Amos(19) – Francois Malan

Die HERE staan by die altaar (Die vyfde gesig: Amos 9:1-4)

9:1 ‘Ek het my Heer by die altaar sien staan en Hy het gesê:
‘slaan die pilaarkop (kapiteel van die pilaar) stukkend dat die drumpels bewe
en breek hulle in stukke oor die koppe van hulle almal, en die res van hulle sal Ek met die swaard doodmaak.
Nie een vlugteling van hulle sal ontvlug nie, en nie een van hulle wat homself probeer red, sal ontsnap nie.

LXX lees ‘versoendeksel’ (kaforêt) vir ‘kapiteel’ (kafetōr); 2020 wysig ‘breek hulle in
stukke’ (betsa’am) tot: ‘maak ’n einde aan hulle’ (bêtsam); en wysig ‘oor die koppe van hulle
almal’ (bero’sj kelām) tot: ‘dié van hulle op die voorpunt van almal;’ en: ‘res’ tot ‘agterhoede.’

Dit is die moeilikste teks in Amos, wat op verskillende maniere probeer vertaal word.

Die kern van die oordeel is die Persoon van die komende Regter wat orals alles sien, en kom om Israel te oordeel.
Die altaar staan waar die gemeente hulle offers na hulle godheid bring. Dit wys hier waarskynlik na die altaar voor die
tempel in Bet-El. Met sy kragtige woord (‘Hy het gesê’ soos in Gen 1:3) van die altaar af, slaan die HERE die versierde
top van die groot pilaar waarop die dak van die tempel rus, dat die drumpels bewe (soos die tempel wat Simson op die
skare heidense Filistyne laat instort het (Rigt 16:19-30), hier egter op die HERE se vervreemde volk. Dit is ’n teken van
die beëindiging van die HERE se gemeenskap met Israel en hulle offers en hulle tempels. Die HERE se woord laat die
volgende geskied: Hy breek die dakbalke in stukke oor die koppe van al die mense wat bymekaar is. Dit lyk na die
beskrywing van ’n aardbewing of ’n stormwind aan wie die HERE die opdrag gee om die hele tempelgebou en die
aarde rondom te skud en die tempel met die mense daarin te vernietig. Dié wat ná die storm nog oorbly, sal die HERE
met die swaard laat doodmaak. Niemand in die hele Israel sal die dood kan ontvlug of ontsnap nie, soos ook blyk uit die
volgende tekste:

9:2 ‘Al sou hulle deurbreek na die doderyk (sje’owl), vandaar sal my hand hulle gryp,
al klim hulle op tot in die hemel, vandaar sal Ek hulle aftrek.
LXX: as hulle in die hel gaan wegkruip sal my hand hulle daaruit uittrek…
2020: Al grawe hulle tot in die doderyk – van daar af sal my hand hulle uithaal…

Niemand sal die alomteenwoordige HERE se wraak kan ontvlug of sy hand kan ontkom nie, soos die volgende vyf
voorbeelde wys: Vyf moontlike plekke wat Israel sou kon oorweeg om van die HERE weg te vlug word genoem:

1 Hulle kan oorweeg om onder die aarde deur te breek tot in die doderyk, in die verwagting dat die doderyk miskien
buite die perke van die HERE se gesag is (vgl. Hosea 23:8 en Luk 23:30 Israel sal vir die berge sê ‘val op ons’ en vir
heuwels ‘bedek ons’). Maar ook in die dood kan ’n mens nie die straf van die HERE ontvlug nie . Spreuke 15:11 sê:
Sheool en Abadon lê oop voor Hom. Met sy kragtige hand sal Hy hulle orals bykom, sy mag strek ook oor die doderyk.

2 Teenoor die diepste plek staan die hoogste, die hemel. As hulle tot daar sou kon klim, soos die mense van Babel
beplan het (Gen 11:4), sal die HERE hulle afbring vir hulle straf. Hy is teenwoordig in die hemel en die doderyk (Ps
139:7-8). In 4:12 het die HERE reeds vir Israel gesê: maak jou klaar om jou God te ontmoet.

9:3 ‘Al versteek hulle hulleself op die top van Karmel – daar sal Ek hulle opspoor en uithaal;
Al kruip hulle vir my oë weg op die bodem van die see – daar sal Ek die slang beveel om hulle te pik.’

Die noord-westelike bergreeks in Israel loop al langs die Middellandse See tot teen die see by Karmelspits, met baie
grotte in die bergreeks en baie bome op Karmel waar hulle deeglik uitgesnuffel sal word (chiffēs). Jona het vir die
HERE probeer wegkruip op die bodem van die see (Jona 1:3,12). Karmelspits is ’n bereikbare hoogte en die see ’n
bereikbare diepte, terwyl die hemel en die onderwêreld nie vir ’n vlugteling bereikbaar is nie. Maar sou Israel vir die
vyandelike leër wat die Heer van die leërskare stuur in die berge by Karmel gaan wegkruip of op die see, selfs tot by die
bodem van die see induik, ook daar sal hulle die Heer nie ontvlug nie.

Die vers onderstreep die Alomteenwoordigheid van die Heer van die skepping, soos Ps 139:7-12. Nêrens in die heelal
kan iets of iemand vir die Skepper verborge wees nie. Hy is orals in sy skepping teenwoordig en vir sy oë kan niemand
wegkruip nie. Hy kan enigeen van sy skepsels opdrag gee om sy besluit uit te voer; wat selfs aan ’n seeslang kan opdrag
gee om iemand dodelik te pik. So het Hy, toe Israel in die woestyn ongeduldig geword het, giftige slange gestuur wat
die mense gepik het, en baie van hulle het gesterf (Num 21:6). So het die HERE ná Amos se tyd die Assiriërs gestuur
om Israel uit te roei en sommige in ballingskap weg te sleep en te gaan verstrooi (2 Kon 18:11).

9:4 ‘Al gaan hulle in ballingskap voor hulle vyande uit, daar sal Ek die swaard beveel en dit sal hulle
ombring, en Ek sal my oog op hulle hou, ten kwade en nie ten goede nie.

Die vyfde plek vanwaar die HERE Israel kan bykom is tydens hulle wegvoering in ballingskap, voor hulle vyand uit as
hulle as buit aangejaag word om in ballingskap as slawe verkoop te word. Selfs daar is hulle nie veilig teen die swaard
van die HERE nie. So sal Hy vers een se dreiging van ’n totale uitwissing van die volk uitvoer.

Die oog van die HERE word op elke mens gehou. Hy hou sy oog veral baie skerp op wie se oortreding vergewe is om
aan hom insig en raad te gee, om die pad wat hy moet loop vir hom te leer (Ps 32:1,8). So was sy oog ten goede op
Israel om hulle te versorg. Maar weens sy uitverkore volk se verwerping van Hom, hou Hy sy oog op hulle ten kwade –
voortaan sal Hy juis hulle gaan haal en straf totdat hulle vergaan en nie langer sy Naam oneer kan aandoen nie (vgl
Hebreërs 10:26-31 ‘…Verskriklik is dit om te val in die hande van die lewende God’).

Skrywer:  Prof Francois Malan