Jesaja – Vrede sonder Babel (14:1-11) – Francois Malan
14:1-2 Omkeer, deernis en tuiskoms.
14:1 Die hoofstuk begin met ‘n ’maar!’ Die geweldige en harde aftakeling wat vir Babel in hoofstuk 13 voorsien is, het belangrike nagevolge vir die Joodse gemeenskappe in die Babiloniese ryk. Soos teenoor al sy kolonies van volke wat hy onderwerp het, was Babel ook meedoënloos teenoor Israel (Jes 47:6). Maar ná Israel se straf uitgedien is, sal die Here ‘Jakob met hartstog liefhê (die Hebreeuse woord vir hartstogtelik liefhê, regêm, word ook gebruik vir die baarmoeder, om die Here se liefde vir Israel met onselfsugtige moederliefde te omskryf) en Israel weer uitkies.’ Terwyl Babel se trots omskep is in vernietiging, sal die Here vir Jakob genadig wees en sy lyding omskep in ‘n lewe onder die ontferming van die Here, met godsdienstige en sosio-politiese gevolge. Die Here sal Israel weer sy uitverkore volk maak, ‘en Hy sal hulle laat rus/vestig in hulle land/grond’).
Die oorblyfsel van die tien stamme van Israel wat in 722 v.C. in die Assiriese ryk verstrooi is en deur Babel oorgeneem is, en die oorblyfsel van die twee stamme van Juda wat deur Babilonië in 587 v.C. as ballinge weggevoer is, is nou weer een volk, na hulle loutering van 185 en 70 jaar onderskeidelik, waardeur die oorblyfsel geleer het om die Here lief te kry en te vertrou (vgl. Hosea 1:11; 2:13-14; 3:5; 5:15-6:3; 11:12; 12:7).
Soos tydens die uittog uit Egipte sal vreemdelinge (lede van ander volke) hulle by Israel aansluit en hulle verbind aan die huis van Jakob (Eks 12:38).
14:2 Benewens die vreemdelinge wat vrywillig met hulle saamgaan, sal lede van ander volke die Jode na hulle land toe bring, hulle help dra en voortaan as slawe in hulle diens wees, soos die huis/volk van Israel in die Babiloniërs se diens was tydens die ballingskap. Israel sal heers oor die slawe-eienaars wat hulle onderdruk het. Israel sal weer gerespekteer word.
14:3-4a is die aankondiging van ‘n spotlied (spreuk/gelykenis) oor die koning van Babilon (14:4b-23). Die lied het dieselfde ritme as ‘n begrafnislied, wat met spot gesing word oor die ballingskap se lyding, verdrukking en harde werk as slawe. Dit sal gesing word op die dag wanneer die Here vir Israel rus gee van hulle swaarkry. Israel se slaweskap in Babel herinner aan hulle slawerny in Egipte waaruit die Here verlos het, en hulle vreugdeliedere daarna in Eksodus 15. Die lied kondig ‘n toekoms vir Israel aan, soos hoofstuk 11dit reeds vir Jerusalem aangekondig het en hoofstuk 12 waar hulle lof aan die Here uitgesing word.
14:4b-7 Uiteindelik Sabbatsrus
14:4 ‘Hoe (spottend gesê) het die verdrukker tot rus gekom (sjabat)! die verdrukker, eintlik sy arrogansie het tot rus gekom
14:5-6 ‘Die Here het die staf van die goddeloses verbreek, (nl.) die septer van die heersers, wat die volke in toorn geslaan het, houe sonder ophou, wat nasies in woede vertrap en oorheers het, wat sonder selfbeheersing vervolg het.’
Die verdrukker het roekeloos te kere gegaan. Maar die verdrukking het opgehou omdat die Here die mag van die heersers gebreek het. Die Here is vertoorn op Babel wat eens sy roede was, maar hy het die doel van sy straf geskend/verkrag met sy woede teen mens en dier en skepping, en weens sy arrogansie teen God.
14:7-8 Dit is stil en rustig in die skepping, wat verteenwoordig word deur die sipresse en die seders van die Lebanon wat onder die verdrukker se byl gely het. Die mensdom wat vertrap en sonder medelye vervolg is, breek uit in ‘n gejuig en ‘n vreugde uitroep oor die val van die verdrukker. In Mesopotamië is daar nie bome nie, en hulle konings het dikwels togte gereël om hout in Lebanon te kap vir die bou van hulle paleise en tempels. Verdrukkers wat mense verslaaf, is arrogant teenoor die mense, en vernietig die omgewing sorgeloos vir hulle eie gewin. Die nuwe heerskappy van die Here is ‘n versekering aan alle skepsels en daarom sing hulle soos in Ps 96:10-13. Nou dat Israel vry is, is selfs die bome veilig.
14:9-11 Interessant is die digter se gedagtes oor die tafereel wat afspeel in Sjeool, die doderyk, of onderwêreld, die plek van die dooies. Toe die onderdrukker in Sjeool aanland, gestroop van al sy gesag en totaal onmagtig, sien die digter ‘n verwelkoming vir hom deur almal wat ook onmagtig is en van hulle magte gestroop is. Hy word erken as heeltemal gebroke en irrelevant, wat geen aandag werd is nie. Met dié beeld word vir die maghebber ingevryf wat hy werklik is. Die doderyk wat gewoonlik stil is, word geroer deur die koms van hierdie verdrukker, veral die gebied in Sjeool waar die vorige heersers is, wat opstaan om hom te ontmoet. Hulle ‘praat’ selfs (of ‘sing’) in ‘n koor: jy is nou gemaak soos ons is: swak, sonder klanke, en hulpeloos teen die maaiers. Hy wat op ‘n bed lê en luister het na musiek, lê nou tussen maaiers; hy wat beklee was met koninklike klere is nou bedek met wurms. Dit is ‘n beeld van die niksbeduidendheid van maghebbers wat hulle mag misbruik. Hulle tyd gaan verby.
Die wêreldbeeld van die oudheid het die doderyk voorgestel as ‘n gebied diep onder die aarde (Num 16:30) of onder die see (Job 38:16-17). Daar voer die dooies ‘n soort skaduweebestaan, sonder lig, sonder kontak met mense wat nog lewe (1 Sam 28 se verskyning van Samuel het slegs bestaan in die verbeelding van die heks van Endor), sonder gemeenskap met God (Job 10:21-22; Ps 88:6; 115:17). Die woord Sjeool kom 65 maal in die OT voor, en word dikwels gebruik as sinoniem vir ‘graf’ en ‘dood’ (Ps 18:6; 30:4; 49:15). Dit verwys na God se ewige straf in die hel (Ps 9:18, en soos hier in Jes 14:9,11,14 ).
Skrywer: Prof Francois Malan