Die Seder (3) – Coen Slabber

Nou kom ons by twee belangrike simbole: die vier bekers wyn en die Sederbord.

Die vier bekers wyn

Tydens die Seder moet vier bekers wyn gedrink word. Elkeen word op ’n spesifieke tyd gedrink. Hoekom nou juis vier bekers? Dit verwys na die vier seëninge wat in Eksodus 6:6 – 7 beloof word:

1. Ek neem julle aan as my volk en Ek sal julle God wees.
2. Dan sal julle besef dat Ek, die Here, julle God is wat julle van die dwangarbeid van Egipte bevry.
3. Ek sal julle bring na die land wat Ek met ’n eed aan Abraham, Isak en Jakob belowe het.
4. Ek sal dit julle eiendom maak.

Die Seder-bord

Die Tradisionele Sederbord

Hierdie is ’n spesiale bord wat ses simboliese kossoorte bevat – elkeen het ’n spesiale betekenis in die vertelling van die Eksodus-verhaal. Die sewende simboliese item – drie matzah – word op sy eie bord geplaas. Hierdie ses items is:

1. Maror en Chazeret – twee soorte bitter kruie wat herinner aan die bitter en swaarkry van slawerny in Egipte. Vir maror word vars peperwortel gebruik. Chazeret is tipies bindslaai (romaine lettuce). Die wortels van hierdie slaai is bitter. Die deelnemers aan die Seder moet letterlik die bitterheid van slawerny proe.
2. Charoset – ’n soet bruin pasta van vrugte en neute. Die deelnemers moet letterlik die ondervinding van slawerny inneem.
3. Karpas – ‘n groente soos pietersielie of seldery. Hierdie groente word in die soutwater gedoop. Die groente is simbool van lente en hernuwing; die soutwater is ’n simbool van die trane van die Hebreeuse slawe.
4. Zeroa – gebraaide lamskenkel simbool van die Paasfeesoffer. Dit was ’n lam wat in die tempel in Jerusalem geoffer is. Dit word nou tuis voorberei.
5. Beitzah – ’n gebraaide eier wat deel was van die feesoffer in die tempel. Dit is ook ’n simbool van die heelheid en voortsetting van lewe.

[1 het twee items gehad.]

Fokus op die kinders

Die oorvertel van die Eksodus-gebeure aan jou kinders is die doelwit van die Seder. Daarom word moeite gedoen om die belangstelling en nuuskierigheid van die kinders te prikkel – en om hulle wakker te hou. Daarom is vrae en antwoorde deel van die ritueel. Kinders word aangemoedig om vrae te vra.

Die belangrikste vraag is: “Hoekom verskil hierdie nag van alle ander nagte?” Nou volg ’n geskiedkundige hersiening van die Eksodus-verhaal. Gedurende die Seder sal die leier die matzah bedek en die beker wyn oplig. Dit word gedoen om vrae te stimuleer. Dan is daar die sogenaamde afikoman wat weggesteek word. Die kinders moet dit soek.

Volgende keer kyk ons na die tradisionele maaltyd – die volgorde waarin dit gebeur

Skrywer: Dr Coen Slabber

Laat sy Liefde jou Lei: Kinderlike Passie – Milanie Vosloo

Kinderlike passie

Omdat God so baie vir ons omgee, sorg Hy dat ons almal elke dag kan leef en rondbeweeg. Ons bestaan slegs omdat Hy so wil … Ons is deur God gemaak. Ons behoort aan Hom.’” Handelinge 17:28a en 29a

Jou Skepper het meer in jou gesit as wat jy ooit kan droom of ooit in jou leeftyd kan uitleef. Miskien het jy al ’n groot deel van jou menskwaliteite uitgebou en kan jy met oortuiging sê dat jy jou goddelike potensiaal met passie leef. Hopenlik het jy ook in die afgelope paar dae opnuut motivering gevind in jouself, jou talente en vermoёns. Dalk het jy ook weer besef dat, soos John C Maxwell gesê het, God se koninkryk ongetwyfeld bevorder word deur mense met ‘n bietjie talent wat klein dingetjies vir ‘n groot God doen.

Ons kan almal sinvol en betekenisvol leef wanneer ons Gees van God toelaat om deur ons te werk en wanneer ons Hom vra om God se wil deur ons te laat werk. Kom ons bid daarom elke dag die volgende gebed: Dierbare Skepper, dat U in my eindelose moontlikhede geplaas het en dat U boonop aan my die toerusting gee om dit uit te leef. Vergewe my vir al die kere wanneer ek bang of lui terugdeins vir die uitdagings van die lewe. Maak u wil aan my bekend en help my om dit elke dag met die entoesiasme van ’n kind aan te pak en uit te voer.

Ja, Here, help my om dit wat reeds in my is, ten volle te ontwikkel.

Skrywer: Milanie Vosloo

Die Seder (2) – Coen Slabber

Die volk het toe hulle brooddeeg, sonder suurdeeg, in skottels gesit, dit in hulle klere toegedraai en dit op hulle skouers gedra … Met die deeg wat hulle uit Egipte saamgebring het, het hulle ongesuurde roosterkoeke gebak: dit was sonder suurdeeg omdat hulle uit Egipte gejaag is en nie kans gehad het om eers vir hulle padkos klaar te maak nie (Eksodus 12:34, 39).

