Gesinne en waardes in die Bybelse tyd (8) – Jan van der Watt

Waardes was groepwaardes

ʼn Groep wat verdeeld is, kan nie standhou nie (Markus 3:24). Daarom is twis, onmin en onvrede binne ʼn groep ʼn baie groter probleem in die Bybel as wat dit vir ons moderne mense is (Jakobus 4; 1 Korintiërs 1:10-17). Daarom was daar baie meganismes om vrede te maak. Jy moes jou fout aan die groep gaan bely en hulle om verskoning vra. Jy moes ook onderneem om nie weer dieselfde dinge te doen wat die groep skade aangedoen het nie. Johannes sê dat ons ook ons sondes voor God moet bely sodat ons verhouding met Hom weer sterk en suiwer kan wees (1 Johannes 1:9). Paulus praat van versoening wat in ernstige gevalle toegepas is. Daar was dan ʼn tussenganger om die kwaaivriendskap reg te maak. Die tussenganger moes dan reël dat die skade wat die een aan die ander gedoen het, ook reggestel word. As alles gereël is, was die twee weer vriende. Paulus sê dat Jesus die tussenganger tussen God en mens is. Hy betaal ook al die skade wat die mens aan God gedoen het en sorg so dat ons weer God se vriende kan wees (Kolossense 1:22-23; 2 Korintiërs 5:17).

Skrywer: Prof Jan van der Watt

Gesinne en waardes in die Bybelse tyd (7) – Jan van der Watt

Waardes was groepwaardes

Die oproep in Jakobus 4:11 om nie vir jou broer kwaad te word nie, wil juis die groep beskerm, want as jy iemand in die groep skade aandoen, beskadig jy eintlik so die hele groep. In die lig hiervan moet ons ook die opsomming van die wet sien. Jy moet God met alles liefhê, maar wat daarmee gelyk staan, is dat jy jou naaste moet liefhê soos jouself (Matteus 22:34-40). Binne hierdie raamwerk is dit verstaanbaar dat as jy ʼn kind van die Vader seermaak, jy die Vader seermaak en op dié manier benadeel jy eintlik die hele groep. Om die Vader lief te hê beteken juis ook om sy kinders lief te hê. Binne ʼn groep is almal aan mekaar verbonde. Benadeel jy die een, benadeel jy almal.

Paulus het hierdie groepsverbondenheid goed gebruik in sy sendingwerk. Ons lees dat wanneer hy by ʼn nuwe dorp aankom, hy dikwels eerste na die sinagoge toe is (Handelinge 13:5, 14-15; 14:1; 16:13). Hy het geweet die Joodse groepsgevoel sou hom daar laat welkom voel. Toe die Jode egter agterkom dat Paulus nie presies sê wat hulle groep wil hoor nie, het hulle hom verjaag en selfs vervolg (Handelinge13:50; 14:2, 5). So het hulle hom as buitestander gebrandmerk.

Skrywer: Prof Jan van der Watt

Die Groot Geloofswoordeboek: God – Adrio König

Die Groot Geloofswoordeboek:  God

Mense wonder dikwels oor verskeie aspekte van die Christelike geloof. Die Groot Geloofswoordeboek deur prof Adrio König is ʼn baie nuttige naslaanwerk wat ʼn betrokke en uitdagende verduideliking bied van meer as 500 geloofswoorde.

Bybelkennis gaan gereeld gedeeltes uit hierdie bron publiseer. Ons dank aan prof König en CUM vir hierdie vergunning.

Vir meer inligting oor CUM, besoek gerus hulle webblad by www.cumuitgewers.co.za

God

(*Mensvormige spreke oor God, *Here, *Liefde)

• Geduld • Frustrasie • Onvergelyklikheid • Liefde • Mag

Dink. Of luister?

Onder die begrip “almag” kyk ons na die gangbare beskouing van mense oor wat God se almag, alomteenwoordigheid en al­we­tend­heid beteken. Daar is met die opmerking afgesluit dat dit nie seker is dat hierdie algemene oortuiging ooreenstem met wat ons in die Bybel oor God lees nie. Verderaan in hierdie be­spreking oor God gaan hierdie begrippe nou weer ter sprake kom, maar dan soos ons hulle in die Bybel kry, en nie soos mense daaroor filosofeer nie.

