Die Groot Geloofswoordeboek: Die Onsterflike Siel

Onsterflike siel

(*Siel, *Mens, *Tussentoestand, *Opstanding)

Dit is ‘n baie bekende uitdrukking wat vir sommige Christene ‘n besondere betekenis het. Hulle sien die taak van die kerk as “die redding van onsterflike siele”. Dit beteken dat mense tot bekering moet kom. En dit is inderdaad ‘n baie belangrike deel van die roeping van alle Christene en die kerk as geheel om mense na die Here toe te roep en te lei.

Die uitdrukking self, “onsterflike siel”, kom egter nie in die By­bel voor nie. Trouens, daar lees ons dat net God onsterflikheid be­sit (1 Tim 6:16). Ons lees wel dat ons by die opstanding on­sterflik sal word (1 Kor 15:53-54), maar dit beteken juis dat ons nog nie on­­sterflik is nie.

Mense kan daarvan verskil. Hulle kan daarop wys dat Pau­lus skryf dat die sterflike liggaam met onsterflikheid beklee sal word. Dit sou volgens hulle beteken dat net ons liggaam nog nie onsterflik is nie, maar ons siel natuurlik wel onsterflik is. Die moeilikheid hier­mee is dat Paulus anders daaroor dink (1 Tim 6:16). Verder is elders daarop gewys dat dit ‘n misverstand is om te meen dat Paulus in 1 Korintiërs 15 met “liggaam” net ‘n deel van die mens bedoel en die siel uitsluit. (*Opstandingsliggaam) “Liggaam” be­teken hier “die mens” sonder meer. Paulus skryf dus hier dat die mens onsterflik sal word by die wederkoms van Christus. By die bespreking van *mens is daarop gewys dat die mens ‘n een­heid is en nie uit twee of meer “onderdele” bestaan nie.

En tog moet ons volle respek hê vir mense wat met soveel nadruk praat van “onsterflike siele”. Wat hulle waarskynlik eint­lik bedoel, is dat elke mens ‘n ewige bestemming het, en dat ons ons lewe vir die Here moet gee sodat ons die *ewige lewe kan beërf.

Skrywer: Prof Adrio König

Die Groot Geloofswoordeboek: Onafhanklike Kerke in Afrika

Onafhanklike kerke in Afrika

• Separatistekerke
• Sionistekerke
• Zion Christian Church

Die onafhanklike kerke in Afrika is ‘n groot groep kerke onder swart mense wat ook soms separatistekerke of inheemse kerke ge­noem word. In Engels word die term African Initiated Churches dees­­­dae verkies omdat hierdie kerke deur swart Afrikane gestig is en gelei word, en nie onder leiding van wit, Westerse sen­ding­ini­sia­tiewe ontstaan het nie. Daar is honderde sulke kerke, waarvan die bekendste die ZCC is, die Zion Christian Church met die ster-em­­bleem, waarvan Lekgenyani die leier is. Meer as 10% van die bevolking van Suid-Afrika behoort aan dié kerk. Hulle het jaarliks ty­dens die Paasnaweek hulle groot byeenkoms buite Po­lokwane in Lim­popoprovinsie waar ‘n paar miljoen mense byme­kaarkom.

Byna die helfte van alle swart mense in Suid-Afrika behoort aan hierdie onafhanklike kerke. Hulle word onderskei van die so­ge­naamde sendingkerke (mission churches) wat deur wit sen­ding­inisiatiewe tot stand gekom het.

Die onafhanklike kerke is die kerke wat die vinnigste groei. Hulle trek veral lidmate van die sendingkerke. Hulle slaag daar­in om te reageer op die basiese nood en behoeftes van ver­al ongeskoolde arbeiders en hul gesinne. Die boodskap en praktyk van genesing is in die meeste gevalle die kern van hulle bedie­ning, maar hulle gee ook baie aandag aan die vrese van mense vir bonatuurlike magte. Dit plaas *eksorsisme ook hoog op hulle agenda.

