Geloofsvrae: Die Heil – Adrio König

Die Heil

Ons maak nie dikwels die onderskeid wat in die opskrif van die hoofstuk voorkom nie: heil én heilsweg. Die manier waarop ‘n mens salig word of in die heil deel (die weg tot saligheid), is dikwels ter sprake, maar die saligheid of die heil self, selde. Ons het altyd in die katkisasieboeke ‘n hoofstuk gehad oor die heilsorde, maar nie oor die heil self nie. Wat is die saligheid (heil) waaroor dit in die evangelie gaan?

Dit is opvallend dat ons dit selde ter sprake bring. Die meeste mense sal waarskynlik sê die heil/saligheid is `om eendag in die hemel te wees.’ Die vraag wat evangeliese Christene gewoonlik vra, is: `Waar gaan jy heen as jy vannag doodgaan?’ Die antwoord wat hulle wil hoor, is: `Hemel toe.’ Trouens die vraag sou heelwaarskynlik gelui het: `Waar gaan jou siel heen?’

Sou ons oor die heil regtig net kon sê dit is dat ons (siel) hemel toe gaan? Niks meer nie? Wat word dan uiteindelik van die aarde? Vernietig God dit maar net? En was al sy moeite daarmee vir soveel eeue lank, dan die moeite werd?

Wat is heil? Dit is die omvattende vrede en harmonie waarin God met die mense op aarde wil leef. Hy het die aarde gemaak om hier in gemeenskap met mense te leef. Hy wil hulle liefhê en vir hulle sorg, en hulle moet Hom gehoorsaam in liefde dien. Dit is die skeppingsdoel van God.

Een van die bekende Joodse teoloë het die Christene beskuldig van verraad teen die aarde. Baie Christene het net ‘n hemelverlange. Waarom het God dan op aarde met ons begin? En waarom eindig die Bybel met die nuwe Jerusalem op die nuwe aarde?

Ons hemelverlange is deel van ‘n ou Griekse erfenis waarna al meer kere verwys is. Sommige Griekse filosowe het gemeen die werklikheid bestaan uit twee dele wat nie regtig goed by mekaar pas nie: die sigbare en die onsigbare dinge, die tydelike en die ewige dinge, die stoflike dinge (materie) en die geestelike dinge, die liggaam en die siel.  Jare lank het ons gesing van die aarde wat min waarde het, wat net ‘n tranedal is waar ons `’n gestadige dood’ sterf. Dit is byna vanselfsprekend dat ons dan ‘n hemelverlange sal ontwikkel. Dáár is die ewige, onsigbare geestelike dinge. Dáár is die dinge van die siel. Dáár sal ‘n liggaam net in die pad wees. Dit is in elk geval te lomp vir die geestelike, onsigbare werklikheid.

Die Bybel ken egter nie hierdie `verraad teen die aarde’ nie. Die Bybel is in die volste sin van die woord ‘n boek oor die aarde. Waar hemel én aarde ter sprake is, oorheers die belangstelling in die aarde heeltemal (Gen 1 en Open 21-22). Dit is ook nie vreemd nie. Lees ons dan nie iewers: `Die hemel is net vir die Here, maar die aarde het Hy aan die mense gegee” nie? (Ps 115:16) Dit is waarom heil in die OT aardse heil is, heil in hierdie lewe op aarde. As die volk aan die Here gehoorsaam is en Hom in liefde dien, sal die Here hulle seën en gelukkig maak. Hulle sal goeie oeste hê, vry van vyande wees, en die teenwoordigheid van die Here in die tempel kan geniet. Dit is heil. As ‘n Israeliet onder sulke omstandighede oud geword het, het hy of sy tevrede gesterwe omdat hulle lank genoeg die gemeenskap met God geniet het. Daar is nie in die OT ‘n hemelverlange nie. Die `lewe na die dood’ was ‘n weersinwekkende skadubestaan omdat gelowiges dan nie meer in gemeenskap met God geleef het nie. Die heil moes hulle in hierdie lewe op aarde geniet.

