Klouter oor die mure. Hiervoor is lere van tot 9 meter lank gebruik. Soos die mure hoër en dikker geword het en platforms bygevoeg is, het hierdie metode minder doeltreffend geword.

(c) Tonnels onder die muur. Hierdie is ‘n lang proses wat baie tegniese vaardigheid vereis het. Die verdedigers het dikwels agtergekom wat aan die gang is en as die tonnelgrawes in die stad uitkom, is hulle doodgemaak.

(d) Beleg. Dit was dikwels die manier van keuse as die stad op ‘n heuwel geleë was of as die stad se verdediging sterk was. Dit het verhoed dat voorraad – veral kos en water – die verdedigers bereik het. Die stad word basies uitgehonger en uitgedors. Daar is ook baie min risiko vir die aanvallende soldate. So lees ons dat koning Salmaneser van Assirië besluit het om Samaria te beleër: Hy het die stad na drie jaar ingeneem (2 Konings 18:9 – 10).

Dit is duidelik dat in gevalle van beleg die watervoorraad krities sou wees. Om kos te stoor, is makliker as om water te stoor. Vergaarbakke (sisterne) uit klip gekap om die reënwater in op te vang, is algemeen gebruik. Soms is stede op die rant van ‘n stroom gebou. Dit het nie alleen verseker dat daar water is vir die inwoners nie, maar dit was ook ‘n vorm van verdediging.

Meeste stede is egter op heuwels gebou. Hulle waterbronne was dikwels buite die stad geleë en kon deur die vyand afgesny word. Hiervoor het Hiskia ‘n oplossing gehad. Hy bou ‘n dam in die stad, grawe ‘n tonnel van 550 meter deur soliede rots en seël die fontein van Gihon (buite die mure) af. Die water het deur die tonnel tot in die stad geloop (2 Konings 20:20; 2 Kronieke 32:30). Dit verduidelik waarom die Assiriërs nie suksesvol in die beleg van Jerusalem was nie.

Ons lees op ‘n paar plekke dat verspieders gestuur is om eers inligting in te wen voordat ‘n aanval geloods word. Moses kry opdrag van die Here om verspieders in Kanaän in te stuur, onder andere om vas te stel of die mense min of baie, sterk of swak is en of hulle stede versterk is (Numeri 13). Josua stuur verkenners tot in Jerigo – om die land deur te kyk (Josua 2). Hy doen later dieselfde met Ai (Josua 7:2). Ons lees ook dat die Josefstam verkenners na Bet-El gestuur het (Rigters 1:22 – 26).

Om oorlog te maak, het jy ‘n weermag nodig. Hoe het Israel se weermag gelyk? Hierna kyk ons volgende keer.

Skrywer: Dr. Coen Slabber

Oorlogvoering in die Ou Testament (1) – Coen Slabber

Die herhaalde oorloë waarvan ons in die Ou Testament lees, skep vir baie moderne lesers ‘n probleem. Die probleem word nog erger as God die opdrag gee dat al die inwoners van ‘n stad uitgeroei moet word. Israel het in ‘n wrede wêreld probeer oorleef. Hulle moes voortdurend hulle grondgebied teen invallers beskerm. Dit sou egter net ‘n tydelike fase in die geskiedenis van Israel gewees het.

Jesaja voorsien ‘n tyd van vrede: Daar kom ‘n tyd … Hulle sal van hulle swaarde ploegskare smee en van hulle spiese snoeiskêre. Die een nasie sal nie meer die swaard teen die ander opneem nie, en hulle sal nie meer leer om oorlog te maak nie (Jesaja 2:2 – 4). Net ‘n paar hoofstukke verder lees ons: Sy heerskappy sal uitbrei, en Hy sal vir altyd vrede en voorspoed bring … Hy sal dié koninkryk vestig en in stand hou deur reg en geregtigheid (Jesaja 9:6).

Ons gaan na enkele aspekte van fisiese oorlogvoering in die Ou Testament kyk. Maar wat is oorlog? Dit is ‘n geveg met wapengeweld tussen groepe van verskeie aard (lande teen mekaar, een bevolkingsgroep teen ‘n ander, ens. HAT) Dit gaan oor vernietiging en beskerming.

Die eerste aspek waarna ons gaan kyk, is stadsmure.