Daar is ’n groot verskil tussen dink (filosofeer) oor God, en luis­ter na sy woord. Onder die bespreking van almag is die op­mer­king gemaak dat Christene by sekere Griekse filosowe geleer het om oor God te dink in plaas van om na sy woord te luister. Daarom maak die gangbare siening oor die almag, alwetendheid en alom­teenwoordigheid van God dikwels so ’n vreemde indruk as ons met die Bybel besig raak. Daar is goeie redes daarvoor. In die By­bel word daar nie oor Hom gedink nie, maar van Hom vertel. In die Bybel word nie teorieë oor Hom opgebou nie, Hy word beleef. Wat ons in die Bybel oor Hom het, is dus nie die resultaat van ons denke nie, maar van sy dade in die geskiedenis van Israel en in Jesus. Die Bybel is hoofsaaklik ’n geskiedenisboek, nie ’n filosofieboek nie. Die Bybel vertel verhale, dit gee nie lang, teoretiese beredenerings nie. Die Bybel raak grond, dit sweef nie bo in die lug rond nie.

Wat kry ons dan in die Bybel oor God? In die Ou Testament hoof­saaklik die verhaal van God en Israel. Wat in die verhaal oor­­heers, is die getrouheid van God en die ontrouheid van Israel. God voer ’n lang en uitmergelende stryd om die hart van sy volk. Hy praat mooi, gee beloftes, vermaan, roep tot bekering, dreig, oor­­deel, straf, maar daar is min positiewe reaksie. Soms reageer hul­le wel so effens, maar meestal bly die bekering weg. Die trou van God en die ontrou van Israel is vir omtrent 2 000 jaar die een oor­heer­­sende tema in die byna 1 000 bladsye van die Ou Testa­ment.

Dit beteken dat Christene nie hoef te sit en filosofeer oor wie en hoe God is nie. Uit hierdie lang geskiedenis kan ons dit aflees. En dan is dit nie wat ons in ons slimmigheid oor Hom uitgedink het nie, maar wat Israel van Hom beleef het en neergeskryf het. Daar is baie dinge, meer as ’n hele boek vol. Kom ons kies ’n paar wat gewoonlik nie so prominent in boeke oor God voorkom nie, maar wat uitstaan in sy geskiedenis met Israel: God se geduld, sy frustrasie, sy liefde, sy onvergelyklikheid en sy mag.

• Geduld

Miskien is dit die een eienskap van God wat die sterk­ste uitstaan op bladsy na bladsy in die Ou Testament. Onthou maar net die geskiedenisboeke en die profete. Nog skaars het God met mense begin, of hulle is al klaar ongehoorsaam en ontrou (Gen 3 en 4). Ek wonder of ek nie maar die hele eksperiment met die mens net daar sou gelos het as ek God was nie. Maar God is ge­duldig. Hy gaan aan.

Maar net ’n paar bladsye verder is die hele mensdom so on­trou en ongehoorsaam dat Hy regtig spyt kry dat Hy ooit met hulle be­gin het (Gen 6:5-7). En as Hy dan die wêreld skoonmaak en ’n nuwe begin met Noag maak, is daar net twee hoofstukke ver­der al weer ’n breekpunt: die toring van Babel. Maar God is geduldig, Hy begin weer, nou met Abraham (Gen 12). Maar dis ook nie sonder ernstige probleme nie: Abraham lieg vir die farao om homself te beskerm (Gen 12:10 ev). En hy glo God nie as God beloof om hom ’n seun te gee nie (Gen 15:2; 16:1 ev; 17:17).

En so gaan dit aan: die uittog uit Egipte, die intog in Kanaän, die koningskap, die verdeling van die ryk, die voortdurende on­trou en afgodsdiens, die ballingskap, die terugkeer – wat ’n geskiedenis! Maar God hou aan. Wat ’n geduld!

• Frustrasie

Hy laat nie alles van Hom afloop soos water van ’n eend se rug nie. Dis nie waar dat ons ontrou Hom nie raak nie. So het sekere Griekse filosowe wel gedink. Hulle het gedink dit sou onwaardig vir God wees om Hom te laat betrek by ons kleinlike probleme. Hy is hoog verhewe en steur Hom nie aan ons nie. Dit sou Hom in te veel intriges, spanning en frustrasie laat beland.