Daar was in hierdie verband twee dinge wat gelowige Jode ontstel het. Die een is wanneer hulle jonk moet sterf, en die ander wanneer hulle getrou aan die Here is maar tog swaarkry en ly. Omdat heil voorspoed in die vreugdevolle gemeenskap met God op aarde is, was dit onaanvaarbaar dat gelowiges te gou sterf of op aarde moet swaarkry en ly. Wanneer gaan hulle dan die heil geniet?

Die Psalmdigter sê sy aanhoudende swaarkry was so erg dat sy geloof byna skipbreuk gely het (73:1-2). Hierdie probleem is dan ook nooit regtig in die OT bevredigend hanteer voor die geloof ontstaan het dat daar ‘n opstanding sal wees nie (Dan 12:2). Die geloof in die opstanding het vir die eerste keer die verwagting geskep dat die gelowiges tog ná die dood die heil kan geniet. Al die dooies sal opstaan en voor God verskyn, en Hy sal hulle oordeel. Die wat regverdig was, sal vir ewig gelukkig wees, en die goddeloses sal vir ewig gepynig word. Eers toe hierdie geloof ontwikkel het, kon ‘n gelowige Jood tevrede wees as hy/sy swaarkry of vroeg sterf.

Die geloof dat die dooies sal opstaan, het egter nie die aardse karakter van die heil laat verander nie. Die apokaliptiese verwagting is dat God die aarde van al die ellende sal bevry en dit sal nuutmaak, sodat die regverdiges nog steeds op die aarde sy gemeenskap  sal geniet.

Die NT gee nie hierdie aardsheid van die heil prys nie. Die verband tussen vroomheid en voorspoed word egter nou selfs meer van ‘n probleem omdat die vroeë Christene juis vervolg is omdat hulle aan die Here getrou gebly het. Dit het beteken dat hulle al minder heil-hier-en-nou beleef het, en al meer na die toekoms uitgesien het. Die verwagting dat die wederkoms van Christus naby is, het ‘n uitkoms geword, maar dit het nie beteken dat hulle van die aarde afgesien het nie. Hulle het uitgesien na die nuwe aarde want hulle het geglo dat Christus weer kom om die aarde nuut te maak.

Dit is dan ook opvallend dat daar, benewens belangrike verskille, opvallende ooreenkomste is tussen die begin en die einde van die Bybel, tussen skepping en herskepping, tussen die oorspronklike aarde (Gen 1 en 2) en die nuutgemaakte aarde (Open 21 en 22). Die vredesharmonie tussen God en die mense word in die begin geniet in ‘n tuin met riviere en vrugtebome (‘n idilliese prentjie in Palestina met sy kalkkliprandjies!), en aan die einde in ‘n stad met ‘n groot rivier en vrugtebome wat elke maand vrugte dra. Dit is ‘n pragtige beeld van die doel van God met sy skepping en die heil wat Hy vir ons bewerk.

Hierdie is nie ‘n prysgawe van die hemel is nie, maar eerder die beklemtoning van die trou van God.

Skrywer: Prof Adrio König

Geloofsvrae: Die Doop: Besprinkeling of onderdompeling – Adrio König

Besprinkeling of onderdompeling?

Die metode van doop is nie in die NT ook maar enigsins ‘n kwessie nie. Dit is dus goed dat die Gereformeerde tradisie beide besprinkeling én onderdompeling erken (vgl die klassieke doopsformulier), net soos ons beide vorme van doop erken (grootdoop en kinderdoop).

Dit is jammer dat sekere kerke van die metode van doop ‘n kwessie maak deur die besprinkeling te verwerp en aan te dring op onderdompeling. Hierdie kerke is egter oortuig dat hierdie doopmetode baie duidelik in die NT geleer word en dat die betekenis van die doop direk daarmee verband hou.

Daar is hoofsaaklik drie argumente ter ondersteuning van onderdompeling. Die eerste is dat die Griekse woord vir doop onderdompeling beteken. Dit is egter ‘n kwalike argument aangesien daar genoeg voorbeelde in die NT is waar dit nie die geval is nie (o.a. 1Kor 10:2; Mark 10:38ev; Heb 9:10 waar die reinigingsgebruike in die OT `dope’ genoem word en ons weet dit is deur besprinkeling gedoen; ook die volgende tekste in onderlinge samehang: Mat 23:25; Mark 7:4; Luk 11:39). Die argument dat die Griekse woord vir doop wel altyd onderdompeling beteken wanneer dit vir die waterdoop gebruik word, is natuurlik `begging the question,’ en vra nou spesifiek ons aandag.

