Jakobus 2:1–4: Waar kom hulle bymekaar? Dalk ŉ huis?

Christene het ook in huise byeengekom, veral nadat verhoudings met die Jode in die sinagoges versuur het.

Die woord “sinagoge” verwys nie noodwendig na ‘n gebou nie, maar kan ook op mense wat godsdienstig saamkom, dui – al is dit in ‘n huis. Mense wat met die Jodedom vertroud is of uit Judea kom, het voortgegaan om hulle vergaderinge “sinagoges” te noem. Dit blyk dus dat “sinagoge” ’n idiomatiese uitdrukking vir die Christelike bymekaarkoms is.

As dit ‘n huis is, hoe moet die plekke waarna in die teks verwys word, verstaan word?

i) Is daar voetbanke in huise, want daar word pertinent na ‘n voetbank in die teks verwys? Daar was wel voetbanke in huise, veral in groter of ryker huise wat dikwels deur Christene gebruik is vir hulle byeenkomste.

Voetbanke is by twee soorte meublement in huise gebruik – die een is by ’n lêbank wat in ’n sitkamer gebruik is waarop twee persone kon lê (figuur 2). Die voetbank moes dan waarskynlik onder andere gebruik gewees het as ’n soort van ’n trap. Dit kan uit die voorstelling gesien word. Die ander tipe voetstoel is by ’n enkele stoel – die figuur met die vrou toon duidelik dat sy op ’n soort rottangstoel sit en dat haar voete op ’n voetbank rus (figuur 3). In die geval van die enkele stoel gaan dit om ‘n privaat situasie wat nie pas by ‘n byeenkoms van mense nie. Die beter moontlikheid is die bank waarop twee mense kon sit en wat vir ’n sitkamer bedoel is.

figuur2_jakobus

figuur3_jakobus

Figuur 3

Figuur 2

ii) Waarna sou die “voetstoel” verwysing van die gasheer wees?
Die tweede opsie wat die arm man gebied word, is om onder by die gasheer se voetstoel te gaan sit. Hy word wel in die vertrek toegelaat en inderdaad naby die huisheer, maar moet op die grond – nie eers op die voetstoel nie – gaan sit. Terwyl die ryke gemaklik sit, word die arm man gedegradeer om op die grond in die sitkamer te gaan sit.

iii) Waar is die “daar” waar die arm man moes gaan staan?
Die “daar” waar die arm man moes gaan staan verwys na waar iemand moet gaan staan. Waar sou dit in ‘n huis moontlik wees. ‘n Mens moet veral in gedagte hou dat daar verskillende tipes huise was, maar een argitektoniese eienskap was baie algemeen. Feitlik alle huise was om ’n binneplein gebou wat as deel van die huis gesien is.

Die aaneenskakeling van die sitkamer met die binneplein kan in die meegaande illustrasie goed gesien word. Die plan van die huis wys ook hoe die kamers op die binneplein uitloop. Die binneplein is 2 gemerk en die sitkamer 1 – die twee kamers is in die boonste illustrasie uitgebeeld.

figuur4a_jakobus

figuur4b_jakobus

Figuur 4³

“Trosbehuising”, waar verskeie families ’n kamer of kamers rondom ’n gemeenskaplike binneplein besit het, was tipies. Huise vir so 2-4 persone was omtrent so groot soos ’n hedendaagse motorhuis, terwyl die rykes heelwat groter huise gehad het, wat ook om ‘n binneplein gebou is. Soos uit figure 4-6 blyk, het die sitkamer gewoonlik op die binneplein uitgeloop. As jy in die binneplein staan sou jy kon sien en hoor wat in die sitkamer aangaan. Daar was nie onder normale omstandighede stoele of sitplekke in die binnehof nie.

Figuur 5 bevat ’n illustrasie van ’n “troshuis”. Daar kan duidelik gesien word hoe die verskillende kamers om die binneplein gebou is.

figuur5_jakobus

Figuur 5⁴

Veronderstel die gasheer wat die plekke aanwys, staan in die sitkamer. Vir die rykman sê hy: “Sit u hier op die lekker plek”. Dit sou waarskynlik na die banke in die sitkamer verwys waarop die persone twee-twee gelê het – dit is die normale maar ook die beste plekke.

Nou sê die gasheer vir die arm dat hy “daar moet gaan staan”. Die daar dui daarop dat dit weg is van die kamer waar die huisheer op die oomblik is. As die argitektuur van die huis in ag geneem word, kan dit maar net die binneplein beteken – daar moet die arm man gaan staan, want daar was nie sitplek of banke nie. Hy sou nog kon hoor wat in die sitkamer aangaan. Dit was ook nie asof hy die persoon uit die huis uit jaag nie, want die binneplein was nog deel van die huis.

Skrywer: Prof Jan van der Watt

³Die illustrasies kom uit Connolly en Dodge.
⁴ Die illustrasie kom uit Bühlmann (1994:55) en toon ’n huis uit “wooneiland II” in Kapernaum.