Wie het Hebreërs geskryf? Inderdaad ‘n Komplekse saak!

Wie het Hebreërs geskryf? Inderdaad ‘n Komplekse saak! – Kobus Kok

Christo Fourie vra:

Hebreërs: Ek het n paar vrae: 1) Is deur wie geskryf ? (die boek Hebreërs)

Outeurskapsvraag

Van die vroegste tye in die kerk se geskiedenis was mense onseker oor wie die skrywer van Hebreërs was, aangesien die teks self nie ‘n eksplisiete aanduiding gee nie. Eusebius van Sesarea (263-339 n.C.), die groot kerkvader wat oor die geskiedenis van die kerk geskryf het, het byvoorbeeld in sy geskrif Historia Ecclesiastica. VI 25:11 opgemerk: “Wie hierdie brief geskryf het, weet God alleen.” Tog is daar deur die geskiedenis heen in die navorsing daarvan vele moontlike outeurs  voorgestel.

Om die outeurskapsvraag te beantwoord kyk ons allereers na die teks self, wat soos ons reeds gesê het, geen eksplisiete aanduiding gee van wie die skrywer is nie. Indien mens wel inhoudelik soos ‘n speurder gaan kyk na “clues”, sien mens sommer vinnig in Hebreërs 13:23 die naam van Timoteus. Ons weet vandag dat Timoteus die jongman was wat saam met Paulus gereis het. Dit het sommiges daartoe gelei om tot die gevolgtrekking te kom dat Hebreërs uit die kring van Paulus kon ontstaan en selfs deur Paulus geskryf kon gewees het. Ander geleerdes het selfs so ver gegaan om te argumenteer dat Apollos, Barnabas, Lukas, Stephanus, Timoteus en selfs Clemens van Aleksandrië (150-215 n.C.) die skrywers van die teks kon wees.

In die tweede plek sal die navorsers kyk hoe die vroeë kerk oor die outeurskap gedink het, omdat hulle uit die aard van die saak nader aan die historiese gebeure was. Volgens ‘n baie ou tradisie wat uit ongeveer 200 nC. dateer, was Paulus as die skrywer van Hebreërs geïdentifiseer en is die brief in die Corpus Paulinum (P46) en by Clement van Aleksandrië ingesluit. Clement het gedink dat die brief oorspronklik deur Paulus in Hebreeus vir die Jode geskryf was, en dat Lukas dit later in Grieks vir die Grieke gepubliseer het. Teen die derde eeu het die Griekse en Siriese kerke Hebreërs as ‘n Pauliniese geskrif beskou, maar in die Weste het dit nie gebeur tot goed in die vierde eeu nie.

In die tyd van die Reformasie het Luther (asook Calvyn, Melanchthon en Beza) sy bedenkinge gehad rondom Paulus as die outeur, maar uiteindelik het die Protestantse kerk teen die einde van die sestiende eeu Pauliniese outeurskap aanvaar. Tot so onlangs as 1914 was daar nog steeds gesprekke daaroor, soos gesien kan word uit die “Pouslike Bybelse Kommissie” se voorstel dat Hebreërs as ‘n egte Pauliniese brief beskou kan word, en vandag aanvaar die meeste Katolieke kringe dat dit minstens deur ‘n dissipel van Paulus geskryf moes gewees het. Hierdie idee is egter niks nuuts nie, aangesien Origenes (185-254 n.C.) alreeds dit so gesien het (vgl. Eusebius in op.cit. VI 25:11ff).

Indien mens na die taal en styl van Hebreërs kyk, sal sommiges vir en ander teen Pauliniese outeurskap argumenteer. Argumente teen Pauliniese outeurskap is dat Hebreërs in ‘n baie goeie literêre Grieks geskryf is wat nie tipies van Paulus se geskrifte is nie. Verder is dit baie ongewoon dat ‘n brief van Paulus anoniem geskryf word. In die derde plek wil dit vir ons lyk of Hebreërs 2:2 dit duidelik stel dat die skrywer minstens uit die tweede geslag Christene kom, wat nie vir Paulus sou geld nie. Inteendeel, Paulus maak baie daarvan dat hy persoonlik met die verrese Jesus in kontak gekom het. Die laaste argument wat teen Pauliniese outeurskap gemaak word is dat Paulus se teologie anders lyk as die van Hebreërs. Paulus beklemtoon die opstanding van Jesus, Hebreërs aan die ander kant maak weer baie van die verheerliking en verhoging van Jesus. Meer belangrik is die feit dat Hebreërs se siening van Jesus as Hoëpriester totaal vreemd is aan Paulus se ander geskrifte.

Die gevolg hiervan is dat die meeste geleerdes vandag nie seker is wie presies Hebreërs geskryf het nie, maar dat hulle redelik oortuig is van die feit dat dit nie Paulus was nie. Steeds bly Hebreërs ‘n besondere boek en is dit ‘n geliefde boek, en ‘n belangrike boek wat ons geloof nie net van die begin af nie, maar tot op die laaste dag van ons lewe sal bly vorm.

Lees dalk self Hebreërs van die begin tot die einde deur en lees dan ‘n brief of twee van Paulus en kyk of jy die teologiese verskille kan raaksien. Indien ek Hebreërs saam met Paulus lees, is die prentjie wat ek kry dat dit raakpunte en verskilpunte het, maar sodoende kry Hebreërs ook sy/haar eie stem en waardeer ons die boek soveel te meer. 

Outeur: Dr Kobus Kok