Wessel vra waarom Paulus nie saam met die 12 dissipels bespreek is nie.

Hier volg die rede:

Die 12 dissipels was die twaalf persone wat Jesus tydens sy aardse openbare optrede gekies het om sy spesiale volgelinge te wees. Hy was sy leerlinge wat noukeurig alles van Hom moes leer en dit dan later verder versprei (na sy hemelvaart). Die 12 persone se name word in die Evangelies genoem. Die woord dissipel (in die sin van volgeling word wel elders ook meer algemeen gebruik – Hand 6:7. Daarom word daar van die TWAALF dissipels gepraat wat die spesiale volgelinge van Jesus was).  Paulus was nie deel van hulle nie. Daar is geen aanduiding in enige dokumente dat hy eintlik vir Jesus tydens sy openbare bediening gesien het nie. Dit was eers later, toe hy die Christene in Damaskus wou gaan vervolg het, toe Jesus in ‘n helder lig aan hom verskyn het en hy tot bekering gekom het. Hy was dus nie een van die Twaalf (dissipels) nie. 

Hy was egter wel ‘n apostel. Die woord ‘apostel’ is ‘n transliterasie van die Griekse woord ‘apostello’ wat gestuurde beteken. Die mense wat dus gestuur is om Jesus se boodskap uit te dra heet ‘apostels’. Die 12 dissipels was dus nie alleen dissipels nie, maar is ook (12) apostels genoem (Luk 6:13; Mat 10:2; Mk 6:30). Paulus was ook gestuur en is dus ook die apostel (gestuurde) van die Here genoem (1 Kor 1:1). Dit is belangrik om te weet dat hierdie nie die enigste apostels was nie. Die Nuwe Testament vertel ons van baie meer ‘apostels’ of gestuurdes van die Here (Rom 16:7; 1 Kor 4:9; Hand 14:4; 16:4; 2 Cor 8:23; 11:5). Dit was dus ‘n baie meer algemene ‘titel’ as die TWAALF dissipels.  

Skrywer:  Prof Jan van der Watt

Die name van die twaalf dissipels van Jesus kry ons by die volgende plekke (Matt 10:2-4; Luk 6:13-16. Die naam van Natánael word ekstra in Joh 1:46-47 genoem).

 Simon Petrus (Cefas), seun van Jona, visserman uit Betsáida/ Kapernaum, broer van Andréas. Hy is ‘n sleutelapostel in die Nuwe Testament. Volgens tradisie is hy in Rome doodgemartel deur onderstebo aan ‘n kruis gehang te word. Sy beendere (na ‘n bietjie omswerwings) lê tans onder die altaar van die St. Petrus katedraal in die Vatikaanstad.

Andréas broer van Simon Petrus, seun van Jona, visserman uit Betsáida/ Kapernaum. Hy speel nie ‘n prominente rol in die Nuwe Testament nie. Daar is egter in die apokriewe boeke ‘n Handelinge van Andréas wat vertel hoe Andreas in die huidige Turkye die evangelie verkondig het, demone uitgedryf het, siekes gesond gemaak het en dooies opgewek het. Hy het selibaat verkondig en is uiteindelik deur die leier van een van die gebiede langs die see gekruisig omdat hy die vrou van die leier (Maksimilla) tot bekering gebring het en sy het toe seksuele toenadering van haar man geweier.

Jakobus, die seun van Sebedéüs, ouer broer van Johannes (Jakobus die grotere/ ouere). ‘n Visserman in die groep van Petrus. Sy ma was een van die drie vroue wat by die kruis van Jesus was (Mat 27:56). Hy was die eerste dissipel wat as martelaar gesterf het (Hand 12:1-2) onder Herodus Agrippa I wat die guns van die Jode wou wen. Buite die Nuwe Testament is daar verskeie verhale oor Jakobus – daar word vertel dat die ‘polisieman’ wat Jakobus terrreggestel het, in die proses tot bekering gekom het. Ander verhale vertel van Jakobus wat in Spanje die evangelie verkondig het (hy is die beskermheilige van Spanje), ‘n Ander tradisie vertel dat sy liggaam op ‘n skip gesit is en deur engele na Santiago de Compostela (‘n beroemde bedevaartsoord) geneem is.

