Vier Evangelies – Jan van der Watt

Koos Vra:

Ek is op soek na n’ boek/webwerf wat die 4 evangelies langs mekaar (bv in kolomme) plaas. As Matteus bv praat van Johannes die doper, langs dit dan wat Markus, Lukas en die res oor daardie gedeelte skryf. Weet jul miskien van so iets?

Antwoord:

Prof Jan van der Watt antwoord:

Daar is heelwat sulke boeke, maar dit is hoofsaaklik vir akademiese doeleindes. Ons noem dit ‘sinopsis’ (van die Grieks sun = saam; opseo = sien). Hier is ʼn webadres waar die tekste langs mekaar verskyn: http://www.utoronto.ca/religion/synopsis/meta-5g.htm

Outeur: Prof Jan van der Watt

Buitebybelse getuienis oor Jesus (1) = Jan van der Watt

Daar is nie baie oor Jesus in sy tyd geskryf behalwe in die Bybel nie. Tog is daar verwysings na sy kruis en opstanding in Romeinse en Joodse geskrifte van daardie tyd.

1. Verwysings deur nie-Jode na Jesus uit die eerste en tweede eeu

* Tacitus skryf in sy Annale van ongeveer 115 nC oor Jesus. Hy vertel die verhaal van Rome wat in Nero se tyd afgebrand het. Hy skryf:

Om gerugte die nek in te slaan, het Nero sekere mense as die sondebokke uitgemaak en hulle op ekstreme maniere gestraf. Hierdie mense is in die volksmond ‘Christene’ genoem. Hulle skandelike optrede was berug. Die man waaraan daardie naam toegeskryf kan word, Christus, is onder bevel van n’ prokurator, Pontius Pilatus tereggestel toe Tiberius keiser  was. Maar die dodelike kultus (bygeloof), wat vir ʼn kort rukkie in toom gehou is, het nou oral begin kop uitsteek, nie alleen in Judea – die geboorteplek van die kwaad – nie, maar ook dwarsdeur Rome, waar al die slegte en veragtelike idees van reg oor die wêreld invloei en gewillige volgelinge vind. (Annale 15.44.2-8).

Die opmerking wys dat daar reeds in middel sestigs van die eerste eeu ʼn groot groep Christene in Rome was wat selfs die aandag van die keiser se mense op hulle getrek het. Na Jesus se dood het die Christene dus vinnig versprei.

* Suetonius (120nC) vertel ook van Nero. Hy het niks van Nero gehou nie en in die lys van dinge wat Nero verkeerd gedoen het, noem hy: ‘Christene is gestraf, ʼn groep mense wat aan ʼn nuwe en woeste kultus behoort’ en verder skryf hy: Claudius het die Jode uit Rome uitgejaag, want hulle het heeltyd in opstand gekom onder die aanmoediging en leiding van ʼn sekere Chrestus (Lewe van Claudius 25.4). Dit onderstreep die vroeë bestaan van die Christene as beweging, selfs in die hoofstad Rome.

* Plinius die Jongere (ongeveer 110nC) moes die Christene in sy area verhoor omdat hulle nie bereid was om die keiser te ‘aanbid’ nie. Hy het van hulle verwag om Christus te vloek en op die wyse hulle lojaliteit teenoor die keiser te wys. Hy het gevoel dat hy raad by die keiser moes kry oor hoe om die probleem op te los. Uit sy pen lees ons die volgende:

Hulle het die gewoonte om voor sonop op ʼn spesifieke dag te ontmoet waartydens hulle ʼn lied voordra vir Christus asof hy ʼn god is en ʼn eed neem om nie iets krimineel verkeerd te doen nie, maar om nie te steel of egbreuk te pleeg of mense se vertroue te skaad of om deposito’s terug te betaal nie. Nadat hulle dit gedoen het, is hulle uitmekaar. Later het hulle dan weer bymekaar gekom om saam te eet (dit was gewone en skadelose kos). Plinius konkludeer: dit is ʼn perverse religieuse kultus wat tot ekstreme gevoer word.

* Lucius van Samosata (120-180 nC) skryf ook ʼn satire oor ʼn groep Griekse filosowe en noem Jesus terloops. Hy sê dat Jesus gekruisig is en dat die mense hom nog aanbid omdat Hy ʼn nuwe kultus in die wêreld kom vestig het. Hy het die Christene oortuig dat hulle mekaar se broers is – hulle aanbid die gekruisigde wysheidsleraar en volg sy wette.

Die Christelike beweging het dus nie sommer maar net in stilte ontstaan nie. Die dood van Jesus, sy onderrig en selfs sy wonders was deel van die verhale was wat onder die nie-Christene in omloop was.

Lees volgende keer verder….

