Die Vastyd (Lent)
Die Vastyd (Lent) – Coen Slabber
Ons hoor dikwels dat mense praat oor Lent. Lent het op Aswoensdag (22 Februarie) begin. Gereformeerdes het nog nooit die kerkjaar so noukeurig gevolg soos die Rooms-Katolieke en Anglikaanse Kerke nie. Meeste van ons het net so ‘n vae idee oor wat Lent is.
Lent is die veertig dae voor Paasfees (Sondae uitgesluit). Christene probeer Jesus se fokus op God naboots deur dissiplines en praktyke wat geloof en liefde versterk en ‘n gees van berou beliggaam. Dit is ‘n tyd om na te dink oor gewoontes, besittings en begeertes. Dit begin met Aswoensdag en eindig op Heilige Donderdag – die dag net voor Goeie Vrydag. [Daar is verskille tussen die Westerse en die Oosterse Kerke en ook kleiner verskille tussen verskillende Westerse kerke.] Lent eindig met drie belangrike dae:
• Heilige Donderdag – die dag toe Jesus saam met sy dissipels die paasmaaltyd geniet en die nagmaal ingestel het.
• Goeie Vrydag – die dag van Jesus se kruisiging.
• Paassondag – die dag van Jesus se opstanding.
Lent begin op Aswoensdag. Dit word so genoem omdat gelowiges op hierdie dag as op hulle voorkoppe smeer – in die vorm van ‘n kruis. Aswoensdag herdenk die aankondiging van Jesus se geboorte deur die engel Gabriël. Jesus se geboorte word op 25 Desember gevier. Daarom word bereken dat die aankondiging van sy geboorte nege maande vantevore was. Maar omdat Paasfees nie elke jaar op dieselfde datum val nie, val Aswoensdag ook op verskillende datums.
Dit is ‘n dag van vas en onthouding. Dit is meestal ‘n beperkte vas. Mense jonger as 18 jaar en ouer as 60 jaar word gewoonlik vrygestel. Ander mense eet een maaltyd en ‘n peuselhappie. Alhoewel kinders nie hoef te vas nie, moet ouers hulle onderrig in die dissipline van vas. Op Vrydae mag daar geen vleis geëet word nie. Die agtergrond hiervan is Daniël 10:1 – 3. Daar lees ons dat Daniël drie weke lank getreur het en geen lekker kos geëet het nie – my mond nie aan vleis of wyn gesit nie. Onthouding is juis op ‘n Vrydag omdat Jesus Christus op ‘n Vrydag vir ons sondes gesterf het.
Hoekom word Sondae uitgesluit? Sondag is die dag van Jesus se opstanding. Dit is ‘n dag van vreugde en feesvier – nie ‘n dag van vas en rou nie.
Hoekom word hierdie veertig dae nou juis Lent genoem? Lent was die ou Engelse woord vir lente – die tyd van die jaar waarin Lent val – die noordelike halfrond se lente. In meeste ander tale word een of ander afleiding van Quadragesima (quadraginta is die Latyn vir veertig) gebruik.
Hoekom nou juis veertig dae? Veertig dae is die tradisionele tyd van dissipline, aanbidding en voorbereiding in die Bybel:
• God sê aan Noag dat Hy dit veertig dae en veertig nagte gaan laat reën (Genesis 7:4).
• Moses bly veertig dae en nagte op die berg (Eksodus 24:18. Ook in Eksodus 34:28).
• Die verkenners wat Moses uitgestuur het, het veertig dae lank vir Kanaän verken (Numeri 13:25).
• Elia loop veertig dae en veertig nagte om by die berg Horeb uit te kom (1 Konings 19:8),
• Jona waarsku Nineve dat hulle na veertig dae verwoes sal word (Jona 3:4)
• Die belangrikste is dat Jesus vir veertig dae en veertig nagte niks geëet het voodat die Satan Hom in die woestyn versoek het nie (Matteus 4:2). Jesus het veertig dae en nagte gevas en gebid voordat Hy sy bediening begin het. Christene vas en bid ter voorbereiding van die hoogtepunt van Jesus se bediening – sy kruisiging en opstanding.
Die laaste week van Lent is intens. Dit begin met Palmsondag wat Jesus se intog in Jerusalem herdenk. Op die Donderdag word die instelling van die nagmaal gevier; Vrydag is Goeie Vrydag; Saterdag lê Jesus in die graf; Sondag is Paassondag.
Die prominente kleure tydens Lent is pers en blou – die koninklike kleure. Ons vier immers die koms van ons Koning. Baie kerke verwyder die kerse van hulle altare. Kruise en ander godsdienstige simbole word met pers materiaal bedek.
Lent word deur Katolieke, Anglikane, Lutherane, Metodiste, Presbiteriane en sekere Baptiste gevier. Sekere Protestantse kerke, veral dié wat gereformeerd is – dié wat uit die leer van Calvyn en Zwingli in die laat sestiede eeu ontstaan het– vier nie Lent nie. Hoekom nie? Ulrich Zwingli, aanvanklik die leier van die gereformeerde beweging in Switserland, het geglo dat Lent die verskil tussen die sakramentalisme van die Katolieke Kerk en die sola fide van die gereformeerdes verteenwoordig (sola = Latyn vir alleen of slegs; fides = Latyn vir geloof; sola fides – geloof alleen.) Zwingli en ongeveer twaalf van sy ondersteuners het doelbewus in die openbaar Lent verbreek deur twee varkworse te sny en uit te deel.
Hierdie is ‘n baie kort uiteensetting van Lent, maar gee tog ‘n idee waaroor dit gaan
Skrywer: Coen Slabber