2 Korintiërs (3) – Francois Malan

Die heerlikheid van Paulus se evangelie sigbaar in lewenswyse (4:1-5:10)

Deur Christus, wat die beeld van God is, het God sy lig in ons harte laat skyn om die heerlikheid van God, wat in Christus geopenbaar is, te ken. Dit is soos ‘n nuwe skepping van lig in ons lewe (vgl. Gen.1:3 ‘laat daar lig wees’; Joh.8:12 ‘Ek is die lig vir die wêreld). Paulus se evangelie en bediening gaan oor hierdie kennis. Sommige mense dink sy evangelie is versluier. Húlle verstand is deur die Satan verblind. Ten spyte van sy moeilikhede en lyding verkondig Paulus hierdie kennis van God, wat deur Christus geopenbaar is. Sy lyding weerspieël juis die lyding van Christus. Die swakheid van sy voorkoms, wat vergelyk word met erde kruike met ‘n skat in hulle, bewys dat die allesoortreffende krag van God af kom, nie van Paulus nie.

Die onsigbare ewige heerlikheid, wat reeds geskep word deur die tydelike verdrukking, laat Paulus volhard in sy apostoliese opdrag, verseker dat God vir hom en sy lesers uit die dood sal opwek om saam met Jesus te wees. Paulus verlang daarna om met sy hemelse woning beklee te word, en die Gees, wat in ons kom woon het, is God se waarborg daarvan. As ‘n gelowige sterf voor Jesus se koms, het hy/sy reeds ‘n ewige woning wat God vir ons gebou het om in die hemel om by Christus te wees. Paulus se doel is om Christus nou en hierna te behaag; Hý sal oordeel of Paulus se lewe goed of waardeloos was.

Die bediening van versoening (5:11-7:1)

Die sondelose Christus het Hom geïdentifiseer met die sondige mensdom en die straf vir hulle sonde aan die kruis gedra. So het God die verhouding tussen Hom en dié mense reggemaak wat aan Christus verbind is deur geloof. Christus se selfverloënende liefde dwing Paulus om vir Christus te lewe en te werk. Hy dring ook by sy lesers aan om as versoende kinders van God te lewe, nie meer vir hulleself nie, maar vir Hom wat vir hulle gesterf het en uit die dood opgewek is. Hy verwys na sy aansienlike uithouvermoë onder baie slegte omstandighede, soos dienaars van God behoort te doen. Met sy voorbeeld probeer hy om sy liefde vir hulle te bewys, en vra ook dat hulle hom sal liefhê. Hy waarsku hulle dat die genade van God wat hulle ontvang het, tog nie tevergeefs moet wees nie, maar om die sedelike gevolge daarvan toe te pas, deur met die afgodery en boosheid van die heidendom te breek, en ons in gehoorsaamheid aan God volkome aan Hom toe te wy.

Paulus se vreugde oor die gemeente se gunstige reaksie (7:2-16)

Nadat Paulus sy bediening van die wonderlike boodskap van God se vergifnis verdedig het, keer hy terug na wat hy in hoofstuk 2 geskryf het oor sy ‘tranebrief’ en Titus se besoek aan die gemeente. Titus se verslag oor hulle reaksie, dat hulle berou gehad het wat tot bekering gelei het, het vir Paulus groot verligting van sy bekommernisse oor hulle gebring, sowel as ‘n volle vertroue in die Korintiërs en uitbundige vreugde oor die versoening tussen hom en hulle.

Die kollekte vir die armes in Jerusalem (8:1-9:15)

Paulus moedig die Korintiërs aan om hulle gawes weer aan die gang te kry. Hy wys hoe die genade van God gewerk het in die vervolgde gemeentes van Masedonië, naamlik Filippi, Tessalonika en Berea. Hulle het hulleself aan die Here gegee en gesmeek om deel te neem aan die sorg vir die armes in Jerusalem. Uit hulle uiterste armoede, het hulle bo vermoë mild bygedra.

Paulus stuur Titus en twee medegelowiges om die Korintiërs te help om hulle bydrae te voltooi as ‘n bewys van die egtheid van hulle liefde vir ander gelowiges in nood. Hy herinner hulle hoe arm Christus geword het om hulle te verryk. Dit is ons voorbeeld. Elkeen se bydrae moet volgens sy middele wees. Hulle oorvloed moet Jerusalem se materiële tekort aanvul.