Jakobus, die seun van Alféüs (Jakobus die kleine/ jonger). Van hom is niks verder bekend nie.

Johannes, die seun van Sebedéüs, jonger broer van Jakobus. ‘n Visserman in die groep van Petrus. Sy ma was een van die drie vroue wat by die kruis van Jesus was (Mat 27:56). Hy word die geliefde dissipel genoem en word volgens die vroegste tradisie gesien as die skrywer van die Johannesevangelie en –briewe. Volgens tradisie is hy van Jerusalem na Efese waar hy ‘n ryp ouderdom bereik het en uiteindelik aan natuurlike oorsake oorlede is. Daar word vertel van sy suksesvolle bediening in Efese, waar hy kriminele tot bekering gelei het en selfs iemand uit die dood opgewek het. Volgens tradisie is sy graf in Efese.

Fillipus, uit Betsáida. Daar is buite-Bybelse verhale dat hy die evangelie met welslae in Turkye verkondig het en as gevolg daarvan doodgemartel is. Hy is uiteindelik in Hierapolis begrawe en sy waarskynlike graf is onlangs daar teen die berg gevind.

Tomas Didimus is veral bekend omdat hy nie wou glo voordat hy sy vingers in Jesus se wonde gesteek het nie (Joh 20:24-25). Buite-Bybelse inligting vertel dat hy besondere openbarings van die Here ontvang het en in die Handelinge van Tomas word daar vertel van sy verkondiging van die evangelie asook sy martelaarskap in Indië, ‘n tradisie wat tot vandag nog lewendig gevier word.

Matteus, die tollenaar, ook Levi genoem, wat waarskynlik die die Matteusevangelie geskryf het. Heelwaarskynlik is hy in Galilea gebore, met Alfeus as sy pa.

Simon Kananítes (Seloot/ Yweraar). Hy het waarskynlik aan die Selote behoort wat hipergetrou was aan die Wet en dit op hulle geneem het om die eer van die Wet te beskerm deur die oortreders van die wet te straf. Sy lewe moes radikaal verander het as dissipel van die Here.  

Judas, die seun van Jakobus (sien by Lebbéüs)

Judas Iskáriot, die een wat Jesus verraai het. In die geskiedenis bly sy daad van verraad steeds ‘n punt van diskussie. Oor die algemeen word sy lot vergelyk met die van mense wat teen God draai. In die resente tyd het daar teorieë die lig gesien (veral met die ontdekking van die Evanglie van Judas) wat Judas eerder as ‘n spesiale dissipel vir wie Jesus vertrou het, uitgebeeld het. Dit is egter nie oortuigend genoeg om die Bybelse beeld van Judas omver te gooi nie.

Bartholomeus word deur sommige met Natanael (sien hieronder) geïdentifiseer, maar dit is betwyfelbaar. Buite-Bybelse gegewens verwys wel na hom. Hy kom waarskynlik uit die huis van Naftali en is aanvanklik Johannes genoem. Hy het die naam verander ter wille van Johannes, die geliefde dissipel. ‘n Kerkvader (Eusebius) vertel dat hy die evangelie in Indië verkondig het, maar sy naam word ook met gebiede in Turkye en die huidige Irak en Iran verbind. Ander tradisies sê hy is in Armenia van sy vel gestroop en onthoof. Ander vertel dat sy liggaam in ‘n sak gesit is en in die see gegooi is.

Lebbéüs ( sy ‘van’) wat genoem word Thaddéüs (sy ‘naam’) (deur Matteus en Markus genoem – Matt 10:3; Mk 3:18). Lukas noem nie hierdie naam in sy lys nie, maar ook nie die van Judas die seun van Jakobus nie. Daar word gemeen dat die twee name wel na dieselfde persoon verwys, maar dat Matteus en Markus die naam Lebbéüs gebruik om misverstand rondom Judas Iskariot te voorkom. Nie veel is bekend oor die persoon nie, hoewel latere buite-Bybelse literatuur (Die Handelinge van Thaddéüs) wel vertel van Lebbéüs wat in Edessa in Irak die evangelie van die Here met sukses verkondig het.

