Calvinisme – Jan van der Watt

Helene vra: 

Kan u asb kortliks verduidelik wat Calvinisme is. Iemand het onlangs gesê hy is ‘n volgeling van Calvinisme. Ek weet dit is Johannes Calvyn, maar is dit nie weer die agternaloop van ‘n persoon nie? Soos Martin Luther en al diegene weet ek hul het dinge volgens die Skrif probeer verander en duideliker maak.Dit verwar my as iemand sê hy hang ‘n persoon aan. Ons moet tog Christus, God aanhang en nie ‘n persoon nie. Wat van Sola Scriptura? Dis mos waaroor dit gaan. Dit wat God in Sy Woord sê.

Antwoord:

Prof Jan van der Watt antwoord:

Jou argumente is heeltemal reg. Ons moet God en God alleen dien. Dit sê die Calvinisme ook. Hulle sê ook veral Sola Scriptura. Ek hoop die volgende verduideliking help ‘n bietjie (al is dit net baie kursories, want ‘n mens kan ‘n hele boek hieroor skryf).

In die sestiende eeu (dws. die vyftienhonderds) het Luther en die edelmanne veral in die noordelke deel van Europa probeer om dinge wat hulle geglo het verkeerd is in die Katolieke kerk reg te stel. Hulle wou nie regtig met die kerk skeur nie. Die omstandighede het egter gemaak dat hulle uiteindelik van die Katolieke Kerk moes skei. Sekere van die Katolieke dinge het nog in die Lutherse Kerk agtergebly, hoewel daar baie nuwe dinge was wat hulle ingevoer het, bv. ‘n ander benadering tot die doop en nagmaal en die Woordbediening.

Calvyn was jonger as Luther en was nie so direk deel van die skeuring met die Katolieke kerk nie. Toe hy op die toneel verskyn het, was die koeël eintlik al deur die kerk. Wat die gelowiges toe nodig gehad het, was boeke wat hulle vertel het wat die nuwe Protestantse kerke glo. Calvyn was een van die sentrale persone wat toe begin het om die leer van die kerk sistematies op te skryf. Hy het eers regte studeer en was dus mooi sistematies in sy benadering. Hy het begin deur te beklemtoon dat God almalgtig en heilig is. Niks en niemand is groter as Hy nie. Toe het hy beklemtoon dat die mens sondig is. Daar is niks goeds in die mens nie. Die mens kan homself dus nie red nie. Deur die uitverkiesing van God word die persoon ‘n kind van God. Dit het Jesus se bloed en redding moontlik kom maak. Uit dankbaarheid vir die redding moet die kinders van God dus baie gehoorsaam wees aan God se wil, ook soos dit in sy wet staan.

So het Calvyn sistematies in sy groot werk, Die Institusie van Calvyn, die leer van die Bybel sistematies beskryf. Die interpretasie van Calvyn is deur baie mense, veral in Holland en dele van Engeland aanvaar. Daarom praat ons van Gereformeerde Kerke en noem die mense hulleself Calviniste. Dit beteken nie hulle aanbid Calvyn of so iets nie, maar hulle aanvaar net die uiteensetting van die leer soos hy dit in sy werke aanvanklik verduidelik het. Die Katolieke sien sekere dinge egter ‘n bietjie anders, terwyl die Lutherane dit ook weer anders sien. John Wesley het ook sekere dinge anders gesien en so het die Wesleyane (Metodiste) begin.

‘n Calvinis is dus nie iemand wat Calvyn vereer nie, maar wat sy uiteensetting van die evangelie as korrek aanvaar.

 

Skrywer: Prof Jan van der Watt

DIE VLEUELS VAN GEBED (9) – Jan van der Watt

Dankie Here!

‘Dankie sê’ is om jou skuld te betaal.

In die tyd van die Bybel was ‘dankie sê’ iets anders as vandag. Vandag is dankie ‘n woord wat baie gebruik word. Dink maar hoe ons ons kinders met moeite leer om vir alles ‘dankie’ te sê. Dit is juis die probleem. Ons woord ‘dankie’ het sy krag verloor; dit het ‘leeg’ geword. Daarom sê mense baie keer: ‘Ek weet nie hoe om vir jou dankie te sê nie’, of ‘Ek het nie woorde om jou te bedank nie’. Om net ‘dankie’ te sê klink so hol of leeg.

