Mense en Redding is ‘n reeks artikels geskryf deur Prof Jan van der Watt. Ons dank aan CUM vir die gebruik van hierdie materiaal.

Jakobus argumenteer soortgelyk oor geloof (Jak 2:14-26). Geloof sonder werke is dood, met ander woorde, as iemand sê hy of sy glo, maar nie so leef nie, bestaan daardie geloof per definisie nie. Jakobus skryf nie veel oor die oomblik dat ‘n persoon gered word nie, want dit gaan eerder vir hom oor die lewe van ‘n gelowige volgens die wysheid van God (Jak 4:13-18).

Die beeld van die gelowiges wat kinders van God is, staan sentraal in die briewe van Petrus. Hy gebruik ook die beeld van die geboorte van die gelowige wat dan deel van die familie van God uitmaak (1 Pet 1:23): Julle is immers weergebore, nie uit verganklike saad nie, maar uit onverganklike saad: die lewende en ewige woord van God.  Hy verbind die nuwe lewe direk aan die opstanding van Jesus (1 Pet 1:3): In sy groot ontferming het Hy ons die nuwe lewe geskenk deur die opstanding van Jesus Christus uit die dood. Die opstanding van Jesus het bewys dat daar ‘n lewe na die dood is en dat mense ook tot die ewige lewe opgewek kan word. Daarop hoop gelowiges (1 Pet 1:4-5; 3:21-22). Net soos Jesus sal hulle ook die ewige lewe kan kry: En omdat julle glo, word ook julle deur die krag van God veilig bewaar vir die saligheid wat reeds gereed is om aan die einde van die tyd geopenbaar te word (1 Pet 1:5).

Die lyding, dood en opstanding van Jesus speel ook ‘n belangrike rol in Petrus. In 1 Pet 3:18 word Jesus se lyding ter wille van ons skuld en sonde, sy dood en opstanding saam beskryf as heilsgebeure: Ook Christus het een maal vir die sondes gely, die onskuldige vir die skuldiges, om julle na God te bring, Christus wat as mens doodgemaak is, maar deur die Gees lewend gemaak is. In 1 Pet 2:24 stel Petrus dit nog meer onomwonde: Hy het self ons sondes in sy liggaam aan die kruis gedra. Daardeur is ons vir die sondes dood en kan ons lewe in gehoorsaamheid aan die wil van God. Deur sy wonde is julle genees. Hier argumenteer Petrus dat ons vir ons sonde moes sterf. Jesus het egter vir die gelowige se sondes gesterf deur die gelowige se sonde in sy liggaam aan die kruis te dra, met ander woorde, daar is klaar vir die sonde van die gelowige gesterf. Die gedagte van plaasvervanging word hier gebruik, naamlik, die een sterf vir en in die plek van die ander. Dit was gebruiklik in die antieke tyd. Dat een persoon, naamlik Jesus, vir almal sterf, was ook gebruiklik in die antieke tyd, omdat hulle groepsmense was. Die leier van ‘n groep kon dus die hele groep verteenwoordig. Dit is byna soos ‘n kaptein van ‘n span. Hy verteenwoordig die hele span as daar geloot word oor wie eerste gaan gaan kolf of so iets, en hou die beker namens die hele span hoog as daar gewen word. Wat van hom geld, geld van die span ook.

Petrus gebruik ook die beeld van loskoping (waar iemand betaal om ‘n slaaf vry te maak) om te verduidelik wat met gelowiges gebeur as hulle gered word: Julle weet tog dat julle nie met verganklike middele soos silwer of goud losgekoop is uit julle oorgeërfde sinlose bestaan nie. Inteendeel, julle is losgekoop met die kosbare bloed van Christus, die Lam wat vlekloos en sonder liggaamsgebrek is (1 Pet 1:18-19). Hier herken ons weer motiewe wat ons by ander skrywers ook raakgeloop het, naamlik offertaal (lam en bloed) en natuurlik loskoping. Die bloed en offer van Jesus is die ‘betaling’ wat gegee word om mense vry te maak vir ‘n sinvolle bestaan saam met God.

Die brief van Petrus was gerig aan mense wat sosiaal swaar gekry het omdat hulle Christene was. Hulle is vervolg en eenkant toe geskuif vanweë hulle geloof. Daarom is die brief ook geskryf – die brief is bedoel om hulle moed te gee en hulle goed te laat voel omdat hulle Christene is, al gaan dit sleg met hulle. Dit doen Petrus deur vir hulle te wys op wat met hulle gebeur het. Hy vergelyk hulle met die volk van God en verduidelik dat hulle al die seëninge van die verbondsvolk het, juis omdat hulle gered is (1 Pet 2:9-10): Julle, daarenteen, is ’n uitverkore volk, ’n koninklike priesterdom, ’n nasie wat vir God afgesonder is, die eiendomsvolk van God, die volk wat die verlossingsdade moet verkondig van Hom wat julle uit die duisternis geroep het na sy wonderbare lig. Julle was vroeër geen volk nie, maar nou is julle die volk van God. Hulle moet volhard, omdat God hulle nou sy verbondsvolk gemaak het. Hulle status het van geen volk na God se volk verander.