Stadsmure

‘n Eenvoudige muur sal vyande tydelik buite hou. Om werklik doeltreffend te wees, moes die mure aangepas word. Dit moes ook dien as platform vanwaar soldate hulle pyle kon skiet en hulle spiese kon gooi en so die aanvallers verdryf. So ‘n muur het gewoonlik uit drie dele bestaan:

(a) Die muur self. Gekapte klip is gewoonlik gebruik om die muur mee te bou.

(b) Die platform bo-op die muur. Hierdie platform was die plek vanwaar op die aanvallers geskiet is. Die verdedigers kon op die platform rondloop, want daar was ‘n mate van beskerming vir hulle – gewoonlik ‘n verdere muur. Daar was openinge waardeur hulle hulle pyle kon skiet. Groot klippe is van die platform op die aanvallers gegooi (2 Kronieke 26:15).

(c) ‘n Reeks hindernisse voor die muur. Hierdie hindernisse moes die boogskieters en die stormram verhoed om te na aan die muur te kom. Daar is soms ‘n grag voor die muur gegrawe wat verhoed het dat die stormram tot teen die muur gebring kan word. Die aanvallers moes eers die grag opvul, maar in die proses is hulle deur die verdedigers afgemaai.

Later is daar op gereelde afstande torings op die muur gebou. As aanvallers dalk die verdedigers sou oorrompel en op die stadsmure kom, is daar vanuit hierdie torings op hulle geskiet. Kasematmure is ook gebruik. Dit was eintlik twee mure met ‘n spasie tussenin. Hierdie spasie is gebruik vir stoorplek of selfs vir kamers. Ons sien dat Ragab se huis in die stadsmuur was, sodat sy in die muur gewoon het (Josua 2:15).

Stadspoorte

Die hek/poort van die stad was dikwels die fokus van ‘n aanval, omdat dit as ‘n swakplek in die verdediging beskou is. Hoe is die risiko verminder? Baie van die stede (soos Jerusalem) was op hoogtes gebou. Die pad na die hek het gewoonlik skuins teen die hoogte opgeloop. Daar is altyd probeer om te verseker dat die aanvallers met hulle regtersy na die muur geloop het. Die regterkant is dus blootgestel aan die verdedigers. Hoekom? Want die aanvallers het hulle skilde in die linkerhand gedra.

Die dik houtdeure was swaar en is dikwels met ‘n metaalplaat bedek. Die plaat het verhoed dat die aanvallers die deur kon afbrand. In gevalle waar dubbeldeure gebruik is, was daar ‘n swaar balk aan die binnekant wat die deur gesluit het. Aan beide kante van die hek was torings. Aanvallers wat die deure wou afbreek of aan die brand steek, het deurgeloop onder die verdedigers se pyle, spiese en klippe.

Die probleem met mure was die omtrek van die stad. Mure van tot 2 kilometers lank is gevind. Die hele muur moes beskerm word. Hiervoor was baie verdedigers nodig. Die aanvallers het dikwels hulle aanval op een plek gekonsentreer om die aandag van ander dele van die muur af te lei. Dan het ‘n tweede groep aanvallers die muur oorgesteek waar daar min of geen verdedigers was nie. As die muur eers oorgesteek is, was die verdediging binne die stad self dikwels swak. Sekere stede is in afdelings verdeel met ‘n muur om elk, maar dit was die uitsondering. Die beste soldate is in ieder geval op die buite mure geplaas.

Op die hoogste punt in die stad is daar dikwels ‘n vesting opgerig. Aanvanklik was dit om die tempel te beskerm, maar later is die koning se paleis en huise van hoogeplaastes ook binne hierdie vesting gebou. So lees ons van Simri wat sewe dae lank koning van Juda was. Die volk het egter vir Omri, die hoof van die leër, tot koning uitgeroep. Hy trek op na Tirsa waar Simri was. Dan lees ons: Toe Simri bemerk dat die stad ingeneem word, het hy na die verskanste deel van die paleis toe gevlug en die paleis op hom afgebrand (1 Konings 16:18).

Volgende keer gaan ons kyk na die strategieë wat aanvallers gebruik het om ‘n bres in die mure te slaan.

Skrywer: Dr Coen Slabber