Die Eerste Brief van Johannes (12) – Jan van der Watt

Deel 3: Die ratte loop op liefde – maar steek ook vas

Hoofstuk11: Gesinsrebellie, oftewel sonde

God self is sonde se grootste vyand, want Hy verdra dit doodgewoon nie. As jy naby Hom leef, behoort sonde ook nie vir jou ’n probleem te wees nie! Dit is egter juis sonde wat ons weerhou daarvan om naby God te leef. Maar wanneer God ons oë oopmaak om die volle prentjie te sien en sonde te verstaan, trek Hy ons weer nader aan Hom.

Gesinsvreugde of gesinsrebellie?

God se gesin het sy huisreëls. Dit is nie sommer ’n deurmekaarspul waarin elkeen kan doen wat hy of sy wil nie. Soos ’n goeie Vader van die gesin laat God sy kinders nie in die duister oor hoe hulle moet optree nie. Hy gee aan hulle gebooie.

(1) Hoe weet ’n mens volgens 1 Joh. 2:3–4 dat jy die Vader van die gesin “ken”?

(2) Kan jy aan redes dink waarom Johannes die “ken van die Vader” aan die “gehoorsaam van gebooie” verbind (dink in gesinsterme)?

(3) Maar … wat ís sonde dan?

Lees 1 Joh. 3:4 en beantwoord die vraag wat sonde is.

’n Mens sou kon sê dat die gebooie of wet van God die reëls is waarvolgens die kinders moet optree. Daarin lê die gesin se gemeenskaplike identiteit.

As jy immers waarlik lid van ’n groep of gesin is, sal jy graag wil doen wat die groep of gesin tevrede stel. Dit is baie soos met ’n sportwedstryd. Jy kan dadelik sien wie die spelers is, wie die beamptes is en wie die toeskouers is aan die manier waarop die onderskeie groepe min of meer dieselfde optree.

Om Johannes goed te verstaan, is daar een vraag wat ons eers vir onsself moet beantwoord: Hoe maklik of moeilik is dit om die groepreëls te breek—ongehoorsaam te wees—as jy regtig baie lief is vir jou pa en die groep of gesin eerste stel?

Kom ons kyk na ’n voorbeeld:

In die Springbokspan

Sê jy speel vir die Springbokspan rugby. Julle het ’n deeglike plan uitgewerk om die Britse Leeus te klop.

Sal jy sommer so op jou eie die plan los, met die gevolg dat die beweging elke keer by jou doodloop? Nee, nooit—jy sal eerder jou bes probeer om die beweging te laat werk. Sal jy, as julle op die punt staan om ’n drie te druk, die bal sommer in die hand van ’n teenstaander gooi? Nog minder—jy sal alles doen om vir jou span te probeer punte maak.

Om te doen wat jou span van jou verwag, sal vir jou baie belangriker wees as om jou eie kop te volg.

In God se span

’n Rugbyspan is ook maar ’n groep, soos die kerk oftewel die gesin van God.

As jy regtig in die “span van God” speel en vir Hom lief is, sal jy niks wil doen wat die “span” kan seermaak nie, inteendeel.

Jy sal ook nie eers daaraan dink om die “planne” van die “span van God” vir hierdie wêreld in die wiele te probeer ry nie.

Die moontlikheid om byvoorbeeld ongehoorsaam aan God te wees, sal vir die een wat God liefhet eintlik so onwaarskynlik wees soos wat dit vir die rugbyspeler is om die bal vir ’n teëstaander te gooi. Jy sal eerder probeer om saam te werk om God en die gesin se planne tot uitvoering te bring.

Die gedagte om dinge te doen wat jou “span” of gesinsgroep skade kan aandoen, sal inderwaarheid nie eers by jou opkom nie.

Sonde sal nie eintlik vir jou ’n opsie wees nie, tensy jou Pa of die gesin natuurlik nie regtig vir jou belangrik is nie. Hoe minder jy vir God en die res van jou gesin voel en hoe belangriker jy dink jyself is, hoe groter raak die gevaar om sonde te doen.

(4) Met hierdie opmerkings in gedagte, sê nou hoe jy 1 Joh. 3:9 verstaan waar Johannes sê dat ’n kind van God nie meer kan sondig nie.

Sonde kom neer op rebellie teen die gesin van God. Iemand vir wie die gesin werklik belangrik is, sal nie eers daaraan dink om die gesin van God te wil benadeel nie.

 

Hoe lyk “sondaars”?

Soos in Hoofstuk 1 gesê is, was daar ’n stryd tussen twee groepe wat as die Johannese gemeente bekend gestaan het. Hulle optrede het egter baie van mekaar verskil. (Daaroor meer in die volgende hoofstuk). As jy die twee groepe so langs mekaar gesit en gekyk het hoe hulle optree, sou jy nooit kon sê dat hulle aan dieselfde Goddelike gesin behoort nie! Dit is onhoudbaar!

In 1 Joh. 2:18–19 spreek Johannes hom skerp uit teen een van die twee groepe wat nie meer volgens die gesinsreëls optree nie, hoewel hulle hulleself nog Christene genoem het.