Maar dis mos nou presies die verskil tussen hulle gedink oor God, en Israel se belewing van God. Die verhaal van God en Israel is juis vol van God se intense betrokkenheid by sy volk. En inderdaad bevind Hy Hom in een frustrerende situasie na die ander. ’n Mens sou van die pyn van God kon praat. Luister net hoe die profete dit in sy Naam uitkreun oor Israel se ontrou: “Gaan na die Kittiëreilande toe en kyk ’n bietjie: Het daar al ooit so iets gebeur dat ’n nasie sy gode verruil? Maar my volk het My, hulle magtige God, verruil vir gode wat nie kan help nie. Selfs die hemel moet hieroor skrik en beef en sidder! sê die Here” (Jer 2:10-12). “Hemel” is hier ’n eufemisme vir God self. Hy sidder oor Israel se ontrou.

Wat ’n frustrasie vir God! Israel tree absoluut onsinnig op. Dis soos ’n boer wat ’n plaas het met ’n sterk standhoudende fontein, en dan verruil hy dit vir ’n plaas met geen water nie behalwe ’n paar reënbakke, en dié is nog gebars ook (Jer 2:13). Om dit sag te sê: God het nie ’n lekker geskiedenis met sy volk nie.

• Onvergelyklikheid

Maar Hy hou aan! Maak dit Hom nie on­ver­gelyklik nie? Maak dit Hom nie veel heerliker as die hoë, ver­hewe God van die filosowe wat Hom nie bemoei met die klein­likhede van mense en só sy ewige rus laat versteur nie? Wie het al ooit ’n God uitgedink wat eis dat die sondaars moet sterf, maar dan uit liefde vir hulle sy eie Seun ’n “sondaar” maak om in hulle plek te sterf? (2 Kor 5:18-22) (*Versoening)

• Liefde

En juis dit het ons by die wese van God gebring. Waarom hou Hy so aan (geduld)? En waarom is Hy so gefrustreerd met Israel? Waarom los Hy hulle nie? Dit sal Hom oneindig baie moeite spaar.

Hy kan nie. Hy het hulle lief. Sy liefde is die dryfveer agter sy “vreemde”, heerlike optrede. Ons lees dit nêrens duideliker as in Hosea 11 nie. Hier worstel die Here opnuut oor die ontrou van die volk. Hy dink terug aan die tyd toe Hy hulle uit die slawerny van Egipte bevry het. Hy het hulle met soveel liefdesorg behan­del. Maar hulle het agter afgode aangeloop. Hy het voortgegaan met sy wonderlike versorging, “maar Efraim het geweier om hom te be­keer” (Hos 11:5). En dan besluit God Hy gaan hulle laat verwoes. Die vyand sal hulle stede platvee. Maar dan, asof uit die bloute, lees ons skielik: “Maar hoe kan Ek jou prysgee, Efraim? Hoe kan Ek jou laat vaar, Israel? Ek kan dit nie oor my hart kry nie. My liefde brand te sterk” (Hos 11:8).

In die bespreking van die almag van God het ons die populêre siening genoem: God kan enige oomblik enigiets doen wat Hy wil. Hier sien ons hoe daar in die Bybel in heeltemal ander terme oor Hom gepraat word. Hy wil Israel verwerp, maar Hy kan nie! Sy liefde maak dit vir Hom onmoontlik. Hier is ons by die hart van God. Daarom is die kortste “definisie” van God in die Bybel: “God is liefde” (1 Joh 4:8, 16). (Onder die begrip *liefde is breedvoeriger oor God se liefde geskryf.)

• Mag

’n Mens moet baie versigtig wees met die woord “almag”. Dit skep maklik misverstand. Ons het in die bespreking van *al­mag ge­sien dat mense baie probleme daarmee het en vreemde dinge daaraan toeskryf wat ons nie in die Bybel kry nie. Trouens, die Name van God in die Ou Testament wat vertaal word met “die Here die Almagtige” (Jahwe Zebaot) en “die almagtige God” (El Shaddai), is nie goeie vertalings nie. (*Here) Daar is glad nie ’n woord vir almag in Hebreeus nie, en die woorde wat in hierdie Name van God ge­bruik word, het ook nie die betekenis van almag nie. Daarom be­hoort hierdie name anders vertaal te word. Die Bood­skap vertaal byvoorbeeld Jeremia 8:3 met: “die Here wat sterker as almal en alles is” en Die Multivertaling Bybel gee: “die Here, die Magtige van die he­mel­se leër.”