Elkeen moet self besluit hoeveel om te gee, nie met teësin of uit dwang nie, want God het die blymoedige gewer lief. Wie karig saai, sal karig maai; en wie volop saai sal volop maai. God kan hulle alles in oorvloed skenk om genoeg van alles te hê om volop by te dra vir elke goeie werk. Daardeur sal die ontvangers God oorvloedig dank.

Skrywer: Prof Francois Malan

Geloofsvrae: Die Kanon – Adrio König

Die kanon

Die begrip kanon (spreek uit kánon) beteken iets soos maatstaf. Die Bybel word die kanon genoem wanneer ons daarmee bedoel dat dit die finale gesag (maatstaf) vir ons leer en lewe is. Maar die Bybel het natuurlik nie van die begin af in die vorm bestaan waarin ons dit ken nie. Die boeke waaruit die Bybel vandag bestaan, het oor ‘n baie lang tydperk ontstaan en is nie noodwendig van die begin af as gesaghebbend beskou nie.

1. Die Ou Testament

Die Jode het geleidelik bepaalde versamelings van boeke gemaak sodat hulle in die tyd van Jesus gepraat het van die Wet (die Thora, d.i. die eerste vyf boeke), die Profete, en die Geskrifte (laasgenoemde was aanvanklik die Psalms). Daar was egter nie gou eenstemmigheid oor presies watter boeke in die Profete en veral in die Geskrifte ingesluit moes word nie. Sommige het ‘n groter aantal boeke erken as ander. So het die Sadduseers net die Wet erken, terwyl die meeste ander groepe die Septuaginta (die Griekse vertaling van die OT) aanvaar het waarin selfs ‘n hele aantal boeke opgeneem is wat later as die Apokriewe boeke bekend sou staan (o.a. die Psalms van Salomo, die Wysheid van Salomo, Baruch, Judith, die Makkabeërboeke en die Wysheid van Jesus Sirag). Oor ander boeke was daar heelwat verskil (Hooglied, Prediker en Ester).

Die Jode het waarskynlik eers na die val van Jerusalem by Jamnia (98 n.C.) besluit op die presiese omvang van hul Heilige Skrifte. Hulle het om verskillende redes besluit om die korter Ou Testament (die sg Masoretiese teks) te aanvaar en nie die Septuaginta nie, o.a. omdat dit ‘n baie vry vertaling van die Ou Testament was en die Christene dit ruimskoots kon gebruik om aan te toon dat Christus die vervulling van profesieë in die Ou Testament was en ook om die Christelike sending te fundeer.

Anders as die Jode het die vroeë Christene die ruimer versameling (die Septuaginta wat die apokriewe boeke insluit) as hul `Heilige Skrifte’ erken. Die Katolieke doen dit vandag nog, maar die Kerkhervormers het teruggekeer na die korter Joodse Ou Testament wat die Protestante vandag nog het. Dit beteken dat die vroeë Christene in die NT aanhalings uit die Apokriewe boeke gemaak het wat ons nie meer in ons OT het nie (1Kor 2:9; Jak 4:5; Jud 14) – en hulle het hierdie aanhalings op dieselfde manier gedoen as waarop hulle uit die boeke in ons OT aanhaal. Dit is ‘n belangrike saak wat by die gesag van die Skrif weer ons aandag sal vra.

1. Die Nuwe Testament

Die Nuwe Testament het oor ‘n baie korter tyd as die OT ontstaan. Die meeste van die boeke is ongeveer teen die middel van die eerste eeu oor ‘n tydperk van omtrent 20 jaar geskryf. Daar is taamlik gou begin om versamelings te maak en teen die middel van die tweede eeu het die vier evangelies alreeds as ‘n versameling bestaan. Die kerk is gedwing tot ‘n duideliker beslissing omdat Marcion in hierdie tyd op ‘n erg gereduseerde kanon besluit het wat net sou bestaan uit die geskrifte van Lukas en sekere briewe van Paulus. Die beginsel wat taamlik algemeen aanvaar is, is dat die geskrifte van die apostels en hul direkte volgelinge as kanoniek (gesaghebbend) erken sou word. Vir ‘n tyd lank was daar nog onsekerheid oor o.a. Hebreërs, Judas, 2 Petrus, Openbaring, Barnabas, 1 Klemens en die Herder van Hermas. In die jaar 367 het Atanasius in een van sy Paasbriewe ‘n lys ingesluit van die 27 boeke wat uiteindelik as kanon erken is.

