Mense en Redding is ‘n reeks artikels geskryf deur Prof Jan van der Watt. Ons dank aan CUM vir die gebruik van hierdie materiaal.

In hierdie hele gebeure (wedergeboorte) speel Jesus die sentrale rol. Hy is die weg na die waarheid en lewe, na die Vader (Joh 14:6-7): Jesus het vir hom gesê: “Ek is die weg en die waarheid en die lewe. Niemand kom na die Vader toe behalwe deur My nie. As julle My ken, sal julle my Vader ook ken”. Hy is spesiaal uit liefde deur die Vader gestuur om lewe vir al die mense te bring: God het die wêreld so lief gehad dat Hy sy enigste Seun gegee het, sodat dié wat in Hom glo, nie verlore sal gaan nie maar die ewige lewe sal hê (Joh 3:16). God het Jesus gestuur, maar Hom vooraf voorberei vir sy sending. God het aan Jesus al die mag gegee, ook oor lewe en dood (Joh 5:21; 10:17-18). Daarom kan Jesus ook in die volgende woorde oor Homself praat: Ek is die opstanding en die lewe. Wie in My glo, sal lewe, al sterwe hy ook; en elkeen wat lewe en in My glo, sal in alle ewigheid nooit sterwe nie (Joh 11:25-26). Johannes se model van redding is dus gebaseer op ‘n persoonlike verhouding tussen die gelowige en Jesus – wie in Hom glo, kry die ewige lewe. Jesus hoef dit nie eers aan die kruis te verdien nie, maar het die mag en reg om dit aan elkeen wat glo te gee.

Die vraag is dan of die kruis volgens Johannes wel enige waarde vir die redding van mense het? Wat wel duidelik is, is dat die kruis die plek is waar Jesus se ware en egte identiteit geopenbaar gaan word: “Eers wanneer julle die Seun van die mens verhoog (= gekruisig) het, sal julle begryp dat Ek is wat Ek is”. Met die kruis en opstanding word dit regtig duidelik dat Jesus is wie Hy sê Hy is en dus die een is wat die ware God kom openbaar. As mense dit besef sal hulle in Hom glo en so gered word. Die openbaringsfunksie van die kruis en opstanding bring mense dus tot by die punt waar hulle glo en gered word. Dit blyk ook uit die verhaal van die ongelowige Tomas. Hy wou ook nie in Jesus glo nie, maar toe die lewende en opgestane Here voor hom staan, kon hy niks anders sê as: My Here en my God! (Joh 20:28) nie.

Johannes lê dus nie soveel klem op die bloed van Jesus of die kruis as plek van versoening nie. Hy wil eerder hê dat sy lesers die Here aan die kruis duidelik en helder raaksien. Daar is tog in die briewe verwysings na die bloed van Jesus ons reinig (1 Joh 1:7): Maar as ons in die lig lewe soos Hy in die lig is, het ons met mekaar deel aan dieselfde gemeenskap en reinig die bloed van Jesus, sy Seun, ons van elke sonde. Daar word selfs na Jesus verwys wat versoening vir die sonde van mense bewerk het: Hy (=Jesus) is die versoening vir ons sondes (1 Joh 2:2) en werklike liefde is dít: nie die liefde wat ons vir God het nie, maar die liefde wat Hy aan ons bewys het deur sy Seun te stuur as versoening vir ons sondes. Dit wys dat Johannes nie teen die tradisionele Christelike gedagtes van versoening deur die bloed van Jesus is nie, maar dat hy net nie die klem daarop wou laat val in sy Evangelie nie.

Volgende keer kyk ons na Johannes die Doper se woorde oor Jesus.

Mense en Redding is ‘n reeks artikels geskryf deur Prof Jan van der Watt. Ons dank aan CUM vir die gebruik van hierdie materiaal.

God is die lewende God (5:26) en as Jesus wêreld toe kom, bring hy die ewige lewe (3:16, 35-36) aan mense wat in die dood en duisternis is (Joh 3:17-21; 5:25; 12:49-50). Johannes gebruik twee konsepte om die verkryging van die redding, oftewel, die ewige lewe te verduidelik, naamlik, geloof en (weder)geboorte.

