Pray and let God worry – Martin Luther

Psalm 10 (3)

[Ek gaan dwarsdeur van die Nuwe Testament en Psalms. ‘n Direkte Vertaling van die Bybelgenootskap van Suid-Afrika (2014) gebruik maak.] Hierdie is ‘n lang psalm so ek gaan ‘n hele aantal blogs aan hom spandeer.

Billy Graham lees elke maand al 150 psalms. Vir hom het hulle duidelik ‘n besondere betekenis. Meeste van ons, ek ingesluit, lees die psalms nie so sistematies nie – ons pik hier en pik daar. Daarom het ek besluit dat ek hierdie jaar ‘n bietjie dieper in die psalms wil delf. Ek het veral gebruik gemaak van John Goldingay se drie-volume kommentaar – Psalms.

In die vorige blog het ons die skil van die lemoen hanteer. Die vrug bestaan ook uit twee hoofdele:

• ‘n Aanklag teen die goddelose (vs 3 – 11); en
• ‘n Noodroep tot God (vs 12 – 15)

10:3 – 11: ‘n Aanklag teen die goddelose.

Hierdie is ‘n lang skets van die goddelose persoon Hier beskryf die swakkes die sterkes. Nou, vir die eerste keer is die strerkes oorgelewer aan die genade van die swakkes.

10:3 – 4: ³Ja, ‘n goddelose mens spog oor wat hy wil bereik, en terwyl hy onregverdige wins maak, vervloek en verag hy die Here.

Met sy neus in die lug dink ‘n goddelose mens altyd: “God vra nie rekenskap mie; daar is geen God nie.

In plaas daarvan dat die goddelose in God juig, juig hy oor dinge wat sy hart begeer – dit wat hy deur sy slinkse planne bekom het. Deur te spog hanteer die goddeloses hulle God met minagting. Die goddeloses minag God omdat hulle optree asof God glad nie by die wêreld betrokke is nie.

10:5: ⁵Sy pad is altyd voorspoedig. U oordele is ver buite sy gesigsveld. Hy minag al sy teenstanders.

Die goddelose persoon sê dat daar geen God is nie. Daarom hoef hy geen rekenskap van sy dade te gee nie. Hy laat God buite berekening, want Hy is nie betrokke by die alledaagse lewe nie. Geen wonder hy maak geen plek vir God in sy beplanning nie. Maar die regverdige weet dat God besluite neem al kan die goddelose dit nie begryp nie – die besluite is vir hom te ver buite sy gesigsveld. Regverdiges moet vertroue hê dat hulle sal slaag.

10:6: ⁶Hy maak homself wys: “Ek sal nie struikel nie; van geslag tot geslag is ek die een wat nie teenspoed sal ervaar nie.

Die goddeloses glo dit, want hulle het hulleself daarvan oortuig. Hy sweer ‘n eed by homself dat sy toekoms veilig sal wees. Hy sal nie struikel nie en sal nie teenspoed ervaar nie.

10:7: ⁷Sy mond is vol versoeking, bedrog en verdrukking; onder sy tong is kwaad en onreg

 Mond en tong vul mekaar aan. So ook verdrukking en bedrog.  Onder sy tong, beteken dat sy woorde vriendelik is, maar dit is bedrog.

10:8 – 9: ⁸Naby dorpies lê hy in ‘n hinderlaag; in skuilplekke vermoor hy die onskuldige; sy oë is op loer vir die weerlose.

Ajin. In sy skuilplek lê hy soos ‘n leeu in die ruigte; hy lê die magtelose voor om hom te vang; hy van die magtelose deur sy vangnet toe te trek.

Die goddelose is ‘n jagter. Hy kruip weg op soek na onskuldige mense. Hy vang nie wilde diere nie – hy tree op soos ‘n wilde dier, want hy kruip weg om die onskuldige te vang. Die goddeloses vang die swakkes soos ‘n jagter ‘n dier vang – deur sy net toe te trek.

10:10 – 11: ¹⁰Verpletter krimp die weerlose ineen; hy val in sy mag.

¹¹Die goddelose mens maak homself wys: “God vergeet. Hy hou sy oë toe; Hy sien nooit iets raak nie.

Hier word die vangs in meer besonderhede beskryf. Die swakkes val in sy mag; die mag van die jagter is te veel vir hulle. Vers 11 keer terug na die tema van vers 4 – 6.

