Die Groot Geloofswoordeboek: Christus se twee nature

Christus se twee nature

Ons bely dat Christus twee nature het: ‘n Goddelike natuur, en ‘n menslike natuur. Dit is woorde wat nie in die Nuwe Testament van Hom gebruik word nie, maar só geformuleer is tydens die Sinode van Chalcedon in 451 nC. Dit was ‘n poging om in die filosofiese taal van daardie tyd te bely dat Hy op een of ander manier sowel Goddelik as menslik was. Daar is genoeg gegewens in die Nuwe Testament om hierdie oortuiging te regverdig. So ‘n formulering was nodig nadat die kerk in 325 nC by Nicea uitdruklik sy Goddelik­heid bely het. Daar was altyd die neiging om uit eerbied net aan Jesus as ‘n Goddelike wese te dink en dan te vergeet Hy was ook waarlik ‘n mens. Dit bring mee dat Hy eintlik so ver van ons af staan dat ons Hom net aanbid en bewonder, en nie besef dat Hy eintlik as mens vir ons ‘n voorbeeld was nie. Paulus hou Hom uitdruklik voor as ‘n voorbeeld van hoe ons ander se belange hoër as ons eie moet ag, en eerder na hulle belange moet omsien as na ons eie (Fil 2:3 ev).

Sy Goddelike natuur word elders bespreek. (*Drie-eenheid)

Menslikheid van Christus

Met die formulering dat Christus nie net waarlik God is nie, maar ook waarlik mens, wou Chalcedon dus voorkom dat men­se aanvaar dat Hy net skynbaar ‘n mens was. Maar daar is sterk uitsprake in die Nuwe Testament wat ons daaraan herinner dat Hy in die volle sin van die woord ‘n mens was. Hy sê self Hy weet nie wanneer die wederkoms sal wees nie (Matt 24:50). Ons lees dat Hy aan God “gebede en smekings geoffer het met harde geroep en trane” en dat Hy “uit alles wat Hy gely het, ge­leer het wat gehoorsaamheid is”, en dat Hy deur sy lyding volmaak geword het (Heb 5:7, 8; 2:10). Dit is sterk getuienisse vir sy menslikheid wat aansluit by die feit dat Hy honger en dors geword het.

Hierdie nadruk op die menslikheid van Christus doen egter nie afbreuk aan sy Goddelikheid nie. (*Drie-eenheid)

Daar is egter ‘n paar interessante vrae oor hierdie formule­ring van ‘n Goddelike natuur en ‘n menslike natuur.

Tegelyk God én mens?

Hoe is dit moontlik dat Hy tegelyk God­delik en menslik kan wees? Is daar nie so ‘n groot verskil tussen God en mens dat dit eintlik onmoontlik sou wees om tegelyk al twee te wees nie? Het dit nie ‘n ondraaglike spanning in Jesus se lewe veroorsaak nie?

Dit is ‘n baie natuurlike reaksie as ons God en mens téénoor mekaar stel. God is groot, magtig, heilig, onfeilbaar, ewig, en ons is klein, nietig, sondig, vol foute en sterflik. Hoe kan iemand gelyk al twee wees? (*Sondeloosheid van Christus)

Maar daar is ook ‘n ander manier om na God en mens te kyk. Daar is ‘n sin waarin God en mens nie regtig so ver van mekaar is en so téénoor mekaar staan nie. Onder die mens as *beeld van God word dit duidelik dat daar ‘n bepaalde analogie (beperkte ooreenkoms) tussen God en mens is. Daar is aandag gegee aan die “soos”-uitsprake van die Bybel: dat ons soos God moet optree (barm­hartig wees, heilig wees). As ons bedoel is om die beeld van God te wees, beteken dit dat iets van God in ons lewe sigbaar moet kan word.

Die blote feit dat ons bedoel is om die beeld van God te wees beteken dus dat ons nie regtig so ver van God af is, so to­taal anders as God is nie. Iets van God se liefde moet in ons lewe sigbaar kan word, iets van sy heiligheid, van sy geduld, ensovoorts. Maar kan dit regtig?

Onthou, dit gaan oor die mens soos God ons bedoel het om te wees, en nie hoe ons deur ons sonde geword het nie. En dit is presies hoe Jesus was. Hy was nie ‘n sondige mens nie. Dit be­teken dat Hy in sy lewe as mens kon wys wat God met ons as mense in gedagte gehad het. Sy lewe as mens was ‘n analogie van God se lewe. Sy liefde, ontferming, geduld en heiligheid was ‘n getroue weergawe van hoe God is. Sy Goddelike natuur en sy menslike natuur het dus presies by mekaar gepas. Sy liefde was die liefde wat ‘n mens moet hê om God se liefde te wys. Daar was dus volkome harmonie tussen sy goddelike en sy menslike natuur omdat Hy die soort mens was wat God bedoel het ons moet wees.