(1) Wat noem Johannes hierdie mense wat teen Jesus en die gesin van God gedraai het (“anti” beteken in Grieks “teen”)?

Hoewel hierdie mense nog die naam van “’n gesinslid van God” gebruik, is dit duidelik dat God nie tevrede is met mense wat hulle nie eintlik meer aan Hom steur nie.

(2) Watter “soorte mense,” dink jy, kan in ons gemeentes met die “antichriste” vergelyk word?

Dit is vir ons egter baie belangrik om die werklike probleem van die sonde te probeer raaksien.

(3) Wat sê Johannes in 1 Joh. 2:22 oor die verhouding van hierdie mense met die Vader en die Seun?

(4) Wat sê Johannes in 1 Joh. 3:10 en 15 oor die verhouding van sondaars tot ander mense?

(5) Wat is volgens hierdie verse die hart van sonde?

Let daarop dat dit nie hier gaan om “foute” of enkele “verkeerde dade” nie—daaraan gaan ons in die die volgende hoofstuk aandag gee—maar om die gebrek aan ’n verhouding met die Vader of die gesin. Dit is die basis en hart van alle sonde.

As jy na jou eie lewe kyk, dink jy dat die mense jou sal assosieer as “iemand wat in die gesinspan van God speel”? Wat, dink jy byvoorbeeld, sal jou man of vrou sê? Wat sal die kinders by die skool, of jou kantoorgenote, en so aan, oor jou te sê hê?

As die hart van sonde nou op die vlak van die agteruitgang en vernietiging van verhoudings met God en jou medegelowiges lê, hoe stel ’n mens dit reg?

(6) Kyk na die volgende (onthou, dieselfde beginsels geld vir verhoudings op die geestelike vlak as vir gewone verhoudings wat ons met ander mense—ons huweliksmaat, vriend of vriendin—het):

As jou verhouding met God nie meer so sterk is nie, wat kan jy doen om dit te verbeter? Doen voorstelle aan die hand.

Is daar ’n manier waarop ’n mens seker kan maak dat jou daaglikse verhouding met God nie agteruit gaan nie?

Hoe moet ’n mens probleem-verhoudings met jou medegelowiges hanteer?

Help dit om altyd alles met almal te wil “uitpraat”? Noem ook voordele en nadele daarvan.

 

Die sonde tot die dood

In 1 Joh. 5:16–17 word daar van sonde gepraat wat “tot die dood lei”.

As jy in gedagte hou dat sonde beteken dat ’n mens teen die Vader en die Seun draai of Hulle glad nie ken nie, help dit om hierdie moeilike deel te verstaan. “Sonde tot die dood” beteken om Jesus nie te ken of te WIL ken nie. So ’n persoon is nie deel van die gesin van God nie en het ook nie die ewige lewe nie (1 Joh. 5:12).

DIE VLEUELS VAN GEBED (1) – Jan van der Watt

Inleiding.

Manie die Marsman kom kuier.

Kom ons begin met ‘n verhaaltjie. Veronderstel Manie die Marsman kom land met sy vlieënde piering iewers hier naby ons. Die eerste persoon wat hy raakloop is sowaar ‘n dominee!

So in die gesels vertel die dominee hom wat hy doen. Hy vertel vir Manie die Marsman dat ons hier op aarde die groot Skepper, die God van die heelal ken! Hy het ons lief. Deur sy Seun, Jesus, het Hy ons kom besoek. Meer nog, Hy bly elke dag naby ons en gee ook aan ons sy krag. Manie is verstom! Wat ‘n wonderlike voorreg. Op Mars ken hulle so iets nie. Dit moet seker wondere in mense se lewens werk. Manie wil dadelik meer weet.

 Ja, sê die dominee, God is so naby ons dat ons met Hom kan praat en alles van Hom kan vra… soos ‘n kind na sy pa kan gaan, so kan ons na God gaan!

 Hy is nou juis oppad na so ‘n gesprek, vertel die dominee. Dit word ‘n biduur genoem. Die hele gemeente het een maal per week kans om saam te kom en net met God te praat, vir Hom alles te vertel en vir Hom hulp en leiding te vra! WONDERLIK, sê Manie. Mense moet seker nie kan wag om daar te kom nie.

 Manie was verstom! Van die duisend mense in die gemeente sit daar ‘n skrale twaalf… gereed vir die groot gesprek! Manie begin vrae vra… dink die mense nie die gesprek met God is belangrik genoeg nie? Glo hulle nie God wil met hulle praat nie, of nog erger, wil hulle nie eers tyd maak om met God te praat nie!? Miskien dink hulle in hulle harte dat gebed regtig nie meer werk nie.

