A community that is growing rich and seeks only to defend its goods and its reputation is dying. It has ceased to grow in love. A community is alive when it is poor and its members feel they have to work together and remain united, if only to ensure that they can all eat tomorrow! – Jean Vanier

Psalm 30 (1)

[Ek gaan dwarsdeur van die Nuwe Testament en Psalms. ‘n Direkte Vertaling van die Bybelgenootskap van Suid-Afrika (2014) gebruik maak.] Ek gaan ‘n paar blogs aan hierdie psalm spandeer.

Billy Graham lees elke maand al 150 psalms. Vir hom het hulle duidelik ‘n besondere betekenis. Meeste van ons, ek ingesluit, lees die psalms nie so sistematies nie – ons pik hier en pik daar. Daarom het ek besluit dat ek hierdie jaar ‘n bietjie dieper in die psalms wil delf. Ek het veral gebruik gemaak van John Goldingay se drie-volume kommentaar – Psalms.

In die vorige psalm is hemelinge opgeroep om God se groot mag te besing. Hier gee ‘n mens sy voorneme te kenne om dieselfde te doen – nie vanweë God se magsopenbaring in die natuur nie (Ps 29), maar omdat God in die lewe van ‘n nietige mens ingryp en hom verlos. Psalm 30 is ‘n danklied na verlossing. Die psalm het ‘n pragtige troosboodskap: God kan ‘n troostelose situasie soos handomkeer verander. Daarom verdien Hy al ons lof.

30:1: Tempelinwyding

’n Psalm. ’n Lied vir die inwyding van die huis. Van Dawid.

[Huis verwys na die tempel.]

Hier spreek ‘n indiwidu sy dank teenoor die Here vir verlossing uit. Die psalm vertel van die vreugde wat volg op verlossing. Die psalm verwys na ‘n spesifieke vreugdevolle situasie. Hierdie soort psalm kon by die inwyding van die tempel gebruik word. Verwys dit na die inwyding van Salomo se temel of die inwyding van die herboude tempel na die ballingskap of na die inwyding na die ontheiliging van die tempel deur Antiogus Epifanes? Ons weet nie.

30:2 – 4: ‘n Oproep tot lof.

Die psalmis begin onmiddellik met danksegging. Die Here word aangeroep en dan word op sy optrede in die verlede gefokus: my vyande nie bly gemaak nie … gesond gemaak … my lewend gehou.

²Ek verheerlik U, Here, want U het my opgetrek en my vyande nie bly gemaak oor my nie.

Die psalm begin en eindig met ‘n onderneming om die Here te prys/verheerlik. Die vers begin met ek. Dit gaan hier oor die persoonlike getuienis van ‘n individu oor wat die Here vir hom/haar gedoen het. Onmiddellik erken die psalmis dat in vergelyking met die Here hy maar onbeduidend is. Verheerliking van die Here gaan gewoonlik gepaard met die mens wat laag buig. As die Here die psalmis in sy lae toestand gelaat het, sou sy vyande hulle maklik oor hom kon blymaak. Maar die Here het dit nie gedoen nie. Die vyande is nie meer belangrik as hulle bedreiging afgeweer is nie.

³Here my God, ek het na U om hulp geroep en U het my gesond gemaak

Hier val baie klem op my God. Die psalmis gaan hom persoonlik daaraan toewy om die Here my God te maak. Die psalmis het om hulp geroep en die Here het hom gesond gemaak. Gesond maak mag aandui dat die psalmis siek of beseer was. Die psalm sê egter nie presies wat dit was nie. Daarom mag dit ook na ander vorms van genesing en herstel verwys.

⁴Here, U het my lewe uit die doderyk laat opkom;

Tussen dié wat afgaan in die put het U my lewend gehou.

[Doderyk: In die tyd van die Bybel het mense gedink daar is ‘n plek onder die aarde waarheen die mens wat sterf, afdaal.]

Hier kry ons weer ‘n opsomming van wat die Here gedoen het. Ons sien die gevolge van die genesing wat verhoed het dat die vyande bly kon word. Die Here het in die doderyk afgereik en die psalmis uitgetrek. Dit is nooit te laat om die psalmis se lewe te red nie. Hy was so goed as dood; hy staan by die deur van die doderyk saam met ander mense wat dood is; hy moes na die lewe teruggebring word. Hierdie is ‘n belydenis van die psalmis.

A society which discards those who are weak and non-productive risks exaggerating the development of reason, organisation, aggression and the desire to dominate. It becomes a society without a heart, without kindness – a rational and sad society, lacking celebration, divided within itself and given to competition, rivalry and, finally, violence – Jean Vanier

Is hierdie werklik die boeke waarna ons moet kyk?

