Silence in the face of evil is itself evil – Bonhoeffer

Hoe sien ons die wêreld?

In 1969 het die neuroloog, Oliver Sacks, ‘n boek Awakenings gepubliseer. Dit is ‘n verhaal van ‘n eksperiment wat hy gedoen het. Hy het die middel L-dopa aan pasiënte wat al vir dekades katatonies was, gegee. [Katatonie = ‘n Vorm van kraksinnigheid gekenmerk deur abnormale spierspannings en stereotipe bewegings – HAT.] Die resultate was dramaties. Die pasiënte het letterlik “wakker” geword. Hulle het beter verstaan en op ‘n hoër vlak gefunksioneer en gekommunikeer. Hulle het ‘n wêreld ontdek wat baie verander het sedert hulle oorspronlike siekte.

Die resultate was tydelik. Al die pasiënte het mettertyd teruggeval in stilte of hulle het ander mediese toestande ontwikkel. In daardie venster van duidelikheid het hulle die wêreld gesien soos dit werklik is. Hulle het die wêreld met al sy wonder, lyding, vrees en blydskap wat aan die lewe sy grootsheid gee, ervaar.

Wat moet ons as gelowiges doen om vorentoe te gaan? Begin deur aan daardie pasiënte te dink. Ons moet mekaar wakker maak om ons volk en die wêreld te sien soos hy werklik is – die goeie en die slegte. Ons moet mekaar ondersteun in die werk wat ons saam vir sy koninkryk doen. Ons moet mekaar as vriende en nie as vyande of vreemdelinge behandel nie. Ons moet uit mekaar se suksesse en mislukkings leer. Ons moet, anders as Sacks se pasiënte, mekaar help om nie terug te val in die alledaagse lewe nie.

Dit is belangrik vir ons en ons land se integriteit om te veg vir ons oortuigings – in die openbaar. Ons grootste taak is om dit wat ons glo uit te leef – liefde vir God en ons naaste, vrygewigheid aan die armes, eerlikheid in ons verhouding met ander mense, dissipline en nederigheid.

Klink na vroom praatjies. Probeer hulle uitleef. Dan sien ons dat hulle iets kos en moeilik is. Maar ons skep ‘n kultuur van waardigheid as ons vir ander leef. Volke verander as mense verander. Mense verander deur die getuienis van ander mense. Ons maak die toekoms – storie vir storie deur die keuses wat ons maak.

If you board the wrong train, it is no use running along the corridor in the opposite direction – Bonhoeffer

Wat is die probleem met die wêreld?

Kom ons kyk na twee dinge.

Peter Drucker, die bestuursghoeroe, het gesê dat every succees bears the seeds of failure. Wat hy hiermee bedoel het, is dat suksesvolle mense vergeet dat hulle feilbaar is. Hulle het te veel selfvertroue. Hulle word of lui of hoogmoedig. Hulle vergeet dat wat gister gewerk het dalk nie more sal werk nie. Maar die omgekeerde is ook waar: elke terugslag of mislukking dra in hom die saad van sukses – as ek die regte lesse daaruit leer.

Optimisme is nie dieselfde as hoop nie. ‘n Bietjie pessimisme is ver van hopeloosheid. Optimisme is dikwels ‘n soort wensdenkery. Hoop is gebou op die sterk fondament van geloof. Mense wat waarlik in ‘n liefdevolle God glo, is altyd mense van hoop en die blydskap wat daarmee gepaard gaan. Augustinus was ‘n uitgesproke kritikus van die Romeinse wêreld. In sy preke het hy egter die wêreld  “’n glimlaggende plek” genoem. Hoekom sou Augustinus die wêreld so gesien het? Augustinus het die wêreld liefgehad, want hy het die Skepper van al die skoonheid en goedheid liefgehad.

Wat beteken dit vir ons? Augustinus sal vir ons sê dat die werklike probleem van die wêreld groter, en meer hardnekkig, as klimaatverandering of terrorisme of armoede is. Die ware probleem van die wêreld is … ons.

In sy preke het Augustinus gesê dat dit nie help om oor die tye te kla nie – ons is die tye. Hoe ons leef, vorm die tye. As ons dan uiteindelik ons harte met meer as die gewone geraas en dwelms van ons gewonde sameleing vul (wat ons help skep het), dan en eers dan begin die wêreld verander. Ons harte moet eers rus in God kry voor die wêreld sal verander. Hoekom? God gaan die getuienis van ons lewens gebruik om die wêreld te verander.

For who will fear any calamity if hy is sure that Christ and all His saints are with Him and share all things, evil and good, in common with him?i – Martin Luther.

Psalm 7 (2)

[Ek gaan dwarsdeur van die Nuwe Testament en Psalms. ‘n Direkte Vertaling van die Bybelgenootskap van Suid-Afrika (2014) gebruik maak.] Hierdie is ‘n lang psalm so ek gaan ‘n hele aantal blogs aan hom spandeer.

