Daniël 9

Daniël 9 – Marius Nel

Antoinette vra:

Die Amerikaners gebruik Daniel 9:20 tot 27 om hulle siening van die wegraping en die 7 jaar van massa bekering van die Jode te bevestig. Hoe moet ons daardie verse verstaan?

Antwoord:

Dr Marius Nel antwoord:

Die volgende kom uit die kommentaar wat ek oor Daniël vir die Eenvolumekommentaar (CUM, 2009) geskryf het oor die gedeelte. Ek vertrou dit gaan u vraag beantwoord.

9:20-24 Gabriël interpreteer die sewen­tig jaar vir Daniël. Terwyl Daniël nog met God in sy gebed worstel, verskyn die engel Gabriël weer aan hom (9:20-21). Gabriël het ‘n belangrike bood­skap en kom Daniël inlig: die Je­remiateks wat oor die duur van die ballingskap handel, is meer­duidig. Na regte is dit eintlik ‘n vi­si­oen (9:23). Ga­briël begin sommer dadelik met die uit­leg. Daar is sewentig tydperke vir die Joodse volk en Jeru­salem vasgestel. In die Hebreeuse teks staan daar se­wentig (keer) sewe. Ver­me­nig­vuldig, gee dit vier­honderd en negentig (70 x 7 = 490). Dit sou eint­lik beter gewees het om die uit­drukking te ­vertaal met sewentig tydperke van se­we jaar.

Gedurende hierdie tydperk sal daar twee groot gebeure plaasvind: (a) die volk se godde­loos­­heid en sonde sal uitgewis word, en (b) God gaan ‘n nuwe begin met hulle maak. 9:24a han­del oor die eerste gebeurtenis, terwyl 9:24b oor die tweede gebeurtenis handel. Die hoofklem val egter op die tweede gedeelte van 9:24. Daar staan: Dit is die tyd waarin ‘n blywende geregtigheid tot stand ge­bring sal word, waarin die profesie en die visioen tot vervulling sal kom en die tempel herin­ge­wy sal word. Die herinwyding van die twee­de tempel het in die jaar 164 vC plaasgevind. Sedertdien word hierdie herinwyding deur middel van die Gannukafees herdenk.

9:25-27 Die uitgebreide inter­pre­ta­sie van Gabriël. In sy uitge­brei­de uitleg van die sewen­tig tydperke van sewe jaar breek Gabriël die ge­tal sewentig in die volgende sa­mestellende dele op: 7 + 62 + 1. Die sewentig tyd­perke van sewe jaar verteenwoordig eintlik drie eras. Oor elkeen van die eras word iets gesê, maar die klem val weer eens (soos by die ander vi­sioene: Dan 2 en 7) op die laaste era.

• Die eerste era (9:25a).

Gabriël maak aan Daniël bekend dat daar ‘n era van sewe tydperke sal verloop vandat die opdrag ge­­gee is dat Jerusalem herstel en herbou moet word, totdat ‘n regeerder kom wat deur God uit­ge­kies is. Omgereken na jare beteken dit dat die era ne­­ge en veertig jaar lank sal duur (7 x 7 = 49).

Die opdrag dat Jerusalem herstel en opgebou moet word, is reeds in Jeremia 29:10 geïmpliseer en daarom kan ons die beginpunt neem toe Jer­e­mia dié uitspraak gemaak het (594 vC). Die eindpunt moet saamval met die aanstelling van ‘n ­regeer­der wat deur God uitverkies is (9:25a). Die uit­­verkore regeerder (gesalfde volgens die Hebreeuse teks) na wie die Gabriël verwys, is Jesua, wat na die ballingskap as hoëpriester aangestel is (vgl Sagaria 3:1). Die tydperk tussen die uitspraak van Jeremia (594 vC) en die aanstelling van die eer­s­te hoëpriester van die na-ballingskaptyd ­be­loop vyf en sestig jaar (594 vC – 538 vC = 56).

Neem ons egter die verowering van Jerusalem (586 vC) as die beginpunt en die aanstelling van Jesua as hoëpriester (538 vC) as eindpunt, be­loop die verskil agt en veertig jaar (586 vC – 538 vC = 48). Beide getalle kom dus naby aan die ne­ge en veertig jaar waarvan hier sprake is.

• Die tweede era (9:25b-26a).

Ge­durende die tweede era, wat twee en sestig tyd­perke lank sal duur, sal Jerusalem opgebou bly, met strate en verdedigingslote (9:25b). Om­ge­reken na jare beteken dit dat die era vier honderd vier en dertig jaar lank sal duur (62 x 7 = 434). Aan die einde van hierdie tydperk sal ‘n regeerder onskul­dig doodgemaak word. Die stad en die heilig­dom sal verwoes word deur die volk van ‘n ander re­geerder wat op die toneel sal verskyn (9:26a).

Ons het hier te doen met die ná-ballingskaptyd wat in 538 vC begin het. Vir ‘n groot deel van hierdie tyd het die Jode onder Persiese gesag geleef, maar in 333 vC het Aleksander die Persiese Ryk in­gepalm. Na Aleksander se dood is sy ryk verdeel. Aan­vanklik het die Ptolemeërs die beheer oor Pa­le­sti­na gehad, maar in 198 vC het die Seleukiede die be­heer oorgeneem. Die Seleukiede koning wat die Jo­de al hulle dae gegee het, was Antiogos IV, wat van 175-164 vC regeer het. Daniël 9:26a ver­wys na hom. Die regeerder wat onskuldig dood­ge­maak sal word (9:26a), verwys na die dood van Onias III, die hoëpriester wat in 171 vC vermoor is. Reken ‘n mens egter van 538 vC tot 171 vC, gee dit 367 jaar en nie 434 soos hierbo bereken nie. Ook in hier­die geval moet ons rekening hou met ‘n breë aan­duiding van ‘n tydperk en nie met ‘n presiese, tot-op-die-dag-en-datum-korrekte voor­spel­ling nie.

