Wat moet die kerk doen in tye van politieke onrus?
Wat moet die kerk doen in tye van politieke onrus?
Die Duitse teoloog, dietrich Bonhoeffer se woorde oor vrees lui ‘n klokkie by ons vandag.
Op15 Januarie 1933 lewer Bonhoeffer hierdie roerende allegorie in ‘n Duitse kapel.:
Jy is op ‘n klein skippie in die oseaan. Die stormwind waai sterker by die minuut. Die skippie is klein en word soos ‘n speelgoedskippie rondgegooi; die lug is donker; die matrose se krag is besig om af te neem. Dan besef een skielik dat iets wat nie vantevore daar was nie, saam met hulle op die boot is.. hy kan niks meer sien nie en kan ook nie roei nie. ‘n Brander spoel oor hom en desperaat skreeu hy:” Vreemdeling in die boot – wie is jy?” en die vreemdeling antwoord: “Ek is vrees.” Alle hoop is verlore. Vrees is in die boot.
Detyds was Duitsland vasgevang in onstuimige tye. Hulle onthou nog die Eerste Wêreldoorlog 14 jaar vantevore. Die aandelebeurs het in duie gestort. Die Duitse ekonomie sukkel – 6 miljoen mense is werkloos. Die nuwe Weimar Republiek is polities onstabiel. Vrese vir ekstremisme vier hoogty. Soos hierdie donker golwe op hulle aanrol vrees baie Duitsers – insluitende Duitse Christene – die toekoms.
Vrees is in die boot – destyds in Duitsland en vandag in ons eie lewens. En in die kerk. Vrees vir die toekoms.
Daar was ook ‘n ander opkomende leier wat ‘n ander oplossing aangebied het. Hy het nie mense gehelp om hulle vrese te oorwin nie, maar hulle vrese uitgebuit. Met ‘n oorredende tong bied hy vir hulle ‘n verlosser aan – hyself. Vyftien dae na Bonhoefer se preek in Berlyn word Adolf Hitler die kanselier van Duitsland. Soos Bonhoeffer voorsien het, het vrrees die Duitsers in dieper pyn, verdeling en wanhoop gedryf.
“That is the final triumph of Fear over us, that we are afraid to run away from it, and just let it enslave us. Fear has conquered us.”
Baie mense onthou Bonhoeffer vandag vir sy betrokkenheid by die Duitse weerstandsbeweging teen Hitler. Wat hy geglo het, staan sentraal in sy lewe en bediening. Hy het geglo in die voeding van die liggaam van Christus – die kerk – deur die verkondiging van die woord. Hy het omgegee vir die geestelike lewe en gesondheid van die plaaslike kerk. Sy onderwerp van sy doktorale tesis was Sanctorum Communio – die kerk as heilige gemeenskap.
Die preek in Berlyn is ‘n voorbeeld van sy pastorale instinkte. Hy praat in ‘n atmosfeer van angs en onsekerheid met ‘n boodskap van hoop. Dit is ‘n boodskap wat die kerk vandag steeds moet hoor en verkondig, want geen mens is buite die kloue van vrees nie.
Vrees vul ons met eensaamheid, hopeloosheid en wanhoop. Dit dryf ons na besluite en optrede wat ons skade aandoen. Hoe doen vrees dit?
Dit verseker dat ons krag en weerstand verkrummel. Vrees vreet aan al die bande wat ons aan God en ander bind. In tye van nood as jy aan daardie bande probeer vashou, breek hulle en jy sink in jouself – hulpeloos en wanhopig.
Vrees besoedel ons denke en verwring ons oordeel en breek ons weerstand teen die bose af. Dit maak ons mismoedig. As vrees domineer skei wantroue, haat en selfsug ons van ons Skepper en ons naaste. Dit verplaas dit wat ons verenig: liefde; vertoue en geloof.
“Fear takes away a person’s humanity. This is not what the creature made by God looks like.”
Millions of Germans allowed fear to erode their humanity, turning from trust in God to trust in a maniac, from love of neighbor to holocaust and war.
Vrees het steeds dieselfde mag vandag. Ons staan steeds voor die alledaagse vrese wat ons gebroke wêreld kenmerk. Die huidige politieke en sosiale klimaat is miskien nie so erg soos destyds in Duitsland nie, sal sensitiewe kerkleiers die vrees wat ons tans ondervind herken.
Vrees diskrimineer nie. Ons vind ons gereeld, soos Jesus se dissipels,, in stormwaters. Bonhoeffer lees vir sy gehoor Matteus 8:23 – 27. Jesus vra vir hulle: Waarom is julle bang kleingelowiges? Daarna maak Hy die storm stil.
As alle hoop verdwyn en as vrees in die boot kom, manifesteer Jesus sy mag en teenwoordigheid oor die vrees. Christus is in die boot. Die see word kalm.
Die dissipels se storie is ook ons storie. Op ‘n stadium was “Christus in die boot” ook ons verlossingstorie. En nou? Nou is ons weer op die see op ‘n reis sonder geloof. En hoop, verlam deur vrees – ons het die vreugde vir die lewe verloor.
Christene word nie vrygestel van storms in die lewe nie as Christus in die boot is, kom daar altyd ‘n storm, want die wêreld met al sy bose magte probeer om Hom en sy dissipels by te kom. Daarom is angs en vrees nie onbekend vir Christene nie. Dit is, sê Bonhoeffer, waarom ons so desperaat die kerk nodig het. Die kerk is die plek waar ons hoor dat Christus sê: “Ek is saam met jou in die boot.” Sonder dit sal ons na ander stemme luister wat vir ons sê: “alles is hopeloos. Geen uitweg nie.” Stemme wat ons aanpor om ons hoop te stel in ander mense, opstande en onsself.
Maar midde in hierdie vreesaanjaende wêreld wat roep: Vrees is oorwin, moenie bang wees nie. In die wêreld is julle bang, maar wees gerus. Ek het die wêreld oorwin. Christus is in die boot.” Die plek waar ons hierdie praatjie moet hoor, is in die kerk daar wil die lewende Christus self praat sodat as iemand Hom hoor praat, verdwyn sy vrees.
Die kerk is ons ligtoring is ons storm van vrees die stem van die kerk sê vir ons dat ons saam met Christus op pad is deur die storm. Ons moet gedurig na Hom wat saam met ons in die boot is, kyk.
As ons geloof swak is, moet die kerk ons herinner dat dit nie die sterkte van ons geloof maar die sterkte van ons Verlosser is wat ons sal deurdra. Soos die dissipels sal ons saam met Christus in die bootjie staan en vra: Watter soort mens is Hy dat selfs die wind en die see hom gehoorsaam?