Die tweede argument is dan inderdaad dat dit duidelik is dat die apostels die mense deur onderdompeling gedoop het. Die klassieke voorbeeld is die doop van die Etiopiër (Hand 8:38-39). Maar die probleem is dat beide die Etiopiër en Filippus `in die water in gaan’ en `uit die water kom.’ Is beide die gedoopte én die doper dan onderdompel? Nee. Die `in en uit gaan’ sê niks oor hoe gedoop is nie, net dat hulle in die rivier ingegaan het om te doop.

Omdat die meeste kerke vandag met ‘n paar druppels water besprinkel, meen sommige tog dat die blote feit dat hulle in die water ingegaan het, moet beteken dat hulle baie water wou hê omdat hulle onderdompel het. Hulle is oortuig dat onderdompeling verder ook bevestig word deur die feit dat die doop dikwels ‘n bad of ‘n wassing genoem word (1 Kor 6:11; Tit 3:5 OAV; Heb 10:22). As ‘n mens dan nog lees dat Johannes by Enon doop `waar daar baie water was’ (Joh 3:23), lyk dit of die saak besleg is.

Die probleem is dat hierdie oortuiging uitgaan van die standpunt dat die besprinkeling met min water gedoen word. En dit word gesteun deur die huidige praktyk van die kerke wat besprinkel. Maar dit was nie onder die vroeë Christene die gebruik nie. Dink maar net aan die bekende kliptekening uit die vroeë kerk waar Johannes vir Jesus doop deur ‘n klomp water oor Hom gooi terwyl albei in die water staan. En dink verder aan die OT waar reiniging deur besprinkeling plaasgevind het, en waar ons telkens lees van reiniging deur bad of was, terwyl ons weet daar was geen onderdompeling in die OT nie (Lev 14:7-9; 15:5-8; 16:14-19, 26-28; Num 19:4-20). Trouens was of bad beteken natuurlik nie om onder die water in te gaan nie. In Esegiël 16:4 word na die gebruik verwys om ‘n pasgebore baba te `bad.’ Maar niemand sal dink dat die baba onder die water ingedruk is nie. Bad is om in water te sit en dan die water oor jou te gooi. Dit is presies wat besprinkeling met baie water is. Dit is dus glad nie vreemd dat die vroeë Christene deur besprinkeling gedoop het en dat dit was of bad genoem word, en daar na `baie water’ verwys word nie (Joh 3:23). Waar sou die tekening anders vandaan kom van Jesus wat deur Johannes met baie water besprinkel word?

Die derde en groot argument ten gunste van onderdompeling is dat ons in die doop saam met Christus begrawe word en saam met Hom opstaan, en dat ons dus onder die water moet verdwyn en weer bo die water moet verskyn. Dis ‘n duidelike misverstand. Dit is volkome waar dat ons deur die doop saam met Christus begrawe word en saam met Hom opstaan, maar die waarheid is nog groter: ons word ook saam met Hom gekruisig en sterf saam met Hom (o.a. Rom 6:3,6; Gal 2:19-20). Hoe kan die doopmetode dit alles simbolies voorstel? Hoe sal ons dit in die doophandeling simbolies voorstel dat ons saam met Hom gekruisig word? En is dit nie belangriker as om saam met Hom begrawe te word nie? Is dit nie ‘n bietjie willekeurig dat juis die (onbelangriker) begrafnis bo die (belangriker) kruisiging gekies word as simbool nie?