Hierdie laaste moontlikheid is baie aantreklik, want die He­­-breeus is letterlik “die Here van die leërmagte” wat óf na die weer­mag van Israel verwys, óf na die engele as die hemelse leërmag. Die Here word dus die aanvoerder van hierdie magte ge­noem, en dit dui op sy eie groot mag. Maar met die begrip “almag” (“enigiets doen wat jy wil en net wanneer jy wil”) hou dit geen verband nie.

Daar is wel ’n paar tekste wat gebruik word om die gedagte te verdedig dat die Here enige oomblik enigiets kan doen (Gen 18:10; Matt 19:26; Mark 14:36; Luk 1:37). Dis goed om net ’n oom­blik na ’n paar te kyk.

Die uitspraak in Lukas is die bekendste. Die engel Gabriël sê vir Maria: “Niks is vir God onmoontlik nie.” Die Grieks lees: “Nie is onmoontlik by God elke woord.” Van watter woorde sou die engel praat? Hy het pas twee “woorde”, dit is twee beloftes, aan Maria gegee: sy gaan ’n baba kry (1:31), en haar tannie Elisabet ook (1:36). Beide “woorde” is natuurlik onmoontlik: Maria is nog nie getroud nie, en Elisabet is stokoud. Hoe werk dié woorde van die engel dan? Antwoord: “Nie is onmoontlik by God elke woord.” Dus: God is in staat om die twee “woorde”, die beloftes self te vervul. Hierdie wonderlike teks sê God kan sy beloftes vervul. Dit is sy groot mag.

Dit word nog interessanter as ons besef dat die engel eintlik terugverwys na die woord van die Here aan Abraham en Sara (Gen 18:14). Ons vertaling lui: “Is iets te buitengewoon vir die Here?” Die Hebreeus lui: “Is die woord vir die Here te won­der­lik?” Watter woord? Die een wat Hy net tevore vir Abra­ham ge­sê het: Volgende jaar dieselfde tyd sal Sara ’n seun hê. Maar dis onmoontlik. Sara is oor die 80 jaar! Maar vir God is hierdie “woord” (belofte) nie te “wonderlik” nie, want Hy het die mag om sy beloftes te vervul.

Hierdie tekste het dus niks te doen met “enigiets te eniger tyd” nie, maar met dié God wat getrou is én in staat is om sy beloftes te vervul. Dít is die groot mag van God.

Hierdie kort bespreking oor God kan nie alles behandel nie. Dit is net bedoel om die punt te maak dat ons moet ophou om oor God te dink, en na sy Woord oor Hom begin luister. Nie al die vreemde dinge wat mense oor Hom kan uitdink nie, maar die boodskap oor Hom in die Bybel is die waarheid.

Natuurlik moet ons nog altyd dink oor wat ons in die Bybel oor Hom lees, maar dan dink ons nie oor wat ander gedink het nie, maar oor wat Israel ervaar het.

 

Skrywer: Prof Adrio König

Die Groot Geloofswoordeboek: Godsbewyse – Adrio König

Mense wonder dikwels oor verskeie aspekte van die Christelike geloof.

Godsbewyse

Bestaande pogings

Deur al die eeue was daar mense wat probeer bewys dat God bestaan. Daar is die gedagte dat ’n mens uit die natuur kan aflei dat daar ’n God is. Dink maar net aan al die mooi dinge in die na­tuur: die blomme, bome, waterstrome. Maar die teendeel is ook waar. Daar is genoeg onveiligheid, wreedheid en ontreddering in die natuur om te “bewys” dat God nie bestaan nie, maar eerder die duiwel: droogtes, orkane, vuurspuwende berge.

Uit die makrokosmos en die mikrokosmos lei mense ook graag af dat God moet bestaan. Die heelal is so onvoorstelbaar groot en beweeg op so ’n ongelooflike wyse, daar is soveel merk­waar­dige samewerking tussen die gewig en die bewegings van die he­melliggame, alles is so ongelooflik in harmonie dat ’n mens dit on­moontlik kan voorstel sonder om te aanvaar dat daar in­derdaad ’n God agter alles is. (*Evolusie) Maar dan weer die teendeel: daar is sulke ontstellende chaos in dele van die heelal, soos die swart gate (black holes) wat een groot bedreiging en verwoesting van alles rondom is, daar is soveel onherbergsaamheid, soveel son­ne wat sinloos rondbeweeg, nêrens heen nie, tot dit na miljoene der miljoene jare uitbrand en verdwyn, soveel planete waar geen lewe moontlik is nie, dat die teendeel ook “bewys” kan word: ’n chaosmonster wat willekeurig alles sinloos laat ronddraai.

