Jesaja – Die Here spreek sy volk aan (9:7-10:4) – Francois Malan
9:7-8 Na die wonderlike verwagting van ‘n nuwe lewe van 7:1-6, volg ‘n lang oordeelsuitspraak teen Israel/Jakob, die tien stammeryk, waar Efraim die leidende stam is met hulle hoofstad Samaria. Die uitspraak is simmetries opgebou met vier afdelings wat elkeen afsluit met dieselfde refein/keervers: 11,16,20; 10:4: ‘Ondanks dit alles word sy toorn nie weggedraai nie’ (1983-vertaling: bedaar die toorn van die Here nie); sy hand bly uitgesteek (teen hulle). Dit alles verwys na Israel se weiering om hulle lewe in te stem op die Here se bedoeling met hulle. Sy toorn bly op hulle omdat die Here nie verdra dat van sy alleenheerskappy ‘n bespotting gemaak word nie. Sy hand wat uitgestrek bly is dieselfde hand wat hulle uit Egipte gelei het (Eks 6:6 letterlik: Ek sal julle red met ‘n uitgestrekte arm, met groot oordele). In weerwil van al sy oordele, die tien plae oor Egipte as bewys van sy uitredding, en later Israel se 40 jaar in die woestyn, het die volk hulle nie tot die Here bekeer nie. Die aanleiding tot die Here se oordeel is: Die hele volk is trots-arrogant en selfversekerd (letterlik: praat met grootheid van hart).
9:9 Jesaja 26:9 sê: ‘Wanneer U die aarde straf leer sy inwoners wat geregtigheid is;’ maar die Here se eie volk verstaan nie die Here se woorde wat Jesaja aankondig nie. Ten spyte van die Here se oordeel, met huise wat val en bome wat afgekap is deur die Assiriërs, sê die volk, hulle sal self hulle eie herstel behartig. Daarom volg daar nog oordele.
9:10 Peka was wel Israel se koning, maar Resin van Damaskus het eintlik die seggenskap ook oor Israel gehad. Nou sê die Here, omdat Israel so trots en selfversekerd nie sy oordele ter harte neem nie, gaan Hy Resin versterk om dit vir Israel nog moeiliker te maak en dele van Israel laat oorneem waar hy met gekapte klip wil bou en seders plant.
9:11-12 Israel word bedreig deur sy vroeëre vriende, die Arameërs onder Resin (7:4) uit die noord-ooste, en die Filistyne uit die suid-weste. Van weerskante af, word Israel met een hap verslind. Maar selfs daarna bly die Here se straffende hand teen Israel uitgesteek omdat hulle nie nederig terugdraai na Hom toe nie. Hulle vra nie eers na die wil van die Here (Jahweh die Ek is aktief teenwoordige) van die leërskare (ook van Aram en Filistia se leërs) nie, Hy wat die volke bestier en gebruik as sy instrumente, ook om te straf.
9:13-16 Daarom sal die Here op een dag Israel se kop en stert (leiers en valse profete), palmtak en biesie (jongmense en weduwees en wese) van hom afsny (deur die brutaliteit van die oorlog). Die leiers het die volkmislei, en die volk het hulle laat mislei. Die jongmense is nie meer vir die Here ‘n vreugde nie, en die vaderloses en weduwees geniet nie meer sy barmhartigheid nie (soos blyk uit die optrede van die soldate se optrede teen hulle), want elkeen neig weg van die regte verhouding met God, is sleg/’n kwaaddoener, en elke mond praat dwase/skandelike/bose/ongoddelike woorde. Daarom bly die toorn en die straffende hand van die Here teen hulle uitgestrek.
In 9:17-20 word ‘n ooreenkoms geskilder tussen die sonde van die volk en die straf van die Here.
9:17 Die gooddeloosheid van die volk word voorgestel as ‘n vuur wat in hulle brand. Dit begin by dorings en dissels (7:24) wat maklik brand, en versprei soos ‘n bosbrand in die digte takke, tot alles in rook ‘opgaan’ (dieselfde woord ‘opgaan’ word ook vir trots/arrogansie gebruik). Dit is die resultaat van goddeloosheid wat al verder brand en harte verhard, wat nie deur bekering gestuit word nie (1:18-20).