Maar kom ons bly tog ‘n oomblik by Christus se begrafnis. Die doop is nie ons eie begrafnis nie, maar deur die doop word ons saam met Hom begrawe en opgewek (Rom 6), of ook anders gesê: ons kry deur die doop deel aan sy begrafnis en opstanding. Maar hoe is Hy begrawe en hoe het Hy opgestaan? Hy is tog nie vertikaal begrawe (in ‘n gat in die grond) nie, maar horisontaal in die grot ingedra. Aan hierdie begrafnis kry ons deel. Hoe kan dít simbolies deur onderdompeling voorgestel word?

Verder sou ‘n mens nog kon byvoeg dat die doop natuurlik ‘n oneindig ryker betekenis het as net ons vereniging met Christus. Wat van die ander sewe betekenisse? Hoekom moet net een betekenis simbolies voorgestel word deur die doopmetode, en geen van die ander nie? Trouens waar in die NT kom die gedagte voor dat die doopmetode simbolies die betekenis van die doop moet voorstel? En waar sou ‘n mens ‘n metode kon kry wat die verskeidenheid betekenisse van die doop sou kon simboliseer?

Dit kan min twyfel lei dat die vroeë Christene deur besprinkeling gedoop het. Daar word minstens twee keer in die NT verwys na `besprinkeling’ wat moeilik op iets anders as die doop betrekking kan hê (Heb 10:22 OAV; 1Pet 1:2).

Die verwysing in Heb 10:22 verdien verdere aandag. Die reiniging van die OT, wat deur besprinkeling gedoen is, word in Hebreërs met die Griekse woord vir `doop’ aangedui (9:10). Hierdie `doop’ word direk met die reiniging deur die bloed van Christus verbind (9:13ev; dit word herhaal in 9:15-28 en weer in 10:11). Die reiniging van die OT en die reiniging deur die bloed van Christus word dus direk aan mekaar verbind.

Wat verder opval, is dat die Hebreërbrief na die reiniging van die OT deur besprinkeling verwys (9:13,19,21; vgl Eks 24:8; Lev 14:14-16; Num 19) én na die reiniging deur die bloed van Christus deur besprinkeling (12:14), én na `die besprinkeling van ons harte’ wat tog seker nie na iets anders as die doop kan verwys nie (10:22).

Dit alles vorm die agtergrond om die opvallende verwysing in Joh 3:25 te verstaan. Direk nadat Johannes vermeld het dat Johannes die doper by Enon gedoop het, sê hy dat daar `tussen Johannes se volgelinge en ‘n Jood ‘n woordewisseling ontstaan het oor die reiniging.’  Daar is skynbaar net een sinvolle verklaring vir dié vreemde verband: Johannes se doop moes aan die reiniging van die OT herinner het – wat net kan beteken dat Johannes deur besprinkeling gedoop het.

Hierdie hele verduideliking oor die doopmetode sou heeltemal onnodig gewees het as dit nie was dat sekere kerke daarop staan dat doop deur onderdompeling moet plaasvind nie. In die NT is die metode van doop onbelangrik. En daar kan geen rede wees waarom ons vandag juis een van die bestaande metodes moet vereis nie – al is dit waar dat besprinkeling ‘n eeueoue reinigingstradisie in die Bybel is. Trouens daar kan selfs geen beswaar wees dat sekere Christene onderdompeling verkies omdat hulle daarin ‘n simbool wil sien van die einde van hul ou sondige lewe en die begin van hul lewe in Christus nie. Hulle moet net nie sê dit kom uit die Bybel en dit verpligtend vir alle Christene wil maak nie.

‘n Mens behoort selfs nog verder te gaan en te sê dat ons as Gereformeerdes ons eie klassieke doopsformulier ernstig moet neem en geleenthede moet skep waar onderdompeling gebruik word. Dit sal beklemtoon dat ons beide metodes erken. Verder sal dit ook iets bydra tot die groot behoefte aan meer liggaamlike betrokkenheid in die Gereformeerde spiritualiteit terwyl ons intussen in elk geval moet oorweeg om regtig te besprinkel soos Johannes vir Jesus, en nie net ‘n druppel water op iemand se kop te sit nie. Ons stem tog saam dat die NT van die doop praat in terme van `was’ en `bad.’