Greg Gilbert het onlangs ‘n belangrike boek geskryf: “Why Trust the Bible?” Hierdie is vandag ‘n algemene probleem: Mense vertrou nie meer die Bybel nie. Ek gaan ‘n hele aantal blogs aan hierdie boek spandeer.

Dit bring ons by ons derde vraag: Kyk ons na die regte versameling boeke? Is daar nie boeke weggelaat wat ‘n ander perspektief op Jesus sou gee nie?

Mense sê dat in die eerste drie eeue van die kerk se bestaan was daar ‘n massa dokumente dwarsdeur die Romeinse Ryk versprei wat vir aandag en gesag gewedywer het. Daar was diversiteit en ‘n botsing van idees. Toe kom ‘n klomp biskoppe by Nicea bymekaar, en met die ondersteuning van die keiser, Konstantyn, publiseer hulle ‘n lys dokumente waarvan hulle die meeste gehou het. Hulle verbied die gebruik van enige ander boeke.

Is jy seker dat jy na die regte boeke kyk? Dit is ‘n belangrike vraag as ons doel is om te bepaal of die Bybel histories betroubaar is. Is daar nie ander “evangelies” waarna ons moet kyk nie? Die kanon is die lys van boeke aanvaar deur Christene as gesaghebbend. Kanon  beteke reël of standaard. Hulle is die standaard waarteen die lewe en leer van Christene gemeet word.

Toe Jesus geleef het, was daar feitlik algemene aanvaarding van die kanon van die Ou Testament. As ons na die Nuwe Testament kyk, moet ons vra: “Is ons redes om na hierdie boeke en nie na ander te kyk, geldig?”

Was daar ‘n sameswering om sekere dokumente te onderdruk – die bewering gemaak in die Da Vinci Code? Beslis nie. Die vroeë kerk was nie toegegooi onder ‘n see van boeke nie. Vroeë Christene het nie ‘n groot verskeidenheid oortuigings gehad nie. Die boeke wat tans in die Nuwe Testament is, is die enigste Christelike geskrifte wat met vertroue in die eerste eeu gedateer kan word. Die boeke wat in die eerste 50 jaar van die tweede eeu geskryf is, is feitlik almal deur die apostoliese vaders geskryf. Hulle leer stem ooreen met die leer van die boeke wat in die Bybel opgeneem is. Eers in die latere gedeelte van die tweede eeu – ‘n honderd jaar na die boeke opgeneem in die Nuwe Testament geskryf is, kry ons boeke wat betekenisvol verskil van die boeke opgeneem in die Bybel. Daar was die boeke van die Nuwe Testament en ‘n eeu later kry ons boeke wat daardie boeke uitdaag.

Daar word dikwels gesê dat daar geen kanon was totdat een of ander biskop of vergadering dit in die vierde eeu bymekaar gebring het nie. Die kerk het die gesag van ‘n paar NT boeke tot in die vierde eeu bespreek, maar die oorgrote aantal boeke van die NT was reeds aan die einde van die eerste eeu as gesagvol gereken. Irenaeus het reeds in 180 na die vier evangelies verwys. Papias in 110 skryf dat die apostel Johannes die drie ander evangelies aanvaar het. Daar was beslis geen sameswering om sekere boeke weg te laat nie.

Maar het die vroeë Christene geldige redes gehad om die dokumente wat hulle gekies het, te kies? Die vroeë Christene het nooit die boeke gekies nie – hulle het dit ontvang.  Hulle het nie met ‘n skoon bladsy begin en toe die proses om elke boek te evalueer aan die gang gesit nie. Hulle het begin met ‘n aantal gesagvolle boeke wat van geslag tot geslag oorgedra is.

Hoe kon die Christene vertrou dat die geskrifte wat hulle as gesagvol gereken het wel gesagvol is? Het hulle soliede kriteria gehad? Daar was veral vier kriteria van belang:

• Geskryf deur ‘n apostel of ‘n vertroueling van ‘n apostel. Dit was die belangrikste kriterium. Van die latere skrywers het die naam van die apostels aan hulle boeke geheg. Hulle het dit gedoen om hulle boeke as gesagvol erken te kry.
• Om die gesag van ‘n apostel te hê, moes dit uit die eerste eeu dateer. Boeke wat later geskryf is, kwalifiseer nie, want teen die einde van die eerste eeu was al die apostels reeds dood.
• Die boek moet saamstem met die standaard van waarheid weerspieël in die leerstellige tradisie wat sy oorsprong by Jesus gehad het.
• Die Christene oral moes die boeke gebruik en waardeer het. ‘n Boek in een deel van die wêreld gebruik en nie in die ander nie, was verwerp.