1. a) Vir Johannes breek die moment van redding aan as ‘n persoon glo: Wie luister na wat Ek sê, en in Hom glo wat My gestuur het, het die ewige lewe. Hy word nie veroordeel nie, maar het reeds uit die dood na die lewe oorgegaan (Joh 5:24) en wie in die Seun glo, het die ewige lewe; wie egter aan die Seun ongehoorsaam is, sal die lewe nie sien nie, maar die straf van God bly op hom (Joh 3:36). Geloof in God en Jesus lei na die lewe. Geloof volgens Johannes is mensomvattend. Die beste voorbeeld van wat geloof volgens Johannes beteken word duidelik uit die verhaal van die genesing van die blinde man in Johannes 9. Hy kon niks uit homself doen nie – hy was maar ‘n bedelaar. Jesus kon wel en het ook – Hy genees hom. In die verhaal wat volg verdedig die blinde man Jesus in woord en daad. Hy staan op teen die Joodse leiers tot op die punt waar hulle hom uit die sinagoge gooi (Joh 9:34). Dit het in daardie tyd beteken dat die persoon sosiaal heeltemal geïsoleer is. Niemand wou iets met hom te doen hê nie. Selfs sy ouers wou nie vir hom opkom nie (Joh 9:23). Hy was dus bereid om alles te verloor ter will van Jesus. Maar hy was ook bereid om Jesus as Seun van die mens te erken en Hom te aanbid (Joh 9:35-38). Nie alleen deur sy woorde en dade nie, maar in sy hele wese het Hy Jesus aanvaar. Die implikasie is dat hy hom volledig aan Jesus toevertrou het. Hierdie relasionele oorgawe aan Jesus is die essensie van geloof volgens Johannes.
2. b) Johannes beklemtoon nie alleen die geloof nie, maar beklemtoon: “Dít verseker Ek jou: As iemand nie opnuut gebore word nie, kan hy die koninkryk van God nie sien nie… “Dit verseker Ek jou: As iemand nie uit water en Gees gebore word nie, kan hy nie in die koninkryk van God kom nie” (Joh 3:3, 5). Hierdie wedergeboorte is bedoel vir elkeen wat glo: Maar aan almal wat Hom aangeneem het, dié wat in Hom glo, het Hy die reg gegee om kinders van God te word. ¹³Hulle is dit nie van nature nie, nie deur die drang van ’n mens of die besluit van ’n man nie, maar hulle is uit God gebore (Joh 1:12-13). God is die Skeppergod wat lewe gee – deur die teenwoordigheid van die Gees en die optrede van Jesus word die persoon wat glo van bo gebore, met ander woorde, die persoon word in die gesin van God gebore en kry so die ewige lewe. Dit kan so gestel word: van die kant van die mens gesien moet ‘n persoon glo en van die kant van God gesien word die een wat glo die ewige lewe geskenk deur die geboorte van bo.

Die term ‘geboorte’ wat lei tot ewige lewe suggureer reeds dat Johannes die beeld van ‘n familie gebruik om te verduidelik wat redding is. ‘n Gewone mens word in die wêreld gebore en leef dan. Die lewe is binne ‘n familie waar die persoon ‘n pa en familie het, waar hy kos en water kry, waar hy beskerm en liefgehê word, waar hy leer wat om te doen en hoe om te leef en waar daar ook van hom verwag word om gehoorsaam te wees aan die reëls en verwagtings van die gesin. Die beeld van hoe dit in ‘n gewone gesin gaan, word in Johannes gebruik om redding te beskryf. Net soos in ‘n gewone gesin word die persoon in ‘n familie, die familie van God, ingebore. Daar leef die persoon met die ewige lewe met God as sy vader. Die gelowige kan nou ook aan die familie dinge van God deelneem. Gelowiges moet hulle broers en susters liefhê en help. Hulle moet hulleself hersosialiseer. Hoewel hulle nog deel van hulle aardse gesinne is, moet hulle egter hulle nuwe familie, die familie van God voorop stel. Hulle moet God eerste gehoorsaam en die belange van God en Jesus voorop stel.

In die volgende artikel gaan ons na die rol van Jesus in al hierdie gebeure kyk

Mense en Redding is ‘n reeks artikels geskryf deur Prof Jan van der Watt. Ons dank aan CUM vir die gebruik van hierdie materiaal.

Johannes met sy eie manier van kyk na die redding – Jesus bring die ewige lewe nou!

Soos in die geval van die sinoptiese evangelies het Johannes (beide in sy Evangelie en Briewe) ook ‘n negatiewe beeld van mense sonder Jesus. In sy beskrywing van die redding gebruik hy egter ander beelde en uitdrukkings. Mense sonder Jesus is in die duisternis (Joh 3:17-21), blind en is geestelik dood (Joh 5:25; 9:1-41; 12:46). Hulle kan hulleself nie red nie en sal dus in hulle sonde sterf (Joh 8:21).

Maar die liefdevolle God kom maak die verskil (Joh 3:16-17): God het die wêreld so lief gehad dat Hy sy enigste Seun gegee het, sodat dié wat in Hom glo, nie verlore sal gaan nie maar die ewige lewe sal hê. God het nie sy Seun na die wêreld toe gestuur om die wêreld te veroordeel nie, maar sodat die wêreld deur Hom gered kan word. Uit liefde en genade (Joh 1:17-18) het God besluit om sy mense te kom red. Sy plan ontvou Hy deur Jesus te stuur om Hom aan die wêreld te kom openbaar (Joh 1:18): Niemand het God ooit gesien nie. Sy enigste Seun, self God, wat die naaste aan die Vader is, dié het Hom bekend gemaak. Jesus is dus die Redder van hierdie wêreld (Joh 4:22).

