Geloofsvrae: God se liefde – Adrio König

God se liefde

God se liefde is so belangrik dat ons nog weer apart aandag daaraan moet gee. Maar dan veronderstel ons wat reeds onder die behandeling van sy wese daaroor gesê is.

Ons het God se wese probeer omskryf as liefde en mag wat verenig is, as mag wat omgee en nadertrek.

Die uitspraak van Johannes dat God liefde is, is onoortreflik, maar dit is vatbaar vir misverstand as dit omgekeer word: Liefde is God, met die gedagte dat God oral is waar ons liefde kry. Alle vorme van liefde is gestaltes van God.

Dit kan egter nie waar wees nie. Allereers is daar soveel betekenisse waarin ons van liefde praat, dat ons dit alles onmoontlik met God kan identifiseer. Selfs die mees onbeheersde en selfsugtige hartstog word liefde genoem. Daarom moet ons mooi kyk wat Johannes onder liefde verstaan as hy God liefde noem. Hy verwys dadelik na dit wat God gedoen het – die grootste daad van opoffering ooit: `Hiérin is God se liefde vir ons geopenbaar: sy enigste Seun het Hy na die wêreld toe gestuur sodat ons deur Hom die lewe kan hê.’ En asof hy dubbel seker wil maak dat ons besef watter soort liefde ter sprake is, vervolg hy onmiddellik: `Werklike liefde is dít: nie die liefde wat ons vir God het nie, maar die liefde wat Hy aan ons bewys het deur sy Seun te stuur as versoening vir ons sondes’ (1 Joh 4:9,10).

God het dus sélf die inhoud van sy liefde bepaal. Ons leer dit uit dit wat Hy in Jeus gedoen het. Sy liefde is liefde wat gee, wat bereid is om te offer, selfs tot die uiterste toe. In sy liefde ag Hy ander hoër as Homself, en dié ander is ons wat nie net oneindig minder as Hy is nie, maar selfs sy liefde ten diepste onwaardig is.

Dit beteken dat God doen wat Hy sê, dat Hy self doen wat Hy van ons vra: om niks uit selfsug of eersug te doen nie, om in nederigheid ander hoër te ag as onsself, om nie aan ons eie belange te dink nie maar aan dié van ander. As God dit alles van ons vra, moet ons onthou dat Hy dit alles self alreeds op ‘n onvergelyklike wyse gedoen het. Trouens ons kan uit sy liefdesoffer in Jesus aflei dat die vertaling van Fil 2:4 verkeerd is. `Nie net ons eie belange nie … maar ook die van ander’ is natuurlik glad nie van toepassing op Jesus se lewe nie. Hy het juis nie na sy eie belange omgesien nie maar juis na ons s’n. Daarom moet ons eerder vertaal met iets soos: `Julle moenie elkeen aan sy eie belange dink nie, maar juis aan dié van ander.’ Dit is trouens ook wat Paulus ons elders beveel (1 Kor 10:24,33).

Ons moet altyd versigtig wees om nie die Bybel se eise by ons algemene ordentlikheid te probeer aanpas nie. As God minder gedoen het as wat Hy vra, kon ons nog ons belange en dié van ander mooi probeer uitballanseer het. Maar deur vir ons duidelik te wys hoe Hy ander se belange bo syne stel, laat Hy ons geen keuse nie. Ons sal by die bespreking van die mens as beeld van God sien dat Hy juis wil hê dat ons soos Hy moet leef, en as ons na ons vereniging met Christus kyk, sal ons sien dat dit wat eintlik onmoontlik is vir ons, moontlik gemaak word deur ons deelname aan Christus se lewe.

Dit beteken dat ons versigtig moet wees met beelde wat ons vir sy liefde gebruik. Selfs die pragtige analogieë wat die Bybelskrywers gebruik, skiet tekort. Hulle gebruik veral vier analogieë: die liefde van ‘n vader en ‘n moeder, van ‘n eggenoot en van ‘n vriend. En al vier hierdie vergelykings het besondere waarde. Wat beteken dié soorte liefde nie in ons lewe nie! Maar selfs hierdie beelde skiet te kort. Want hoe edel die liefde vir ‘n vriend ookal is, is dit nog nie die liefde vir jou vyand nie (Mat 5:43ev). En dit is presies wat God in Jesus doen! En hoe aangrypend die liefde van ‘n moeder vir haar kindjie ookal is, is daar altyd nog weer moeders wat hul kinders verwaarloos. `Selfs al sou so iets kon gebeur, Ek sal jou nie vegeet nie. Ek het jou naam in my handpalms gegraveer‘ (Jes 49:15-16). Sy liefde is altyd meer as enige beeld wat ons kan uitdink.

Een van die wesenskenmerke van God se liefde is dat dit liefde-na-onder is, liefde vir onwaardiges. In sy eie gemeenskapslewe ken God dit nie. Vader, Seun en Gees is gelyk. Elkeen van hulle is die liefde van die ander werd. Daarom is hulle liefde deur die voorwerp van hul liefde gemotiveerd: die Vader het die Seun lief omdat die Seun so wonderlik is, en die Seun het die Vader lief omdat die Vader so onvergelyklik is.

Maar as God skep, kom daar ‘n nuwe situasie. Allereers is die skepping nie Goddelik of gelyk aan God nie. Deur ons lief te hê, het Hy dus iets lief wat minder is as Hy. Dit is alreeds liefde-na-onder. Maar ‘n mens sou nog kon argumenteer dat ons sy handewerk is, en dat daar geen rede is waarom Hy nie trots sal wees op wat Hy gemaak het en dit sal liefhê nie. Maar ons is nie net skepsels nie, ons is ook sondaars.