As ons dan deur die *doop en die geloof (*Heilsweg) met Christus verenig is, kan ook in ons lewe iets van God sigbaar word. God kan dus iets van sy doel met ons in ons lewe bereik. Maar oppas. Dis eintlik nie ons lewe nie. Paulus het tog geskryf: “Ek is saam met Christus gekruisig, en nou is dit nie meer ek wat lewe nie, maar Christus wat in my lewe” (Gal 2:19-20). God word dus nie in my eie lewe sigbaar nie, maar in die lewe van Christus waaraan ek nou genadiglik mag deelneem. Nie my oorwinningslewe nie, maar sy oorwinningslewe waaraan ek mag deelneem. (*Heiligmaking)

Vreemde formulerings

Het Hy ‘n dubbellewe gelei? Was Hy afwisselend God en mens? Daar is mense wat sekere dinge wat Hy gedoen het aan sy God­delikheid toeskryf en ander aan sy menslikheid. Hulle meen byvoorbeeld sy wonderwerke het Hy as God gedoen, maar aan die kruis het Hy net as mens gesterf.

Die oomblik as ons by hierdie sienings kom, besef ons daar word nooit só in die Nuwe Testament oor Hom geskryf nie. Hy doen nie een ding in sy Goddelikheid en ‘n ander in sy menslikheid nie. Hy het nie ‘n dubbellewe wat afwisselend die een en dan weer die ander
is nie. Chalcedon het iets daarvan besef en daarom besluit dat sy twee nature deur een Goddelike Persoon verenig word.

Die motief was baie lofwaardig: om die eenheid van sy Per­soon te bewaar. Maar die formulering skep probleme. Dink maar net aan sy sterwe. As ons nou aanvaar dat dit net sy menslike natuur was wat gesterf het, dan het sowel sy Goddelike natuur as sy Godde­li­ke Persoon bly leef. Was Hy dan regtig dood? Of was dit net ‘n derde van Hom wat dood was, en dan nog die minsbelangrike derde?

Met dié soort denke beland ons eenvoudig buite die damp­kring van die Nuwe Testament. Miskien is die probleem dat ons te veel probeer om Jesus as twee entiteite te verstaan wat op ‘n manier saam­gevoeg is en een lewe lei. Daarmee vergeet ons dat Hy ‘n unie­ke Persoon was wat in ‘n sin tussen God en mens gestaan het. (*Mid­delaar)

En ons vergeet verder dat hierdie unieke Persoon baie meer as mens geleef het, en dat daar min van sy Goddelikheid sigbaar was in sy lewe. Die Fariseërs en ander Joodse leiers het nie in aanbidding voor Hom neergeval as hulle Hom sien nie. Hulle het Hom as ‘n mens beleef; trouens, hulle kon baie ongeskik teenoor Hom wees. Hulle het Hom byvoorbeeld ‘n vraat en ‘n wynsuiper genoem (Luk 7:34), wat bepaald nie vleiend was nie. Ons lees ook ‘n interessante woord by Paulus: dat Christus, wat gelyk aan God was (en selfs toe Hy ‘n mens geword het, aan God gelyk gebly het), Homself verneder of ontledig het, en soos ‘n slaaf geword het (Fil 2:6 ev). Die minste wat dit kan beteken, is dat Hy sy Goddelikheid nie opvallend laat funksioneer het nie.

Dit beteken dat ons Jesus in die eerste plek as ‘n unieke Mens moet sien.

Outeur: Prof Adrio König

Die Groot Geloofswoordeboek: Dienaar van die Here

Dienaar van die Here

“Die dienaar (kneg) van die Here” is ‘n figuur van wie ons in Jesaja lees. Daar is vyf liedere wat die liedere van die Dienaar (Kneg) van die Here genoem word, die Ebed Jahwe-liedere (Jes 42:1-4; 49:1-6; 50:4-9; 52:13-53:12; 61:1-2).

Dit is moeilik om uit Jesaja se liedere af te lei wie hierdie figuur is. Daar is selfs die teorie dat dit eintlik terugverwys na Moses. Op een plek word Israel self die dienaar genoem (49:3). Gewoon­lik word aanvaar dat dit egter ‘n latere invoeging is omdat dit nie met die res van die liedere klop nie. Dit is egter ‘n vraag of dit noodwendig so is. Ons kry in die Ou Testament die gedagte van ‘n inkrimping of toespitsing van die mensdom. God begin met alle volke. Maar ná die toring van Babel kies Hy Abraham om uit hom ‘n enkele volk te bou. En deur Israel se aanhoudende ontrou, bly daar later net ‘n “oorblyfsel” (“klompie”) oor (Jes 1:9). Maar uit­eindelik is Jesus die enigste Een wat in ons almal se plek voor God staan.

Dit beteken dat dit wat God vir Israel bedoel het, uiteindelik in Jesus vervul is. (*Vervulling van Profesieë) In hierdie lig is dit nie so vreemd dat Israel bedoel was om die dienaar te wees, maar dat Jesus dit uiteindelik namens hulle moet vervul nie.

Jesaja 53 het altyd die meeste aandag getrek van al hierdie liede­re, juis omdat dit op so ‘n merkwaardige manier in Jesus vervul is.