1. Presies die regte boeke in die Bybel?

Die uiters moeilike vraag in dié verband is altyd hoe ons weet dat dit nou juis net hierdie boeke is wat as gesaghebbend erken moet word. Hoort hulle almal regtig in die Bybel? Wat van byvoorbeeld Jakobus wat deur Luther ‘n strooibrief genoem is? En is daar nie ander boeke wat ingesluit moes gewees het nie? Ons weet byvoorbeeld van nog ‘n brief van Paulus aan die Korintiërs, en een aan die Laodisense (Kol 4:16). Sê nou dié word môre opgegrawe?

Die tradisionele beroep op die voorsienigheid van God lui dat Hy gesorg het dat hierdie, en net hierdie, boeke in die Bybel opgeneem is omdat hulle, en net hulle, deur die Gees geïnspireer is en van die begin af bedoel en beplan is om die Bybel te vorm. Dit is ‘n baie gerusstellende argument, maar dit maak ‘n baie insidentele gebruik van die voorsienigheid van God. Dat God in die lewe van die kerk voorsien, erken alle Christene. Maar ons weet ook dat ondanks sy wonderlike voorsiening die kerk baie foute maak. Daarom is ‘n deel van sy voorsiening soms juis om te verhoed dat die foute wat ons maak, te vernietigend uitwerk. Om nou ten opsigte van een enkele saak, die samestelling van die Bybel, te aanvaar dat Hy die kerk onfeilbaar gelei het, is onoortuigend, hoe gerusstellend dit ookal sou wees.

Dit is beter om te aanvaar dat die Gees die kerk gelei het om die evangelie te verstaan en dus ook om geleidelik dié boeke te aanvaar waarin hulle die evangelie die suiwerste gehoor het. Daar was inderdaad ook sekere maatstawwe wat die vroeë kerk gebruik het om tussen boeke te onderskei. Die een was dat dit deur ‘n apostel of die direkte volgeling van ‘n apostel geskryf moes wees. Die tweede was dat dit moet ooreenstem met die geskrifte wat klaar erkenning geniet het. En die derde was dat die inhoud relevant vir die hele kerk moes wees, en nie net op ‘n lokale situasie betrekking moes hê nie.

Of dit uiteindelik presies hierdie 27 boeke moes wees, en of ‘n paar dalk weggelaat kon gewees het en ‘n paar ander bygevoeg, maak nie regtig veel verskil nie. Watter wesenlike faset van die evangelie sou ons byvoorbeeld moes ontbeer as die brief van Judas nie in die Bybel was nie? Die evangelie het duidelike rigtingwysers soos die woorde en dade van Jesus en sy kruis en opstanding wat in elk geval die hart van die evangelie sou bly, met of sonder ‘n paar ekstra boeke.

Ook wat die Ou Testament betref, sou ‘n mens kon sê dat dit nie noodwendig om presies net hierdie boeke gaan nie. Die feit dat die kerk vir meer as duisend jaar die ruimer Ou Testament gebruik het wat die apokriewe boeke insluit, en dat hulle hierin die apostels en skrywers van die Nuwe Testament gevolg het, sê tog seker dat dit nie soveel verskil maak presies watter boeke in- of uitgesluit is nie.

Skrywer: Prof Adrio König

2 Korintiërs (2) – Francois Malan

Paulus se bediening versprei kennis van Christus soos ‘n geur (2:14-17)

Paulus dank God wat deur sy verkondiging die evangelie seëvierend laat voortgaan in die wêreld, terwyl sy verkondiging nie die evangelie verwater vir persoonlike gewin soos baie ander nie. God het hom bekwaam gemaak om God se woord in opregtheid (sonder bymotiewe), in verbondenheid met die opgestane Christus, in opdrag van God en in verantwoordelikheid aan God te bedien.