Natanael, ‘n Israeliet in wie daar geen bedrog is nie (deur Johannes genoem – 1:46-47). Van die 9e eeu af is hy met Bartholomeus (sien hierbo) geïdentifiseer, maar dat dit so is lyk onwaarskynlik. Min is verder oor hom bekend.

Mattias, wat na die verraad in die plek van Judas Iskáriot gekies is (Hand 1:26). Min is verder oor hom bekend.

Skrywer: Prof Jan van der Watt

Japie vra:

Wat beteken dié vers? Wie is die mans in dié vers wat hulle nie met vrouens besoedel het nie?

Antwoord

Prof Hermie van Zyl antwoord:

Openbaring 14:4a lui soos volg (1983-Afrikaanse Vertaling): “Dit is hulle wat hulle nie met vrouens besoedel het nie; hulle het kuis gebly.”

Openbaring 14:1-5 gee vir ons ‘n glimp van die hemelse heerlikheid waaraan dié deel het wat op aarde enduit volhard het in die geloof. Johannes sien hulle saam met die Lam op die berg Sion; hulle getal is 144 000; en hulle is die losgekooptes van die aarde. Al hierdie beelde is ontleen aan die Ou Testament en funksioneer as simbole om die gelowiges mee te beskryf wat saam met die Lam in die hemel is. Die berg Sion is simbolies van God wat by sy volk woon, soos die tempel op die Sionsberg teken van God se nabyheid by sy volk was. Die Lam is Jesus Christus, en word beskryf in terme van die Ou-Testamentiese offerkultus: deur die bloed van offerdiere is versoening vir die volk Israel se sondes bewerkstellig; deur sy bloed aan die kruis het Christus sy kerk losgekoop van die sonde. Die 144 000 verwys simbolies na die kerk, al die gelowiges uit die Ou en Nuwe Testament, en word opgemaak uit 12 (OT stamme = gelowige Israel) x 12 (NT apostels = kerk) x 10 x 10 x 10; laasgenoemde is drie maal die volmaakte getal, die volle getal gelowiges, nie een kom kort nie. Die loskoop-gedagte kom weer uit die wêreld van slawerny van destyds. ‘n Slaaf het ‘n bepaalde geldwaarde gehad en kon deur iemand anders los- of vrygekoop word en so in vryheid gestel word. So het Christus ons losgekoop van die sonde en ons vrygestel om Hom te volg en te dien.

Ons het hier dus ‘n beeldryke voorstelling van hulle wat aan Christus behoort, en wat met hulle gebeur na al die swaarkry op aarde. Hulle deel in die volle heerlikheid saam met Christus. Hulle word in 14:4-5 op vyf maniere beskryf, wat almal uitdruk hoe hierdie gelowiges in alle opsigte waardig is om die hemelse heerlikheid te ontvang. Hulle is naamlik mense wat (1) hulle nie met vrouens besoedel het nie, (2) die Lam volg, (3) losgekoop is as eerstelinge vir God, (4) nie leuens vertel nie, en (5) onberispelik is. Dit gaan vir ons nou net oor die eerste “kwalifikasie” – dat hulle hulle nie met vrouens besoedel het nie; hulle het kuis gebly. Wat sou dit beteken?