9:18 Die oordeel van die Here is ‘n vuur wat die volk verwoes, deurdat hulle goddeloosheid die vuur is wat hulle lewens verwoes. So word die weduwees en wese in die steek gelaat deur die hardheid van die mense se harte wat hulle nie oor ander bekommmer nie. Die volk, wat God se instrumente moet wees om die weduwees en wese te versorg (1:17,23), het hulle roeping versaak en word gedryf deur die vuur van hulle goddeloosheid (vol silwer en goud, vol perde, vol afgode, 2:7-8).
9:19-20 Die lede van die Here se volk veg teen mekaar in ‘n orgie van selfvernietiging, en die samestelling van die sosiale en politieke lewe word gedompel in die chaos van geweld (vol perde). Niemand kry genoeg nie (vol silwer en goud), verslind mekaar en verteeer sy eie krag (letterlik: hy gryp aan die regterkant en is honger, hy eet aan die linkerkant en word nie versadig nie. Elkeen sal die vleis van sy eie arm eet – sommige verander ‘sy eie arm’ na ‘sy naaste’ deur een Hebreeuse konsonant uit te laat: re‘wo i..p.v. zero‘wo). Efraim en Manasse, Josef se twee kinders se stamme, was die grootste van die 10 stammeryk en verteenwoordig al tien se bevolking wat nou teen mekaar veg en ook vir Juda bykom. So lyk ‘n samelewing wat sy rug op die Here gedraai het en vir wie die Here in sy toorn aan hulle eie begeertes oorgee om hulleself te vernietig (Rom 1:18,23-24,28).
10:1-4 is ‘n reaksie op die donker prentjie van Israel se toestand, en kla oor die slegte leierskap, wat die huidige toestand veroorsaak het. Onderdrukkende wette teen die swakkes om daardeur ‘n onregverdige voordeel te verkry het die samestelling van die gemeenskap verswak en kan nie druk van buite weerstaan nie. Die uitbuiters sal soos die ander ly. Soos in 5:8-23 se ses weeklagte van ‘ellende’ is daar noodlottige gevolge in die dwaasheid van die oortredings teen die Here se aanwysings. ‘n Verkeerde lewenswyse bring sy eie ondergang.
10:1-2 ‘n Klaagsang word aangehef teen die wetgewers wat met hulle dwase selfsugtige wette die armes laat ly (vgl. Jer 8:8) en so ‘n gesonde en vredevolle samelewing ondermyn en vernietig. Die staat is dood, die rouklaershuil, en die leiers is vasgevang in hulle eie strik. Die Here roep leiers om as sy diensknegte die volk met reg en geregtigheid te lei en die gemeenskap te dien (1:17; 5:7). Maar as hulle deur eersug en hebsug gedryf word tree hulle reëlreg teen die Here se wil en wet op. Die misleiers van die volk (9:15) verdraai die reg en staan onder die oordeel van die Here (Eks 22:22-24). Hulle sien nie, en wil nie verstaan nie, hoe ‘n dienskneg van die Here moet optree nie (Jes 11:3-5), maar buit die swakkes uit en plunder dié wat magteloos staan onder hulle wette, waarmee hulle hulle probeer regverdig.
10:3-4 Die digter-profeet skilder die prentjie van die lot van die uitbuiters op die dag van afrekening (letterlik: dag van besoeking/straf). Die dag is nog vér maar die Assiriërs is aan die kom en daarmee die volk se ballingskap, wanneer niks van hulle besittings saamgaan, of vir die Assiriese soldate weggesteek kan word nie. Die keuse is tussen ‘n lewe as slaaf in ballingskap of die dood vir dié wat weerstand bied teen die aankomende leërs (2 Kon 17:6,23). Die profeet probeer met die baie beelde wat hy skilder om sy tydgenote in staat te stel om hulle lewens in te rig soos die Here dit wil hê. Hy wys daarop dat die Here aktief teenwoordig is as die fokus vir ons lewe. Sonder die Here as ons fokus, is die openbare lewe en samelewing van die volk verkeerd saamgestel, word dit vals verstaan en aangepak, en word gelewe sonder geloof en ‘n vaste hoop. Maar so’n siening op die werklikheid, met die Here in die sentrum, word deur die samelewing grondig misverstaan en vir hulle lyk dit asof dit nooit sekerheid, welsyn of vreugde kan bring nie. Daarom jaag hulle na hulle eie vernietiging.
Skrywer: Prof Francois Malan