In die Bybelse tyd was dit anders. Dankbaarheid was nie eintlik iets waaroor jy gepraat het nie, maar wat jy veral gedoen het! Die ou samelewing het interessant gewerk. As iemand iets vir jou gedoen het, het hy of sy eintlik verwag dat jy iets soortgelyks sal terugdoen. Dán sou jy ‘dankbaarheid’ bewys. Jy ‘skuld’ hom of haar dus dit wat aan jou gedoen is. Dit mag vir ons snaaks klink dat dankbaarheid so saam met ‘skuld’ loop, maar so was dit nou maar eenmaal. Dankbaarheid beteken inderdaad om in jou optrede te erken dat iemand iets vir jou gedoen het, maar dit is ook ‘n erkenning van jou verpligting om presies dit vir die persoon terug te doen. Julle belange en sake loop dus inmekaar. Julle is voortaan by mekaar se sake betrokke.

 

Die mense in die ou tyd het dus eintlik nooit vir mekaar ‘dankie’ gesê nie. Hulle het ‘dankie’ gedoen! Dit is byna soos in ‘n rugbywedstryd. Jy sê nie gedurig ‘dankie’ as iemand die bal vir jou gooi nie. Jou maat weet mos dat as jy die kans kry, jy die bal weer vir hom sal gooi. Jy moet iets ‘doen’. Dit sien ons dan ook duidelik in die Bybel. Met enkele uitsonderings na, lees ons nie in die Nuwe Testament dat mense vir mekaar ‘dankie sê’ nie.

Daar is egter ‘n groot uitsondering! Teenoor jou meerdere, die een wat vir jou sorg, moes jy nie alleen met jou optrede nie, maar ook met jou WOORDE ‘dankie’ sê. Dit hang nou saam met die eer en aansien wat jy so vir die belangrike persoon gee. Deur ook vir hom woordeliks te bedank beteken dat almal kan hoor wat hy gedoen het. Dit verhoog sy eer en aansien.

Daarom is die Bybel vol verwysings na ‘dank’ wat aan God gebring moet word (bv. Rom 1:8; Kol. 1:12, 3:17, 4:2; 1 Thes. 5:18). Hy is immers die Een wat vir ons alles gee en vir ons sorg. Sy aansien moet deur ons dankbaarheid verhoog word. ‘Lof’ en ‘dank’ kom dus in die Bybel baie naby aan mekaar. Dink maar aan die bekende verhaal van die tien melaatses wat genees is (Luk 17:11-19). Net die een het teruggekom om Jesus te kom bedank (Luk 17:16). Luk 17:15 en 18 vertel egter dat sy dank met die prys en eer van God versmelt het. Dank vind uitdrukking in lof.

Dankie doen!

Dit bring ons dan by gebed. Gebed is die plek waar ons soos die melaatse man in dankbaarheid voor God moet neerval. Maar ons moet besef wat dit beteken. Dit beteken ‘n gevoel van dankbaarheid teenoor God nie, maar ook ‘n erkenning van ons verpligtinge en verantwoordelikhede teenoor God. Ons kan nie net ‘dankie’ sê nie, ons moet ook ‘dankie’ doen! En hierdie doen impliseer dat ons dit wat God vir ons doen en gee weer aan Hom sal teruggee… En dit vra baie. Bybelse dankbaarheid is inderdaad nie goedkoop nie!

 

---

Dink net ‘n bietjie…

* Wie het vir jou die lewe gegee?

Wat behoort dus aan Hom en moet jy eintlik aan Hom teruggee?

# Natuurlik jou lewe! Jou lewe behoort aan Hom en daarom moet jy jou lewe vir Hom leef.

* Wie het vir jou alles gegee wat jy besit?

Wat behoort dus aan God teruggegee te word?

# Natuurlik dit wat jy besit! God het jou as rentmeester aangestel oor jou eiendom. Hy gun dit vir jou, maar om tot sy eer te gebruik.

* Wie het aan jou jou lewenslus en gesondheid gegee?

Wat is dus eintlik God s’n om te gebruik?