‘n Mens kan natuurlik begin deur vanuit ons konteks vandag tong in die kies te vra: Maar bestaan die 144 000 dan net uit mans? Is daar nie ook vroue wat hulle nie met mans besoedel het nie? Dis egter ‘n verkeerde vraag om te vra. Die skrywer skryf as eerste eeuse mens, vanuit ‘n deur en deur patriargale samelewing. Bogenoemde vraag wat vandag spontaan by ‘n mens opkom, sou nie eens destyds as ‘n probleem gefigureer het nie; trouens, dit sou as ‘n onverstaanbare en verspotte opmerking beleef gewees het. Alles is immers destyds vanuit ‘n manlike perspektief bedink en beskryf. Vroue is byvoorbeeld selde in geskrifte of toesprake direk aangespreek, hoewel hulle vir seker deel uitgemaak het van die gehoor. Vergelyk bv Handelinge 2:29 en Romeine 12:1 (en talle ander plekke) waar net die “broers” aangespreek word maar die vroue kennelik ingesluit is; dit was gewoon die veronderstelling. Ons moet dus nie irrelevante vrae aan die teks stel nie, maar eerder agter die kap van die byl van hierdie ietwat vreemde “kwalifikasie” in Openbaring 14:4 probeer kom. Die punt is, vanuit bostaande verduideliking is vroue vir seker ingesluit by die 144 000, ten spyte van die chauvinistiese formulering.

Uitleggers is nie eenstemmig oor wat die betekenis van hierdie enigmatiese opmerking in 14:4a is nie. Die antwoorde wissel van suiwer simbolies tot die aanvaarding van een of ander letterlike agtergrond, met ‘n ingeboude simboliese betekenis. Ek behandel die moontlikhede kortliks.

Aan die suiwer simboliese of figuurlike kant word genoem dat besoedeling met vroue vir hoerery kan staan, wat in oud-Israel dikwels gedien het as simbool van afgodery – om vreemde gode aan te hang in plaas daarvan om getrou te bly aan die ware en lewende God. Israel het as God se bruid meermale haar “man” – die ware God – verlaat en agter ander gode aan “gehoereer” (Jeremia 3:6-7; Hosea 2:5-12). So gesien is Openbaring 14:4 dan ‘n simboliese verwysing na diegene wat juis nie op hierdie manier “gehoereer” het nie, maar getrou gebly het aan Christus. Hulle het nie meegedoen aan die keiserverering nie en het nie gemene saak gemaak met vals leringe nie. Hulle het “kuis” gebly.

Die probleem met hierdie verklaring is net dat die verwysing na vrouens baie spesifiek is en tog ‘n soort letterlike agtergrond veronderstel. Daarom is kenners meer geneig om een of ander letterlike seksuele konnotasie as uitleg te aanvaar, met ‘n mindere of meerdere mate van simboliese betekenis. Ek gee nou hieraan aandag.

Die eerste wat genoem kan word, is dat apokaliptiese werke, soos Openbaring, dikwels ‘n asketiese streep geopenbaar het. Ons weet dat veral in die tweede eeu nC die asketiese ideaal en ‘n selibate lewenswyse dikwels as ‘n hoë Christelike deug voorgehou is. Die spore van hierdie denkrigting kom reeds in die Nuwe Testament voor. Hiervolgens is die huwelik dikwels in ‘n negatiewe lig beskou, as sou seksuele omgang selfs binne die huwelik jou onrein maak vir ware godsdiens. Paulus se uitsprake oor die huwelik in 1 Korintiërs 7 (die ongetroudes doen beter deur ongetroud te bly), of eerder: ‘n bepaalde verstaan van wat Paulus sou bedoel het, het ook baie daartoe bygedra dat sommige Christene in die vroeë jare dit as ‘n hoër geestelike deug beskou het om selibaat te bly as om te trou. Daar is genoeg bewyse dat die huwelik as sodanig, en selfs seksuele omgang deur getroudes, deur sekere individuele Christene en Christelike groeperings in die beginjare negatief beoordeel is, en dat hierdie gedagte dalk moontlik Openbaring 14:4 onderlê. Die kuises sou dan hulle wees wat nie getrou het nie of selfs binne die huwelik hulle van seksuele verkeer onthou het.