Die digter sê dat die goddelose homself al by voorbaat gelukwens met die rykdom wat hy ten koste van ander gaan bekom – Hy verag die Here omdat hy nog altyd met sy slinkse planne kon slaag. Dit lyk asof die goddelose reg is wanneer hulle sê: God vra tog geen rekenskap van die mens vir sy doen en late nie. Dit lyk asof God die goddeloses hulle sin gee: Dit gaan mos altyd goed met wat hy aanpak. Hy vervloek, bedreig en verdruk sy vyande. Hy lê onskuldige mense voor soos ‘n leeu agter ‘n bos. Hy trek die hulpelose vas en slaan hom dat hy inmekaar sak. En hy sê verwaand vir homself: God steur Hom nie daaraan nie, Hy kyk weg, Hy sal dit nooit raaksien nie. Hier word die optrede en denkwyse van die goddeloses beskryf, en daaruit blyk die swaarkry van die vrome. In hierdie skrikbewind is die vrome aan hulle uitgelewer – magteloos. Die optrede van die goddeloses, hulle gesindheid teenoor God en die manier waarop hulle die armes behandel, illustreer wat die bidder onder hulle moes ly. Die goddelose huldig ‘n lewensopvatting dat God niks doen om hulle in hulle bose planne te stuit nie. Dink maar hoe word sukses in die moderne literatuur uitgebeeld: baie geld, baie vrouens. Vir baie van ons, soos vir die digter, draai die wiele van God se meule te stadig.

In die volgende deel van die vrug gaan ons kyk na die psalmis se noodroep tot God.

Satan knows that if he can get us to laugh at things we believe we would never do, our defenses will fall. —Kent Hughes

Hoe lees ek die Bybel?

Hierdie is nog ‘n artikel in Mel Lawrenz se reeks How to Study the Bible.

Die wêreld sou ‘n beter plek wees as miljoene Christene die Bybel ernstig bestudeer en soek vir die oorspronklike bedoeling van die skrywers. Dan ontdek ons die fondament om ons lewens op te bou. Maar die lewe is nie ‘n beter plek as hierdie studente van die Bybel nie hierdie waarhede akkuraat en getrou in hulle lewens toepas nie.

In Jesus se tyd was daar ‘n groep mense wat baie trots was op hulle kennis van die Skrif. Hulle toepassing was egter selfsugtig en skeef. Hulle was natuurlik die Fariseërs en skrifgeleerdes. Eendag het Jesus hulle oor hulle interpretasie van die Skrif gekonfronteer: Julle dwaal omdat julle nie die Skrif en ook nie die krag van God ken nie (Matteus 22:29). Dit was voorwaar ‘n skokkende stelling.

Om die Skrif te ken beteken versigtige lees, ontleding, agtergondinligting, ens. Daarna moet die betekenis van die Skrif in die ware lewe toegepas word. Daar is ‘n baie belangrike beginsel: Elke Skrifgedeelte het een spesifieke betekenis – dit het nie verskillende betekenisse nie. Dit kan wel baie geldige toepassings hê.

My liewe broers, dit moet julle in gedagte hou: elke mens moet maar te gewillig wees om te luister, nie te gou praat nie en nie te gou kwaad word nie. ‘n Mens wat kwaad word,  doen nie wat voor God reg is nie (Jakobus 1:19 – 20). Wat is die spesieke betekenis van hierdie verse?  Ons sien die opdrag stem ooreen met dit wat ons in Spreuke kry. Dit word nie aan een spesifieke groep mense gerig nie, maar is ‘n beginsel vir ‘n gesonde leefwyse vir alle Christene. Die sleutelwoorde is luister… praat … kwaad word. Ons kom tot die gevolgtrekking dat hierdie gedeelte ‘n algemene oproep is dat gelowiges meer moet luister en minder moet reageer. Ons moet enige kwaad word reaksie vermy.

Nou moet ons hierdie betekenis toepas op die lewe. Die toepassing kan geld vir baie  situasies in ons lewens. Dit is reg so.  Mans en vrouens moet moet probeer om werklik na mekaar te luister. Dit beteken hulle moet vrae ter verduideliking vra eerder as om kwaad te word. As mense negatief reageer op ‘n kerkleier se besluite, moet so ‘n leier nie kwaad word nie, maar versigtig luister en probeer verstaan. Hy moet selfs bereid wees om die geldigheid van die beswaar te erken. Hy moet veral nie kwaad word nie. As jy deur ‘n medegelowige gekonfronteer word, probeer verstaan wat dit beteken en bespreek dinge eerder as om kwaad te word.

Die toepassing van hierdie verse kan verder uitgebrei word. Dit is wat die studie van die Skrif so interessant maak. As ons die Bybel bestuder, tree ons as objektiewe ontleders op. Ons soek die objektiewe betekenis wat die skrywers wou oordra. As ons die betekenis het, soek ons hoe ons dit kan toepas in verskillende situasies.