Deur Paulus maak God die kennis van Christus bekend. Dit is soos ‘n geur wat orals versprei. Vir God is die verkondiging van die evangelie die lieflike geur van Christus; vir die mense wat besig is om gered te word lei die geur tot die lewe saam met die opgestane Christus. Vir die ongelowiges, wat besig is om verlore te gaan, lei die geur van die evangelie tot ‘n dood sonder Christus, omdat hulle die dood van God aan die kruis, wat die straf op hulle sonde gedra het, verwerp.

Paulus se ‘aanbevelingsbrief’ (3:1-6)

Teenoor die predikers wat roem op hulle aanbevelingsbriewe van die Jerusalemgemeente, is die Korintiërs Paulus se ‘aanbevelingsbrief’. Hy dra hulle in sy hart. Hulle lewenswyse getuig van die goeie boodskap wat Paulus verkondig. Deur die lewende God se Gees, wat lewe gee, het Christus in hulle harte geskryf sodat hulle vir God lewe en wil lewe. Die ou wet van Sinai wat op klip geskryf was, het oortreders van die wet na die dood en verdoemenis gelei (Deutr.28:15,63).

Die heerlikheid van die nuwe verbond

Die allesoortreffende ‘heerlikheid’ van hierdie nuwe bediening van Paulus word gestel teenoor die verbygaande ‘heerlikheid’ van die ou bediening, wat Moses met ‘n sluier moes bedek.

Nadat die Israeliete vir Moses as leier verruil het met die goue kalf om hulle te lei, en hy die twee plat klippe met die tien gebooie stukkend gegooi het (Eks.32:1,19), het hy weer die wet by die Here ontvang. Toe hy daarmee terugkom het die Here sy gesig laat blink as getuienis dat God hom gestuur het. Volgens Eksodus 34:29-35 het sy gesig geblink, telkens nadat hy met die Here gepraat het. Maar nadat hy die Here se opdragte aan die volk oorgedra het, het hy ‘n sluier oor sy gesig getrek, totdat hy weer met die Here gaan praat.

Paulus sê, Moses het dít gedoen, sodat hulle nie sou sien hoe die glans op sy gesig verdwyn nie. Soos die glans op Moses se gesig vervaag het, so verdwyn die heerlikheid van die ou bedeling onder die wet, en elke poging om die Wet te vervul om jouself te red. Die eie pogings versper die kennis van die waarheid van Christus. Deur Christus alleen ontvang ons die verlossing en heerlikheid van God uit genade. Elke keer as die Jode van Paulus se tyd die wet hoor, is daar ‘n sluier oor hulle verstand.

Maar die Gees lei ons om in Christus te glo, en is voortgaande besig om alle gelowiges te verander na die beeld van God wat Christus vertoon het. Die Gees laat ons die heerlikheid van God aanskou deur die spieël van die evangelie van Jesus Christus, wat ons deur sy selfopofferende liefde van ons self en ons sonde verlos. Die Gees gebruik die evangelie, soos Paulus dit met woord en daad verkondig, om die selfopofferende liefde van Christus te weerspieël. So gebruik die Gees die Woord van God (die Bybel) om ons te verander om al meer uit liefde vir God en ons medemens te lewe. Die heerlikheid van die nuwe bedeling is dat ons al meer aan die beeld van Christus se nederige liefde gelyk word, en dit in die wêreld weerkaats. God het die mens na sy beeld geskep, maar omdat die mens soos God self wou word, het hy sy eie god geword wat vir homself lewe. Die Heilige Gees kom verander ons om weer vir God en ons medemens te lewe. Dit doen die Here wat die Gees is deur sy inwoning in ons, deur die studie en verkondiging van sy Woord, en deur ons lewe in die krag van God se liefde. Die Heilige Gees maak ons deel van die liefde tussen die Vader en die Seun en die Gees deur ons aan Christus te verbind met geloof in Hom en liefde vir mekaar.