Die probleem is net dat met hierdie interpretasie die huwelik erg gedevalueer word, terwyl dit nêrens in die Bybel die geval is nie. Trouens, in Efesiërs 5:21-33 word die verhouding tussen Christus en die kerk juis as voorbeeld voorgehou hoe man en vrou in die huwelik moet lewe. En Paulus, hoewel sommige van sy uitsprake vreemd mag klink, het nooit sover gegaan om die huwelik prinsipieel te devalueer of seksuele omgang in ‘n negatiewe lig te stel nie – inteendeel, kyk bv 1 Kor 7:2-5. Dit is dus moeilik om te aanvaar dat die vermyding van seksuele omgang binne die huwelik, of die vermyding van die huwelik as sodanig, hier as ‘n deug voorgehou word waarvoor die 144 000 geloof en “beloon” word.

Tweedens, weens die problematiese aspekte vervat in die vorige uitleg, het ander uitleggers eerder gedink aan seksuele sondes wat hier ter sprake is, soos owerspel of seksuele losbandigheid deur ongetroudes. Die 144 000 sou hierdie sondes dan konsekwent vermy het. Hulle het hulle streng gehou by God se gebooie, rein geleef, hetsy as getroudes hetsy as ongetroudes, en het hulle nooit skuldig gemaak aan seksuele wanpraktyke nie.

Derdens, ‘n uitleg wat deesdae deur baie geleerdes aangehang word, is om die agtergrond vir die ietwat vreemde uitspraak in 14:4 te soek in die sogenaamde heilige oorlog-konteks. Dit is bekend, en ook in die Ou Testament opgeteken, dat mans wat oorlog gevoer het, of, meer spesifiek, in ‘n heilige oorlog betrokke was, hulle moes onthou van seksuele omgang. Nie vir altyd nie, maar solank as wat hulle diens gedoen het (vgl Deut 23:9-10; 1 Sam 21:5; 2 Sam 11:8-11). So gesien word hierdie uitspraak dan ‘n simbool van algehele toewyding aan God en sy saak. Die 144 000 is hulle wat tydens hulle diens op aarde volledig toegewy was aan God se koninkryk. Hulle was altyd “aan diens”, was gewikkel in ‘n geestelik stryd en het nooit gehuiwer om opofferings te maak met die oog op die uitbreiding van God se koninkryk op aarde nie. Hulle was soos soldate wat aan ‘n heilige oorlog deelgeneem het – volledig oorgegee aan hulle taak en roeping. En daarvoor ontvang hulle loon.

Die laaste twee verstaansopsies dien sigself aan as die beste, waarvan die laaste uitleg die waarskynlikste is. Dit pas ook mooi in by die ander vier “kwalifikasies” van die 144 000, soos bo genoem; dié het almal te doen met volledige toewyding aan die Lam se saak.

Skrywer:  Prof Hermie van Zyl

13:42 Die vorige verse dui nie aan wat die mense se reaksie op Paulus se prediking was nie, maar vers 42 wys egter dat daar groot belangstelling onder die singogegangers was. ‘Toe hulle uitgegaan het (uit die sinagoge) het hulle daarop aangedring dat hulle die volgende Sabbat (weer) oor die dinge toegespreek word.’  Die mense wil nog ’n keer en meer oor die dinge weet wat Paulus aan hulle meegedeel het oor Jesus, sy opstanding, die vergifnis van hulle sonde en die regmaak van hulle verhouding met God (13:37-39).

13:43 Benewens die gemeente se versoek oor die volgende Sabbat, was daar ’n groot groep wat ná die sinagogediens (letterlik na die sinagogediens verdaag/opgebreek het) saam met Paulus en Barnabas gegaan het (letterlik: hulle gevolg het). Die groep het bestaan uit baie Jode en godsdienstige proseliete. Paulus en Barnabas het hulle toegespreek en was besig om hulle te oortuig om in die genade van God te bly leef. Cháris ‘genade’ verwys hier na God se onverdiende genadige goedgesindheid, vriendelikheid en liefde wat Hy aanbied. Dit het God bewys met Jesus se liefdesoffer aan die kruis vir die sonde van die wêreld, en dat God mense wat in Jesus as die Seun van God glo, aanneem as sy kinders. Die oproep om in God se genade te bly lewe, impliseer dat die mense wat vir Paulus en Barnabas ná die diens gevolg het, reeds begin glo het in Jesus as hulle Verlosser, deur die oortuigingswerk van die Heilige Gees in hulle harte. 