 Daardie aand gaan loer Manie by ‘n paar huise ook in. Die dominee het aan hom vertel dat mense voor hulle gaan slaap ook eers met hulle God praat. Dan bespreek hulle alles van die dag en vra hulp en raad. Dat die grote God Homself so beskikbaar stel vir persoonlike gesprekke was vir Manie byna ongelooflik. By die eerste huis kry Manie egter sy eerste verrassing. Die persoon was skaars op sy knieë en toe is hy alweer klaar. Het hy dan niks om vir God te sê of te vra nie, het Manie gewonder. In die tweede geval het die gebed heeeeelwat langer geduur. Maar toe Manie mooi luister en die snorkgeluidjies hoor, besef hy die persoon is nie besig met ‘n gesprek nie.

 Nou het Manie begin wonder oor hierdie ding wat GEBED genoem word. As dit regtig waar is dat gebed die krag van die gelowige se geestelike lewe is, waarom neem die mense dit skynbaar nie so ernstig nie? Waarom bid mense nie meer en langer nie, het hy gewonder.

As gebed die sluise van God se krag vir die gelowige is…

Dit is presies die vraag wat Andrew Murray per geleentheid aan ‘n saal vol predikante gevra het. Hy het verduidelik dat gebed ‘n belangrike manier is waarop God sy krag oor die bidder uitstort. Dit is waar die gelowige hom of haarself weer in die teenwoordigheid van die lewende God versterk. Natuurlik sal al wat gelowige is dit beaam. Hy vra toe hoeveel van die predikante spandeer ‘n uur in gebed per dag. As gevolg van die swye het hy dit verlaag na ‘n halfuur toe en so het hy die tyd al hoe minder gemaak.

 Dit is eintlik ‘n vraag wat ons elkeen aan onsself moet vra. Hoeveel tyd spandeer jy in gebed per dag. As jy die antwoord gegee het, wat sê dit vir jou van jou houding teenoor gebed? Wat sê dit vir jou van wat jy nog van gebed verwag?

 As jy saamstem dat gebed die sluise van God se krag vir die gelowige is… wat doen dit aan jou gebedslewe?

 

Ons  geestelike barometer.

Gebed kan eintlik as die barometer vir jou geestelike lewe dien. As dit nie so goed gaan met jou geestelike lewe nie is gebed byna die eerste plek waar jy dit kan begin sien.

Jy bid nie meer so graag nie. Eintlik luister jy ook nie meer as daar in die kerk gebid word nie. Jou eie gebede word ook net ‘n klompie los sinne of ‘n klomp reëls wat jy soos ‘n resitasie elke keer opsê. Daar is nie meer ‘lewe’ in jou gebede nie. Daarom verwag jy ook nie veel van wat jy bid nie.

Dit is nie sulke goeie tekens vir ‘n mens se geestelike lewe nie. Dit is byna soos om ‘n mens te sien versmoor omdat hy nie wil asem haal nie. Daardie bietjie vars lug, daardie asem, kan al die verskil maak. Gebed is vir die gelowige daardie asem wat al die verskil kan maak. Dit kan weer lewe in ‘n dor geestelike liggaam bring.

Daarom is dit nie verbasend dat iemand soos Luther gesê het dat hoe besiger hy is hoe meer tyd staan hy aan gebed per dag af nie. Dit is immers waar hy God ontmoet en sy krag vandaan kry.

‘n Mens kan inderdaad deur die hele geskiedenis stap. Al die ‘groot bidders’ in die geskiedenis van die kerk was gedissiplineerde bidders. Hulle het gereeld en ernstig die genadetroon van God gaan opsoek! Hulle het ten minste geweet waar hulle krag vandaan kom.

 

Ons verkeerde verwagtings ‘n lekker wapen vir die duiwel.

Daar is krag in die gelowige se gebed! Dit sê die Bybel vir ons. Omdat dit so is, skep dit dikwels allerhande verkeerde verwagtings by die gelowige! Hy of sy begin dink dat gebed die kraan is waarmee hulle maar soos hulle wil God se krag kan tap. As hulle die kraan draai, moet God spring! As God nie spring nie, of die kraan nie wil loop soos hulle wil hê dat dit moet loop nie, dan sê hulle sommer gou ‘gebed werk nie’.

Vir hulle is daar ‘n verrassing: Gebed werk nie so nie!

God sal sekerlik nie ‘n klomp kinders in ‘n wapenfabriek met allerhande bomme, gewere en kanonne loslaat en sê hulle kan maar aangaan soos hulle wil nie. Die krag van God is ontelbaar maal sterker as dit wat mense in ‘n wapenfabriek kan opsluit. Daarom moet die bidder goed verstaan wat presies met gebed bedoel word. Gebed is nie die plek waar die bidder God ‘laat spring’ nie. Tog bly dit die plek waar die volheid van God se genade en krag ervaar kan word. Soos F. Huegel gesê het: ‘Dit is wanneer mense op hulle knieë gaan en God aanroep dat hulle in ‘n sekere sin net so ‘magtig’ word as die almagtige God’. Dit gesê, moet ons egter weet wat om te verwag. Gebed maak ons nie die ‘almagtige God’ self nie. Ons word nie die voorskrywers nie. Nee, gebed maak ons mense wat alleen maar op ons knieë voor die almagtige God kan staan en uit sy genadige hand kan ontvang wat Hy wil gee!