• Die derde era (9:26b-27).

Die laaste era sal slegs sewe jaar duur. In hierdie ge­val moet ons die einde van die vorige era neem as die beginjaar van die laaste een. As ons die af­-treksom doen (171 – 7 = 164), sien ons dat die laaste era met die regeringstyd van An­tio­gos IV ver­band hou. Hy het immers regeer van 175-164 vC. Gabriël teken die laaste era as ‘n buiten­­­gewoon on­stuimige een. Daar sal oorlog wees tot die einde toe en rampe soos besluit is (9:26b). Maar dit sal ver­al die tweede helfte van hierdie era (die laaste drie en ‘n half jaar) wees wat deur gods­dienstige vergrype van Antiogos IV ge­ken­merk sal word. Hier­die getal stem weer ooreen met “‘n tyd, tye en ‘n halwe tyd” (die hele vasgestelde tyd) waarvan ons in Daniël 7:25 gelees het (vgl ook 8:14 en 26).

Antiogos IV het in 167 vC begin met sy gods­­dien­stige beleid wat die gelowige Jode met soveel wre­wel vervul het. Afgesien daarvan dat hy die die­re­offers en graanoffers afgeskaf het (9:27a), het hy ‘n ding wat ‘n gruwel is vir God op die een hoek van die tempel gesit. Hierdie ding ver­wys na die altaar vir die god Zeus Olimpos wat Antiogos IV laat oprig het. Maar die hoop wat hier aan die ge­lowiges voorgehou word, is dat Antiogos IV nie vir altyd koning sal kraai nie. Sy dood en die einde van sy regering is in sig (9:27b).

Die jaartalle

‘n Mens sou kon vra: Hoekom het die skrywer nie maar die korrekte jaartalle gebruik nie? Die antwoord is: In daardie tyd het niemand nou­keurig boek gehou van die datums van belangrike gebeure nie. Beter gestel: Daar was nie ‘n een­vorm­ige stelsel van jaartelling hou nie.

Voorts het skrywers net ‘n breë idee gehad van die duur van sekere tydperke. Die skrywer van die boek Konings bereken byvoorbeeld die tydperk tus­­sen die uittog uit Egipte en die begin van die bou van die tempel as vier honderd en tagtig jaar   (1 Kon 6:1). Van die begin van die bouwerk aan die tem­­pel tot die einde van koning Sedekia se regering le­wer vier honderd en dertig jaar op – dis nou te sê as ‘n mens die getalle in die Koningsboeke bymekaar tel.

Jeremia verwag weer die einde van die bal­ling­skap na sewentig jaar (Jer 29:10). As ‘n mens hierdie sy­fers bymekaar tel, kry jy nege honderd en tagtig jaar vir die tydperk van die uittog tot die einde van die ko­ningstyd (480 + 430 + 70 = 980). Nege honderd en tagtig jaar is twee maal vierhonderd en ne-gentig jaar (490 x 2 = 980)!

Die skrywer van die boek Daniël het na alle waar­skyn­likheid sy vier honderd en negentig jaar hieraan ont­leen. Vier honderd en negentig jaar dui dus ‘n lang tydperk tussen twee belangrike gebeure aan.

‘n Preek uit Jeremia. In ‘n sekere sin kan ‘n mens hierdie hoofstuk as ‘n preek gebaseer op Je­remia 29:10 beskou. Die skrywer gebruik die teks uit Jeremia en herinterpreteer dit vir sy tyd­geno­te. Hy wou hulle vertroos en bemoedig. Vir hom het Jeremia se uitspraak oor die duur van die bal­lingskap ook op hom en sy tydgenote se om­stan­­dighede gedui. Hulle beleef ‘n hernude bal­lingskap, maar dié keer in hulle eie land. Hulle kan nie hul­le eie godsdiens sonder vervolging beoefen of hul­le eie gebruike ongehinderd uitleef nie. Je­re­mia het egter voorsien dat die ballingskap nie vir ewig sal duur nie. Dit sou slegs sewentig jaar lank duur. Heel kreatief herinterpreteer die skrywer die ge­­tal se­wentig en maak dit tot sewentig sewetalle. Voorts wys hy daarop dat daar in hierdie tydperk van vier­ honderd en negentig jaar drie duidelike eras onder­skei kan word:

586 – 538 vC  Die ballingskaptyd

538 – 171 vC  Die na-ballingskaptyd

171 – 164 vC  Die herleefde ballingskaptyd

Die troos wat hulle uit die Jeremiateks kon put, was dat daar ook aan hierdie ballingskap ‘n ein­de sal kom. God sal hulle nie in die steek laat nie.

In die Nuwe Testament vind ons ‘n boek wat ook as ‘n apokaliptiese* geskrif geklas­si­fiseer kan word. Dié boek is Openbaring. Soos die boek Daniël pertinent vir die Jode van die twee­de eeu vC troos wou bied, so het Openbaring die vroeë Christene getroos en bemoedig. Die bood­skap in beide boeke is: God is in beheer van die ge­skie­denis en hy sal sy volgelinge nie in die steek laat nie. Sy koninkryk sal uiteindelik triomfeer (vgl Op 21:1-5). Ons troos as Christene wat in ander tye leef, is dat God die lewe van sy kinders in sy han­­de hou en dat Hy die toekoms met hulle ingaan. Geen mag op aarde kan ons uit sy hande ruk nie.

Skrywer: Dr Marius Nel