# Natuurlik jou lewenslus en gesondheid. God wil hê dat jy die lewe geniet, maar so dat Hy daarop trots kan wees.

---

 

Op die wyse word dank ‘n lewenstyl. Omdat God by elke faset van ons lewens betrokke is, moet ons altyd dankbaar wees (1 Thes 5:18) vir alles (Ef 5:20). Die wyse waarop jy praat, mense hanteer, optree, elke ding wat jy doen moet van dankbaarheid spreek… dankbaarheid teenoor God wat dit vir jou moontlik gemaak het.

En op jou knieë in gebed gee jy aan God dankbare erkenning daarvoor.

Dankbaarheid in die gelowige se lewe word dus in die woorde van lof aan God geskryf, en met die dade van erkentlikheid onderstreep.

Sê ‘ja’ vir God vir alles wat jy het omdat Hy lankal vir jou ‘ja’ gesê het.

Dankbaarheid volgens die Bybel is dus een groot stuk toewyding aan God. Dit is om vir God te sê jy is Syne! Jy is Syne met alles wat jy het, omdat alles wat jy het buitendien syne is! Hy het dit immers vir jou gegee. In dankbaarheid wil jy dit nou VIR HOM gebruik.

Prakties op jou knieë beteken dit dat jy oor elke faset van jou lewe nadink; dat jy jou lewe uit verskillende hoeke bekyk. En dan, so met jou lewe ‘voor jou’, weeg jy elke faset op aan die eis: ‘Is hierdie faset van my lewe ‘n ondubbelsinnge “ja” aan God?’ As die antwoord miskien nie so positief is nie, verwag God dat jy dit ‘n ondubbelsinnige ‘ja’ sal maak.

Dit is waar toewyding in gebed inkom. Waar jy op jou knieë in die troonsaal van God staan, kan jy maar net prewel: ‘Here, ek is U s’n’. Uit hierdie oomblikke van toewyding aan God moet die begeerte groei om elke swart kol in jou lewe uit te wis, elke verkeerde begeerte te vermorsel.

Hoe kan dit anders? As jy werklik voor die troon van die lewende God staan, kan jy nie anders as om neer te val en Hom te loof en te dank nie. En dank beteken om jou geheel aan Hom toe te wy. Verder deur jou gebed sal jy sekerlik weer oorweldig word deur die begeerte om God vir ander dinge te dank, byvoorbeeld as jy van Hom dinge gevra het en jy besef Hy het dit aan jou gegee. Maar toewyding pas hier aan die begin van jou gebed omdat dit nie van lof en dankbaarheid geskei kan word nie. Daarbenewens berei dit die bidder ook voor vir ‘n volgende belangrike faset van gebed, naamlik sondebelydenis.

 

Skrywer:  Prof Jan van der Watt

God se manlikheid – Francois Malan

Saartjie vra:

My man is in twyfel oor God se geslag. Hoewel daar in die Bybel duidelik staan God die Vader beweer hy dat daar tog mense is wat dit betwyfel. Wat sê u?

Antwoord:

Prof Francois Malan antwoord:

God bestaan buite die grense van ons verstaan, en ons kan nie ons beperkte idees en belewenisse van vaderskap en manlikheid op God toepas nie.

In Jesaja 55:8-9 sê die Here: My gedagtes is nie julle gedagtes nie, en julle optrede nie soos Myne nie; soos die hemel hoër is as die aarde, so is my optrede verhewe bo julle optrede en my gedagtes bo julle gedagtes.

Paulus sê in Romeine 11:34-36: O diepte van die rykdom en wysheid en kennis van God! Hoe ondeurgrondelik is sy oordele, hoe onnaspeurlik sy weë! Wie ken die bedoeling van die Here? Wie gee Hom raad? Wie bewys Hom ‘n guns sodat Hy veplig is om iets terug te doen? Uit Hom en deur Hom en tot Hom is alle dinge. Aan Hom behoort die heerlikheid tot in ewigheid.

Jesus sê in Johannes 4:24: God is Gees, en dié wat Hom aanbid, moet Hom deur die Gees en in waarheid aanbid.

In die verhouding tussen die Vader, Seun en Heilige Gees is daar nie sprake van manlikheid of seksuele voortbringing nie. Dit is ‘n ewige verhouding wat van ewigheid af bestaan.