Verkeerde verwagtinge het al te veel gelowiges baie seer gemaak. Omdat hulle dink hulle is kinders in ‘n wapenfabriek of dat hulle maar net die kraan kan draai en God moet spring, is hulle al dikwels teleurgestel. Gebed bied dikwels nie so ‘n kitsoplossing as wat hulle gedink het nie. Dikwels besluit God om sy kinders op ‘n ander manier te help as wat hulle in gebed voorskryf. Omdat dinge dan nie so uitwerk soos hulle dit wil hê nie, verloor hulle vertroue in gebed. Hulle bid al hoe minder en later glad nie meer nie! So sny hulle hulle eie geestelike suurstof af. Dit is nie die suurstof wat klaar geraak het nie, maar hulle wat nie die suurstof op die regte manier wil inasem nie!

Dit gebeur ook dat gelowiges kan dink dat sal gebeur wat moet gebeur, bid of te nie! Uiteindelik maak dit nie vir hulle meer saak of hulle bid of nie. Hulle dink in alle geval dit sal nie soveel verskil maak nie. Die ernstige suurstoftekort in hulle geestelike lewe kan nie lank weggesteek word nie!

 

Jesus gee aan ons die voorbeeld.

Natuurlik het die Here Jesus self aan ons die voorbeeld gegee om te bid (Mat 14:23; Mk. 1:35). Hy het nie alleen aan ons die ‘Ons Vader’ gegee nie, maar het self op belangrike tye in sy lewe gebid (Luk. 3:21-22, 6:12; 22:39-46). By geleentheid het Hy sommer die hele nag deur gebid (Luk. 6:12). Hy het nie net vir Homself gebid nie (Joh. 12:27), maar ook vir ander, vir sy dissipels (Joh. 11:41; 17:1vv) en per geleentheid selfs vir sy vyande (Luk. 23:34). By ander geleenthede het Hy met enkele sinne die Vader vir kos gedank (Joh. 6:11).

Jesus het ook belangrike kritiek op die gebede van ander gehad. Hy het die Fariseer wat so vol van homself was, se gebed gekritiseer (Luk. 18:9-14). Ook die mense wat op die hoeke van die strate gestaan en gebid het, het onder die tong van Jesus deurgeloop (Mat. 6:5-8).

As ‘n mens so na die lewe en voorbeeld van Jesus kyk, blyk dit dat gebed baie belangrik is. Tog kan ‘n mens die pad ook byster raak met gebed. Jy kan ernstige foute begaan!

Laat ons dan nou eers gaan kyk na wat die hart van gebed is en dan na gebed self. Aan die einde sal die foute wat met gebed gemaak word, bespreek word.

 

Skrywer: Prof Jan van der Watt

 

Die Eerste Brief van Johannes (11) – Jan van der Watt

Deel 3: Die ratte loop op liefde – maar steek ook vas

Hoofstuk10: Liefde wat iets kos

Ons moet mekaar liefhê, want liefde kom van God af, en elkeen wat liefhet, is ’n kind van God en ken God (1 Joh. 4:7). Hoe moeilik die opdrag ook al soms klink, is daar beslis ’n manier hoe ons ware liefde prakties in ons lewe kan ervaar.

’n Gesin deur lojaliteit aan mekaar gebind

Ons het reeds gesien dat Johannes sê dat die gelowiges die gesin van God is. Die onsigbare band wat die gesin as eenheid aanmekaar bind, is liefde (1 Joh. 3:11).

As liefde dan so belangrik vir gelowiges is, moet ons seker presies weet wat met liefde bedoel word. Kyk na die volgende verhaal.

Steven kom van Rusland af en het nog nooit van die Christendom gehoor nie. Hy kyk baie TV en is veral lief vir die sepies. Daar hoor en sien hy gereeld dat mense “liefde maak”. Veronderstel nou ’n gelowige vertel vir hom van die Christendom en sê dat Christene mekaar moet “liefhê”. Wat sal hy dink?

Misverstande kom maklik voor soos agtergronde en verwagtings verskil.

Die vraag is nou:

(1) Wat presies beteken liefde waarvan gelowiges praat? Gee jou definisie hieronder.

Onthou jy nog dié agtergrond van die Johannese gemeente: Hulle het hulleself gesien as ’n groot gesin waar die belange van die Vader sentraal staan. As groeplid was die welsyn van jou broers en susters vir jou belangriker as jyself. Jy is primêr groeplid en nie indiwidu nie.

(2) Met bogenoemde in gedagte, verduidelik in jou eie woorde wat presies met die volgende verse oor die aard van Christelike liefde gesê word.

Maak seker dat jy vir jouself hieruit duidelik antwoord op die vraag of liefde ’n gevoel of emosie is, of dit dade is, of dalk ’n gesindheid.

1 Joh. 4:7–8:

1 Joh. 4:19 en 21:

1 Joh. 5:1–3:

Uit hierdie verse is dit duidelik dat Christelike liefde die liefde volgens die patroon van die Vader van die gesin is.