Skrywer: Prof Adrio König

Wedergeboorte – Francois Malan

‘n Leser vra:

Die Woord leer ons dat die enigste weg Christus is, dat jy jou moet bekeer en in Joh 3 sê Jesus vir Nikodemus dat hy weergebore moet word om die ewige lewe te beërwe. Wat gebeur met `n baba wat te sterwe hom en nog nie rasioneel kan dink nie, want daar staan ook dat ons in sonde gebore en ontvang is. Ek weet God is regverdig, ens en dat daar in Joh 8 verwys word na mense wat nie weet nie, maar as die vereiste vir die ewige lewe wedergeboorte is, hoe nou. Indien `n baba/kind dan hemel toe gaan omdat hy nie toerekenings vatbaar is nie, van watter ouderdom is hy/sy dan toerekenings vatbaar. Ek weet van kinders wat op 6-7jarige ouderdom tot bekering gekom het.

Antwoord

Prof Francois Malan antwoord:

Wedergeboorte is die nuwe lewe wat God in die hart van ‘n mens begin. Kinders van God is dit nie van nature, nie deur die begeerte of besluit van ‘n mens nie. Om kind van God te word is geheel en al God se werk. Joh.1:13 sê letterlik: hulle is uit en deur God gebore (NAV: God is hulle Vader). Dit lei daartoe dat mense in Christus glo en dat mense Christus aanneem as God wat vir hulle sonde gesterf het aan die kruis (Joh.1:12,29). Geloof is ook ‘n gawe van God wat die Heilige Gees in ons werk. Ef.2:8: want uit (God se) genade is julle gered deur geloof, en dit (redding en geloof) kom nie uit julleself nie, dit is ‘n gawe van God.

Bekering is die mens se berou oor sy sonde en sy breuk daarmee om ‘n nuwe lewe te begin uit opregte liefde vir God. Twee Griekse woorde word daarvoor gebruik: metanoia is die verandering van denke oor Christus, en strefo of epistrefo wat beteken omdraai, weg van die sonde en van my self af, na Christus om saam met Hom te sterwe aan my self en saam met Hom op te staan tot ‘n nuwe lewe vir God en my medemense (Rom.6:1-14; Mat.2237-40). Bekering is eenmalig en ‘n daaglikse voortgesette daad (Ef 4:22-24).

Die nuwe geboorte kom van God af. Joh 3:3 praat van weergebore word, en die bywoord ‘weer’ beteken ook ‘van bo af’.  Nikodemus verstaan dit as ‘weer’gebore wat vir hom onmoontlik klink vir ‘n volwassene (3:4). Jesus verduidelik dit egter as gebore word uit die Gees (3:5-8), as ‘n nuwe skepping wat van Bo kom. 2 Kor.5:17 sê: ‘as iemand in Christus is, is hy/sy ‘n nuwe skepping; 5:18: ‘en dit is alles uit God wat ons, deur Christus, met Homself versoen het…’ Die wedergeboorte is die inplanting van die totale mens in Christus. Die woord wedergeboorte is ‘n metafoor wat die werking van God verduidelik na aanleiding van die geboorte van ‘n mens deur die inplanting van die saad van die man (Joh.1:13; 3:6). Dit word vergelyk met die saad van God se woord.

Wanneer wedergeboorte van ‘n mens plaasvind kan nie bepaal word nie. Joh.3:8: ‘Die wind waai waar hy wil. Jy hoor sy geluid, maar jy weet nie waar hy vandaan kom en waarheen hy gaan nie. So gebeur dit met elkeen wat uit die Gees gebore word’ – onverstaanbaar vir die wêreld.

Wat die wedergeboorte doen, word in Titus 3:4-7 beskryf: toe die goedheid en mensliewendheid van God ons Verlosser verskyn het, nie deur dade van geregtigheid wat ons gedoen het nie, maar volgens sy (God se) barmhartigheid, het Hy ons gered deur die afwassing (van ons sonde) deurdat ons  weergebore en vernuwe word deur die Heilige Gees. God het die Heilige Gees ryklik op ons uitgestort deur ons Verlosser Jesus Christus, sodat ons geregverdig mag wees (in die regte verhouding met God gestel kan wees) deur sy genade, en ons het erfgename geword van die ewige lewe wat ons verwag.