In sy woord openbaar God Hom aan ons as die ewige Vader van ons Here (‘regeerder’) Jesus (‘verlosser’) Christus (‘gesalfde’ koning, priester, profeet), en die Heilige Gees wat saam met die Vader en die Seun ware en ewige God is, wat ewig by ons kom bly om geloof in ons te skep in die ware God, Vader Seun en Gees, en die nuwe skepping wat Christus kom bewerk het in ons lewens uit te werk.

Vanuit die liefdesverhouding tussen die Vader en die Seun en die Heilige Gees (vgl. 1 Johannes 4:8,16 ‘God is liefde’) sien ons dat ons aardse vaderskap ‘n baie swak beeld van God se vaderskap is, wat ons vaderskap onder kritiek stel en aan ons vaderskap nuwe betekenis en waarde wil gee. God se Vaderskap en liefde vir sy wêreld wat Hy geskep het, het sy geliefde Seun aan ‘n kruis laat sterwe vir ons sonde, sodat ons die ewige lewe kan hê saam met sy Seun wat Hy uit die dood opgewek het (Johannes 3:16). Dit gee Hy aan dié wat in sy Seun glo deur die werking van sy Heilige Gees.

Vir die gemeente in Korinte sê Paulus in 1 Kor.8:5-6: teenoor die heidene se baie sogenaamde ‘gode’ en ‘here’ is daar vir ons net een God: die Vader, uit wie alles is en vir wie ons lewe; en net een Here: Jesus Christus, deur wie alles bestaan en deur wie ons lewe.

 

Skrywer: Prof Francois Malan

Die gewelf in Genesis 1 – Francois Malan

Alicia vra:

In Genesis 1 praat die Bybel van dat God die waters bo die gewelf geskei het van die waters onder die gewelf. Die gewelf is dan mos die hemelruim, die sonnestelsel, met die sterre, planete, son maan ens, met ander woorde die wêreld rondom die aarde self. So, die waters onder die gewelf is dus die see, riviere, damme wolke? Waar is die waters bo die wereld (gewelf) dan? Ek het in verskeie vertalings daardie selfde stuk oor en oor gelees, en in almal praat hul van die waters bo en die waters onder. Verskillende vertalings gebruik ‘n ander woord vir die gewelf, maar daar is in elke veraling, water bo en water onder!

Antwoord:

Prof Francois Malan antwoord:

Die Hebreeuse woord in Genesis 1:6-8 vir gewelf of uitspansel is rakiya, afgelei van die werkwoord raka wat ‘uitsprei’ beteken (vandaar ‘uitspansel’) en ook gebruik word van ‘uitklop’ soos ‘n (koper) plaat wat in ‘n halwe bol uitgeklop word (vandaar ‘gewelf’ soos in koepel). Vgl. Ps 19:2; 136:5; 150:1 Job 37:18; Jes.42:5).

Die gewelf maak skeiding tussen die twee groot watermassas: dié daarbo, waar die reën vandaan kom (Genesis 7:11-12; 2 Konings 7:2), en die waters onder die gewelf, wat nie slegs na die see verwys nie, maar ook die water wat in fonteine onder die aarde uitborrel (Gen.49:25).

Die oud-oosterse wêreldbeeld van die skrywers van Genesis het nog nie onmeetlike sonnestelsels op die oog gehad soos ons vandag nie, maar het gedink aan ‘n plat aarde met fondamente en pilare (Job 9:6; 38:4) en die gewelf bo-oor gespan. Die sterre is aan die gewelf gehang, met ‘n son en maan wat teen die gewelf beweeg in hul baan soos teen ’n tent (Ps.19:5-7). Soos die water onder die grond uitborrel uit die oersee, so het die reën uitgeborrel uit die skatkamers van wind, reën en sneeu agter die gewelf, wanneer die vensters van die gewelf oopgemaak word (Maleagi 3:10; Spreuke 8:27,28). Dit is eers later wat ons wêreldbeeld ontwikkel het in ‘n rondebol aarde wat om die son beweeg in een van die menigte sonnestelsels wat ons met die teleskope kan sien, en wolke wat deur die wind oor die see se verdamping gevorm word en laat reën.

Die doel van Genesis is nie om ‘n wetenskaplike beskrywing van die skepping te gee nie, maar as ‘n getuienis oor die krag en wysheid van God en die wonder van sy skepping, om God se genade en krag, wat die skepping onderhou, te verkondig.

 

Skrywer: Prof Francois Malan