Ook uit die Bybel probeer mense bewys dat God bestaan. Soms word die profesieë daarvoor gebruik. Die profesieë sou dan so letterlik uitkom dat dit onmoontlik is om te ontken dat daar iemand agter dit sit wat alles presies vooruit bepaal. (*Voor­sie­nigheid) Nog­eens is die teendeel ook waar: baie profe­sieë word vry en op on­verwagte maniere vervul, in so ’n mate dat ’n mens soms moet glo dat ’n bepaalde gebeurtenis die vervulling van ’n bepaalde profesie is. (*Profesie)

Pas Godsbewyse by God?

Intussen kan ’n mens beswaarlik verwag om in die Bybel be­wyse van God se bestaan te kry. Die Bybelskrywers redeneer nie; hulle vertel verhale, verhale van Israel se ervarings met God. Hulle aan­vaar dus eenvoudig sonder enige nadenke dat God bestaan. Die Bybel begin nie met argumente nie, maar met ’n verhaal waarin God die hooffiguur is: “In die begin het God … ” Daar is geen gedagte om Hom eers voor te stel of te bewys dat Hy bestaan nie, nie aan die begin nie, en ook nie later nie. In die Bybel is dit net dwase wat ontken dat God bestaan (Ps 14:1; 53:2), en hoe redeneer ’n mens nou met dwase?

Eintlik is dit ’n vernedering vir God as iemand probeer bewys dat Hy bestaan. Dink jou in dat die koerant ’n artikel op die binne­blad het met vyf bewyse dat mnr Mandela bestaan. Dis ’n bietjie belaglik. Wie soek bewyse daarvoor? As die koerant iets sinvols wil doen, plaas hy ’n artikel oor vyf wonderlike dinge wat mnr Mandela die afgelope jaar gedoen het om arm kinders en siek mense te help. Waarom? Niemand wonder of hy bestaan nie; hy het soveel gedoen dat die vraag of hy bestaan nie eens by mense opkom nie.

En God? Dit is nou duidelik waarom die Bybel net verhale ver­tel oor wat God gedoen het, veral die twee lang verhale oor wat Hy met Israel en in Jesus gedoen het, die eerste verhaal amper
1 000 bladsye, en die tweede vier boeke vol (die Evan­gelies). Om te probeer bewys dat Hy bestaan, is onvanpas en beledigend.

In die tyd van die Bybel het alle mense geglo daar is gode. Die enigste vraag was: Watter god dien jy? Elke volk het sy eie god ge­had, sommige selfs ’n hele paar: ’n god vir elke groot behoefte, soos reën, veiligheid, vrugbaarheid. Net Israel het net een God gehad en hulle het geglo dat Hy, te midde van baie ander gode, die enig­ste ware God is. En God sou dit self deur sy seën aan hulle bewys, in so ’n mate dat die ander volke na Jerusalem sou stroom om daar te kom kyk wat Hy doen (Jes 2:2 ev; Sag 8:23). Daar was dus wel ’n Godsbewys nodig; nie ’n bewys dat Hy bestaan nie, maar ’n bewys dat Hy die enigste ware God is. En Israel se ongehoorsaamheid het veroorsaak dat Hy dit nie ge­le­wer het nie, dat die volke met Hom gespot het in plaas van om na Jerusalem te stroom (Eseg 36:19 ev).

Maar dit is vandag nie meer soos in Bybeltye nie. God be­staan op ’n ander vlak en ’n ander wyse as mnr Mandela. God se be­­staan kan ontken word, en dit word vandag deur sommige ontken. Party glo nie dat daar ’n God is nie (*Ateïsme), en ander sê hulle weet nie. (*Agnostisisme) Selfs dit wat God in Jesus gedoen het, kan betwyfel word. Dit is al in Jesus se tyd radikaal ontken deur die godsdiens­tige leiers wat Hom selfs gehaat en laat kruisig het.

Daarom is daar inderdaad gedagtes oor die vraag of ons kan bewys dat God bestaan. Maar wat bedoel ons met “bewys”? ’n Mens kan bewys 2+2=4. Maar God bestaan op ’n ander vlak. Bewyse het met beheer te doen. Ek kan iets bewys wat onder my beheer is. Ek kan bewys hoeveel geld ek in die bank het, of hoeveel water ’n boom nodig het, of wat die spoed van ’n motor is. Maar God is bo en buite my beheer. Ek be-“heer” Hom nie. Hy is self “Heer”.