13:44 Uit die groot skare van byna die hele stad wat vir die volgende sinagogeprediking opgedaag het, is dit duidelik dat die groep wat vir Paulus en Barnabas ná die vorige Sabbatdiens gevolg het en van die ander sinagogegangers, vir hulle familie en vriende in die stad vertel het van die goeie boodskap wat hulle gehoor het. Die groot groep wat bygekom het was duidelik meestal heidene, want die meeste Jode en proseliete was reeds die vorige Sabbat daar. So werk die Here nie net deur die apostels nie, maar deur al die gelowiges.

13:45  Toe die Jode egter die skare heidene sien wat daar in die sinagoge saamgedrom het om na die woord van God te luister, was hulle met afguns vervul. Hulle was gegrief oor die oorname van hulle sinagoge deur die massa heidene en jaloers op Paulus wat so ’n groot skare getrek het (vgl. Rom 11:11,14: die verlossing het na die nie-Jode gekom om die Jode jaloers te maak sodat sommige van hulle tot verlossing kan kom). Hulle het die evangelie wat Paulus aan die gehoor verkondig het, teengespreek.

Paulus se prediking het gegaan oor die Jode wat Jesus onskuldig laat doodmaak het (13:28), dat God Hom egter uit die dood opgewek het (13:30), dat vergewing van hulle sondes deur Jesus verkondig word (13:38); dat elkeen wat in Jesus glo se verhouding tot God deur Jesus reggemaak word. Dit terwyl alles wat hulle volgens die wet van Moses doen, soos dit hier in die sinagoge verkondig word, hulle nie voor God regverdig kan maak nie (13:39-40). Paulus verwerp die boodskap wat die Jode al vir eeue glo, ten spyte van die profete se uitsprake oor ’n Messias wat kom ly om ons sonde te dra (Jes 53:4-5,8). Paulus stel Jesus voor as die Verlosser van die wêreld, ook van die heidene. Die Jode se teenspreking van Paulus se boodskap was ’n voortgaande belastering van Paulus en Jesus, en dit omdat Paulus vir Jesus verkondig as God wat sondes vergewe. Vir die Jode was dit die hoogste vorm van godslastering dat iemand homself met God gelykstel (vgl. Lev 24:16 gebied die doodstraf vir wie die Naam van die Here oneerbiedig gebruik; Luk 5:21: die skrifkenners en Fariseërs veroordeel Jesus wat vir die verlamde man gesê het sy sondes is vergewe; Matt 26:65: Jesus word weens godslastering tot die dood veroordeel omdat Hy gesê het Hy gaan aan die regterhand van God sit).

13:46 Paulus en Barnabas het egter met vrymoedigheid openlik voor die hele stad se mense gesê: ‘Dit was nodig om die woord van God eerste aan julle Jode te verkondig’ want God het sy verbondsbeloftes aan Israel nie vergeet nie (so het Petrus ook gesê volgens Hand 3:26). Dit het Barnabas en Saulus ook in die Joodse sinagoges in Salamis gedoen (Hand 13:5; vgl. Rom 1:16; 2:9-10; 3:1). Maar hierdie bevoorregting het die Jode verspeel deur te weier om na die evangelie te luister (apōthéomai weier om te luister, verwerp). Daarmee het hulle Hom, Jesus as hulle Verlosser verwerp en hulleself  onwaardig vir die ewige lewe veroordeel. [Die ryk maghebber het vir Jesus gevra wat hy moet doen sodat hy die ewige lewe kan beërf. Jesus se antwoord was ‘Volg My!’ om in die bedeling wat kom die ewige lewe te ontvang (Luk 18:18,22,30)]. Die Jode soek om die ewige lewe met wetswerke te verkry. Maar hulle het God se woord dat dit deur Jesus bewerk is, verwerp. Omdat hulle Jesus verwerp het, sê Paulus en Barnabas: ‘Kyk! Ons draai ons weg (van julle in Antiogië se sinagoge, en gaan) na die heidene.’ 

