Amos(20) – Francois Malan

Amos 9 vers 5-6

9:5 Verse 5-6 is ’n lofprysing van die HERE wat verse 1- 4 se Alomteenwoordigheid van die HERE beklemtoon.

‘En my Heer, die HERE van die leërskare, raak die aarde aan en dit wankel (2020: sidder),
en almal wat daarop woon, sal treur. Dit sal in geheel opstyg soos die Nyl en sak soos die rivier van Egipte.

In vers 1 gaan die aarde se Heer die Bet-El-tempel en al die aanbidders met ’n aardbewing ombring, soos afgelei kan
word van die kosyne wat wankel en die dak wat instort. Hier word die aardbewing beskryf met die magtige Nyl wat
styg om sy walle te oorstroom, en dan weer sak. So lig die aarde op en val weer soos met ’n aardbewing. Hier tref die
aardbewing nie net vir Bet-El nie, maar die aarde, die hele Israel. Dit is beelde vir die totale uitwissing van Israel wat in
9:1-4 uitgespel is.

Wanneer my Heer slegs aan die aarde raak, skud die aarde so geweldig, dat die mense verskrik rondhardloop en treur as
hulle alles sien intuimel, dat die magtige aardbewing al hulle besittings vernietig. So sal die Assiriërs hulle land stroop
(2 Kon 17:20,23). Amos besing die grootheid van sy Heer se mag ook oor die natuurkragte. Hy kan die natuurkragte
aanwend soos Hy wil. In vers 4 het die Heer wat oor die hele aarde regeer, reeds oor Israel gesê: ‘Ek sal my oog op
hulle hou, ten kwade en nie ten goede nie.’

9:6 ‘Hy wat sy trappe/opgange in die hemel bou (LXX sy opgang; van Gelderen: oppersale; 2020: bokamer)
en sy hemelgewelf op die aarde vestig, wat die water van die see roep en dit op die gesig (2020: oppervlakte)
van die aarde uitgiet, HERE is sy Naam.

Wat die HERE in die hemel bou is nie duidelik uit die Hebreeuse woord wat hier gebruik word nie. Die woord word
ook gebruik as opskrif vir Ps 120-134 se ‘pelgrims’-liedere wat hulle op die trappe van die tempel gesing het. Hier is
dit moontlik oppersale in die hemel waarop die hemelgewelf rus. Die hemelgewelf wat Hy op die aarde gevestig het is
‘n beeld van die heelal wat die HERE geskep het en daagliks bestuur. Die antieke beeld van die heelal het gedink aan ’n
plat aarde met drie hemele: die boog van die wolkehemel wat oor die aarde gespan is, die gewelf as die sterrehemel bo
die boog van die wolkehemel, en die hoogste hemel waar God woon, bokant die sterrehemel (vgl. 2 Kor 12:2 vir die
derde hemel). Hierdie vers besing die lof van die HERE as die Skepper van hemel en aarde (Gen 1:1).

Vers 6b kom baie ooreen met 5:8b oor die HERE wat die heelal daagliks onderhou ook met reën maar ook die
natuurkragte kan gebruik om verwoesting te saai (9:5,8). Soos Hy destyds die sondvloed gebruik het om die
goddeloosheid van die mense uit te wis, kan Hy Israel ook uitwis. Dit is voor Hom wat Israel rekenskap moet gee
(4:12).

Die groep Godsprake in 9:7-10 is ’n onderbreking tussen die vyfde visioen met sy lofprysing aan die einde (1-6), en
11-15 se visioene van herstel.

Amos 9 vers 7-8

9:7 ‘Kinders van Israel! Is julle vir My dan nie soos die kinders van die Kussiete nie?’ is die Godspraak van die
HERE. Het Ek dan nie vir Israel gebring uit die land van Egipte, en die Filistyne uit Kaftor, en die
Arameërs uit Kir nie?’