En tog is dit moontlik om sinvol oor Hom te praat omdat ons glo dat Hy betrokke is by wat op aarde gebeur. Dit sal eintlik ’n mosie van wantroue in Hom wees as ons bely Hy het alles gemaak en Hy onderhou sy skepping, maar ons kan nêrens enige spore van Hom kry nie.

Spore van God

Is daar spore van God, of Godsaanduidings? As ons na die skep­ping kyk, is dit sinvoller om te aanvaar daar is ’n God as om dit nie te aanvaar nie? Die heelal is so ongelooflik fyn saamgestel, en die verhouding tussen sekere gasse en elemente op aarde is in so ’n fyn balans dat die kleinste afwyking lewe op aarde on­moont­lik sou maak. Die ontstaan van lewe is so ingewikkeld, die blote samestelling en werking van ’n sel so kompleks, dat dit in­der­daad sinvoller is om te aanvaar dat intelligensie daaragter sit as dat dit toevallig ontwikkel het. Trouens, dit vra ’n heel be­sondere vorm van intelligensie! (*Evolusie)

Natuurlik is die teenvraag dan: Wat van die vreeslike chaos, be­drei­gings en sinloosheid in die heelal? Maar daar is genoeg getuie­nis in die Bybel dat daar van die begin af chaos in die *skepping was. Daar is in die Bybel selfs sprake van *chaosmagte wat van die begin af deur God getem is. Die Bybel bied oorvloedig ruimte vir ’n dubbele kyk op die werklikheid: seën én vloek, goed én kwaad, mooi én lelik, orde én chaos.

Tradisionele Godsbewyse

Dit is interessant om ’n oomblik te kyk na die tradisionele Gods­bewyse. Die klassieke voorbeeld is die “vyf weë” van Thomas Aqui­nas. Met “weë” het hy bedoel maniere om te weet dat daar ’n God is.

Die eerste weg: Daar is baie beweging of verandering in die wêreld. Maar alle beweging of verandering moet ’n oorsaak hê, iets of iemand wat die beweging aan die gang sit. As hierdie be­weger self ook beweeg word, moet daar nog ’n beweger wees. Die lys kan nie onbepaald voortgaan nie. Iewers moet daar ’n eerste beweger wees wat self nie beweeg word nie. Hierdie on­beweegde beweger (unmoved mover) is God.

Die tweede weg: Elke ding wat gebeur, word veroorsaak. Die oor­saak word self ook weer veroorsaak. Dit kan nogeens nie tot in die oneindige voortgaan nie. Dus moet daar ’n oorspronklike oor­saak wees wat self nie veroorsaak word nie. Dit is God.

Die derde weg: Alle dinge wat bestaan, kan ook vergaan. Hulle bestaan dus nie noodwendig nie; dit is ook moontlik dat hulle nie kon bestaan het nie. Dit beteken dat hulle bestaan veroor­saak moet wees omdat hulle bestaan nie noodwendig is nie. Die een wat hulle bestaan veroorsaak, moet self egter noodwendig bestaan, anders is sy bestaan ook veroorsaak. Hierdie onveroorsaak­te oorsaak van alle dinge is God.

Die vierde weg: Ons neem dinge waar wat nie volmaak is nie, maar net gedeeltelik volmaak. ’n Ding is net amper rond, in ’n mate rond, nooit volmaak rond nie. Iets is in ’n mate swaar, in ’n mate hard. Maar dit veronderstel iets wat absoluut is, en dit is God.

Die vyfde weg: Alle dinge werk sinvol saam, maar dit is net moont­lik omdat daar ’n absolute intelligensie daaragter is. Hierdie intelligensie is God.

Thomas het nie gepraat van Godsbewyse nie. Hy het dit aan­ge­bied as “vyf weë na God”. Dit is baie kort opsommend hier be­han­del, eintlik net om ’n mens ’n idee te gee van hoe vreemd dié soort redena­sie aan die Bybel is. Dit is eenvoudig heeltemal ’n ander styl as die Bybel se manier om oor God te praat. In die Bybel word van God vertel, nie oor Hom gefilosofeer nie. Godsbewyse oortuig ook nie mense om hulle lewe aan die Here te wy nie. En dit is die doel van die *boodskap van die Bybel.

Skrywer: Prof Adrio König