Buitebybelse getuienis oor Jesus (1)
Buitebybelse getuienis oor Jesus (1) = Jan van der Watt
Daar is nie baie oor Jesus in sy tyd geskryf behalwe in die Bybel nie. Tog is daar verwysings na sy kruis en opstanding in Romeinse en Joodse geskrifte van daardie tyd.
1. Verwysings deur nie-Jode na Jesus uit die eerste en tweede eeu
* Tacitus skryf in sy Annale van ongeveer 115 nC oor Jesus. Hy vertel die verhaal van Rome wat in Nero se tyd afgebrand het. Hy skryf:
Om gerugte die nek in te slaan, het Nero sekere mense as die sondebokke uitgemaak en hulle op ekstreme maniere gestraf. Hierdie mense is in die volksmond ‘Christene’ genoem. Hulle skandelike optrede was berug. Die man waaraan daardie naam toegeskryf kan word, Christus, is onder bevel van n’ prokurator, Pontius Pilatus tereggestel toe Tiberius keiser was. Maar die dodelike kultus (bygeloof), wat vir ʼn kort rukkie in toom gehou is, het nou oral begin kop uitsteek, nie alleen in Judea – die geboorteplek van die kwaad – nie, maar ook dwarsdeur Rome, waar al die slegte en veragtelike idees van reg oor die wêreld invloei en gewillige volgelinge vind. (Annale 15.44.2-8).
Die opmerking wys dat daar reeds in middel sestigs van die eerste eeu ʼn groot groep Christene in Rome was wat selfs die aandag van die keiser se mense op hulle getrek het. Na Jesus se dood het die Christene dus vinnig versprei.
* Suetonius (120nC) vertel ook van Nero. Hy het niks van Nero gehou nie en in die lys van dinge wat Nero verkeerd gedoen het, noem hy: ‘Christene is gestraf, ʼn groep mense wat aan ʼn nuwe en woeste kultus behoort’ en verder skryf hy: Claudius het die Jode uit Rome uitgejaag, want hulle het heeltyd in opstand gekom onder die aanmoediging en leiding van ʼn sekere Chrestus (Lewe van Claudius 25.4). Dit onderstreep die vroeë bestaan van die Christene as beweging, selfs in die hoofstad Rome.
* Plinius die Jongere (ongeveer 110nC) moes die Christene in sy area verhoor omdat hulle nie bereid was om die keiser te ‘aanbid’ nie. Hy het van hulle verwag om Christus te vloek en op die wyse hulle lojaliteit teenoor die keiser te wys. Hy het gevoel dat hy raad by die keiser moes kry oor hoe om die probleem op te los. Uit sy pen lees ons die volgende:
Hulle het die gewoonte om voor sonop op ʼn spesifieke dag te ontmoet waartydens hulle ʼn lied voordra vir Christus asof hy ʼn god is en ʼn eed neem om nie iets krimineel verkeerd te doen nie, maar om nie te steel of egbreuk te pleeg of mense se vertroue te skaad of om deposito’s terug te betaal nie. Nadat hulle dit gedoen het, is hulle uitmekaar. Later het hulle dan weer bymekaar gekom om saam te eet (dit was gewone en skadelose kos). Plinius konkludeer: dit is ʼn perverse religieuse kultus wat tot ekstreme gevoer word.
* Lucius van Samosata (120-180 nC) skryf ook ʼn satire oor ʼn groep Griekse filosowe en noem Jesus terloops. Hy sê dat Jesus gekruisig is en dat die mense hom nog aanbid omdat Hy ʼn nuwe kultus in die wêreld kom vestig het. Hy het die Christene oortuig dat hulle mekaar se broers is – hulle aanbid die gekruisigde wysheidsleraar en volg sy wette.
Die Christelike beweging het dus nie sommer maar net in stilte ontstaan nie. Die dood van Jesus, sy onderrig en selfs sy wonders was deel van die verhale was wat onder die nie-Christene in omloop was.
Lees volgende keer verder….
Outeur: Prof Jan van der Watt