Die Groot Geloofswoordeboek: Nuwe Hervorming
Die Groot Geloofswoordeboek: Nuwe Hervorming
“Nuwe Hervorming” • Jesusseminaar
Daar is ‘n groep teoloë in ons land wat hulleself die “Nuwe Hervormers” noem. Hulle wil daarmee aandui hoe belangrik hulle werk is, so belangrik soos dié van die Kerkhervormers in die sestiende eeu. Dink maar net aan Luther en Calvyn. Watter geweldige werk het hulle nie gedoen om sekere aspekte van die evangelie weer na vore te bring nie. (*Hervorming)
Die “Nuwe Hervormers” het skerp kritiek op die Bybel. Dit maak die naam “Hervormers” bietjie onvanpas. Die ware Hervormers het die Bybel weer op tafel gesit en die kerk opgeroep om net die Bybel as maatstaf van ons geloof en lewe te aanvaar.
Die kritiek van hierdie teoloë is hoofsaaklik gemik teen twee fasette van die Bybel: die verskille wat daar in die Bybel is, veral tussen die Evangelies, en die bonatuurlike dinge in die Bybel. (*Betroubaarheid van die Bybel, *Apokaliptiek, *Opstanding, *Kruis)
Wat die verskille tussen die Evangelies betref, is hulle oortuig dat dit so groot en ingrypend is dat ‘n mens eenvoudig moet aanvaar dat elke Evangelis sy eie storie opgemaak het. (*Sinoptiese probleem) Hulle praat dan ook van Jesus en die dissipels as “verhaalkarakters”. ‘n Evangelis het ‘n verhaal geskryf, en hy het Jesus en die dissipels laat sê en doen wat in sy verhaal pas, ongeag wat hulle ooit regtig gesê en gedoen het. Hulle bedoel die woord “verhaalkarakter” waarskynlik nie heeltemal letterlik soos Wolf en Jakkals en Rooikappie nie, want volgens hulle eweknieë in die VSA, die Jesusseminaar, is darem omtrent 20% van die woorde en dade wat aan Jesus toegeskryf word wel histories betroubaar.
Daar is volgens hulle ‘n ander dokument wat ook ‘n Evangelie genoem word, die *Evangelie van Tomas, wat hulle baie meer help as die Evangelies in die Bybel om Jesus te verstaan.
Uit die bespreking van hierdie dokument (Evangelie van Tomas) word dit egter duidelik dat die Tomasevangelie geen “lewe” het nie. Dis ‘n dooie, starre dokument met geen historiese konteks of gedagte-ontwikkeling nie, net 114 uitsprake sonder enige verband, waarvan baie ook nog totaal onverstaanbaar is.
Waarom dan die entoesiasme oor die Evangelie van Tomas in die kringe van die Jesusseminaar en die “Nuwe Hervormers”? Die “Nuwe Hervormers” is nie entoesiasties oor wat in hierdie Evangelie staan nie (trouens, hulle gee ook nie in hul publikasies baie aandag daaraan nie), maar juis oor wat nie hierin staan nie: geen maagdelike geboorte, wonderwerke, duiweluitdrywing, kruis, opstanding, hemelvaart, wederkoms van Jesus nie. Niks “bonatuurliks” nie. En dit is presies wat die “Nuwe Hervormers” wil hê.
Hulle is oortuig dat ons nie vandag meer in sulke bonatuurlike dinge kan glo nie. Dis natuurlik ‘n ou gedagte. Sestig jaar gelede het Rudolf Bultmann al gesê ‘n mens kan nie elektriese lig en penisillien gebruik (dit was toe die nuwe dinge) en nog glo in mites soos Jesus se opstanding nie. Jy moet die betekenis daarin soek en dan die mite los. Die betekenis van Jesus se opstanding is dat Hy in ons harte wil “opstaan”, dat Hy ons wil inspireer om ‘n nuwe lewe te lei. Die betekenis van sy kruis is iets soos dat dit wys hoe onregverdig die samelewing is en hoe boos mense is, en ook dat die kruis ons oproep om simpatie te hê met mense wat ly. Die betekenis van Jesus se maagdelike geboorte is dat Hy ‘n besondere persoon is, maar nie een van hierdie mites is letterlik waar nie.
In hierdie lig is dit vreemd dat hierdie mense hulleself die “Nuwe Hervormers” noem. Hulle doen presies die teenoorgestelde as die Hervormers wat juis die Bybel weer tot sy reg wou laat kom, wat vir die Katolieke Kerk wou sê die Bybel is belangriker as die tradisies wat hulle so aanhang. Die een motto van die Hervormers was: Net die Bybel. Die motto van die “Nuwe Hervormers” is iets soos: Nie die Bybel nie.
Miskien is die selfbesef effens oordrewe. Dit is niks meer as ‘n baie laat oplewing van die radikaal kritiese Duitse soektogte na die *historiese Jesus nie. Nie een van die soektogte het nog veel opgelewer nie, maar wel baie afgebreek. Dit maak hulle die teendeel van die groot Kerkhervorming. (*Hervorming)
Skrywer: Prof Adrio König