Dit bring werklik ‘n nuwe situasie. Vir die eerste keer staan God voor iemand wat nie sy liefde werd is nie, wat sy liefde verwerp, wat nie sy gesag aanvaar nie maar Hom van sy posisie wil beroof. En vir die eerste keer wys God hoe diep sy liefde werklik is, dat dit óók die onwaardiges insluit, die opstandelinge, die rebelle. Hier is liefde wat nie deur die voorwerp van die liefde gemotiveer word nie. Hy het ons nie lief oor wat ons is nie. Hy motiveer self sy liefde: Hy het ons lief omdat Hy so wonderlik is.

Hieruit weet ons dat God `waardeblind’ is as Hy liefhet, of laat ons liewer sê dat sy liefde waardeskenkend is en daarom nie waarde in ons hoef te soek nie. Hy het ons nie lief omdat ons dit werd is nie, ons kry juis waarde omdat Hy ons liefhet. En dit bring soveel rus in ‘n mens se gemoed: Hy sal my nie net liefhê solank ek alles mooi en reg doen nie, Hy sal my ook liefhê as ek verkeerd doen, as ek ontrou aan Hom is, en Hy sal my selfs op allerlei wyses tot besinning probeer roep sodat ek weer sy liefde kan geniet.

Want dít moet ons onthou: al het God ons nie lief omdat Hy ons nodig het of omdat ons soveel waarde vir Hom het nie, eis Hy wel wederliefde van ons. Liefde wil sy doel bereik: gemeenskap. En God wil sy doel met ons bereik: dat ons in sy vreugde sal deel. Daarom kan Hy dit nooit aanvaar dat ons nie sy liefde met wederliefde beantwoord nie. Trouens Hy word in die OAV nog die jaloerse God genoem. Dit is in die NAV verander na: die God wat onverdeelde trou eis (Eks 20:5). Dit beteken dat God nie bereid is om ons liefde met iemand anders te deel nie. Sy verhouding met ons word nie verniet vergelyk met ‘n huweliksverhouding waarin daar nie vir ‘n derde persoon plek is nie. En God sal ver gaan in sy oorredende mag om ons daarvan te oortuig. Die ballingskap met sy vernietigende gevolge vir Israel is die sterkste voorbeeld hiervan in die geskiedenis.

God se genade en barmhartigheid is vorme wat sy liefde aanneem onder besondere omstandighede. Hy is ons genadig omdat ons sondaars is, en Hy is barmhartig oor ons as ons in nood is.

 

Skrywer: Prof Adrio König

Bybelvertalings – Vraag – Francois Malan

Sakkie vra:

Ek het vanaand vir ‘n hele ruk op die webwerf gekuier om myself vertroud te maak.  Ek het die artikels oor die beskikbare Bybels gelees en die volgende gewonder:

Ek het ook op die internet die e-sword gekry op aanbeveling van ‘n vriendin.  Dis, soos ek verstaan, deel van die Rick Myers Ministries.  Dis nie waarin ek belangstel nie, maar die beskikbare Bybels.  Daar is heelwat Bybels beskikbaar – King James, ens maar ook die 2 Afrikaanse Bybels.  Ek vind dit baie interessant om dieselfde teks in meer as een Bybel te lees.

Ek verstaan Bybelkennis is ‘n Afrikaanse webwerf maar ek sal graag jou opinie wil weet omtrent bogenoemde.

Antwoord

 

Prof Francois Malan antwoord:

Ek is nie bekend met ‘e-sword’ nie, en is nie op hoogte met al die Bybels wat beskikbaar is nie (daar is ‘n bietjie te veel). Ek het bv. The New Testament from 26 Translations wat reeds in 1967 gepubliseer is in Grand Rapids, en De Nieuwe Testament in zes Nederlandse Vertalingen van 1950 in Amsterdam.

Van die Engelse vertalings noem u die King James van 1611 (wat gevolg het op die Engelse vertalings van 1535, 1537, 1539, 1560, 1568, 1882), wat in die afgelope 400 jaar verskeie hersienings van sy Engelse vorm gehad het, en wat probeer het om die oorspronklike Hebreeus van die Ou Testament en die Grieks van die Nuwe Testament getrou te vertaal.

Daar was bv. die Revised Standard Version van 1952 wat verder gebou het op die hersienings van 1881-1885, en wat ook gebruik gemaak het van die ontdekkings van ou manuskripte, en die American Standard Version van 1901.

Op versoek van die Engelse kerke is The New English Bible van 1961 vertaal, wat die vertalers die vryheid gegee het om ‘n eietydse idioom te gebruik, wat tot ‘n baie mooi Engels gelei het, met voetnote waar meer as een betekenis van ‘n woord vertaal kon word. Sy hersiening in 1970 het gelei tot The Revised English Bible with the Apocrypha.

Die Living Bible – paraphrased van 1971 het probeer om die Bybelse begrippe te verduidelik soos die skrywers dit sou verstaan het, en uit te brei waar nodig vir die moderne leser, deur die woorde van die oorspronklike skrywers weer te gee in ander woorde. Dit is opgevolg deur The Holy Bible, New Living Translation van 1996 en 2004.

Die Good News Bible in Today’s English Version wat deur die Bybelgenootskappe uitgegee is, eers net die NT sedert 1966 en die OT sedert 1976, is sedert 1977 deur die SABybelgenootskap uitgegee. Die dinamiese vertaling het probeer om die betekenis van die oorspronklike tekste te vertaal en nie die vorm daarvan te behou soos die ander Engelse vertalings nie.

Die New International Version van 1978 was ‘n nuwe vertaling (wat baie ooreenkom met ons 1953 hersiening van die Afrikaanse Bybel) en het ook gestrewe na akkuraatheid en duidelikheid en literêre kwaliteit, en meer by die vorm van die grondteks probeer bly het.