Verder is die liefde iets wat die Vader en kinders op soortgelyke wyse aanmekaar bind. Soos die kind teenoor die Vader voel en optree, so moet hy ook teenoor die ander lede van die gesin voel en optree. (Dink aan die samevatting van die wet.)

Christelike liefde is meer as emosie of gevoel of gesindheid. Dit beteken totale lojaliteit aan die ander lede van die gesin. Dit is om jouself, jou gesindheid, jou gevoel, jou dade, jou wil geheel en al aan hulle te bind.

Deur die liefde van God is jy bereid om die belange van die ander lede van die gesin eerste te plaas en om vir hulle die opofferings te maak wat van jou gevra word.

Daarom kan “Christelike liefde” die “band wat gelowiges tot volmaakte eenheid saambind,” genoem word (Kol. 3:14).

Haat (1 Joh. 2:9) begin nie eers as jy die een of ander wrok teen iemand begin dra nie, maar dit begin al as jy hom doodgewoon nie liefhet nie.

 

Hoe lyk die praktyk?

(1) Wat is die betekenis van bogenoemde lojaliteit vir:

jou houding teenoor die ander lede van die gemeente?

jou reaksie as daar ondersteuning in die gemeente vir iets gevra word?

(2) Gee aan jou gemeente punte uit 10 (1 = sleg; 10 = uitstekend) vir die “liefde” wat onderling bestaan.

(3) Dink jy die onderlinge liefde kan in die konteks van die moderne wêreld verbeter word? Het jy dalk enige voorstelle of planne wat dit kan help verbeter?

 

Liefde … hoe ver nog?

Lojaliteit en opoffering is alles goed en wel. Maar presies wat word van ’n mens gevra? Hoeveel moet jy opoffer en hoe ver moet jy gaan?

Moet jy vir elke bedelaar iets gee? As iemand vra om iets van jou te leen, moet jy dit doen, al weet jy dat jy dit nie gaan terugkry nie? Moet jy, vrou alleen in die motor, ’n duimgooier oplaai?… en so aan.

(1) Lees 1 Joh. 3:16–17 en 4:9.

(2) Hoe ver moet liefde gaan volgens die Skrifgedeeltes hierbo?

(3) Wie se voordeel word deur liefde gedien?

Die hart van liefde is absolute opoffering ter wille van die ander lede van die gesin.

Jesus het die voorbeeld kom stel. Hy is tersefdertyd die bewys dat die Vader nie iets van ons vra wat Hy nie self bereid is om te doen nie. Hy het sy Seun tot ons voordeel gegee.

Jesus het sy lewe vir ons gegee: Daar was dus ’n situasie waar ons sy hulp dringend nodig gehad het.

Die mens was kniediep in die moeilikheid, besig om in die sonde weg te sink. Jesus het ons kom help … vir ons het Hy redding gebring, maar self met sy lewe geboet. Hy het nie halfpad opgehou omdat dit Hom “te veel” begin kos het nie. Nee, om ander te kan help, het Hy nie aan Homself gedink nie.

En nou, wat van ons?

Wat moet ons doen?

Hoe moet ons optree in die lig van wat ons hierbo gesê het?

Ons moet soos Jesus wees!

Ons lojaliteit teenoor ons mede-gelowiges moet so sterk wees dat hulle nood óns nood word. Ook ons kan nie halfpad omdraai of sê dat dit ons nou te veel kos nie. Ons behoort ook ons lewe vir ons naaste af te lê!

(1) Hoe, dink jy, kan ons dit in die alledaagse lewe doen?

(2) Lees weer 1 Joh. 3:17. Daar gee Johannes aan ons ’n voorbeeld van hoe ons ons lewe vir ander kan aflê.

As iemand iets nodig het en ons kan hom help en ons doen dit nie, dan tree ons nie in liefde op nie, maar in haat!

Let mooi op wat die gedeelte hierbo inhou:

In die gedeelte vra die persoon nie om hulp nie. Jy sien hy het behoefte! Dis nie reaksieliefde nie, maar aksieliefde.

Nood spreek mense met liefde aan. Sover jy kan, sal jy jou broer of suster wil help.

Liefde hou nie halfpad op nie. Daar word nie na die prys gevra nie.

Maar hoe lyk die praktyk? In ons samelewing en selfs in ons kerke is mense nie juis daarop ingestel om mekaar te help nie. Mense help nie mekaar regtig meer so graag nie. Ons wil nie eintlik by mekaar betrokke raak nie.

Dit is ook nie so maklik om by mekaar betrokke te raak nie—al wil jy. Daar is soveel angels. Jou program is maar besig. En soms kry jy mense wat in plaas van die pinkie die hele hand gryp en ’n oorlas van hulleself maak. Of mense wil nie hê dat jy hulle help nie omdat dit hulle “trots” aantas; asof hulle bang is hulleself of iemand anders dink hulle kan nie vir hulleself sorg nie. En so kan ons nog “angels” opnoem.

Nou kom die turksvy: Die Bybel sê dat die belangrikste ding vir ’n Christen is om sy broer en suster onvoorwaardelik lief te hê en om bereid te wees om hom in enige nood te help. Maar ons sukkel om dit regtig reg te kry!