Hulle leiers word gewoonlik biskoppe genoem en het meestal geen teologiese opleiding gehad nie. Daar is baie huiwering on­der die historiese kerke oor die suiwerheid van hulle leer, maar dit lei min twyfel dat hulle tog verband hou met die ba­sie­se oortuigings van Christene, soos verlossing en genesing. Daar is bepaalde kerke waarin die biskop dreig om die plek van Chris­tus in te neem, maar in ander bly Hy die sentrale figuur van verlossing en genesing. Hulle slaag meestal daarin om by die tradisies van Afrika aan te sluit, al sou hierdie tradisies miskien soms die evangelie bedreig.

Skrywer: Prof Adrio König

Die Groot Geloofswoordeboek: Nuwe Hervorming

“Nuwe Hervorming” • Jesusseminaar

Daar is ‘n groep teoloë in ons land wat hulleself die “Nuwe Her­vormers” noem. Hulle wil daarmee aandui hoe belangrik hul­le werk is, so belangrik soos dié van die Kerkhervormers in die sestiende eeu. Dink maar net aan Luther en Calvyn. Watter ge­wel­dige werk het hulle nie gedoen om sekere aspekte van die evan­gelie weer na vore te bring nie. (*Hervorming)

Die “Nuwe Hervormers” het skerp kritiek op die Bybel. Dit maak die naam “Hervormers” bietjie onvanpas. Die ware Her­vor­mers het die Bybel weer op tafel gesit en die kerk opgeroep om net die Bybel as maatstaf van ons geloof en lewe te aanvaar.

Die kritiek van hierdie teoloë is hoofsaaklik gemik teen twee fa­sette van die Bybel: die verskille wat daar in die Bybel is, veral tus­sen die Evangelies, en die bonatuurlike dinge in die Bybel. (*Be­troubaarheid van die Bybel, *Apokaliptiek, *Opstanding, *Kruis)

Wat die verskille tussen die Evangelies betref, is hulle oortuig dat dit so groot en ingrypend is dat ‘n mens eenvoudig moet aan­vaar dat elke Evangelis sy eie storie opgemaak het. (*Sinoptiese probleem) Hulle praat dan ook van Jesus en die dissipels as “ver­haal­karakters”. ‘n Evangelis het ‘n verhaal geskryf, en hy het Je­sus en die dissipels laat sê en doen wat in sy verhaal pas, ongeag wat hulle ooit regtig gesê en gedoen het. Hulle bedoel die woord “ver­haalkarakter” waarskynlik nie heeltemal letterlik soos Wolf en Jak­kals en Rooikappie nie, want volgens hulle eweknieë in die VSA, die Jesusseminaar, is darem omtrent 20% van die woorde en dade wat aan Jesus toegeskryf word wel histories betroubaar.

Daar is volgens hulle ‘n ander dokument wat ook ‘n Evangelie genoem word, die *Evangelie van Tomas, wat hulle baie meer help as die Evangelies in die Bybel om Jesus te verstaan.

Uit die bespreking van hierdie dokument (Evangelie van To­mas) word dit egter duidelik dat die Tomasevangelie geen “le­we” het nie. Dis ‘n dooie, starre dokument met geen historiese kon­teks of gedagte-ontwikkeling nie, net 114 uitsprake sonder enige verband, waarvan baie ook nog totaal onverstaanbaar is.

Waarom dan die entoesiasme oor die Evangelie van Tomas in die kringe van die Jesusseminaar en die “Nuwe Hervormers”? Die “Nuwe Hervormers” is nie entoesiasties oor wat in hierdie Evangelie staan nie (trouens, hulle gee ook nie in hul publikasies baie aandag daaraan nie), maar juis oor wat nie hierin staan nie: geen maagdeli­ke geboorte, wonderwerke, duiweluitdrywing, kruis, opstanding, hemelvaart, wederkoms van Jesus nie. Niks “bonatuurliks” nie. En dit is presies wat die “Nuwe Hervormers” wil hê.