In 1982 is ‘n nuwe vertaling in die plek van die King James gemaak, naamlik New King James Version, wat gestrewe het om ‘n Engelse teks te lewer wat akkuraat en leesbaar is op voetspoor van die ou King James.

Eugene Peterson se The Message van 1996 is geskryf in die taal waarin ons inkopies doen, geselstaal en huistaal, nie ‘n woord-vir-woord-weergawe van die oorspronklike nie, maar omdenking van die toon, ritme, gebeure, idees, in die manier waarop ons dink en praat, omdat die Nuwe Testament se Grieks bv. juis geskryf is in die informele taal van die mark en familie-briewe.

Die Afrikaanse vertaling van 1933, Ou Testament veral deur JD du Toit (Totius) en HCM Fourie en EE van Rooyen, Nuwe Testament veral deur JD Kestell en BB Keet, met nalees van mekaar se werk, en hersieners en taaladviseurs wat gehelp het. Hulle opdrag was om die Nederlandse Statevertaling van 1637, wat in die kerke in SA gebruik is, so naby moontlik te volg. Daarom het hulle vir die Nuwe Testament die sogenaamde Textus Receptus gebruik, wat toe nie meer as die beste Griekse teks beskou is nie. Die 1933 se Afrikaanse taal is hersien en in 1953 is die hersiening gepubliseer. Dit is ‘n ‘formeel-ekwivalente’ of ‘woord-vir-woord’ vertaling wat probeer om die oorspronklike grammatika en sinsbou so noukeurig moontlik te behou – ‘n weergawe wat vandag nog beskikbaar is,

Die Lewende Bybel is in 1982 as die eerste nie-amptelike Bybelvertaling deur CUM uitgegee in die gewone gesprekstaal, as hulpmiddel vir persoonlike lees en Bybelstudie. Dit is ‘n nuwe vertaling in Afrikaans, wat nie probeer om die vorm van die oorspronklike sinskonstruksies en woordorde weer te gee nie, maar om die betekenis en die bedoeling van Skrif in duidelike, natuurlike Afrikaans weet te gee, soos dr. Kenneth Taylor se Living Bible.

Die offisiële dinamiese vertaling van 1983, Die Bybel, Nuwe Vertaling wat rekening hou met die ontwikkeling in Afrikaans die afgelope jare en met die resultate van wetenskaplike ondersoek, maar wat so getrou moontlik aan die grondteks bly, waardeur Afrikaanssprekendes aangespreek word, het probeer om die betekenis van die woorde weer te gee. As grondteks vir die Ou Testament is die Biblia Hebraica Stuttgratensia van 1977 gebruik. Dit is gebaseer op die oudste volledig behoue manuskrip van die Hebreeuse Ou Testament, die Codex Leningradensis van 1008 n.C. Gegewens uit ouer manuskripte is bygewerk. Vir die Nuwe Testament is gebruik gemaak van die Griekse grondteks van die Wêreldbond van Bybelgenootskappe The Greek New Testament se derde uitgawe van 1975. Hierdie vertaling wat deur die Bybelgenootskap van SA op versoek van die kerke vertaal is, is gedoen op grond van die oudste manuskripte van die Bybel wat ontdek is. Dit is die amptelike Bybel van die kerke wat vandag meestal gebruik word.

Die Boodskap. Die Bybel in hedendaagse Afrikaans van 2002 deur CUM gepubliseer, is nie ‘n ‘woord-vir-woord-weergawe’ van die grondteks nie, maar die bedoeling van die sinne is weergegee, en was veral op die jeug gemik, sodat mense die lewende woorde van God op ‘n dinamiese manier hoor in die taal wat hulle elke dag praat (vgl. Peterson se The Message hierbo).

Die Bybel, Nuwe Lewende Vertaling wat in 2006 deur Christelike Uitgewersmaatskappy uitgegee is as ‘n opvolger vir 1982 se Die Lewende Bybel, probeer om getrou te bly aan die grondteks, maar dit lesersvriendelik aan te bied sodat dit direk met vandag se lesers sal praat, wat soms formeel-ekwivalent is, maar waar dit onduidelik word sterker dinamies te vertaal.

Die Bybel vir almal is in 2008 deur die Bybelgenootskap van SA uitgegee onder die titel Die Bybel vir Dowes. Die belangstelling van die horende publiek vir die eenvoudige, direkte Afrikaans was so groot, dat dit onder die nuwe titel in 2009 vir almal beskikbaar gemaak is. Die dowes het na raming 20% van die woordeskat van ‘n gewone horende, en daarom moes die grondteks met die klein woordeskat beskikbaar gestel word. Moeilike en interessante woorde is in voetnote verduidelik.

Op versoek van die kerke is die Bybelsgenootskap tans besig met ‘n Afrikaanse vertaling wat oor 4-5 jaar beskikbaar sal wees. Die versoek was om naas die dinamiese 1983 vertaling, ‘n vertaling te maak wat meer by die vorm van die Hebreeuse en Griekse grondteks bly, en dit in goeie verstaanbare Afrikaans aan te bied. Daaraan is tans 160 vertalers uit al die kerke wat Afrikaans gebruik, wat saamgestel is uit Ou- en Nuwe-testamentiese vertalers, en ‘n hele groep taalkenners van Hebreeus, Grieks, Afrikaans, en Afrikaanse letterkundiges.

Nuttige hulpmiddels by die studie van die Bybel is onder die baie ander: Die Verklarende Bybel, Verwysingsbybel 1983-vertaling, Die Bybel in praktyk, ens.

 

Skrywer: Prof Francois Malan

Tipologie – Francois Malan

Eugenie vra:

Ek sal graag inligting/verwysings wil bestudeer van hoe die Ou Testament tipologies van die Nuwe Testament is, bv. Daniel – Openbaring, Die ark – Christus, ens.