Tydens die agt dae wat die Paasfees gevier word, eet die Jode net ongesuurde brood – die plat, ongesuurde brood wat die pas bevryde slawe geëet het (matzah of matzo of matzoh). Geen suurdeeg – enigiets wat rys as dit gebak word – mag geëet word nie. Die kombuisgereedskap wat normaalweg gebruik word, moet verplaas word met gereedskap wat gebêre word spesifiek vir gebruik tydens die Paasfees. Die huis moet deeglik skoongemaak word en alle suurdeeg moet verwyder word – selfs die krummels wat die kinders gemors het.

Matzah – Ongesuurde Brood

Hierdie verbod op suurdeeg is so streng dat sekere rituele ingestel is om te verseker dat alle suurdeeg verwyder word. Die aand voor die Paasfees is daar ’n seremoniële soektog vir suurdeeg – ’n simboliese laaste geleentheid om enige suurdeeg wat dalk nie raakgesien is nie, te verwyder. Gewoonlik word ’n kers gebruik. ’n Veer word gebruik om die oorblywende “suurdeeg” in ’n houtlepel te vee. Die oggend van Paasfees word al die suurdeeg wat verkry is, verbrand.

Geen suurdeeg mag na 10:00 die oggend van Paasfees geëet word nie. Ons moet onthou die Joodse dag begin met sononder. Alle eersgebore Joodse mans vas die dag.

Nou kom ons by die Seder self. Die tafel word met die beste silwerware gedek. Familielede kom met gewone klere, maar die persoon wat die leiding gaan neem, kom in ’n wit kleed. By die kop van die tafel is die Sederbord met ’n verskeidenheid simboliese kossoorte wat tydens die Seder geëet sal word. Ook byderhand is ’n bord met drie matzah en skottels met soutwater.

Elke deelnemer kry ’n afskrif van die Haggada. Mans en vroue neem deel aan die fees. Belangrike gedeeltes uit die Haggada word in die oorspronklike Hebreeus en Aramees gelees. Gewoonlik word dit in die moedertaal herhaal, sodat almal dit kan verstaan. Die leier sal dikwels die voorlesing onderbreek om die betekenis en interpretasie vir die kinders te verduidelik.

Temas van die Seder

Die rituele en simboliese kosse beklemtoon twee temas: slawerny en vryheid. Sonsondergang was die Jode slawe van die farao. Om middernag volg die tiende plaag – die dood van al die eersgeborenes van Egipte – selfs die eerstelinge van die diere (Eksodus 12:29). Nog daardie selfde nag beveel die farao vir Moses en Aäron om pad te gee. Die deelnemers aan die Seder dink aan die eerste deel van die nag aan slawerny deur matzah (die arm man se brood – ongesuurde brood), bitter kruie (simbool van die bitterheid van slawerny) en Charoset (’n soet pasta wat die messelklei wat die Joodse slawe gebruik het, simboliseer) te eet.

Dit was die nag waarin die Here oor hulle gewaak het en hulle uit Egipte bevry het. Daarom behoort dié nag aan die Here en moet alle Israeliete en hulle nageslag dié nag wakker bly (Eksodus 12:42).

In die volgende artikel gaan ons kyk na twee belangrike simbole van die paasmaaltyd – die wyn en ongesuurde brood.

Skrywer: Dr Coen Slabber

Onesimus – Coen Slabber

Johan vra: 

Ek het vandag `n pasiënt in die hospitaal ontmoet. Sy naam is Onesimus en hy het gesê hy sou graag wou weet wat sy naam beteken. Kan iemand dalk help? Hy is sewe keer in die rug geskiet tydens `n gepoogde motorkaping. Hy kry gereelde terugflitse van die gebeure en die navraag het ten doel om, indien die betekenis van sy naam bekend is, as `n bietjie belangstelling en bemoediging te dien.

Antwoord:

Coen Slabber antwoord:

Onesimus was die slaaf in belang van wie Paulus die brief aan Filemon geskryf het: Ek doen ’n beroep op jou in belang van my kind Onesimus. (vers 10). Onesimus was ’n slaaf van Filemon. Hy het waarskynlik vir Filemon beroof en toe weggehardloop.

Paulus het hom in die gevangenis leer ken en daar sy geestelike vader geword. Paulus stuur vir Onesimus terug na Filemon – Onesimus was immers Filemon eiendom – maar hy sou hom graag saam met hom in die gevangenis wou hou. Hoekom? Maar nou is hy baie bruikbaar sowel vir jou as vir my. Onesimus in Grieks beteken “bruikbaar.” Paulus is oortuig dat Filemon vir Onesimus sal ontvang nie langer net as ‘’n slaaf nie, maar meer as ’n slaaf: as ’n geliefde broer.

Ons lees ook van hom in Kolossense 4:9: Onesimus, die getroue medegelowige wat ek baie liefhet en wat een van julle is, gaan saam met hom. Onesimus het saam met Tigikus die Brief aan die Kolossense afgelewer. Omdat Paulus daarna verwys dat hy een van julle is, kom hy waarskynlik van daardie gebied.

Onesimus beteken bruikbaar. Dit behoort enigeen met hierdie naam te bemoedig.

Skrywer: Dr Coen Slabber