Jesus wou nie gehad het dat sy hoorders net die betekenis van wat Hy sê verstaan nie … Hy wil hê sy onderrig moet ons lewens verander.

Elkeen dan wat hierdie woorde van My hoor en daarvolgens handel, kan vergelyk word met ‘n verstandige man wat sy huis op rots gebou het. Die stortreën het geval, vloedwaters het afgekom, winde het teen daardie huis gewaai en daaraan geruk, en tog het dit nie ingestort nie, want die fondament was op rots.  En elkeen wat hierdie woorde van my hoor en nie daarvolgens handel nie, kan vergelyk word met ‘n dwaas wat sy huis op sand gebou het. Die stortreën het geval, vloedwaters het afgekom, winde het teen daardie huis gewaai en daaraan geruk en die huis het ingestort en is heeltemal verwoes (Matteus 7:24 – 27).

Dit is waarom Jakobus sê:

Julle moet doen wat die woord sê en dit nie net aanhoor nie, anders bedrieg julle julleself. Iemand wat altyd net die woord aanhoor en nooit doen wat dit sê nie, is soos een wat na sy gesig in ‘n spieël kyk: hy bekyk homself, gaan van die spieël af weg en vergeet dadelik hoe hy gelyk het. Maar iemand wat hom verdiep in die volmaakte wet wat ‘n mens vry maak, en hom daaraan hou en nie vergeet wat hy hoor nie, maar dit doen, hy sal gelukkig wees in wat hy doen (Jakobus 1:22 – 24)

Ons bestudeer die Skrif nie om een of ander spesiale, geheime kennis te kry nie. Ons bestudeer die Skrif sodat ons lewens uitgedaag en verander kan word. Dit is die kuns om die Bybel toe te pas.

“Don’t walk in front of me… I may not follow
Don’t walk behind me… I may not lead
Walk beside me… just be my friend” 

– Albert Camus

Geweld in die Ou Testament

“The God of the Old Testament is … a petty, unjust, unforgiving control-freak; a vindictive, bloodthirsty ethnic cleanser; a misogynistic, homophobic, racist, infanticidal, genocidal, filicidal, pestilential, megalomaniacal, sadomasochistic, capriciously malevolent bully.” (Richard Dawkins)

Geweld in die Ou Testament is vir baie mense ‘n probleem. Lees deur Josua en dit lyk vir ons asof God volksmoord aanbeveel. Wat moet ons doen met die grootskaalse geweld wat deur God bepaal word? J. D. Greear sê die antoord berus op drie woorde: gesag, oordeel en ras.

1. Gesag

Die reg of verkeerd van ‘n besondere reaksie word dikwels bepaal deur die gesag agter die optrede. Het jy byvoorbeeld die gesag om namens jou maatskappy tjeks te skryf? As jy die gesag het, is dit nie ‘n probleem nie. As jy nie die nodige gesag het nie, is dit verkeerd. Gesag kan ‘n optrede wat moreel verkeerd is, verander in een wat moreel noodsaaklik is.

As dit kom by menselewens het niemand op aarde absolute gesag nie. Ons is nie die outeurs van lewe nie. Daarom het ons nie gesag oor lewe nie. Net Hy wat die mens gemaak het, het gesag oor die mens se lewe. Die plekke waar God hierdie gesag aan ‘n mens oordra is uniek – soos Josua tydens die inname van Kanaän. Daar is ook duidelike opdragte om dit nooit weer te doen nie (Deuteronomium 4:2 – 9). As jy hierdie verhale lees, sien jy dat die ergste vernietiging gewoonlik van God self kom. Hy slaan die mure plat; hy stuur reuse haelstene op die vyand. God wil hê dat Israel moet besef dat Hy en Hy allen gesag oor lewe en dood het.

2. Oordeel

God sê herhaaldelik vir Israel dat die inname van Kanaän die gevolg is van die Kanaäniete se goddeloosheid. Ons weet dat die volke van Kanaän ander volke onderdruk het So het hulle byvoorbeeld gereeld kinders aan hulle gode geoffer. Hierdie was nie onskuldige mense nie. Ons vind die oordeel oor Kanaän oordadig, want ons verbind nie hulle straf met hulle oortredings nie. Miskien moet ons Kanaän met ISIS of Nazi Duitsland vervang. Natuurlik is ons verontwaardig as ons ongeregtigheid en verdrukking op ‘n groot skaal sien. In ons oproep vir geregtigheid mag ons dink God se optrede is te erg. Dit is nooit erger as wat die oortredings vereis nie.