13:47 Die rede waarom hulle na die heidene toe gaan word verduidelik met ’n aanhaling uit Jesaja oor die dienaar van die Here, wat hulle toepas as die Here se opdrag aan hulle twee apostels (vgl Jes 49:6: ‘Ek het jou aangewys as ’n lig vir die nasies dat jy tot verlossing kan wees tot aan die uiteindes van die aarde’). Die Here het immers vir Paulus gesê: ‘Gaan, want Ek wil jou ver weg stuur na die heidene’ (Hand 22:21).

Die ou Simeon by die tempel het God geloof met ’n aanhaling van dieselfde teks uit Jesaja, wat hy vervul gesien het in die baba Jesus wat hy in sy arms geneem het (Lukas 2:30-32). Dié Here vir wie Simeon in sy arms geneem het, het nou dat Hy die Jesaja-profesie vervul het (Joh 8:12 ‘Ek is die lig vir die wêreld’), die verdere uitvoering daarvan opgedra aan die twee apostels wat die boodskap oor die ware lig wat elke mens verlig (Joh 1:9) moet uitdra na die nasies.  Dié Jesus het ook aan sy dissipels gesê: ‘Julle is die lig vir die wêreld,’  soos ’n lamp op ’n staander wat almal in die huis verlig, deurdat hulle goeie werke deur die mense gesien kan word, en hulle Vader wat in die hemel is, kan verheerlik (Matt 5:14-16; vgl. 2 Kor 4:3-6).

Die opdrag aan die dienaar van die Here in Jesaja om ’n lig vir die nasies te wees, word hier deur die Here self aan sy volgelinge opgedra om die lig vir die heidene en die heil vir die wêreld te wees. Die wêreldwye sendingopdrag van Jesaja 46 word deur die opgestane Jesus, wat sy verlossingswerk uit die hemel voortsit, aan sy boodskappers opgedra. Hulle tree op namens hulle Here: 2 Kor 5:20-21: ‘Ons tree dan op as gesante ter wille van Christus asof God self deur ons ’n beroep op julle doen. Ons pleit by julle, om Christus ontwil: Laat julle met God versoen! Hy wat nie sonde geken het nie, Hom het God ter wille van ons, sonde gemaak, sodat ons in Hom voor God regverdig (vrygespreek) kon word.’   

13:48 Toe die groot skare heidene van die stad wat daar in die sinagoge was, hoor dat die lig van God ook vir die nie-Jode (ta ethnê heidene/ nie-Jode) bedoel is, was hulle baie bly en het hulle die Here geloof (doksázō prys, verheerlik), hulle het uitgejubel dat die woord van God wonderlik is! Hulle jubel is die uiterlike teken dat hulle die woord oor die Here Jesus se verlossing aangeneem het. Dit is die enigste teks in die Bybel wat vertel van jubeling oor die woord van die Here. Diegene van hulle, wat deur God vir die ewige lewe aangewys is (vgl. Hand 2:39: almal wat die Here ons God na Hom toe roep), het gelowig geword. Gelowiges word deel van die opstandingslewe van Christus. Die bestemming deur God is deur Jesus beklemtoon, volgens Johannes 6:37 ‘Elkeen wat die Vader vir My gee, sal na My toe kom;’ Joh 6:44 ‘Niemand kan na My kom as die Vader hom nie na My toe trek nie;’ Joh 6:65 ‘Niemand kan na My toe kom as dit nie deur die Vader aan hom gegee is nie;’ Joh 10:29 ‘Die Vader wat hulle aan My gegee het, is groter as almal, en niemand kan hulle uit die hand van die Vader ruk nie;’ Joh 17:6-7 ‘Ek het U Naam bekend gemaak aan die mense wat U My uit die wêreld gegee het. Hulle het aan U behoort, en U het hulle aan My gegee, en hulle het u woord gehoorsaam.’ So skryf Paulus ook in sy brief aan die Romeine  in  Rom 8:29-30.