(3) Is daar enige manier of maniere waaraan jy nog kan dink wat meer sigbare liefde in jou gemeente sal bevorder?

 

Skrywer: Prof Jan van der Watt

Die doel van geweld – Francois Malan

Lorinda vra:

Ek gaan `n Bybelstudie aanbied oor wat die doel van geweld is en hoekom keer God dit nie. Ek is op soek na ekstra inligting hieroor en teksverse wat dalk meer lig op hierdie vraag kan gee.

Antwoord:

Prof Francois Malan antwoord:

Geweld is die gebruik van krag, maar ook die misbruik van krag. Dit kan fisiese krag wees of die krag van die woord of van optrede. Die Bybel is vol geweld wat God toepas deur die natuurkragte of deur mense se fisiese krag, woord-krag en optrede wat Hy gebruik, veral as straf en tugtiging. Die Bybel het ook baie verhale en woorde van die misbruik van mag deur mense wat dink dat hulle god is as hulle ‘n bietjie krag het en dit teenoor ander mense misbruik om hulle krag wat hulle van God ontvang het om ander te dien, te gebruik om hulle self te laat geld om hulle minderwaardigheid te bedek.

Die tweede skeppingsverhaal van Genesis vertel reeds van God se straf op die mens se oortreding deur soos God te wil wees (3:14-19), dat die mens uit die tuin van Eden uitgedryf word, en die tuin bewaak word met gerubs en ‘n vlammende swaard (3:24). Maar dit is ook uit genade, sodat die mens nie vir altyd in sy sonde sou bly lewe nie (3:22).

In jaloesie en woede slaan Kaïn sy broer dood, word van sy grond af verdryf, maar sy lewe word uit genade beskerm (4:5-15).

Die boosheid van die mensdom maak dat God die mense en diere van die aarde af wegvee en uitwis deur die vloed, maar Noag en sy gesin word uit genade gespaar (6:5-8:22). Die Here verstrooi die mense wat uit Noag voortkom oor die hele aarde, wat weier om sy opdrag uit te voer om die aarde te gaan bewoon, en vir hulle ‘n naam wil maak met ‘n stad wat aan die hemel reik (11:1-9).

Die Here verwoes die gebied en mense en plante in en rondom Sodom en Gomorra met vuur en swael oor hulle sondige lewe wat selfs Lot se besoekers met geweld wil verkrag (19:1-25; vgl. Judas 7), maar Lot word uit genade gespaar.

Josef se broers gooi hom met geweld in ‘n put en verkoop hom as slaaf na Egipte, waar die Here hom gebruik om volkere van honger te red (17,41,42).

Die Egiptenaars laat die Israeliete dwangarbeid verrig (Eks.1), Moses slaan ‘n Egiptenaar dood wat sy mense dwangarbeid laat verrig en moet vlug (Eks.2). Die Here straf Egipte met 10 plae wat uitloop op die dood van hulle eerstelinge (Eks.7-12), verlos sy volk uit slawerny en laat die mag van Egipte in die see verdrink (Eks.14).

Die Leviete slaan 3,000 goue kalf-aanbidders dood in opdrag van Moses (Eks.32).

‘n Vuur van die Here verteer die twee seuns van Aäron wat ongeoorloofde wierook vir die Here aangebied het (Lev.10). Korag, Datan, Abiram, 250 mans en hulle gesinne word lewend deur die aarde ingesluk oor hulle opstand teen Moses, en 14,700 van hulle ondersteuners sterf deur die plaag waarmee die Here hulle protes straf (Num.16). Die Israeliete verslaan die Kanaäniete in die Suidland wat teen hulle kom veg het, en verwoes hulle stede (Num.21). Vgl. die oorwinnings oor Sihon en Og (Num.21; Deutr.2,3). 24,000 Israeliete wat Baäl-Peor, die god van die Midianiete gedien het, word deur die stamhoofde van Israel opgehang in opdrag van die Here (Num.25). Daarna word al die Midianitiese mans, seuns en vrouens wat reeds met mans gemeenskap gehad het, in opdrag van die Here doodgemaak (Num.31). Die boeke Josua en Rigters is vol oorlog en geweld in opdrag van die Here, so ook 1&2 Samuel onder Saul en Dawid, 1&2 Konings onder Salomo en die twee rye konings van Juda en Israel (vgl. ook 2 Kon.2:24 se 24 kinders wat deur die bere verskeur word nadat hulle met Elisa gespot het). 1&2 Kronieke herhaal die geskiedenis met al sy geweld, van Adam tot by die laaste van Juda se konings. In Ester word baie geweld gepleeg teen en deur die Jode (hfs.9).

In Jesaja word die Assiriërs die werktuig van die Here se toorn, en hulle word daarna deur die Here uitgewis oor hulle vernietiging, trots en selfversekerdheid (10).