Antwoord

Prof Francois Malan antwoord:

In Bybelse sin verstaan ons tipe as ‘n Ou-Testamentiese figuur, wat in sy persoon of werk ‘n sekere skadubeeld, of afspieëling, vertoon van Christus se persoon of werk.

So is priesters, profete en konings van Israel volgens hulle ampte beskou as tipe van die komende Messias (die Hebreeuse woord vir ‘gesalfde’, in Grieks ‘Christus’). Priesters is gesalf (Eks.30:30) en konings is gesalf (1 Sam.9:16). Moses is ‘n profeet genoem in die profesie dat die Here ‘n profeet soos Moses na vore sal laat kom (Deutr.18:18). Petrus verwys daarna toe hy die volk toespreek en verklaar dat Jesus die beloofde profeet is (Hand.3:22). Jesus is die profeet, priester en koning van God se volk by uitnemendheid, die gesalfde van die Here (Hand.4:26 wat Ps.2:1-2 aanhaal). Jesus vergelyk bv. sy drie dae dood met die profeet Jona se drie dae in die maag van ‘n groot vis (Mat.12:40). Hebr.10:21 noem Hom die groot priester (vgl. ook 5:6,7; 7:17,21). Jesus is die koning (Mat.2:2; Joh.1:50); die koning van die konings (Openb.17:14). So word Jesus gesien as die tweede Adam (1 Kor.15:45; Rom.5:14 letterlik: Adam wat ‘n tipe was van die Een wat sou kom, NAV daar is ‘n ooreenkoms tussen Adam en Hom wat sou kom), as die seun van Dawid (Mat.22:43-45; Joh.7:42; Rom.1:3), as die Kneg van die Here van Jes.52-53 (Mt.8:8; Lk 7:7; Flp.2:7).

Daar is ‘n verskil tussen ‘n tipe en ‘n simbool. ‘n Simbool het veral betrekking op sake, ‘n tipe uitsluitlik op persone. Die simbool het geen betekenis in sigself en in sy verskyningsvorms nie, maar in wat daardeur afgeskadu of afgebeeld word. ‘n Tipe het egter betekenis in sigself, in sy eie bestaan, afgesien van wat hy afbeeld en tipeer.

‘n Simbool kan ‘n voorwerp, woord, teken, ens. wees, as voorstelling van ‘n bepaalde begrip. Dit is ‘n sinnebeeld – ‘n sinlik waarneembare aanduiding van ‘n geestelike begrip, ‘n voorwerp waaraan betekenis gegee word. Die kruis is bv. simbool van Christus se lyding en dood, van die gelowige se sterwe aan homself, van die Christendom. Die bloed van die lam wat aan die deurkosyne van die Israeliete gesmeer is sodat die doodsengel die huis sou ‘oorslaan’ (‘passover’, Eks.12:13) word bv. deur Paulus in 1 Kor 5:7 op Christus toegepas as ons paaslam, vgl. Jn 1:29; 1 Petr.1:19; Openb.5:6,12; 7:14; 12:11; 13:8, ens.

Die vraag oor die ark en Christus is meer ‘n simbool. Die Hebreeuse woord vir ark (teba) beteken kis of doodkis. Daarop sinspeel 1 Petr.3:18-21, dat Jesus in die dood ingegaan het en opgestaan het uit die dood (doodskis), en dat ons gered word soos Noag en sy gesin in die ark (doodskis) te midde van die water, en ons doop in Christus beteken ook dat ons saam met Hom sterwe en dat ons gered word deurdat ons saam met hom opstaan tot ‘n nuwe lewe, waarvan die doopwater ‘n simbool is (vgl. Rom.6:3-11). In 1 Kor.10:1-6 word die wolk, manna, water uit die rots as voorbeelde en waarskuwings gebruik (die Griekse woord vir ‘voorbeelde’ is ook tupoi.)

Ook die vraag oor Daniël en Openbaring val meer op die terrein van ‘n simbool. Altwee het ‘n apokaliptiese (openbarings) perspektief, wat God se groot uitkoms verwag, as ‘n ingrype van God in die geskiedenis. Dit is deel van ‘n wye apokaliptiese (openbarings) literatuur wat veral in tye van verdrukking van gelowiges geskryf is in Ou- en Nuwe -Testamentiese tye.

Daniël maak gebruik van diere-simbole, bv. die vier diere, ‘n leeu, ‘n beer, ‘n luiperd en ‘n vreeslike vierde dier sonder naam (hfs.7), ‘n ram en ‘n bok in hfs.8. Daar is ook plant-simbole, bv. boom van die lewe in hfs.4, verskillende metale in hfs.2, sterre 12:3, engele hfs.10, en getalle, wat ‘n belangrike rol speel. Die wêreldgeskiedenis word in eras of eeue verdeel, gebaseer op die getal sewe. Nommer 10 is ook belangrik. Albei 7 en 10 word gebruik om volmaaktheid/voltooidheid of beperktheid uit te druk. Die metafore in Daniël het verskillende waardes. Party is simbolies van aard, terwyl ander na spesifieke persone en gebeure verwys. Die boek Daniël gebruik allegoriese (sinnebeeldige) metodes om die geheimenisse te interpreteer. Die verskillende diere en metale word verklaar as spesifieke konings (8:20). Mat.28:18 (vgl. Lk.1:33; Openb.11:15) verbind die mag van die opgestane Jesus met die magte van die menslike wese van Dan.7:14, en Dan.2:44-45 se klip word ‘n simbool van die koninkryk van God wat Jesus op aarde kom vestig het, waarvan Jesus die koning is en Hy dwarsdeur die NT as koning gesien word.