LXX het ‘Ethiopiërs’ vir ‘Kussiete;’ ‘Kappadosië’ vir ‘Kaftor;’ en ‘Siriërs uit die diepte’ vir ‘Arameërs uit Kir.’

Ná die HERE se openbaring in die natuur (9:5-6) kom Amos by die HERE se openbaring in die geskiedenis. Hy beheer
ook die geskiedenis van volke. As Israel hulle losmaak van die HERE, wat maak hulle dan anders as die ander volke?
Hulle wil mos graag soos die ander volke wees, waar elke volk sy eie koning en sy eie God het (1 Sam 8:7). Daarmee
het hulle hulle roem tot niet gemaak, om die voorste nasie te wees omdat hulle die uitverkore volk van die HERE was
(6:1). Hulle word hier deur die HERE gelykgestel met die mees suidelike volk wat hulle ken, die Kussiete, suid van
Egipte, op wie hulle neergesien het – Num 12:1: Mirjam en Aäron spreek Moses aan oor sy Kussitiese vrou; Jeremia
13:23 verwys na die Kussiete se donker vel; Jer. 38:7-13 vertel van die Kussitiese slaaf Ebed-Melek (‘slaaf van die
koning’) wat vir Jeremia uit die put opgetrek het. Israel het vir die HERE soos hulle slawe uit Kus geword.

Israel se uniekheid verdwyn in die niet langs die HERE se geskiedenis met hulle bure wat Hy ook gelei het en rondom
Israel gevestig het. Israel se suidelike bure, die Filistyne, kom uit Kaftor in die omgewing van Kreta (In Eseg 25:16
word hulle Kretense genoem, Sef 2:5). Israel se noordelike bure, die Arameërs, het die HERE uit Kir gebring (Amos
1:5). Vanuit die omgewing van Mesopotamië het die HERE hulle in Sirië kom vestig met Damaskus as hulle hoofstad
(volgens 2 Kon 9 het Assirië die Arameërs later weggevoer, terug na Kir).

Die HERE het Israel ‘geken,’ sodat hulle Hom sou ‘ken’ (3:2). Maar omdat hulle die HERE nie waarlik ‘ken’ deur Hom
te vereer en te gehoorsaam, soos Hy hulle gelei en gewaarsku het nie, het hulle die voorreg verbeur om die HERE se
volk te wees.

9:8 ‘Kyk!(gee aandag). Die oë van my Heer, die HERE, is gerig teen (2020: op) die sondige (opstandige)
koninkryk en sê ‘Ek gaan dit uitroei van die aangesig/oppervlakte van die aarde af (Amos 2:9). Nogtans gaan
Ek nie die huis van Jakob heeltemal vernietig nie,’ is die Godspraak van die HERE.’

‘Die sondige koninkryk’ verwys in die eerste plek na die tien stamme van Israel, maar geld ook vir enige sondige
koninkryk, dat die oë van die HERE op hulle gerig is. In die vers beteken dit dat die HERE Israel se sondige opstand
(pesja‘) teen Hom baie goed ken en hulle daarom gaan uitroei (vgl. Deutr 6:15).

Nogtans gaan die HERE nie die huis van Jakob heeltemal vernietig nie. Die huis van Jakob sluit al twaalf die stamme
van Jakob se 12 seuns in. Sy verbond met Jakob sal Hy gestand doen (Gen 28:14 ‘in jou en jou nageslag sal al die volke
van die aarde geseën wees), en Hy sal sorg dat ‘seweduisend nie hulle knie voor Baäl buig nie,’ soos in Elia se tyd, 100
jaar voor Amos (1 Kon 19:18). Dié woord van die HERE aan Elia word deur Paulus aangehaal ten op sigte van die Jode
wat nie vir Jesus Christus verwerp nie (Rom 11:4). Die belofte van God aan Abraham oor alle volke, in Genesis 12:3
word in Jesus Christus vervul (Matt 1:1; 28:19).

Skrywer:  Prof Francois Malan