Om die rol van die doop in die reddingsproses te beskryf, verduidelik Petrus aan die hand van ‘n vergelyking met Noag (1 Pet 3:18-22): Dit (= die Noaggebeure) dui op die doop, waardeur julle ook nou gered word. Die doop is nie ’n afwassing van die vuilheid van die liggaam nie, maar ’n bede tot God om ’n skoon gewete, en dit red julle op grond van die opstanding van Jesus Christus (vers 21). Die doop is ‘n oorgangsrite waartydens die persoon van een bestaan/status na ‘n ander oorgaan. Op grond van die opstanding van Jesus word mense gered en die sigbare en rituele bevestiging daarvan is deur die doop. Die wat gedoop is, is dus ‘afgeskei’ van die wat nie gedoop is nie.

Ook Petrus gebruik dus verskeie beelde om fasette van die redding mee te beskryf. Dit gaan egter oor die verandering wat in ‘n persoon se lewe plaasvind sodat hy of sy nou kind van God in God se volk kan wees. Dit lei ‘n nuwe en opwindende lewe in wat op die ewige lewe met God gaan uitloop.

Hoewel daar groot verskeidenheid bestaan in die maniere waarop die verskillende skrywers oor redding skryf, is daar tog ook duidelike ooreenkomste. Al die skrywers lê klem op die probleem van die bose en sonde wat die mens van God weghou en wat oorkom moet word. Dit gebeur deur geloof in Jesus. Deur Jesus se optrede herstel God die verhouding tussen Hom en gelowige mense. Hy gee aan hulle nuwe identiteit. Nou kan hulle saam met God leef. Hulle is gered.

In die volgende artikel begin ons na verskeie aspekte van sonde kyk.

Mense en Redding is ‘n reeks artikels geskryf deur Prof Jan van der Watt. Ons dank aan CUM vir die gebruik van hierdie materiaal.

Jesus dien nie net as offer vir die sonde nie, maar as Hoëpriester is Hy ook die ‘advokaat’ by God wat vir gelowiges intree: Hy het in die hemel self ingegaan om nou ter wille van ons voor God te verskyn (Heb 9:24): Hy het in die hemel self ingegaan om nou ter wille van ons voor God te verskyn. Deur sy intrede en werk (offer) het Hy dit nou moontlik gemaak vir mense om gered te word, met ander woorde, om ook voor God te mag verskyn: Broers, ons het dus nou deur die bloed van Jesus vrye toegang tot die heiligdom, en dit op ’n weg wat nuut is en na die lewe lei. Sonde en onreinheid hoef gelowiges nie meer van die teenwoordigheid van God af weg te hou nie, want Jesus het die vrye toegang tot God vir die gelowiges moontlik gemaak. Dit gaan dus hier ook weer oor hersosialisering van mense wat ver van God was na mense wat in die teenwoordigheid van God mag kom en bly.

 Die Hebreërskrywer maak ook ‘n interessante vergelyking in Hebreërs 9:15-22. Met die redding het daar ‘n nuwe ooreenkoms tussen die gelowiges en God ontstaan, die nuwe verbond. Dit word verduidelik aan die hand van ‘n testament. Vir ‘n testament om in effek te gaan moet iemand sterf – dit is tog waarvoor ‘n testament daar is, om te reël wat gebeur nadat iemand dood is. Jesus se dood het die testament van God, wat gaan oor die nuwe ooreenkoms wat Hy met gelowiges maak, in werking gestel. In die gedeelte in Hebreërs word daar ook van bloed, gepraat, want dit was ‘n manier waarop ooreenkomste in die antieke tyd ‘onderteken’ en bevestig is. Jesus is dus ook die een wat dit moontlik maak vir verlore mense om in ‘n nuwe ooreenkoms met God te tree.

‘n Baie belangrike element, nie alleen van redding nie, maar ook van die voortgaande lewe van die gelowige is geloof: Om te glo, is om seker te wees van die dinge wat ons hoop, om oortuig te wees van die dinge wat ons nie sien nie (Heb 1:1). Geloof bestaan uit twee komponente volgens die Hebreërskrywer, naamlik die vertroue op God wat nie gesien kan word nie en wat deur sy beloftes en boodskap hoop vir gelowiges gee. Juis op grond van die vertroue kan die gelowige  lewe, met ander woorde tot eer van God leef. En nou, die verband tussen die twee – mense wat sê dat hulle glo maar nie so leef nie, kan nie sê hulle glo nie. Geloof maak jou oë oop vir God en die oomblik wat Hy realiteit in jou lewe word, word jou dade per definisie daardeur beïnvloed. Dan leef jy soos iemand wat in die teenwoordigheid van God staan.