Billy Graham lees elke maand al 150 psalms. Vir hom het hulle duidelik ‘n besondere betekenis. Meeste van ons, ek ingesluit, lees die psalms nie so sistematies nie – ons pik hier en pik daar. Daarom het ek besluit dat ek hierdie jaar ‘n bietjie dieper in die psalms wil delf. Ek het veral gebruik gemaak van John Goldingay se drie-volume kommentaar – Psalms.

7: 4 – 6: Verklaring van onskuld

Hier kry ons weer ʼn oproep tot die Here my God. Die bidder moes God nader, want hy word vals beskuldig van iets. Hy beklemtoon sy onskuld. Die psalmis sê nie dat hy sonder sonde is nie, maar ontken die oortreding waarvan hy beskuldig word. Hierdie psalm beklemtoon dat mense wat aan God behoort, mag sê dat hulle regverdige lewens gely het. Die wêreld kan in die regverdiges en die goddeloses verdeel word. Die bidder sê dat hy in die regverdige groep val.

7:4: Here, my God, as ek iets gedoen het, as daar onreg aan my hande kleef

Wat is dit wat die psalmis verkeerd gedoen het? Onreg. Daar is geen onreg aan die psalmis se hande nie. Onreg verwys gewoonlik na ʼn gesindheid teenoor ander mense soos vyandigheid of bedrog. Dit is die teenoorgestelde van regverdigheid. Sy hande was nie betrokke by moord nie – hulle het geen bloed aan hulle nie.

7:5: As ek my vriend kwaad aangedoen het, my ’n teenstander sonder rede beroof het

Die aanklag word nou duideliker. Die psalmis is oënskynlik deur ʼn vriend daarvan beskuldig dat hy opgetree het op ʼn manier wat nie hulle verhouding waardig is nie. Die presies klag ontwyk ons steeds. Die psalmis ontken dat hy wispelturig opgetree het – dislojaal teenoor vriende en met beginsellose toegeeflikheid aan vyande.

7:6: ⁶Mag die vyand my dan agtervolg en inhaal, my lewe in die grond vertrap en my eer deur die modder sleep. Sela

Die werkwoorde vertel vir ons ʼn duidelike verhaal: agtervolg … inhaal … in die grond vertrap … my eer deur die modder sleep (=verneder). Sulke gebede is gewoonlik ʼn teken van onskuld – ʼn bewys van ʼn regverdige lewe. Die bidder lê ʼn eed af dat hy onskuldig is. Hy lê die eed in ootmoed af: Here my God (vs 4). Die iets verkeerds verwys na die beskuldigings van sy vyand. Hy verwys na drie ander moontlike verkeerde dade:

1. Onreg aan my hande kleef – moord;
2. As ek ʼn vriend van my kwaad aangedoen het – in die rug gesteek het; en
3. As ek ʼn teëstander van my sommer goedsmoeds kaalgestroop het – beroof het.

Die onreg wat ʼn mens met sy hande doen, besoedel hom. As deel van die eedaflegging, waartydens hy verklaar dat hy onskuldig is, was die bidder sy hande. Omdat hy weet dat hy onskuldig is, is hy bereid om hom in sy vyand se hande oor te gee as bewys dat hy nie ʼn vals eed afgelê het nie. Die vyand is soos leeus – sonder rede en moorddadig.

Fighting sheep are strange animals, and fighting Christians are self-evident contradictions. —C.H. Spurgeon

Beskerm teen die kultuur

Ons lees vandag dat dit nodig is om gelowige families teen die huidige kultuur te beskerm. Dan hoor ons dikwels van die Benediktynse opsie. Bebediktus van Nursia was ‘n Italiaanse “heilige” en die stigter van die Westerse kloosterwese. Hy was die seun van ‘n Romeinse adelike wat Rome as jong man verlaat het om vrede in die platteland te soek. Hy stig 12 godsdienstige gemeenskappe wat uiteindelik in die wêreldwye Benediktynse Orde soos ons dit vandag ken, ontwikkel het. Die kern van die “Benediktynse opsie” is om ‘n manier te kry om mense teen die disfunksionele elemente van die sekulêre wêreld te beskerm. Dit word gedoen deur of nuwe gemeenskappe te bou of deur jou geestelik of fisies te onttrek van die kultuur om jou. Dit is meer as net ‘n vorm van wêreldontvlugting.

Augustinus, daarenteen, het ‘n beter model gehad.  Hy was die leier van die kerk in Hippo Regius in Noord-Afrika. Hy werk in die midde van sy mense. As biskop was hy betrokke by die probleme van sy mense – selfs toe die Romeinse Ryk verkrummel het en sy eie stad beleër word.

Ons het ‘n keuse. Ons kan ons soos Bebediktus aan die samelewing onttrek. Die beter keuse is om soos Augustinus op te tree.  Ons taak as gelowiges  is om van ons liefde vir Christus en mekaar te getuig. Dit moet ons doen in die tyd en op die plek waar God ons geplaas het. Ons het pligte – eerstens teenoor die Stad van God, maar ook teenoor die stad van mense. Dit beteken ons moet met al ons energie werk om ons nasie weer heel en goed te maak. Ons doen dit al word ons gekritiseer en al misluk ons. Maar ons moet ook besef dat nie een van ons hierdie werk alleen kan doen nie.