In Jeremia 25 stel die Here vir Nebukadneser van Babel as aan as sy dienaar om Juda en die nasies van hulle omgewing uit te roei en die room in ballingskap weg te voer. Jeremia word word as verraaier in ‘n put gegooi (37,38) en later teen sy wil na Egipte weggevoer (43).

Die kleiner profete waarsku teen afgodsdiens en ongeloof, en voorspel die straf van die Here wat met geweld sal geskied, maar ook die geweld wat mense teenoor mense pleeg (bv. Israel se geweld: hulle verkoop die swakkes en armes Amos 2:6, pa en seun verkrag dieselfde meisie 2:7, hulle laat nasireërs wyn drink en belet profete om op te tree 2:12; teen gesinsgeweld 3:10,11; teen ryk vroue wat die armes verdruk 4:1, teen die wat die reg vertrap 5:7, teen mense wat die armes vertrap 5:11, 8:4, en verkoop 8:6. Hosea wys op die geweld in die tien stamme van Israel, bv. 4:2,14; 5:6,7; 7:1,5; 9:1; 14:1).

In Matteus 2 maak Herodes die Groote al Betlehem se babaseuntjies dood om die beloofde Gesalfde uit te wis. Johannes die Doper noem die Fariseërs en Sadduseërs slange (3:7), hy word deur Herodes Antipas in die tronk gegooi en sy kop word afgekap (4,14). Jesus sê dié wat vervolg word omdat hulle doen wat reg is, wat ter wille van Hom beledig, vervolg en valslik beskuldig word, word deur God geseën (5:10,11). Jesus beskou dié wat kwaad word en ander uitskel as moordenaars, ook hulle wat mense uitskel en vir mense kwaad word (5:21-22). As iemand jou klap, draai die ander wang (5:39). As iemand jou dwing om sy goed een kilometer te dra, dra dit vir hom twee kilometer (5:41). Julle moet julle vyande liefhê en bid vir dié wat julle vervolg (5:44). Vals profete is in werklikheid verskeurende/wrede wolwe (7:15). Die besetenes van Gadara was baie gevaarlik (8:28). Jesus voorspel dat sy volgelinge in die sinagoges gegésel sal word (10:17). Christus het nie gekom om vrede te bring nie maar die swaard; gesinslede sal twis en mekaar doodmaak oor geloof in Christus (10:21,34-36).

Die NAV het Mat.11:12 se geweld en geweldenaars wegvertaal. Dit verwys moontlik na baie mense wat met geweld of militêre mag dít wat húlle as die regering van God op die aarde beskou, wil vestig, of die koninkryk vervolg en beperk. Die koninkryk van God ly onder geweld, en geweldenaars plunder dit. Johannes die Doper word in die teks se verband ingesluit by dié van die koninkryk wat daaronder ly (vgl.7:12 dat mense met hom gemaak het wat hulle wou, en so sal die Seun van die mens ook deur hulle mishandel word. Mt 13:19 sê die Bose kom by elkeen wat die woord van die koninkryk hoor maar dit nie verstaan nie, en vat dan weg wat in sy hart gesaai is). Die ooreenstemmende gedeelte in Lukas 16:16 gebruik die woord ‘geweld’ in ‘n ander konteks, nl. van die sending, ‘en elkeen dring daarin’, in die koninkryk in, sonder ‘n hindernis).

In Mat.23:13-36 spreek Jesus die skrifgeleerdes en Fariseërs baie skerp aan. In 23:13 sê Jesus dat die skrifgeleerdes en die Fariseërs die deur van die koninkryk vir die mense toesluit, en in v33 noem Hy hulle ‘n addergeslag op pad na die hel toe. Mat.25:24 se harde man verwys na iemand wat met geweld optree. 25:41 sê die ongelowiges/onbarmhartiges sal in hel se vuur gewerp word. Jesus word gegésel (27:26) en gekruisig (27:35).

Lukas vertel dat die mense van Nasaret Jesus van die krans wou afgooi (4:29); dat rowers ‘n man op pad na Jerigo halfdood geslaan het (10:30), dat Jesus vir sy dissipels ‘n swaard laat koop om hulle te verdedig op hulle sendings 22:36.

Johannes 2:15 vertel dat Jesus ‘n sweep gemaak het, die handelaars en hulle diere uit die tempelterrein uitgedryf het en hulle tafels omgekeer het omdat hulle die huis van sy Vader ‘n besigheidsplek gemaak het; 8:3 vertel van die skrifgeleerdes en Fariseërs se behandeling van ‘n vrou wat in owerspel betrap is; die blindgeborene wat genees is word uitgeskel en uitgeban uit die sinagoge omdat die Jode deur hulle ongeloof hom nie kon antwoord nie 9:34. Petrus kap die oor van die hoëpriester se slaaf af 18:10, ‘n wag van die hoëpriester klap Jesus 18:22.