In die volgende artikel gaan ons na Jakobus en Petrus se beskrywing van redding kyk.

Mense en Redding is ‘n reeks artikels geskryf deur Prof Jan van der Watt. Ons dank aan CUM vir die gebruik van hierdie materiaal.

Redding volgens Hebreërs en die ander briewe in die Nuwe Testament

1. a) Redding in Hebreërs

Hebreërs praat sy eie taal. Die skrywer het baie van die Joodse godsdienstige taal en simbole oorgeneem om sy boodskap te skryf. Hy gebruik die verhaal van Israel se tog deur die woestyn as analogie vir wat die gelowiges nou ervaar. So kan die skrywer wys hoeveel beter die Christene af is. Hy gebruik dus die godsdienstige taal van offers, priesters, tabernakels, engele, verbond en so aan, alles dinge wat die Israeliete met hulle tog deur die woestyn leer ken het, om te verduidelik wat redding vir die gelowiges beteken (Heb 8:1-10:22). As kern van sy beskrywing van verlossing is die verlossing van Israel uit Egipte. Die gelowiges word dus aangemoedig om in geloof getrou te bly op hulle moeilike reis deur hierdie wêreld, oppad na die ewige redding by God (Heb 13:13-16).

Die groot struikelblokke om te oorkom is sonde en die dood wat uitdrukkings van ongeloof en ontrouheid is. Sonde lei tot verkeerde optrede voor God en is die bron van onreinheid. God se program van redding word deur Jesus in werking gestel en uitgevoer. Die duiwel was natuurlik die vyand wat vernietig moes word, en juis dit het Jesus kom doen toe Hy mense geword het (Heb 2:14-15): Aangesien hierdie kinders mense van vlees en bloed is, het Hy (= Jesus) ook net soos hulle mens geword. Dit het Hy gedoen om deur sy dood dié een wat mag het oor die dood, dit is die duiwel, te vernietig en om hulle wat uit vrees vir die dood hulle hele lewe lank in slawerny was, te bevry. Ons sien dus hier by Hebreërs dieselfde teologie van dood en lewe. Die dood, wat die gevolg van die sonde is, hou mense in sy mag. Self kan hulle nie weer lewend word nie. Die beeld wat hier gebruik word, is dat Jesus die duiwel, wat die baas was oor die slawe wat in die kettings van die dood was, te kom vernietig en so die slawe te kom vrymaak.

Die Hebreërskrywer plaas ook die redding in ‘n breër perspektief. In Heb 5:8-9 staan daar: Hoewel Hy die Seun was, het Hy deur alles wat Hy gely het, geleer wat gehoorsaamheid is. En toe Hy volmaaktheid bereik het, het Hy vir almal wat aan Hom gehoorsaam is, die bron van ewige saligheid geword. Hier gaan dit oor Jesus en een van die redes waarom Hy redder kon word. Niemand is volmaak nie, behalwe Jesus. Toe Hy op aarde was, het Hy dit bewys deur sondeloos te leef en kan daarom doen wat sondige mense nie kan doen nie, naamlik om voor God vir ander in te tree. So is Hy die bron van saligheid. So verduidelik die Hebreërskrywer waarom ons Jesus vir die verlossing kan vertrou. In die vers wat op bogenoemde gedeelte volg, naamlik, Heb 5:10, word daar dan ook gesê dat Jesus as Hoëpriester aangestel is om vir mense wat aan Hom behoort in te tree.

Die priesters was onder andere verantwoordelik vir die offers vir sonde. Met die sondevergifnis was dit vir Israel moontlik om God se volk te bly. Omdat hulle gedurig gesondig het, moes daar gedurig geoffer word. Met Jesus is dit anders. Hy is nie alleen die Hoëpriester nie, maar ook die offer wat gebring word – en in sy geval is daar net een offer nodig; dit hoef nie herhaal te word nie: So is Christus ook net een maal geoffer om die sondes van baie weg te neem (Heb 9:28; lees ook Heb 9:23-28) en omdat God dit so wou, is ons vir Hom afgesonder deurdat Jesus Christus sy liggaam as offer gebring het, eens en vir altyd (Heb 10:10). Op die manier verduidelik die Hebreërskrywer dat die gelowige nie meer bekommerd hoef te wees oor die sonde nie. Jesus het eens en vir altyd as offer die sonde weggeneem. Met sy eie bloed en nie met dié van bokke en kalwers nie, het Hy net een maal die heiligdom binnegegaan en ’n ewige verlossing tot stand gebring… Hoeveel te meer sal die bloed van Christus ons gewete bevry van die las van dade wat tot die dood lei, sodat ons die lewende God kan dien! (Heb 9:12, 14) en deur die één offer het Hy dié wat vir God afgesonder word, vir altyd volkome van sonde vrygemaak (Heb 10:14)

Jesus is ook die Hoëpriester. Daarna kyk ons volgende keer.