Het ons die regte boeke? Nie een van die boeke in die NT het die toets gefaal nie. Daar is ook geen boek wat in die kanon hoort wat nie daar is nie.

Dit bring ons by die vierde vraag: Was die oorspronklike skrywers betroubaar?

A sheep in the midst of wolves is safe compared with a Christian in the midst of ungodly men. —C.H. Spurgeon

Geestesgesondheid

Baie van ons is baie simpatiek as iemand fisies ongesteld is. Ons is egter onseker hoe om te reageer as iemand ‘n geestesongesteldheid het. Tog wys statistieke vir ons dat daar baie mense met geestesongesteldhede is.

Of all the things I have lost, I miss my mind the most (Mark Twain)

Min van ons vind dit snaaks. Daar is baie dinge wat ons in die lewe kan verloor – ons ouers, eggenoot, vriende en selfs ons gesondheid. Die lewe se meedoënlose siklus gaan voort – jou jeug is verby en verswaktheid tree in.

Ons mag dink dat ons volledig in beheer van ons geestesgesondheid is, maar dit is nie so nie. Net ‘n klein verandering in die chemiese balans in ons brein en ons ondervinding van die wêreld kan radikaal verander. Nou neem ons denke ons langs vreemde paaie.

Tradisioneel was die kerk nog altyd goed om na mense met fisiese probleme uit te reik Soek jy een of ander hulpmiddel en ‘n hele aantal vrywilligers is daar om te help. Maar as iemand ‘n geestesongesteldheid het, is ons onseker van hoe om op te tree. Is dit nie tyd dat ons soos altyd optree – met deernis, goedheid, openheid en respek- nie.

If a man were set before the choice either of dying or of living his past life over, it is certain that he would choose to die, seeing the many perils and evils which he had so hardly escaped – Augustinus.

Psalm 29 (3)

[Ek gaan dwarsdeur van die Nuwe Testament en Psalms. ‘n Direkte Vertaling van die Bybelgenootskap van Suid-Afrika (2014) gebruik maak.] Ek gaan ‘n paar blogs aan hierdie psalm spandeer.

Billy Graham lees elke maand al 150 psalms. Vir hom het hulle duidelik ‘n besondere betekenis. Meeste van ons, ek ingesluit, lees die psalms nie so sistematies nie – ons pik hier en pik daar. Daarom het ek besluit dat ek hierdie jaar ‘n bietjie dieper in die psalms wil delf. Ek het veral gebruik gemaak van John Goldingay se drie-volume kommentaar – Psalms.

Teologiese Implikasies

In hierdie psalm kry ons ‘n uitdaging maar ook bemoediging vir aanbidders. Dit bevestig dat die mag van die Here so groot is dat ander hemelinge dit erken. Dit het reeds voor die skepping gebeur, maar as daar enige twyfel bestaan of dit wel so is, verdryf die getuienis van die natuur dit. Die krag van gebeure, soos donderstorms, bevestig hierdie krag. As Israel dink dat ander gode sterker as die Here is, moet hulle hierdie versoeking weerstaan. Hierdie gode self het reeds gereageer en die krag van die Here erken. Hy is die enigste ware God. Al lyk dit of die gode van ander mense Israel kan oorwin, is dit nie so nie.

Wat sê hierdie psalm vir my?

Die Here het deur die eeue heen al dikwels sy mag in groot natuurwonders en –gebeure geopenbaar. Hy belowe om dit nog steeds te doen. Dieselfde mag wat Christus uit die dood gewek het, is vandag steeds tot die beskikking van elke gelowige. As ek swak of ontoereikend voel, moet ek onthou dat God vir my krag kan gee.  Die krag wat die skepping beheer en dooies laat opstaan, is ook tot my beskikking.

Ek wil so graag die natuur met my verstand verklaar.  Die psalm verkondig:

• God is koning van die ganse aarde. Hy was koning van die skepping af; Hy sal koning bly vir altyd.
• Ek moet aan hierdie koning al die eer gee wat Hom toekom – dit is ‘n opdrag. As dit geld vir die engele, geld dit net soveel vir my.
• Hierdie koning sal my nooit in die steek laat nie – dit is ‘n versekering. As ek swak is, sal Hy krag gee; as ek gebrek ly, sal Hy seën met wat nodig is.

Oor hierdie wonder kan ek net juig. Ek moet saam met die natuur die koningskap van God verkondig. Ek moet saam met die engele sy eer, sy mag en sy Naam prys.