Outeur: Prof Jan van der Watt

Ons behoort aan twee kerke – Jan van der Watt

ʼn Leser vra:

My vriendin was in die NG kerk en is klein gedoop. Sy het in Augustus oorgegaan na die AGS kerk toe en is groot gedoop. Ek is nog lidmaat van die NG kerk en my hart lê nog by die NG kerk. Tog gaan ek graag saam met haar na haar kerk toe. Gaan daar probleme kom tussen my en haar omdat ons aan twee verskillende kerke behoort? Ek vind dit verkeerd om weer gedoop te word as ek oorgaan AGS kerk toe omdat sy my vriendin is. In die Bybel staan daar geskrywe daar is net een Here, een geloof en een doop. Dan kan ek mos my nie weer laat doop nie of is dit maar net die inseëning wat die NG kerk doop. Babadoop is mos verbondsdoop en grootdoop soos die AGS kerk is die doop van die gelowiges die bekeringsdoop. Ek was vanoggend saam met my vriendin kerk toe om te sien hoe die lidmate gedoop word. Dankie

Antwoord:

[Die antwoord op hierdie vraag moet saamgelees word met ander antwoorde oor doop op die webblad.]

Prof Jan van der Watt antwoord:

Ek gaan die vraag beantwoord of daar moeilikheid gaan kom as hulle aan twee kerke behoort.

ʼn Mens word natuurlik nie deur die kerk gered nie, maar deur geloof in Jesus. Tog speel die kerk ʼn belangrike rol in ons alledaagse lewe en veral in ons gesinslewe. In ʼn gesin doen die gesin gewoonlik dinge saam. As die ma en pa aan twee verskillende kerke behoort, kan dit probleme veroorsaak. Veronderstel nou Sondag kom en daar moet besluit word na watter kerk toe gegaan moet word, kan daar altyd spanning ontwikkel. Uiteindelik moet daar ook besluit word of die kinders kategese of Sondagskool toe moet gaan – na watter Sondagskool moet gegaan word. Daar kan ook oor dinge soos die doop probleme onstaan – in watter kerk gaan daar gedoop word en as die kerke nog oor groot of kleindoop verskil is die gevaar vir moeilikheid nog groter. So kan ons aangaan met die opnoem van plekke waar probleme kan ontstaan. Dit is nie ʼn ideale situasie nie en vra vir besonder volwasse persone om dit te hanteer. Daarom sal daar goeie afsprake tussen die twee ouers moet kom oor hoe presies alles gereël gaan word, anders moet julle julle maar voorberei vir baie gevegte, veral op Sondae en dit wil niemand hê nie.

Outeur: Prof Jan van der Watt

Paulus se vervolging van Christene – Jan van der Watt

Erika vra:

Hoekom het Paulus die Christene vervolg? Wat was dit wat die Joodse geloof en reëls en Fariseërs gehad het teen Jesus in Paulus se tyd? As ek dit reg verstaan het Paulus se vervolging van Christene plaasgevind omdat hulle in Jesus geglo het. Tog het hulle rede gehad om in Jesus te glo, want hy was toe reeds op aarde gewees, gekruisig en het opgestaan. Oorlewing moes dit tog so oorgedra het aan die Jode in Paulus se tyd? En hoekom moes die Christene doodgemaak word? Kon hulle nie maar soos vandag keuses gehad het nie?

Antwoord:

Prof Jan van der Watt antwoord:

Ons lees van die eerste vervolgings reeds vroeg in Handelinge – van hoofstuk 6:8 af begin ons daarvan lees. Hoofstuk 7 vertel van Stefanus wat die eerste Christen martelaar was en in hoofstuk 8 lees ons hoe die Christene moes vlug vir hulle lewens. Die rede vir die vervolgings lees ons al in Handelinge 6:8-15. Van die Jode het gevoel dat Jesus se boodskap hulle tempel en wet bedreig het. Ons weet Jesus het gesê dat Hy die tempel gaan vervang (sy liggaam gaan die tempel word). In Matteus 5 en elders lees ons ook dat Jesus die wet anders interpreteer het as die Jode en ons lees verder op baie plekke dat Jesus die Sabbat nie gehou het soos die Jode dit gedoen het nie. Jesus het die dinge anders gesien. Die Jode het gevoel dat dit laster is en deur sake so bietjie aan te dik met valse getuienis het hulle die Christene se name deur die modder begin sleep en gesê dat hulle teen die Joodse godsdiens is en teen God laster. Nou het dit so gewerk dat die Romeine (wat die politieke heersers was) die Jode toegelaat het om oor hulle eie godsdienstige en kulturele sake self te besluit wat om te doen. Hulle Raad (waarvan ons ook in Handelinge 6 lees) het die reg gehad om mense wat teen die godsdiens oortree, reg te sien en dit is juis wat hier gebeur. Hulle het selfs met die Romeinse Ryk ʼn ooreenkoms gehad om mense wat in die buiteland hulle godsdiens skade aandoen te gaan vervolg. Daarom kon Paulus na Damaskus gaan om die Christene daar te gaan vervolg. Damaskus was nie in Israel nie en tog kon Paulus die Christene daar gaan vervolg.

Dit was onder andere hierdie oordrewe manier waarop die Jode aan hulle manier van godsdiensbeoefening vasgeklou het wat gemaak het dat hulle Jesus misgekyk het. Ons kry baie plekke in die Nuwe Testament waar die Christene self maar net wonder waarom die Jode nie glo nie – hulle het al die bewyse voor hulle en nogtans het hulle nie reageer nie. Lees maar Romeine 9-11 of Johannes 12:37-42 om agter te kom hoe die Christene met die probleem geworstel het.

Outeur: Prof Jan van der Watt