Mense en Redding is ‘n reeks artikels geskryf deur Prof Jan van der Watt. Ons dank aan CUM vir die gebruik van hierdie materiaal.

Die gedagte van koninkryke en magte wat in stryd met mekaar staan, was natuurlik deel van die wêreld van destyds (soos op ‘n ander manier vandag ook). Paulus sluit daarby aan as jy verduidelik wat gebeur as mense gered word (Kol 1:12-13). So kry ons beelde wat verband hou met die stryd. Daar is die beeld van die triomftog (Kol 2:15; lees ook Ef 4:8): Hy (= Jesus) het elke mag en gesag ontwapen en hulle in die openbaar vertoon deur hulle as gevangenes in die triomftog van Christus mee te voer. Die beeld dui op die oorwinning wat Jesus oor al die magte wat mense bedreig behaal het. Hulle is nie meer ‘n bedreiging vir gelowiges nie, met ander woorde, gelowiges is verlos daarvan. ‘n Triomftog is gewoonlik gehou as die generaal of koning na sy stad met alles wat hy buit gemaak het terugkeer. Dan kan mense aan dit wat hy saambring sien dat hy werklik gewen het en hoe groot die oorwinning was. Jesus het die magte gewen (ontwapen) en hulle is nou gevangenis in sy triomftog – so kan almal sien dat Jesus gewen het.

Om te beskryf dat geredde gelowiges ‘n heeltemal nuwe bestaan kry, sê Paulus dat gelowiges nuut geskep word. God is die skepper en daarom kan Hy nuut skep (2 Kor 5:17): Daarom, as iemand in Christus is, is hy ’n nuwe skepsel; die ou dinge het verbygegaan, kyk, dit het alles nuut geword. Die 1983 vertaling praat van ‘n nuwe mens, maar die Griekse woord ktisis verwys na die skeppingsaksie. God skep nuut, daarom is alles vir die persoon nuut.

Uit hierdie beskrywing is dit duidelik dat Paulus ‘n wye verskeidenheid beelde gebruik om verskillende aspekte van redding mee te beskryf. As hy die nuutheid van die gelowige wil beskryf, is die mens ‘n nuwe skepping, as hy wil sê die gelowige is sonder skuld voor God praat hy van ‘n hofsaak waarin mense vrygespreek is; as hy wil beklemtoon dat daar vrede tussen God en gelowiges is, gebruik hy die beeld van versoening, en so aan. Die belangrikste manier waarop Paulus die verskillende fasette van redding bespreek is dus by wyse van verskillende beelde uit die alledaagse lewe.

Dit mag ‘n vraag wees, wanneer vind die redding nou presies plaas, want gelowiges is nog steeds in die wêreld en doen nog steeds sonde, ervaar nog steeds die stryd met die bose… waar is die redding? Paulus verduidelik dit volgens ‘n sisteem wat in die teologie ‘reeds-nog nie’ genoem word. Die redding is reeds daar. In die oë van God is ons reeds sy kinders, is ons vrygespreek in Christus, is ons skuldbrief teen die kruis vasgespyker. Deur ons geloof in Jesus is ons gered en niks kan ons van die liefde van God en Jesus skei nie. Inderdaad, as God vir ons is, wie kan teen ons wees? (Rom 8:31-39). MAAR, ons lewe tog nog in die wêreld met al sy versoekings. Op die vlak van die alledaagse lewe, die etiek, lyk dinge tog anders. Daar duur die stryd nog voort en het die redding nog nie volledig deurgebreek nie. Daar word verwag dat ons soos geredde mense sal optree, maar dit gebeur nie altyd nie – vandaar die ‘reeds-nog nie’ (Rom 13:11-14). Die finale voltooiing van die redding vind eers plaas met die wederkoms van Jesus (Rom 5:9; 14:10-12; 1 Kor 1:7-8; 15:1-58; Phil 3:10-11).

Ons is nou klaar met Paulus se beskrywing van redding. Volgende keer begin ons kyk na die beskrywing van redding in Hebreërs en ander Nuwe Testamentiese briewe.