Gebruike en Gewoontes in die Bybel: Sosiale en Politieke Groepe(2) – JP Louw
Helleniste en Chassidim
Na die opbou van Jerusalem in die tyd van Esra en Nehemia het daar sowat twee eeue verloop totdat die Griekse wêreldheerser Aleksander die Grote Palestina verower het. Die kragtige Griekse kultuur is oral in Aleksander se ryk gepropageer en doelbewus op die plaaslike bevolkings afgedwing. Ook Palestina het nie ontsnap nie. Griekse soldate en die Griekse taal as omgangstaal saam met Griekse lewenswaardes het in Palestina twee kenmerkende groepe laat ontwikkel, naamlik die Helleniste en die Chassidim.
Die Helleniste se naam is ontleen aan die Griekse woord vir Grieke, nl Hellene. Die woord Grieks was die Romeine se term vir die bewoners van Hellas, dit is Griekeland. Helleniste was mense wat die Griekse kultuur goedgesind was. Baie van die Joodse leiers het probeer om met die hulp van die Grieke mag te bekom oor ander Joodse groepe. Hierdie mense het die Griekse heersers na Aleksander die Grote as bondgenote beskou, want die Grieke het aanvanklik die plaaslike bevolking ‘n redelike mate van selfregering toegelaat as hulle maar net Griekse lewensvorme gesteun het. In hierdie proses het Palestina vir lank ‘n speelbal tussen die Griekse heersers in Sirie en dié in Egipte geword. Palestina was tussen die twee groot magte geleë en was dan by die een, dan by ander ingelyf. Die Griekse heersers in Egipte was rustiger as die Siriërs. Die Griekse heersers in Sirië egter het telkens met meer mag Griekse idees probeer afdruk op die Jode. Toe die Siriese heerser Antiogus III in 198 n. C. Egipte verslaan, het Palestina weer onder Siriese bewind gekom. Maar Antiogus III, wat ‘n vurige ondersteuner van die Hellenisme (dit is die Griekse kultuur) was, het besluit dat die Jode meer moes toegee. Baie Jode was aanvanklik toegegee omdat Antiogus III hulle van Egipte bevry het, en Antiogus het ook aan die begin die ryk Jode bevoordeel om hulle te wen. Hulle weer, het horn gesteun om finansiële redes. Hulle het selfs die hoëpriesterskap van Jason (‘n Hellenis) gesteun. Jason het ‘n Griekse gimnasium in Jerusalem gebou om die jeug aan te moedig om Grieks te leer.
Teenoor die Helleniste het ‘n ander groep ontwikkel, die Chassidim wat hulle naam afgelei het van ‘n Hebreeuse woord wat “die godvresendes“, “die toegewydes” beteken het. Die meer konserwatiewe Jood het horn tot die Chassidim aangetrokke gevoel, want die Chassidim het hulle beywer om hulle godsdiens suiwer te bewaar en om enige Hellenistiese invloed teen te staan. Toe die Makkabeërs, (‘n groep wat hulle beywer het om politieke vryheid te verkry) probeer het om hulle van die Siriese heersers te bevry, het die Chassidim hulle ondersteun. Maar toe die Chassidim uitvind dat die Makkabeërs eerder polities as religieus in hulle motiewe was en daarom ook Helleniste wat graag politieke onafhanklikheid wou hê in hulle geledere opgeneem het, kon die Chassidim nie anders as om hulle te onttrek nie. Die Makkabeërs het tog eindelik daarin geslaag om die Siriese juk of te skud wat natuurlik ook vir die Chassidim verligting gebring het.
Hoewel nog die Helleniste nog die Chassidim by name in die Nuwe Testament genoem word omdat hulle voor die tyd van die Nuwe Testament aktief was, het hulle opvolgers (die Sadduseërs en die Fariseërs) wat hulle ideale voortgesit het onder Romeinse juk nadat die Romeine die Makkabeërs verslaan het, die hoofgroepe van die Joodse partye in die tyd van die Nuwe Testament gevorm en kan ‘n mens byna se dat die Helleniste en Chassidim in nuwe vorme herleef het.
Skrywer: Prof JP Louw