3. Ras

Dit gaan nie oor ras nie. In sy optrede teen Jerigo spaar Josua vir Ragab en haar hele huishouding. Sy was ‘n Kanaänitiese vrou. Hoekom? Omdat sy haar bekeer en glo. As ander in Jerigo dieselfde gedoen het, sou God hulle ook gespaar het. God het ook herhaaldelik vir Israel gesê dat hulle dieselfde oordeel sal ondervind as hulle, soos die Kanaäniete, afgode aanbid. Hulle het en God straf hulle. God straf ons nie oor ons velkleur nie, maar oor ons sonde.

Jy mag vra: Maar wat van al die onskuldige mense wat in hierdie gevegte dood is? Wat van die kinders? Dit is moeilik om te aanvaar, maar sonde het kommunale gevolge. As ek sondig deur my vrou te verneuk, is my kinders onskuldig, maar hulle gaan sekerlik daaronder ly. Die kinders van Kanaän ly as gevolg van die keuses van hulle ouers.

God sê dat Hy nooit die onskuldige verantwoordelik sal hou vir die sondes van die skuldiges nie (Esegiël 18:20). Ons moet onthou dat die aardse lewe, alhoewel kosbaar,  is nie al wat daar is nie. Alle mense moet sterf. Miskien het God hierdie onskuldige mense vroeg bymekaar gemaak. As dit wat ons oor die ewigheid glo waar is, is die ergste lyding op aarde maar gering in die lig van die hemel.

Ek moet sê ek het hierdie verduideliking gelees, maar voel maar ongemaklik.

Make no mistake: to be at peace with your sin is to be at war with God. —Kevin DeYoung

Die strik van tradisie

Tradition is the living faith of the dead, traditionalism is the dead faith of the living. And, I suppose I should add, it is traditionalism that gives tradition such a bad name –  Jaroslav Pelikan

Jesus se kwaaiste woorde was vir die godsdiensleiers van sy dag. Van sy kwaaiste woord vir hulle was dat hulle tradisie bo God verhef het. Tradisie kan goed of sleg wees. Tradisie herinner ons aan belangrike gebeure en waarhede. Daar is sekere gesinstradisies wat baie doen om die verhoudings in die gesin te versterk.

Die probleem is wanneer tradisie sy betekenis verloor het. Dan kan tradisie ‘n negatiewe impak hê. Die boodskap is net te belangrik dat die metode van oordrag die betekenis daarvan ondermyn. Dieselfde geld vir die kerk en die evangelieboodskap wat aan ons toevertrou is.

Wat is tradisie? Daar is sekere tradisies – soos die liturgie in sekere kerke – wat goed is. Die probleem kom as ons tradisies nie op die fondament van die evangelie gebou is nie, maar op die kultuurmilieu, maar as die waarheid van die evangelie voorgehou word. Die probleem is dat as ‘n gemeente groei, word dit in daardie tyd vasgevang – dit hou aan om die kultuur van daardie tyd uit te druk. So mag ons glo dat ons Europese struktuur van kerkmusiek vereis word van alle ware Christene. Dit is tog nie reg nie.

Baie denominasies het vyftig jaar gelede gefloreer. Omdat sekere denominasie gefloreer het, hou hulle styf vas aan die tradisies van daardie tyd. Hulle word in daardie tyd vasgevang. As ons lief is vir ‘n besondere tyd wat vir ons van sosiale betekenis is, sukkel ons altyd met die huidige kultuur – dit verskil net te veel. As ons vasklou aan ons tradisies beteken dit dat ons meer waarde heg aan ons kultuuruitdrukkings as die mense wat God tans op ons pad plaas.

As gemeentes in hierdie strik trap, skep dit ‘n waardesisteem wat homself bevestig. As so ‘n gemeente planne maak vir die toekoms kyk hulle terug na wat in die verlede gewerk het. So byvoorbeeld sal so ‘n gemeente dieselfde liedere oor en oor sing. Daarom het gemeentes wat “suksesvol” was in een tydperk, probleme om aan te beweeg in ‘n nuwe tydperk. Hoekom? Hulle weet wat werk en weier om te verander.

Baie van ons gemeentes is ‘n sigbare herinnering dat ons meer waarde aan ons subkulture as aan die mense wat God tans op ons pad stuur, heg. Kultuur is altyd besig om te verander. As ons die boodskap van die evangelie op ‘n betekenisvolle manier wil oordra, moet gemeentes ook verander. Ons moet dieselfde boodskap oordra, maar op wyses wat relevant vir die huidige kultuur is. Die boodskap moet sin maak vir die kultuur om ons. Ons moet altyd getrou aan die boodskap bly. Ons moet geloofsgemeenskappe word wat God se koninkryk weerspieël vir die mense om ons.