13:49 Die woord van die Here – oor Jesus se opstanding, vergifnis van sonde en die ewige lewe wat verkry word deur verbondenheid aan Jesus – het deur die hele landstreek rondom Antiogië versprei (diafero om iets deur ’n gebied te dra). Die gelowiges het draers van die goeie boodskap in hulle omgewing geword. So het die Here die mense van die omgewing na Hom toe gelei.

13:50 Teenoor die verspreiding van die goeie nuus word die afguns en woede van die Jode groter en organiseer hulle teen die uitbreiding van die evangelie. Hulle het gesiene godsdienstige vroue opgerui, waarskynlik godvresende en proseliete vroue in die sinagoge en ook ander belangrike mans, leier-mans van die stad. Saam het hulle ’n vervolging teen Paulus en Barnabas begin en hulle uit die gebied verdryf.

13:51 Volgens Lukas 9:5 het Jesus aan die twaalf apostels wat Hy uitgestuur het om die koninkryk van God te verkondig en siekes gesond te maak, opdrag gegee: ‘Wie ook al julle nie verwelkom nie – wanneer julle daardie dorp verlaat, skud die stof van julle voete af as getuienis teen hulle,’  vgl. ook Lukas 10:10-12. Paulus en Barnabas doen dit so toe hulle Antiogië verlaat en na Ikonium vertrek. Hulle gebaar was teen die Jode en leiersfigure van die stad gemik. Met hulle terugreis gaan hulle weer by Antiogië aan om die dissipels van Jesus daar te versterk, vir hulle ouderlinge te laat kies deur die gemeente se opsteek van hande, en die ouderlinge ná gebed en vas aan die Here op te dra (Hand 14:21-23).

Ikonium lê ongeveer 140 km van Antiogië af op die grootpad, die Via Sebaste (die pad van die keiser), die pad deur die provinsie Pisidië wat keiser Augustus in 6 v.C. laat maak het om die vrede in die provinsie te beskerm teen die Taurus stamme. Die mense in Ikonium het Frigies gepraat. Die stad was op die karavaanroetes (o.a. na die Eufraat). Die mense van verskillende tale in die Romeinse ryk het met mekaar in Grieks gekommunikeer. Alexander die Grote het in 300 v.C. die hele wêreld van Griekeland tot in Indië oorwin en vergrieks. Die algemene (koinê) Grieks is die taal van die Nuwe Testament. [Ikonium is die huidige Konya in Turkye, wat die sentrum is van Islam se Derwishers, wat materiële armoede, liefde en diens verkondig, en met swaaiende danse in lang jurke in ’n beswyming raak om God te bereik.]

 13;52 Die dissipels wat agtergebly het in Antiogië, die jong gemeente, is egter met vreugde oor die evangelie vervul, en is vervul met die Heilige Gees; hulle het hulle aan die leiding en versterking deur die Heilige Gees oorgegee. Hulle gaan vreugdevol voort sonder die leiding van die apostels, omdat die Heilige Gees hulle lei.

Lukas het die optrede van Paulus in die sinagoge in Antiogië breedvoerig beskryf, wat nie elders gedoen word nie. Lukas het daarmee ’n voorbeeld gegee van Paulus se gewone prediking aan Jode in die sinagoges waar hy gekom het. Ook die optrede van die Jode is tipies van wat telkens gebeur met Paulus se prediking in die sinagoges; hulle verwerp Jesus as die Christus. Dan gaan Paulus met die evangelie na die heidene. Die kerk word deur Jesus gelei om van ’n Joodse kerk soos dit in Jerusalem begin het, na ’n wêreldkerk vir alle volke en tale en nasies te ontwikkel (Dan 7:14).

Skrywer:  Prof Francois Malan