Hulle is oortuig dat ons nie vandag meer in sulke bonatuur­li­ke dinge kan glo nie. Dis natuurlik ‘n ou gedagte. Sestig jaar gelede het Rudolf Bultmann al gesê ‘n mens kan nie elektriese lig en pe­ni­sil­lien gebruik (dit was toe die nuwe dinge) en nog glo in mites soos Jesus se opstanding nie. Jy moet die betekenis daarin soek en dan die mite los. Die betekenis van Jesus se opstanding is dat Hy in ons harte wil “opstaan”, dat Hy ons wil inspireer om ‘n nuwe lewe te lei. Die betekenis van sy kruis is iets soos dat dit wys hoe on­reg­verdig die samelewing is en hoe boos mense is, en ook dat die kruis ons oproep om simpatie te hê met mense wat ly. Die betekenis van Jesus se maagdelike geboorte is dat Hy ‘n besondere persoon is, maar nie een van hierdie mites is letterlik waar nie.

In hierdie lig is dit vreemd dat hierdie mense hulleself die “Nu­we Hervormers” noem. Hulle doen presies die teenoorgestel­de as die Hervormers wat juis die Bybel weer tot sy reg wou laat kom, wat vir die Katolieke Kerk wou sê die Bybel is belangri­ker as die tradisies wat hulle so aanhang. Die een motto van die Hervormers was: Net die Bybel. Die motto van die “Nuwe Hervormers” is iets soos: Nie die Bybel nie.

Miskien is die selfbesef effens oordrewe. Dit is niks meer as ‘n baie laat oplewing van die radikaal kritiese Duitse soektogte na die *historiese Jesus nie. Nie een van die soektogte het nog veel op­gelewer nie, maar wel baie af­ge­breek. Dit maak hulle die teendeel van die groot Kerk­her­vorming. (*Hervorming)

Skrywer: Prof Adrio König

Die Dissipel vir wie Jesus baie lief was – Jan van der Watt

Christine vra:

Daar word telkens verwys na “Die dissipel vir wie Jesus baie lief was”. Waarom sou u sê word die dissipel se naam nooit genoem nie? Groete, Christine

Antwoord:

Prof Jan van der Watt antwoord:

Die beskrywing ‘die dissipel vir wie Jesus lief was’ kom uit die Johannesevangelie en verwys na een van die dissipels van Jesus wat nie by die naam genoem word nie. By die maaltyd was hy die een wat naby Jesus gelê het en gevra het wie Jesus gaan verraai (Johannes 13:23-25). Hy is ook die een wat saam met die moeder van Jesus by die kruis staan en wat die opdrag kry om vir Jesus se moeder te sorg (19:26-27). Volgens 20:2-10 was hy ook voor Petrus by die graf van Jesus en het daar tot geloof gekom. Verder was dit ook hy wat Jesus herken het toe Hy aan die oewer van die meer gestaan en met hulle gepraat het (21:7). Volgens 21:20-23 hoor hy ‘n gesprek tussen Jesus en Petrus waaruit die gerug ontstaan dat hy nie sou sterf nie. Hoewel dit nie so eksplisiet genoem word nie, is hy waarskynlik die een waarvan gesê word dat hy getuig en die dinge (die Evangelie) neergeskryf het (21:24). Die verwysing na die ‘ander dissipel (18:15-16) mag ook dalk na hom verwys.

Op grond van die verband tussen die geliefde dissipel en die outeurskap in 21:34 is daar geargumenteer dat die naamlose dissipel een van die Twaalf moes wees en dat dit Johannes, die seun van Sebedeus, moet wees, aangesien die belangrike dissipel van die Here nie elders in die Evangelie by die naam genoem word nie (sien tog 21:2). In die algemeen is die siening deur die eeue aanvaar – die geliefde dissipel was Johannes, een van die Twaalf.

Daar is egter ook ander opinies, soos mens kan verwag. Party mense identifiseer die dissipel vir wie Jesus baie lief was met Lasarus (Johannes 11), omdat daar staan dat Jesus Lasarus en sy susters liefgehad het. Ander beweer weer dat die geliefde dissipel nie werklik na een van die Twaalf verwys nie, maar dat dit in die verhaal eintlik ‘n ‘ideale dissipel’ is, ja, ‘n beskrywing van hoe ‘n dissipel eintlik moet wees. Regtig was daar nie so ‘n ideale volgeling van Jesus nie.

Tog lyk die beste slotsom om te sê dat die geliefde dissipel waarskynlik Johannes, een van die Twaalf was.

Skrywer: Prof Jan van der Watt