Ook Openbaring maak gebruik van diere-simbole: die lam (hfs.5,14), draak (hfs.12), diere uit die aarde as lam en draak, en uit die see as bok, luiperd, beer, leeu (hfs 13), perde (hfs.6,19), metale: geel koper (hfs.1) ystersepter (hfs.2), goue krone (hfs 4), edelstene (hfs.21), plante: bome (hfs.22); sterre (1:16,20; 2:1; 3:1;; 8:10,11,12; 9:1; 12:1) môrester (2:28; 22:16), engele dwarsdeur die boek (hfs 1,2,3,5,7,8,9,10,11,12,14,16,17,18,19,21,22), en getalle: 2 getuies, 3 trompette, weë, 4 wesens, engele, hoeke van die aarde, winde, 6 se onvolmaaktheid (7-1=6), 7 vir volledigheid of volkomenheid: gemeentes, lampe, sterre, Geeste, seëls, trompette, bakke, plae, horings, engele, donderslae, koppe van die dier, krone, oë, berge, konings; 8 een meer as die volmaakte vir Jesus, 10 afgerondheid: vingers, dae van verdrukking, draak se horings, konings, 10x10x10=1000, 12 vir die volk van God of die kerk: 12 sterre van die vrou, 12 poorte van die nuwe Jerusalem, 12 apostels, elke stam van Israel 12000, 12x12x1000= 144,000 gelowiges, 12×3 getal vir God x 4 getal vir die skepping druk die volheid van God se plan simbolies uit; 3½ twee getuies soveel dae dood, vrou 3½ jaar versorg in die woestyn, 666 as getallewaarde vir die Griekse en Hebreeus letters van die alfabet vir keiser Nero.

In hulle gebruik van simbole is die boek Daniël ‘n voorloper van Openbaring, maar dit is nie werklik tipologies nie.

Die Ou-Testamentiese geskrifte is egter deur Jesus Christus en die apostels en die vroeë kerk beskou as ‘n versameling van voorspellings wat na Hom verwys as die verlosser van Israel en van die wêreld, al noem die Ou Testament Jesus nêrens nie, en al het die Ou-Testamentiese skrywers nie so ‘n man soos die Jesus wat die Evangelies en die Briewe voorsien nie. Die Ou Testament kan egter slegs gelees word as ‘n boek met immer groeiende verwagting. Die belofte van ‘n land aan die vaders voor Moses, die gedeeltelike inname van die land deur Josua, die bevestiging van die koningskap en priesterskap wat nooit voltooi word nie, maar steeds uitsien na ‘n nuwe verbond deur die profete, hoe die verlossingsdade van die Here, veral die verlossing uit Egipte, die profete laat uitsien na ‘n nuwe Dawid, ‘n nuwe Eksodus, ‘n nuwe verbond, ‘n nuwe stad van God, waardeur die oue ‘n tipe van die nuwe word wat vooruit wys (Jer.31:31; 32:40 voor die ballingskap, en Eseg.16:60; 34:25; 37:26 in die ballingskap). Dit word dan opgeneem in die Nuwe Testament deur Jesus (Luk.22:20; Paulus 1 Kor 11:25; 2 Kor.3:6; Hebreërs 8:6-13;9:15; 12:24). Die Ou-Testamentiese wet en erediens met sy offers en priesters word deur Hebreërs beskou as slegs ‘n afbeelding en skadubeeld van die hemelse heiligdom (8:5; 9:23; 10:1), ‘n voorafskaduwing van wat kom, soos die skaduwee van iemand wat om die hoek kom – as hyself om die hoek kom, kyk jy nie meer nie die skaduwee nie, maar na homself.

Die Ou-Testamentiese profete se belangstelling was verdiep in God se nuwe verlossings aksie, waarvan hulle slegs die tekens gesien het, en waarvan die ou Dawid, Eksodus, verbond, stad van God ‘n tipe geword het van die nuwe wat nog kom. In verband met die saligheid wat die opstanding van Christus gebring het sê 1 Petrus 1:10-12 dat die profete die genade wat ons nou ontvang het deeglik en noukeurig ondersoek het, dat dit die Gees van Christus was wat in hulle was, wat vooruit verkondig het dat Christus moet ly en daarna verheerlik word. Aan hulle is geopenbaar dat wat hulle profeteer, nie vir hulleself bedoel was nie, maar vir ons wat in Jesus glo. Jesus bring ‘n nuwe manier van verklaring van die Ou Testament, waarin alles van die Ou Testament na Christus wys (Luk.24:27; Joh.1:45; 5:46). Elke bladsy van die Nuwe Testament weerklink met die wete dat ons in ‘n nuwe bedeling van God se aktiwiteit lewe. Soms word dit genoem die tyd van vervulling (Gal. 4:4; Luk.4:21; Mat. 11:4-6). Die Ou Testament word nou gelees as God se openbaring wat die voorloper is van Christus se koms, vol aanwysings na die Here wat aan die kom is. En die boeke van die Nuwe Testament haal telkens gedeeltes uit die Ou Testament aan ter stawing en verduideliking van wat hulle sê, kyk maar na al die teksverwysings in die Nuwe Testament wat in voetnote aangegee word, byvoorbeeld in die eerste 4 hoofstukke van Matteus, Paulus se behandeling van die sluier van Moses in 2 Kor.3:7-18; Romeine 9-11 oor God se genadige uitverkiesing van Israel. Eintlik is die hele boek Hebreërs ‘n besinning oor die Ou Testament vanuit die Christusgebeure met toepassing op sy lesers. En Openbaring wemel van die Ou-Testamentiese aanhalings, omdat die skrywer beelde uit die Ou Testament gebruik vir sy troosboodskap aan sy lesers wat vervolg word. Tipologie is maar ‘n onderdeel van hierdie groter gebruik van die Ou Testament in die Nuwe Testament.

