Die teleologiese argument vir die bestaan van God (4)

Die teleologiese argument vir die bestaan van God (4) – Gerhard van Rooyen

Vandag gee ons aandag aan argumente teen Dawins se siening en sy reaksie daarop.

Alvin Plantinga dui die onhoudbaarheid van hierdie argument van Dawkins soos volg aan:

“First, suppose we land on an alien planet orbiting a distant star and discover machinelike objects that look and work just like tractors; our leader says ‘there must be intelligent beings on this planet who built those tractors.’ A first-year philosophy student on our expedition objects: ‘Hey, hold on a minute! You have explained nothing at all! Any intelligent life that designed those tractors would have to be at least as complex as they are.’ No doubt we’d tell him that a little learning is a dangerous thing and advise him to take the next rocket ship home and enroll in another philosophy course or two. For of course it is perfectly sensible, in that context, to explain the existence of those

tractors in terms of intelligent life, even though (as we can concede for the moment) that intelligent life would have to be at least as complex as the tractors. The point is we aren’t trying to give an ultimate explanation of organized complexity, and we aren’t trying to explain organized complexity in general; we are only trying to explain one particular manifestation of it (those tractors). And (unless you are trying to give an ultimate explanation of organized complexity) it is perfectly proper to explain one manifestation of organized complexity in terms of another. Similarly, in invoking God as the original creator of life, we aren’t trying to explain organized complexity in general, but only a particular kind of it, i.e., terrestrial life. So even if (contrary to fact, as I see it) God himself displays organized complexity, we would be perfectly sensible in explaining the existence of terrestrial life in terms of divine activity.” (Plantinga 2007: 26-27 )

In Dawkins se jongste boek The God Delusion (2006) wy hy ‘n hele hoofstuk, getiteld: Why there almost certainly is no God aan die teleologiese argument. In hoofstuk 3 van sy boek verwys hy na die vyf bewyse van Thomas Aquino.Hy sê daar dat hierdie bewyse niks bewys nie. Nadat hy die eerste vier sg. bewyse bespreek het, kom hy by die vyfde wat hy na verwys as die telelogiese argument of die ontwerp argument .In die verband som hy die argument so op :

“Things in the world, especially living things, look as though they have been designed.

Nothing that we know looks designed unless it is designed. Therfore there must have

been a designer, and we call him God. Aquinas himself used the analogy of an arrow

moving towards a target, but a modern heat-seeking anti-aircraft missile would have

suited his purpose better “(Dawkins 2006:79).

Alhoewel Darwin as jongman beindruk was deur die argument soos hy dit teengekom het in William Paley se Natural Theology het hy later dit heeltemal uitmekaar getrek (Dawkins 2006:79). Hy beweer dan in hoofstuk 4 dat die teleologiese argument (ook deur hom die onwaarskynlikheidsargument genoem) die enigste argument is wat nog in gereelde gebruik is en dat dit vandag deur baie teïste as geheel en al oortuigend beskou word. Hy dui egter aan dat dit ‘n baie sterk en volgens hom ‘n onbeantwoorde argument is – maar in presies die teenoorgestelde rigting as die teïstiese bedoeling.

Volgens hom kom dié argument, as dit behoorlik aangewend word, naby daaraan om te bewys dat God nié bestaan nie (Dawkins 2006: 113).

Hy noem sy argument die beslissende Boeing 747 dobbelspel. Hiervolgens is die waarskynlikheid dat lewe op aarde sou ontstaan, niks groter as die waarskynlikheid dat ‘n orkaan wat deur ‘n skrootwerf waai, die geluk sou hê om ‘n Boeing 747 aanmekaar te sit nie. Hy het reeds voorheen na dieselfde voorbeeld verwys in The Blind Watchmaker (Dawkins 1988: 8). Daar het hy egter die voorbeeld gebruik om aan te toon dat die uniekheid van ‘n voorwerp wat vlieg niks te doen het met wysheid agterna nie, maar dat dit vooruit gespesifiseer word om te vlieg. As ‘n mens dus ‘n vliegtuig in die lug sien vlieg, weet jy dat dit nie saamgestel is deur ‘n klomp skroot metaal lukraak saam te gooi nie, want ons weet dat so ‘n samestelling se kanse om te vlieg baie skraal is (Dawkins 1988: 8).

Sy argument is hier egter dat, ongeag hoe statisties onwaarskynlik die entiteit is wat jy wil verduidelik deur ‘n ontwerper daar te stel, moet die ontwerper ten minste netso onwaarskynlik wees. Volgens hom is God dié beslissende Boeing 747. Hierdie is volgens hom die kreasionis se geliefde argument – iemand wat dink dat natuurlike seleksie ‘n toeval teorie is, terwyl dit, in die werklike sin van toeval – die teenoorgestelde is (Dawkins 2006: 113-114). Hy sê dat die argument van onwaarskynlikheid aandui dat komplekse entiteite nie toevallig kan ontstaan nie. Baie mense definieer egter deur toeval ontstaan as ‘n sinoniem vir ontstaan in die afwesigheid van voorafbepaalde ontwerp. Daarom dink hulle dat onwaarskynlikheid getuienis is van ontwerp. Darwin se natuurlike seleksie wys hoe verkeerd dit is met verwysing na biologiese onwaarskynlikheid (Dawkins 2006: 114).