Petrus en Johannes word deur die Joodse Raad gedreig omdat hulle Christus verkondig (Hand.4:21). Ananias en Saffira val dood neer omdat hulle leuens vertel (5:5,10). Die hoëpriester en sy ondersteuners is afgunstig op die apostels wat baie mense gesondmaak en stop hulle in die tronk, maar toe die bevelvoeder van die tempelwag hulle gaan haal vir die verhoor doen hulle dit sonder geweld, bang dat die mense hulle onder die klippe sal steek (5:18,26), maar in 5:40 word hulle eers goed geslaan voor hulle los gelaat word. Stefanus word gegryp en voor die Joodse Raad gesleep (6:12) en met klippe doodgegooi omdat hy Christus verkondig (7:58). Saulus laat Christen mans en vroue tronk toe sleep (8:3). Herodes Agrippa mishandel gemeentelede en laat Jakobus met die swaard doodmaak vir hulle geloof (12:1), en sit Petrus in kettings in die tronk (12:6). ‘n Engel van die Here tref Herodes met wurms en hy sterf omdat hy mense toelaat om hom ‘n god te noem (22-23). Vir die ouderlinge van Efese sê Paulus daar sal wrede wolwe in die gemeente inkom wat die gemeente probeer verlei (20:29). Hand.21:35 se geweld is ook wegvertaal: die soldate het Paulus gedra vanweë die geweld van die skare wat hom wou doodmaak.

Die woord vir hooghartig in Rom.1:30 impliseer ‘n houding wat lei tot mishandeling en gewelddade teen ander. 12:14 sê ons moet ons vervolgers seën, 12:17 nie kwaad met kwaad vergeld nie, 12:19 nie wraak neem nie, maar dit aan die oordeel van God oorlaat. 13:4 die owerheid het die reg om die kwaaddoener te straf.

1 Kor 3:3 sê twis kom omdat ons nog wêreldse mense is (vleeslik = selfsugtig). Die woord vir bedrieërs in 1 Kor.6:10 kan ook as geweldenaars vertaal word. So kan vervolgings in 2 Kor 12:10 ook vertaal word as mishandeling wat fisiese geweld insluit, vgl. 2 Kor 11:25 dat die Jode vir Paulus 39 houe met die kats gegee het, hy driemaal lyfstraf gekry het (vgl. Hand.16:23) , een maal met klippe gegooi is omdat hy in Christus glo en Hom verkondig (vgl. Hand.14:19).

Galasiërs 5:19-21 sê rede vir vyandskap, woede, rusies, ens. is die mens se sondige natuur. Efesiërs 4:31 waarsku teen verbittering, opvlieëndheid, woede, vloek en skel, 5:4 ontug en gierigheid plaas jou buite die koninkryk van God. Kolossense 3:5,6,8 sien onsedelikheid, wellus, gierigheid, woede, haat, nyd as aardse dinge wat die straf van God ontvang. 3:19 waarsku mans om nie die lewe vir hulle vrouens bitter te maak nie. 1 Tessalonisense 1:4,6 vertel van die gemeente wat vervolging en lyding moet verduur vir hulle geloof, en dat God die vervolgers sal straf.

1 Tim.3:3 en Titus 1:7 se woord wat vereis dat ‘n ouderling nie ‘n rusiemaker moet wees nie, is eintlik dat hy nie ‘n bakleierige bullebak (boelie) moet wees wat ander dreig en geweld aandoen nie.

In hierdie laaste tye waarin ons lewe sal mense wreed wees omdat hulle God nie ken nie (2 Tim.3:2-3). Die swaar tye van 2 Tim.3:1 is eintlik gewelddadige en gevaarlike tye.

Hebreërs 11:35-36 vertel van gelowiges wat doodgemartel is, lyfstraf en gevangenis beleef het, met klippe doodgegooi is, in stukke gesaag is, met die swaard vermoor is, mishandel was oor hulle geloof in Christus.

Jakobus 3:16 sê gemene dade kom uit naywer en selfsug, 4:1,2 selfsugtige begeertes en jaloesie lei tot moord, rusie en bakleiery, 5:4-6 rykes hou hulle werkers se loon agter en hulle vermoor onskuldiges.

Openbaring 18:21,24 sê Babilon sal met geweld neergegooi word omdat hy skuldig is aan die bloed van die profete, die gelowiges en almal wat op die aarde doodgemaak is. 16:18-21 praat van weerligstrale, ‘n geweldige groot aardbewing, groot haelstene wat op die mense van Babilon en die stede van die nasies val as die Here se straf. 20:10 die duiwel word in die poel van vuur en swael gegooi vir dag en nag pyniging, vgl. ook v15 en 21:8.

En hoekom keer God dit nie?

Hy het die mens as ‘n verantwoordelike wese gemaak, en die opdrag gegee: Jy mag nie doodslaan nie: Eksodus 20:13; 21:12-36; Lev. 24:14-23; Deutr. 5:17; 27:24,25; Matteus 5:21-22; Romeine 13:9-10.

Die mens wat nie gehoorsaam is aan God se woord nie en sy opdrag oortree, word deur die Here gestraf op sy tyd, Deutr.32:35; Hosea 10:10; Spreuke 24:12; Rom.12:19; 2 Tes.1:6-10; 2 Tim.4:14; Hebr.10:30-31.

 

Skrywer: Prof Francois Malan