 

Skrywer: Prof Francois Malan

Geloofsvrae: Die Wese van God – Adrio König

Die Wese van God  

1 Die verbondsgod en die verbond

God is die God van mense, die God wat in verhoudings leef, die Gemeenskapsgod, die troue Verbondsgod. Hy leef allereers in gemeenskap met Homself, maar daarna en daarom ook in gemeenskap met sy skepsels, en in ‘n besondere sin met die kroon van sy skepping, die mens. Dit beteken dat God naby wil wees, dat Hy omgee en liefhet. Dit is trouens die een woord waarmee Johannes Hom beskryf: liefde (1 Joh 4:8,16).

In Homself is God alreeds liefde. Ons weet dat die Vader die Seun liefhet, en die Seun die Vader (Joh 15:9; 17:23-26). Daar is ‘n ou tradisie in die kerk wat die Gees die band van liefde tussen die Vader en die Seun noem. Dit is ook een van die wonderlike betekenisse van die triniteitsleer (die leer dat God drie en tog net een is): dat daar in die een ware God alreeds verhoudinge is, dat Hy in Homself as Vader, Seun en Heilige Gees gemeenskap het en in Homself in ‘n ewige verbond van liefde en trou leef. Dit beteken dat Hy nie eensaam is en mense gemaak het om sy eensaamheid te verdryf nie. Dat Hy ons gemaak het, is pure goedheid omdat Hy nie sy heerlike gemeenskap alleen wou geniet nie, maar dit met ander wou deel. Sy liefde is onselfsugtig.

As God van ewigheid af in Homself liefde is, kan ons met reg sê dat liefde sy wese is. Dan wil Hy ook met sy ganse skepping, en in besonder met ons as mense, in liefdesverbondenheid leef, en ons ‘n aandeel gee aan sy verbondsliefde en -trou.

Ons kan dus nooit oor God praat sonder om iets te sê oor die verbond waarin Hy met mense wil leef nie. Ons sal later sien dat ons dit kan beskou as een van die wyses waarop ons sy doel met die skepping kan beskryf: om in liefdesverbondenheid met mense op aarde te leef (21.3).

Behalwe al die ander dinge wat later in ander verbande oor die verbond gesê sal word, is twee sake van fundamentele belang: die inisiatief en die trou van God.

God neem altyd die inisiatief in sy verhouding met die mense. Uit die elf hoofstukke in hierdie boek, handel sewe uitsluitlik oor wat God is en doen, terwyl naas sy inisiatief ook ons reaksie net by drie na vore kom. Net in een hoofstuk, dié oor die sonde, gaan dit omtrent heeltemal om ons `inisiatief’!

Die geskiedenis wat God met die mensdom maak, kan ons saamvat in sy skeppingswerk, sy sorg vir sy skepsels en veral vir die mense, sy verkiesing van Israel en sy eeue-lange moeite en geduld met hulle, sy verlossingsplan deur Christus en die Gees, en die toekoms wat Hy vir ons beloof het – alles sy inisiatiewe.

Verder moet ons sy trou onthou, want juis dit gee ons moed as ons weer in sonde geval het. God leef nie maar net in ‘n verhouding met ons nie, maar in ‘n verbond. Wat ‘n verbond meer maak as ‘n verhouding, is dat ons seker is van God. Hy is getrou. Hy sal nie môre-oggend met die verkeerde voet uit die bed opstaan en die verhouding beëindig nie.

Trouens ons moet nie maar net so in die algemeen van sy verbond met mense praat nie, want uiteindelik het sy verbond finaal gestalte gekry in sy verbond met Abraham-en-sy-nageslag. Abraham is die vader van alle gelowiges (Rom 4:16), hy is die klassieke voorbeeld van hoe ons gered word (Rom 4:1ev), en Jesus kom juis die heidene in God se verbond met Abraham inlyf (Gal 3:14) sodat ook nie-Jode deur die doop in die Abrahamverbond ingelyf kan word (3:26ev). Wat hierdie verbond onvervangbaar maak, is die feit dat dit die genadeverbond is waarin mense net deur die geloof opgeneem word. Van ‘n ander verbond en ‘n ander heilsweg weet ons nie, en wil ons ook nie weet nie.

Daarom is dit ‘n misverstand om te neem dat die Abrahamverbond die ou verbond is wat afgeskaf is. Hoe sal ons dan nou gered word? Die ou verbond is die Sinaïwetgewing soos dit deur die Laat-Jodendom verkeerd geïnterpreteer is as sou dit die manier wees waarop God ons red (deur wetswerke). Daarteenoor stel Christus die nuwe verbond wat Hy met sy dood bevestig, wat juis die herbevestiging van die genade- en geloofsverbond is wat God met Abraham gemaak het (Gal 3:14).

In hierdie verbond gaan dit om die God van liefde wat Hom onherroepelik aan mense verbind het om hulle God te wees en hulle in sy vreugde te laat deel, en daarmee ook die mense aan Hom verbind het om sy kinders te wees wat Hom in onverdeelde liefdestrou geniet, eer en dien.

Is God net liefde? Nie ook toorn nie?

Nee. En ja.

Ja, God kan ook in toorn reageer op ons sonde. Hy haat sonde. As ‘n mens toorn en haat negatief wil noem, kan God ook negatief reageer. Al weet ons dat sy geduld merkwaardig lank hou, het daar selfs in sy geskiedenis met Israel ‘n tyd gekom toe Hy in toorn uitgebreek en sy volk in ballingskap weggevoer het. ‘n Boek soos Klaagliedere is ‘n skokkende verhaal van hoe God se toorn kan ontvlam. En die waarskuwings teen die verderf in die Nuwe Testament is selfs erger.

God kan in toorn reageer. `Dit is verskriklik om in die hande van die lewende God te val … want ons God is ‘n verterende vuur’ (Heb 10:31; 12:29).