Aan die einde van die hoofstuk som Dawkins sy sentrale argument op in ‘n aantal punte (hier word net na die relevante aspekte daarvan verwys):

1. Een van die grootste uitdagings vir die menslike intellek oor eeue reeds, is hoe om die komplekse onwaarskynlike voorkoms van doelgerigtheid (ontwerp) in die heelal te verduidelik (Dawkins 2006: 157).

2. Die natuurlike versoeking is om die voorkoms van ontwerp toe te skryf aan werklike ontwerp (of doelgerigtheid). In die geval van ‘n mensgemaakte voorwerp, soos ‘n horlosie, kan gesê word dat die ontwerper regtig ‘n intelligente ingenieur was! ‘n Mens is in die versoeking om dieselfde logika toe te pas op ‘n oog, of ‘n vlerk, ‘n spinnekop of ‘n persoon (Dawkins 2006: 157).

3. Dié versoeking is ‘n valse versoeking, omdat die ontwerper hipotese onmiddellik die groter probleem opper na die vraag wie die ontwerper ontwerp het. Die probleem volgens hom, waarmee begin is, was die probleem om statistiese onwaarskynlikheid te verduidelik. Volgens hom is dit geen oplossing om iets meer onwaarskynlik daar te stel nie. Wat nodig is, is ‘n hyskraan wat van

eenvoud af geleidelik en aanneemlik kan werk tot ‘n andersins onwaarskynlike kompleksiteit. (Dawkins 2006: 158)

4. Darwin en sy opvolgers het aangetoon hoe lewende wesens met hulle statistiese onwaarskynlikheid en voorkoms van ontwerp ontwikkel het deur stadige geleidelike veranderinge van ‘n eenvoudige begin af. Volgens hom kan ‘n mens nou sê dat die illusie van ontwerp in lewende wesens net dit is – ‘n illusie. (Dawkins 2006: 158)

Dawkins se argument dat teïsme baie onwaarskynlik is, omdat God dan geweldig kompleks moet wees, en dus geweldig onwaarskynlik moet wees, word nie as ‘n baie goeie argument aanvaar nie. Alvin Plantinga in ‘n resensie van Dawkins se boek The God Delusion dink nie veel van dié argument nie (Plantinga 2007:24 ). Hy vra eerstens of God wel so kompleks is en dui dan aan dat baie klassieke teoloë juis aandui dat God eenvoudig is, maar dan in die sin dat daar in hom geen onderskeid is tussen bv. aktualiteit en potensialiteit en essensie en bestaan nie. Volgens Dawkins se eie definisie van kompleksiteit, soos uiteengesit in The Blind Watchmaker, is iets kompleks as dit dele het wat gerangskik is op só ‘n manier dat dit nie deur blote toeval kan ontstaan nie (Plantinga 2007:24 ). Plantinga sê dan dat God gees is, nie ‘n materiële voorwerp nie en het daarom geen dele nie. Gevolglik het God geen dele wat gerangskik is op maniere wat onwaarskynlik as gevolg van toeval ontstaan het nie. Daarom, volgens Dawkins se eie definisie van kompleksiteit, is God nie kompleks nie (Plantinga 2007:24 ).

Plantinga gaan verder en vir doeleindes van die argument, aanvaar hy dat God wel kompleks is. Miskien, sê hy (Plantinga 2007:24) dink ons dat hoe meer ‘n wese weet, hoe meer kompleks is dit, omdat God alwetend is sou hy dan hoogs kompleks wees. Hy vra dan die vraag, in die lig hiervan, waarom Dawkins dink dat God onwaarskynlik sal wees. Uit die aard van die saak is dit onwaarskynlik dat daar ‘n persoon soos God is as materialisme waar is; materialisme lei logies tot die konklusie dat daar nie só ‘n persoon soos God is nie. Tog sou dit ‘n ope vraag wees om te argumenteer dat teïsme onwaarskynlik is, omdat materialisme waar is (Plantinga 2007:24 ).Volgens klassieke teïsme is God ‘n noodsaaklike wese, hy bestaan in alle moontlike wêrelde. As dit waar is, is die waarskynlikheid dat hy bestaan een, en die waarskynlikheid dat hy nie bestaan nie, nul. Sy bestaan is dus maksimaal waarskynlik. As Dawkins dus voorstel dat God se bestaan onwaarskynlik is, (wat hy wel argumenteer) moet hy ‘n argument daarstel vir die afleiding dat daar nie so ‘n noodsaaklike wese is met die eienskappe van God nie – ‘n argument wat nie gebou is op die veronderstelling dat materialisme waar is nie. Volgens Plantinga het nie hy of enigiemand anders nog met so ‘n argument vorendag gekom nie en blyk dit nie eers of Dawkins bewus is dat hy só ‘n argument nodig het nie. (Plantinga 2007:24 )

In ons volgende aflewering kyk ons na Allister McGrath se antwoord op Dawkins se kritiek,

Outeur: Gerhard van Rooyen