Die wedergeboorte vind ‘onmiddellik’ en ‘middelik’ plaas. In die genadeverbond werk die Heilige Gees onmiddellik in die lewens van mense, sonder die middel van die verkondigde woord. Daarom hoef gelowige ouers nie te twyfel oor die saligheid van vroeggestorwe verbondskinders wat nog nie die prediking van die woord gehoor het of onderrig is in die woord van God nie. Dit is God wat werk soos Hy wil en wanneer Hy wil, wat ook gesê het dat die belofte vir ons en ons kinders bedoel is (Hand.2:38-39).

Maar vir hulle wat nie in die genadeverbond gebore is nie, werk die Gees middellik. Die Heilige Gees werk deur middel van die woord van God, wat verkondig word om mense te oortuig, en so word mense wat die woord kan hoor en verstaan weer gebore. 1 Petr.1:23: Julle is weergeborenes nie uit verganklike saad nie, maar uit die onverganklike en blywende woord van die lewende God. Jak.1:18: Volgens sy wil het Hy (die Vader van die ligte) ons voortgebring deur die woord van die waarheid, sodat ons ‘n soort eerste vrugte van sy skepsels sou wees. Hiermee beklemtoon Jakobus God se vrye verlossingsinitiatief (Rom.3:21-22), die lewewekkende krag van die woord (Joh.5:24), en God se genadige herskepping van die mens (2 Kor.5:17) sodat ons met Hom en vir Hom sal lewe. Die Heilige Gees gebruik ook die woord van God om ons te laat groei as verloste kinders van God, soos babas wat met melk gevoed word om te groei (1 Petr.2:2; Rom.8:14-17). En die vrug van die werk van die Heilige Gees word gesien in ons liefde, vreugde, vrede, geduld, getrouheid, nederigheid en selfbeheersing; en die kruisiging van ons sondige selfsugtige natuur met al sy hartstogte en begeertes (Gal.5:22-24).

Skrywer: Prof Francois Malan

Laat sy Liefde jou Lei: Die liefde dóén liefde – Milanie Vosloo

Maar as die Gees ons lewe beheer, is die gevolg: liefde … Galasiёrs 5:22

Dis fisikus Albert Einstein het gesê: Nie alles wat getel kan word, tel nie. En nie alles wat tel, kan getel word nie.

As daar een ding is wat moeilik is om getel te word, is dit die liefde. Tog is dit juis die eenvoud … maar grootsheid van die liefde wat mense se lewens radikaal kan verander. Nou weet ons dat opregte en volgehoue liefde slegs geleef kan word wanneer ons konstant onder die leiding van die Heilige Gees leef. Slegs wanneer ons onder sy beheer staan, is ons in staat om Bybelse liefde te leef wat ‘n verskil aan ons eie en ander se lewens maak. Daar waar die Gees is, trek die liefde saam. Dan verander daardie mens se hart sodanig dat sy liefde sigbaar, hoorbaar en aanvoelbaar word.

Om konstant as Gees-vervulde mens te leef, is ‘n proses waarmee enige gelowige stoei. Dis tog so maklik om van Hom weg te dwaal en jou eie menswees te laat geld sonder om sy inwonende teenwoordigheid te leef. En dis dan wanneer ons liefde-arm word en dinge soos vyandigheid, rusie, jaloesie, woede, selfsugtige ambisie, verveeldheid en verdeeldheid deel van ons lewens word.

Bid dat die Gees vandag jou lewe so sal beheer dat jy nie anders sal kan as om die liefde te wys, te leef … en te dóén nie. Ja, gaan wees in die besigheid van liefde-leef.

Heilige Gees, skep in my ‘n rein hart wat tot oorlopens toe vol van u goddelike liefde is.

Bybelkennis gaan gereeld gedeeltes uit Milanie Vosloo se boek: Laat sy Liefde jou Lei, publiseer. Ons dank aan Milanie Vosloo en CUM vir hierdie vergunning.

Vir meer inligting oor CUM, besoek gerus hulle webblad by www.cumuitgewers.co.za

Skrywer: Milanie Vosloo