En tog moet ons dadelik ook sê: Nee. God kan wel in toorn reageer, maar Hy is nie toorn soos Hy liefde is nie. Ons gebruik doelbewus die woord `reageer’ want God se toorn is ‘n reaksie op wat ons doen, nie inisiatief wat Hy self neem nie. Anders gesê: Sy toorn is iets wat net voorkom in die geskiedenis wat Hy met ons maak, en Hy is net toornig omdat ons sy liefde minag. Hy sou nooit toorn geken het as ons nie in sonde volhard het nie. In sy ewige wese is daar geen toorn nie. Sy toorn is ‘n reaksie op ons volhardende ontrou en verwerping van sy genade. Maar sy liefde is sy wese. As ons nooit sonde gedoen het nie, sou daar nooit van sy toorn sparke gewees het nie, maar altyd net van sy liefde.

Ons moet dus versigtig wees om nie die `eienskappe’ van God (soos liefde en toorn) in balans te probeer hou nie. Sy liefde en sy toorn lê glad nie op dieselfde vlak nie. As Hy in toorn reageer, doen Hy dit traag en teësinnig en net na eindelose geduld, maar Hy het ons spontaan lief, selfs sonder enige aanleiding van ons kant af. Dit is hoe Hy in Homself is. Ons hoef Hom nie te beweeg om ons lief te hê nie. Maar tot toorn kan ons Hom alleen met die uiterste inspanning van volhardende sonde beweeg.

2 Die Koning se mag 

Maar ons lees in die Bybel nie net van die verbond en die liefde en nabyheid van God nie. Ons lees, veral in die NT, dikwels van die koninkryk van God wat verband hou met die boodskap van veral sekere Psalms dat God Koning is (o.a. Ps 24, 47, 48, 68, 84, 95, 98, 99). Veral Jesus kondig aan dat die koninkryk van God op hande is en selfs dat dit (in sy optrede) reeds gekom het (Mk 1:15; Luk 17:21).

Die koninkryk van God is die heerskappy van God oor sy skepping. Hy is die regmatige eienaar daarvan en daarom het niemand anders enige aanspraak daarop nie. Wanneer ons oor Jesus dink, sal ons nader ingaan op wat die koninkryk beteken en hoe ons dit vandag moet verstaan. Nou is dit net belangrik om te weet dat God reg het op alles en dat niemand sy heerskappy mag minag nie. Sy mag is so groot dat ons selfs lees dat Hy spot met die konings wat teen Hom in opstand kom en sy heerskappy verwerp (Ps 2:1-6).

Ons het hier te doen met die mag van God. Hierdie eienskap van God is net so belangrik soos sy liefde omdat liefde alleen nie ‘n noodsituasie kan hanteer nie. Liefde is onontbeerlik, en as ‘n mens tussen die twee moet kies, is liefde altyd beter. Dis minstens veiliger. Maar in nood is albei eintlik nodig. Daar is ‘n bekende beeld waarmee mense verduidelik wat dit beteken dat Jesus die openbaring van God is. Twee bedelaars loop in hul ellende langs die pad. ‘n Derde sluit by hulle aan, uiterlik in net sulke vodde soos hulle. En eers later, nadat hy hulle vertroue gewen het, sê hy wie hy regtig is: die prins van die paleis wat hulle uit hul ellende kom help.

‘n Pragtige verhaal. God openbaar Hom in Iemand wat netsoos ons lyk, anders sou ons so geskrik het as Hy in sy heerlikheid gekom het dat ons sou weggehardloop het.

Maar die derde bedelaar kan net help omdat hy die prins is, omdat die mag van die koning agter hom is. As hy self ook maar net ‘n bedelaar was, sou sy simpatie met die twee bedelaars hulle misklien wel ‘n bietjie getroos het, maar nie regtig hul probleem opgelos het nie. As God nie mag het om te red nie, sal sy liefde net troos, nie regtig help nie.

Daarom is die Bybel se boodskap oor die mag van God ‘n wonderlike boodskap. En al sal ons later aantoon dat daar ook ernstige probleme in dié verband is, neem dit niks weg van die onontbeerlikheid van hierdie boodskap dat God die Koning is wat met mag regeer nie.

Van ‘n ander kant af bekyk: dit sou nie regtig ons probleem opgelos het as Jesus uit liefde aan die kruis vir ons sonde gesterf het, maar nie die mag gehad het om uit die dood op te staan nie. Dan het Hy nie die mag gehad om ons te verlos van die bose magte van sonde, duiwel en dood nie.

In God gaan verbond (liefde) en koninkryk (mag) saam: Hy wil ons verlos omdat Hy liefde is, en Hy kan ons verlos omdat Hy magtig is.

3 Oorredende mag 

Die verband tussen liefde en mag is egter nog inniger. ‘n Mens kan op twee maniere daarna kyk. Omdat die koning van Israel die verteenwoordiger van God by die volk is en namens God oor hulle moet regeer, word hy opgeroep om soos God aan die verdruktes reg te laat geskied, die armes te hulp te kom, hom oor die swakkes en behoeftiges te ontferm, en die lewe van die arm mense te beskerm (Ps 72:2,4,12-14). Hy moet dit alles doen omdat hy die volk moet regeer volgens God se wil (v 1).

God is dus nie ‘n koning wat net mag het en verder is sy volk maar aan sy grille oorgelaat nie. God is ‘n koning wat omgee, wat sy volk liefhet. Daar is nie by God so iets soos neutrale mag wat dan agterna deur liefde in die regte rigting gestuur moet word nie!