Onderliggend aan die boodskap is die omstandighede waarin die Johannesevangelie geskryf is. Die Christelik-Johannese gemeenskap het van die Joodse gemeenskap, waar hulle hul wortels gehad het, geskei. Die konflik het veral gegaan oor die vraag waar en by wie is God? Die Jode het die tempel, die wet, die hoëpriester, offers, feeste en so aan gehad wat vir hulle bewys was dat God aan hulle kant was. Die Johannesgroep het daarvan verskil. Die teenwoordigheid van God word nie gevind in religieuse strukture nie, maar word geopenbaar in en deur Jesus: Niemand het God ooit gesien nie. Sy enigste Seun, self God, wat die naaste aan die Vader is, dié het Hom bekend gemaak (Joh 1:18). As iemand God wil vind, moet sy Jesus eers vind. Alleen deur geloof in Jesus word ‘n persoon se verhouding met God reggestel. Daarvan vertel Johannes en dit vorm ook die kern van sy verlossingsleer.

Jesus word deur die Samaritane as die Redder van die wêreld beskryf (4:42) en so word bevestig dat die redding van die Jode kom (4:22). Dit gebeur deur Jesus as Jood en bevestig so dat die God van die Ou Testament ook die God is wat in en deur Jesus aan die werk is. Dit was belangrik, want as Jesus die redding aanbied, begin Hy nie ‘n nuwe godsdiens nie, maar sit die godsdiens van die vaders, Abraham, Moses en Jesaja voort. So het Abraham, julle voorvader, hom daaroor verheug dat hy die dag van my (= Jesus) koms sou sien, en hy het dit gesien en was bly (Joh 8:56). Moses het oor Jesus geskryf: As julle Moses geglo het, sou julle in My (= Jesus) geglo het, want hy het van My geskrywe (Joh 5:46).

Volgende keer gaan ons kyk na die konsepte wat Johannes gebruik om redding mee te beskryf.

Mense en Redding is ‘n reeks artikels geskryf deur Prof Jan van der Watt. Ons dank aan CUM vir die gebruik van hierdie materiaal.

Maar daar was ook sonde wat vergewe moes word. Mense het ook sonde gehad waarvan hulle vergewe moes word (Mk 2:1-5, 10). Jesus het die mag om sondes te vergewe, met ander woorde, dit weg te neem wat die verhouding tussen mense en God vertroebel: Maar dat julle kan weet dat die Seun van die mens mag het om op die aarde sondes te vergewe… (Mk 2:10). Daarvoor het hy gekom (Matt 1:21). Alleen God kan sonde vergewe en deurdat Jesus dit ook doen, bewys hy onmiskenbaar sy verbondenheid met God (Mk 2:5-10). Volgens Matteus verbind Jesus met die instelling van die nagmaal sy vermoë om sonde te vergewe met sy dood en bloed wat gevloei het (Matt 26:27-28 – Drink almal daaruit [= uit die beker], want dit is my bloed, die bloed waardeur die verbond beseël word en wat vir baie vergiet word tot vergewing van sondes).

Deurdat Jesus mense vergewe kry hulle nuwe lewe, word deel van ‘n nuwe groep. Hulle bevind hulleself dan in nuwe verhoudings met nuwe verwagtings. Hierdie verwagtings oorskrei die normale sosiale en politieke grense van daardie tyd. Johannes die Doper beskryf die veranderinge so (Luk 3:10-14): Die mense vra hom toe: “Wat moet ons dan doen? Hy antwoord hulle: “Wie twee kledingstukke het, moet dit deel met iemand wat nie het nie, en wie kos het, moet dieselfde doen.”… Ook soldate het hom uitgevra: “En ons, wat moet ons doen?” Hy antwoord hulle: “Moet van niemand deur geweld of vals aanklag geld afpers nie, maar wees tevrede met julle betaling”. Die self-identiteit van die gelowiges as lede van die koninkryk van God, word dus uitgedruk deur hulle nuwe etiese gedrag. Dit het veral uitdrukking gevind in die prysgee van jou eie belange ter wille van ander. Dit word veral geïllustreer in terme van geld en rykdom. In die antieke tyd was geld en status twee kante van dieselfde munt. Eintlik kon jy ‘status koop’ in daardie tyd. As daar dus gevra word dat mens van jou rykdom ontslae raak, is dit nie net ‘n geval van geld weggee nie, maar ook ‘n lewenstyl en status (Mk 10:21–22).

Ons het nou na redding vanuit die sinoptiese evangelies gekyk. Maar wat van Johannes? Daarna kyk ons volgende keer.