Inleiding: Waarom is dit belangrik om ‘n studie van Argeologie te maak?

Inleiding: Waarom is dit belangrik om ‘n studie van Argeologie te maak? – Daan Pienaar

Die Bybel bied vir ons ʼn skriftelike weergawe omtrent die geskiedenis van individue, volkere  en later ook die kerk. Die argeologie vul aan. So verwys die Bybel na Baälaanbidders en Fariseërs, maar gee min besonderhede oor hulle. ʼn Sekere voorkennis word aanvaar. Vandag kyk ons na waarom dit belangrik is om ʼn studie van argeologie te maak.

By ‘n internasionale Argeologie-uitstalling in Duitsland het die volgende slagspreuk verskyn:

Ich habe das Gestern gesehen, ich kenne das Morgen.

Dit is:  Ek het gister gesien, daarom ken ek môre.

Daar is ook ‘n ou Joodse spreekwoord wat lui:

As u wil hê dat die toekoms anders moet wees as die verlede, moet u die verlede bestudeer.

Die Bybel bied ‘n bepaalde skriftelike weergawe omtrent die geskiedenis van individue, volkere en later die kerk. Daar is egter ook ‘n andersoortige weergawe hieromtrent in die argeologie wat omvangryke inligting bied.

Artefakte is die resultaat van die mens se kulturele bedrywighede.  Hierdie “materiële kultuur” wat tot stand gebring is deur die tegniese vaardighede van die mens, kommunikeer bepaalde waardes aangaande die skeppers daarvan Ons kan dit dan  “lees”.  Dis interessant dat alle aspekte van menswees, daarin weerspieël word.

Geesteswaardes is daarop toegespits om die mens te beheers en te beïnvloed:

Die tegnologie het in dié geval die bedoeling gehad om die gegewe uit die natuur so te omvorm dat dit ‘n bepaalde waardesisteem wil kommunikeer.

Hierdie waardes word op verskillende maniere gekommunikeer:

As voorbeeld kan ons dink aan die vierde raadsaal in Bloemfontein en sy ontwerp.  Dit kommunikeer iets van mag, want hiervandaan word die Vrystaat regeer!  Dink aan die Glaspaleis, die stadsraad se gebou in Bloemfontein.  Wil dit dalk demokrasie weerspieël? Of wil dit dalk die indruk skep dat Bloemfontein ‘n plek van voorspoed is?

Geesteswaardes is daarop toegespits om die mens te beheers en te beïnvloed: Indien ‘n dame  (of ‘n heer!) juwele vir ‘n bepaalde geleentheid dra, is dit duidelik dat sy (of hy) daarmee een of ander indruk op iemand anders wil maak. Die tegnologie het in dié geval die bedoeling gehad om die gegewe uit die natuur so te omvorm dat dit ‘n bepaalde waardesisteem wil kommunikeer. Aan die bopunt van hierdie waardes, is die religieuse waardes waarin die mens se hart op God (of afgod) gerig is.

Hierdie waardes word op verskillende maniere gekommunikeer. Die argeologie bied dan bykomende inligting aangaande die waardesisteem van bepaalde gemeenskappe.

Argeologie en teks bied beide ‘n register van waardes wat gelees kan word.  Lank nadat ‘n bepaalde groep mense verdwyn het, kan hulle waardes in die artefakte gesien word.  Soms vertel die Bybel iets van die dinge maar soms nie, want dit is nie die bedoeling van die Bybel om sekere artefakte te beskryf of die gebruik daarvan te verduidelik nie.

Ons staan egter voor die probleem dat ons eie kultuur gebou is op waardes wat vandag geld. Al is meeste daarvan in die verlede veranker, is daar is ‘n bepaalde verskil.

Die Bybel doen ook nie moeite om mense se religieuse vooroordele te verduidelik nie.  Dink aan die Baälaanbidders en die Fariseërs.  Die Bybel veronderstel eenvoudig voorkennis by die leser. Al het ons die literêre mededeling daaromtrent, ons het nie die verduideliking waarom nie.

Ons het nou ‘n ander weergawe wat gebruik moet word, omdat dit bepaalde kennis vir ons ontsluit het.

Argeologie bied die konteks waarin ‘n bepaalde mededeling gemaak is en maak dit minder vreemd.  Dit vertel ons dus wat ons nie weet nie en ons moet weet dat die Bybel ons nie alles vertel nie.  Ons moet dit weet om dit te verstaan.  Argeologie kan van die besonderhede wat ontbreek, meedeel bv. bepaalde waardes van ‘n bepaalde kultuur, soos blyk uit hulle materiële nalatenskap.  Geskrifte bied soms ‘n persoon se politieke vooroordele en die Argeologie kan as ‘n kontrole daarop dien.  Die argeologie leer ons dikwels van ‘n heerser se politieke ingesteldheid soos bv. Herodes die Grote:

Hierdie aspekte kan bv. in die geboue wat daarvoor bedoel is, gesien word.

Aan die bopunt van hierdie waardes, is die religieuse waardes waarin die mens se hart op God (of afgod) gerig is.

•          Godsdiens: Tempel, Geloof, Heilige Boeke ens.
•          Hoe het die huwelik en gesinslewe daar uitgesien? Hoe is kinders opgevoed, was daar dalk skole?
•          Hoe is die regspleging behartig? Regspleging/vergelding;  Stadspoort … ruimte waar dit gebeur het
•          Kunsvorme: Kunswerke soos tot uitdrukking gebring in artefakte, geboue ens.
•          Watter soort ekonomie kan gesien word?
•          Die Maatskappy? Hoe het dit daar uitgesien? Omgang en verkeer met mekaar.
•          Taal en Skrif.
•          Hoe is mag uitgeoefen? Staatkunde, oorlogvoering, verdedigingswerke, waterwerke, diere vir vervoer ens.
•          Tegnologie:  Die mens het die vermoë om logies te dink.  Die plek waar die logika beoefen word, soos ‘n universiteit/skool, lyk anders as ‘n woonhuis, net so-ook die ameublement.  Die mens manipuleer/ontgin die natuur dmv sy tegnologiese vaardigheid.  God het hom die opdrag gegee om oor die aarde te heers (Genesis 1:28) en hy benut sy eie vaardigheid in die tegnologie om die natuur te onderwerp en te beheers.  As ‘n mens ‘n ploeg maak, wil hy daarmee die grond bewerk en dit vrugbaar maak.

Volgende keer gaan ons kyk na verskillende argeologiese tydperke en na wat argeologie, veral Bybelse argeologie, is.

Outeur: Prof Daan Pienaar