En dit kon ‘n mens ook verwag het. Want – en dit is die tweede manier om hierna te kyk – God se eienskappe staan nie los van mekaar asof Hy hulle een vir een in werking moet stel of hulle dalk selfs apart kan laat funksioneer nie. Omdat Hy een is, funksioneer sy eienskappe ook as ‘n eenheid. Daarom werk sy liefde en mag nie net saam nie, maar is sy mag liefdesmag. Dit beteken dat God met oorredende mag werk, dat Hy beloof, uitnooi, vermaan, dreig, straf – alles om te probeer oorreed. ‘n Mens moet ook van God se oorweldigende mag praat, maar een van dié kenmerke van God se omgang met Israel is dat Hy hulle op verskillende maniere probeer oorreed, nie dwing nie, omdat Hy die magtige koning is wat vir hulle omgee.

Miskien is die aangrypendste voorbeeld hiervan die kruisdood van Jesus. Ons as mense het deur ons sonde God se vyande geword. God besluit om teen sy vyande op te tree. In die OT is die aandrang dat God sy vyande moet vernietig. Hy moet die getroues red en die goddelose verdelg. Die wraakpsalms is bekend daarvoor (o.a. Ps 52:7-9; 101:8; 143:12; 145:20;). In Jesus besluit God om wel sy vyande te `vernietig,’ maar om dit op sy manier te doen: om hulle sy vriende te maak. Dit is die effektiefste manier van `vernietiging’: om jou vyande te `wen’ deur hulle jou vriende te maak (Rom 5:10: 2 Kor 5:19, kyk TEV).

Maar oorredingsmag vra geduld, en geduld vra tyd, maar gelukkig het God albei. Daarvan is sy lang geskiedenis met Israel – om nie te praat van sy 2000 jaar met die kerk nie – die sprekende voorbeeld.

Ons sou dus van God kon praat as die Een in wie mag en liefde saamwek. God se mag is mag wat omgee en nadertrek.

4 Die drie-enige God 

Ons het alreeds kortliks daarna verwys dat God tegelyk een en drie is.

Ons dien net een God. En tog glo ons in die Vader en die Seun en die Gees. Daar is net een, en tog is daar drie. Die kerk het dit in 325nC probeer formuleer deur te bely dat daar net een Goddelike Wese is, maar dat ons Hom in drie Goddelike Persone leer ken. Dié beslissing is bereik na verskille oor hoe ons Jesus moet verstaan. Daar was die gedagte dat Jesus wel iemand besonders is, selfs heeltemal uniek, die eerste van alle skepsels, maar dat Hy nie self God is soos die Vader God is nie. Daarteenoor het die kerk uiteindelik besluit dat Hy netsoos die Vader God is, maar dat Hy ook van die Vader onderskei kan word, dat Hy nie dieselfde Goddelike Persoon as die Vader is nie. Die kerk wou hul eendersheid én eenheid, maar ook hul andersheid beklemtoon eenvoudig omdat ons dit só in die Bybel kry. Jesus sê dat Hy en die Vader een is, die skrywers van die NT noem Jesus `God,’ en Paulus skryf dat Hy die hoogste Naam kry wat daar is (wat net die Naam Jahwe kan wees, die Naam van God in die OT, sodat die implikasie is dat Hy self ook God is, Joh 10:30; 1:1,18; Fil 2:9).

Nadat die beslissing in die kerkgeskiedenis geval het dat Jesus saam met die Vader die een ware God is, was dit byna vanselfsprekend dat die Gees ook daarby ingesluit sou word.

‘n Mens moet dit nie misverstaan nie. Daar is geen besondere waarde in die getal een nie. Monoteïsme (een God) is nie vanself beter as politeïsme (meer as een God) nie. En boonop is daar ook ander godsdienste wat net een God aanvaar. Dit maak hulle nie beter as godsdienste wat meer as een God aanvaar nie.

Daar is net een rede waarom Christene in net een God glo, en dit is omdat daar net een ware God is: Israel se God. En ons glo dat die Vader én die Seun én die Gees al drie saam hierdie een God is net omdat ons dit uit die Bybel aflei.

Die leer dat God drie-enig is, het heelwat betekenis vir ons, veral vir die wyse waarop ons ons verhoudings moet inrig.

Dat God drieënig is, beteken dat Hy in Homself gesag en gehoorsaamheid ken. Die Vader beveel, en die Seun gehoorsaam. Maar dit is ook wat nodig is in enige menslike samelewing. Sonder gesag en gehoorsaamheid verval ons in losbandigheid. Kinders wat sonder reëls groot word, kan nie ‘n stabiele lewe lei en krisisse hanteer nie. Gehoorsaamheid bring dissipline en deursettingsvermoë in ‘n mens se lewe. Ons leer dus by God hoe ons as mense moet leef – wat nie vreemd is nie omdat ons in elk geval sy beeld is.

Maar gesag en gehoorsaamheid is nie net goed nie, dit is ook gevaarlik. Gesag word maklik tiranie, en gehoorsaamheid slaafse onderworpenheid. Daarom moet ons weer na God kyk. Daar is nie net gesag en gehoorsaamheid in God se lewe nie, daar is liefdevolle gesag, en liefdevolle gehoorsaamheid in Hom. Die Vader beveel die Seun in liefde, en die Seun gehoorsaam die Vader in liefde. Gesag wat in liefde uitgeoefen word, is opbouende, vormende gesag. En gehoorsaamheid wat in liefde gegee word, is liefdesdiens wat die adel in ons na vore laat kom. In enige samelewing, in watter faset daarvan ookal, is vorme van gesag en gehoorsaamheid onontbeerlik, maar altyd in ‘n verhouding van onderlinge begrip en sorg.

 

Mense wonder dikwels oor verskeie aspekte van die Christelike geloof. Fokus op 300 Geloofsvrae deur prof Adrio König is ʼn baie nuttige naslaanwerk wat ʼn verduideliking van 300 geloofsvrae bied.

Bybelkennis gaan gereeld gedeeltes uit hierdie bron publiseer. Ons dank aan prof König en Lux Verbi.BM vir hierdie vergunning.

 

Skrywer: Prof Adrio König