Die Groot Geloofswoordeboek: Goeie werke

Die Groot Geloofswoordeboek: Goeie werke

Die groot vraag is wat die waarde van goeie werke is. Tydens die Kerkhervorming (*Hervorming) was dit ‘n belangrike verskil. Volgens die Kerkhervormers het die Katolieke Kerk geleer dat ‘n mens deur jou goeie werke ‘n bydrae lewer om gered te word. Dit sou dan beteken dat Christus nie regtig aan die kruis ge­noeg gedoen het nie. By ons geloof in Hom moet ons goeie wer­ke ook bykom. Daarteenoor het die Hervormers geleer dat Christus se kruis­dood genoeg was om die *sonde van die hele wêreld te versoen (*Ver­soening) sodat ons net uit genade gered word as ons glo, dit beteken as ons ons vertroue op Christus stel. (*Gere­for­meerd)

Onder die bespreking van Gereformeerd is die vraag gevra of dit ‘n korrekte interpretasie van die Katolieke Kerk se standpunt is. Maar hier gaan dit nou oor ‘n ander vraag: Wat is regtig die belang en die waarde van goeie werke?

Daar is mense wat beweer dat daar ‘n groot verskil is tussen die Ou Testament en die Nuwe, en ander meen weer dat daar eintlik twee verskillende standpunte in die Nuwe Testament is.

Ou Testament: Gered deur werke?

Wat die eerste verskil betref, meen hulle dat mense in die Ou Tes­tament gered is deur die wet te hou, dus deur hulle goeie werke, terwyl ons volgens die Nuwe Testament uit genade gered word en nie deur ons goeie werke nie. Dit is egter nie ‘n goeie interpretasie van die Ou Testament nie. Die Here het nie die wet by Sinai vir heidene gegee en hulle beveel dat hulle dit moet hou en só sy volk word nie. Hy het die wet vir sy volk gegee en hulle beveel om daarvolgens te leef. Hulle was dus klaar in ‘n verhouding met Hom, en moes as sy volk sy wet hou. Hulle moes nie deur die wet te hou sy volk word nie.

Natuurlik was daar die waarskuwing dat hulle verplig is om die wet te hou, anders sou sy strawwe hulle tref (Deut 28:15 ev). Maar dit is nie soveel anders as die Nuwe Testament nie waar die gemeente ook verplig is om die wet van die Here te hou. Dink maar net aan die waarskuwings van Paulus in sy briewe waar hy telkens bepaalde gebooie aanhaal om hulle te vermaan oor hoe hulle moet leef (bv Ef 4:25 ev; Kol 3:5 ev). Maar nêrens kry ‘n mens die indruk dat mense die wet moet hou om gered te word nie. Gereddes, die volk van God, moet in gehoorsaamheid aan die Here en uit dankbaarheid die wet hou. Goeie werke was dus in geeneen van die Testamente die manier om die saligheid te verdien nie.

Twee standpunte in die Nuwe Testament?

En nou die gedagte dat daar eintlik twee standpunte in die Nuwe Testament is. Jakobus word teenoor Paulus gestel. Paulus het geleer dat ons nie deur ons goeie werke gered word nie, maar net deur in Jesus te glo, terwyl ons by Jakobus lees dat die werke by die geloof moet bykom. Paulus skryf duidelik: “Ons weet dat ‘n mens nie van sonde vrygespreek word deur die wet van Mo­ses te onderhou nie, maar alleen deur in Jesus Christus te glo. Dit is hoe ons vrygespreek is: deur in Christus te glo en nie deur die wet te onderhou nie” (Gal 2:16).

Maar Jakobus skryf: “dat ‘n mens vrygespreek word op grond van sy dade en nie net op grond van sy geloof nie” (Jak 2:24). Net ‘n paar verse vroeër lees ons oor Abraham: “Jy sien dus dat sy geloof met dade gepaardgegaan het en dat dit eers deur dade volkome geword het.”

Het ons hier twee teenoormekaarstaande standpunte: (1) “Net deur geloof,” (2) “Nie net deur geloof nie, maar deur geloof én werke”?

As ‘n mens noukeurig lees, lyk dit nie regtig so nie. Paulus en Jakobus skryf in twee verskillende situasies waar verskillende pro­bleme aangespreek moes word.

Paulus skryf teen die Judaïste wat wou hê dat die heidene nie net in Jesus moes glo nie, maar ook die wet moes hou deur byvoor­beeld besny te word. Hulle het dus gemeen die geloof in Jesus is nie genoeg nie, die onderhouding van die wet moes bykom.

Jakobus skryf in heeltemal ‘n ander situasie. Daar is mense wat sê hulle glo, maar hulle lewe wys niks daarvan nie. Jakobus sê dat so ‘n geloof dood is en ‘n mens nie kan red nie. Die geloof moet goeie werke voortbring om te wys die geloof is lewendig en eg.

Paulus skryf teen mense wat meen die geloof is nie genoeg nie, maar Jakobus teen mense wat meen die geloof hoef nie iets te verander in ons lewe nie. As Paulus van “geloof” praat, bedoel hy die soort geloof wat deur die liefde tot dade oorgaan (Gal 5:6), maar Ja­kobus veroordeel dié soort geloof wat niks doen nie, wat glad nie ‘n mens se lewe verander nie. Daarom verwys hy ook na die duiwels: hulle “glo” ook, maar dit het geen invloed op hul lewe nie. Dit is dus onnodig om ‘n spanning tussen Jakobus en Paulus te probeer skep. Goeie werke dra nie by tot ons redding nie, maar dit wys dat ons geloof eg is.

‘n Mens kan in dié verband onthou dat dieselfde *Calvyn wat gesê het dat ons nie deur goeie werke gered word nie, ook gesê het dat ons ook nie sonder goeie werke gered word nie.

Wetswerke en geloofswerke

‘n Mens kan hierdie saak nog beter verstaan as jy ‘n ander on­derskeid in ag neem. Daar is ‘n verskil tussen wetswerke en ge­loofswerke. As mense die wet hou om daardeur gered te word, noem ons dit wetswerke. Maar as ons uit dankbaarheid vir ons verlossing goeie werke doen, is dit werke wat ons in die geloof doen, en dus geloofswerke. Dit kan oor presies dieselfde dade gaan, maar die motief is totaal verskillend. En dit beteken dat die waarde van die werke ook heeltemal verskil.

Outeur: Prof Adrio König