Skrywer:  Prof Francois Malan

Geloofsvrae: Die Bybel – Adrio König

1. Die Bybel as openbaring

Soms word sondermeer van die Bybel as die openbaring van God gepraat. Dit is egter nie korrek nie. Toe God Israel uit Egipte wou red, het Hy nie vir hulle ‘n Bybelboek gestuur nie. Hy het Homself in dade in hul geskiedenis geopenbaar. Eers veel later is dit deur mense op skrif gestel. Ook Jesus, dié openbaring van God, het nie boeke geskryf nie, maar gepraat en gedoen.

Daardeur het Hy God geopenbaar. En eers toe die ooggetuies begin oud word het, is die behoefte gevoel om wat Hy gesê en gedoen het, op skrif te stel. Daar is wel gevalle, soos Paulus se briewe, waar die openbaring direk op skrif gestel is, maar in die meeste gevalle is die Bybelse geskrifte veel jonger as die aanvanklike openbaring van God.

Dit beteken nie dat die Bybel nie openbaring is nie. Maar dit is net openbaring in die sin dat dit ‘n betroubare getuienis is van God se eintlike openbaring in die geskiedenis van Israel en in Jesus.

1. Die Bybel as ‘n biblioteek

Die Bybel is veel meer as ‘n boek, dit is ‘n biblioteek. Die geskrifte is van verskillende soorte en moet elkeen na sy eie aard uitgelê word. ‘n Mens verstaan poësie anders as geskiedenis, en ‘n brief anders as ‘n apokaliptiese (lees: `bonatuurlike’) geskrif

Verder het hierdie boeke oor eeue heen in verskillende omstandighede ontstaan. Hulle moet sover moontlik in hul tyd en konteks verstaan word. Hulle deurloop ook ‘n geskiedenis sodat op bepaalde tye sekere opdragte bindend is, maar na nuwe gebeurtenisse kan sekere opdragte hul bindende krag verloor. Die besnydenis is ‘n bindende opdrag vir die volk van God totdat dit deur die werk van Christus buite werking gestel word. ‘n Mens kan dus nie sommer enige opdrag iewers uit Levitikus oor iets soos kos of klere of ‘n man se hare of baard neem en dit as bindend voorhou omdat dit in die Bybel staan nie.

Verder lê alles in die Ou Testament ook nie op dieselfde vlak nie. Daar is sekere dade van God wat soos rigtingwysers uitstaan. Die uittog uit Egipte is so ‘n daad van God. Dit word ‘n baken waaraan die volk gemeet word. Dit word deur die eeue heen op verskillende maniere op die lewe van die volk toegepas.

Ook in die Nuwe Testament lê alles nie op dieselfde vlak nie. Daar is sekere sake wat eenvoudig uittroon as die eintlike dade van God in die geskiedenis. In die Nuwe Testament gaan dit sondermeer om Jesus Christus, en dan veral om sy woorde en dade, en om sy kruisiging en opstanding. As die Nuwe Testament nie in hierdie konteks gelees word nie, kan dit nie reg verstaan word nie. ‘n Mens kan byvoorbeeld nie die hoofbedekking of versiering van ‘n vrou op dieselfde vlak beskou as die opstanding van Jesus nie.

1. Nét die Bybel

Dit is ‘n erfenis wat ons van die Kerkhervorming het dat net die Bybel die norm vir ons leer en lewe is. Dit is ‘n standpunt wat die Hervormers ingeneem het teen leerstellings en gebruike in die kerk wat nie in die Bybel gefundeer kon word nie.

Vandag word hierdie standpunt soms misverstaan asof die Hervormers geen waarde aan die tradisie geheg het nie. Dit is nie korrek nie. Hulle het die besluite van die vroeë kerk in hoë aansien gehou solank dit nie met (hul interpretasie van) die Bybel gebots het nie. Luther het hom selfs op die leerbesluite van die vroeë kerk beroep om aan te toon dat dit die Protestante is wat aan die tradisie van die vroeë kerk getrou gebly het en dus die ware kerk is, teenoor die Katolieke Kerk wat ‘n `nuwe’ kerk geword het deur van die vroeë tradisies af te wyk. Dit moet terloops vir ons ‘n aanduiding wees van hoe sinloos dit is om te dink ‘n mens kan ‘n nuwe kerk stig.

Skrywer: Prof Adrio König