Jesus weet van die verraaier (13:18-24)

Jesus weet van die verraaier (13:18-24) – Francois Malan

13:18 Soos 13:10 se ‘maar nie almal van julle (is rein nie)’, word hier dieselfde uitsondering gemaak: ‘Ek praat nie van julle almal (as gelukkiges/geseëndes) nie.’ Ps 41:10 wat aangehaal word, beskryf heel gepas die vreeslike waarheid dat dit niemand anders is nie as een ‘wat my brood eet’ (Vaticanus 4e eeu; volgens papirus 66 van 200 n.C., Sinaiticus 4e eeu: ‘wat met my brood eet’ ), m.a.w. ‘n intieme metgesel, wat sy hakskeen teen sy Leermeester/Eienaar/ Sender opgelig het  (1983-vertaling: in die rug gesteek het) – aan sy vyande oorgegee het.

Om saam met iemand brood en sout te eet word in die Oosterse kultuur beskou as ‘n band wat mense aan mekaar verbind tot ‘n verbond om mekaar te ondersteun. Om die verbond te verraai dui op die diepste verdorwenheid. In Israel openbaar die ‘oplig van jou hakskeen teen iemand’ jou veragting, troueloosheid en verbittering teen die persoon – soos ‘n dier wat sy weldoener wat hom kos gee, onverwags en gemeen skop. Dit sou kon beteken dat Judas sy hele tyd saam met Jesus sy Meester se optrede en lering geminag het. Ook hierdie ontroue dissipel was deur Jesus gekies as sy volgeling en helper. Jesus het van die begin af geweet wie en wat Judas is. Dit is deel van sy lyding, ‘n werktuig van die duiwel wat Hy in sy intieme kring opgeneem het (6:70) as vervulling van Ps 41:10.

13:19 Jesus het dit alles geweet, en voorspel wat nou gaan gebeur, sodat sy dissipels oortuig kan wees Jesus is ‘Ek is’ – dat Jesus God is, wat sy Naam aan Moses geopenbaar het (Eks 3:14), die God wat sy volk verlos. Die verraad van Judas is nie die finale woord nie. Dit is deel van God se reddingsplan vir sy volk. Daarom moet die dissipels nie begin twyfel nie, maar getrou bly aan hulle Leermeester/Eienaar/Sender.

13:20 Moses moes eers met die verraderlike Farao gaan onderhandel, en nie ontmoedig word deur die Farao se verraad  nie, omdat die onveranderlike God, ‘Ek is,’ met hom was. Soos Moses kry die dissipels met ‘n plegtige verklaring die opdrag  om bevryding te gaan verkondig. Wie Jesus se gestuurdes ontvang, ontvang vir Jesus en die Vader, Jesus se opdraggewer. Hulle sal met verraad en teenstand te doen kry, selfs deur een van hulle twaalf. Maar hulle Sender is ‘Ek is’, God self, wat hulle begelei om sy boodskap uit te dra deur ‘n lewe van liefdesdiens, selfs aan hulle vyande (vgl. Mat 5:41-48), soos Jesus ook Judas se voete gewas het.

13:21 Soos in 12:27 is Jesus weer hewig ontsteld (vgl. Getsemane, waar Jesus drie maal in gebed was; Mt 26:36-46). Nou  is Hy weer ontsteld voordat Hy Judas aanwys  en hom uitstuur om Hom te gaan verraai. Met ‘voorwaar, voorwaar Ek sê vir julle’ kondig Hy aan: ‘Een van julle sal My verraai.’ Judas weet nou dat Jesus sy bose hart ken, en sonder om doekies om te draai noem Jesus die plan van Judas vir wat dit is, nl. verraad. Die verraaier is ontmasker, maar word op so ‘n manier gekonfronteer dat hy self die besluit moet neem: óf om sy dodelike bedoeling te los, óf dit sonder versuim te gaan uitvoer.

13:22  Die dissipels het verward en ontsteld na mekaar gekyk om te sien of iemand se lyftaal of sy oë aandui  wie dit kan wees. Maar Judas speel sy rol so goed, dat niemand hom verdink nie.

13:23-24  Vir die eerste keer word ‘die geliefde dissipel’ genoem (daar word steeds gegis of dit die apostel Johannes of ‘n onbekende dissipel was: Johannes word nêrens in hierdie Evangelie by die naam genoem nie; slegs een maal word die twee seuns van Sebedeus genoem; in Jn 21:2 word die geliefde dissipel van 21:7 genoem as een van die sewe wat gaan visvang het). Die geliefde dissipel het ‘naby die bors van Jesus gelê’ (1983-vertaling: het net langs Hom aan tafel gesit). By feesgeleenthede het die Jode die Grieks-Romeinse gebruik gevolg deur op rusbanke of kussings langs ‘n lae tafel te lê (nie soos Leonardo da Vinci se skildery van die laaste avondmaal met die groep op stoele nie). Hulle het op hulle linkersy gelê, gestut deur die linkerarm, om met die regterhand te kan eet. Johannes het voor Jesus gelê, op die ereplek, die vertrouensposisie (dieselfde uitdrukking ‘naby die bors van’ word ook in 1:18 gebruik; 1983-vertaling: wat die naaste aan die Vader is). Soos die Seun na aan die hart van die Vader is, word die geliefde dissipel geskilder as na aan die hart van Jesus.

Petrus beduie vir Johannes om vir Jesus te vra wie sy verraaier is. Johannes leuen oor teen die bors van Jesus en vra wie dit is.

Skrywer: Prof Francois Malan