Daar is egter ‘n misverstand wat opgeklaar moet word. Mense meen dat Jesaja 53 ‘n Messiaanse profesie is. (*Messias) En daarby verwag hulle dan dat die voornaamwoorde met ‘n hoofletter moet begin (Hy, Hom – 53:4-10) omdat dit in Jesus vervul is.

Eintlik is hier twee misverstande ter sprake.

Eerstens is Jesaja 53 nie ‘n Messiaanse profesie nie, dit bete­­­ken dis nie ‘n profesie waarin ‘n Messias beloof word soos byvoor­beeld Jesaja 9:1-6; 11:1-10 nie. Jesaja 53 is ‘n profesie oor die die­naar, nie die Messias nie. En daar is ‘n geweldige verskil. Die Messias sou as koning in heerlikheid kom om Israel se vyande te vernietig en Israel se heerlikheid te herstel. Maar die dienaar sal in vernedering kom, verwerp, geminag en gemartel word.

Ons verstaan dit beter as ons onthou dat daar in die Ou Tes­tament ‘n hele aantal figure vir die toekoms beloof word: ten minste die profeet, die dienaar, die Messias en die Seun van die mens. Alhoewel al hierdie profesieë in Jesus vervul is, maak dit hulle nie almal skielik Messiaanse profesieë nie, dit wil sê profesieë waarin ‘n Messias beloof word.

Die tweede misverstand is dat dit oneerbiedig is om nie die per­soonlike voornaamwoorde wat na die dienaar verwys, met ‘n hoofletter te begin nie. Kritici op die Vertaling van 1983 het so­ ver gegaan as om te beweer dat “Jesus uit die Ou Testament weg­vertaal is”.

Kom ons kyk versigtig hierna. Alhoewel hierdie profesie in Jesus vervul is, gebruik hulle hier in Jesaja 53 kleinletters. Maar in Jesaja 9:1-6 gebruik hulle wel hoofletters (Seun, Hy). Waarom? Om ‘n baie eenvoudige rede. Die vertaler probeer so vertaal dat die leser van vandag kan lees en verstaan wat die leser van destyds verstaan het. Die lesers van destyds het nie besef die profesie van die dienaar sou in ‘n Goddelike Persoon vervul word nie. Daar was niks in Jesaja 53 wat hulle so kon laat dink het nie. Maar in Jesaja 9 was wel aanduidings dat daardie profesie net in ‘n Goddelike Persoon vervul kon word. Hy word immers genoem: Magtige God, Ewige Vader.

Wanneer die vertalers in die Nuwe Testament kom waar hierdie profesieë in Jesus vervul is, gebruik hulle wel hoofletters.

Outeur: Prof Adrio König

Die Groot Geloofswoordeboek: Dood en Lewe na die dood

Dood

Die woord “dood” word in die Bybel in minstens vyf bete­kenisse gebruik:

•             dood as ‘n toestand wanneer die biologiese lewe opgehou het

•             dood as ‘n bose mag

•             dood as die geestelike toestand van iemand wat nie die Here ken nie

•             dood as deel van die oorwinning van ‘n gelowige oor die sonde (dood vir die sonde)

•             dood as die ewige verderf

Die eerste twee betekenisse kry ons alreeds in die Ou Tes­ta­ment.

Eerstens dood as die beëindiging van die gewone biologiese lewe. In die Ou Testament is hierdie dood egter nooit ‘n on­skuldige saak nie. Inteendeel, dit was juis vir die gelowiges ‘n skrikwekkende bedreiging. Juis omdat iemand die Here liefhet, sien hy of sy nie kans om te sterf nie (Jes 38:1-22). Dit beteken dat die tweede betekenis van dood, dood as ‘n bose mag, van die begin af deel van die biologiese dood was. Om dood te gaan was die beëindiging van gemeenskap met die Here in ‘n totaal hooplose en uitsiglose toestand, weggeruk uit die teenwoordigheid en die mag van die Here, en uitgelewer aan die mag van die dood (Job 10:20-22; Ps 88:4-13). Hierdie uitsiglose bestaan onder die mag van die dood kon nie regtig “lewe na die dood” genoem word nie omdat ware lewe net in gemeenskap met God bestaan het.

Die dood het van die begin af hierdie bedreigende karakter. Volgens Genesis 2:17 het die dood as straf op die sonde gekom juis in die sin dat dit soos die sonde die mens uit God se gemeenskap sal vervreem. Die Ou Testament weet dus nie van ‘n biologies “on­skuldige” dood nie. Die dood is ‘n straf en ‘n bedreiging.

In hierdie lig is dit volkome duidelik waarom die evangelie in die Nuwe Testament as opstandingsevangelie begin. (*Opstan­ding) Die dissipels heg aanvanklik geen heilswaarde aan die *kruis nie. Dit is ‘n skanddaad, selfs ‘n moord. Hulle is getuies van Jesus se op­standing (Hand 3:15; 4:10; 5:30, 32). Selfs die ver­gifnis van sonde wat hulle verkondig, word aanvanklik nie aan sy kruis verbind nie (Hand 3:19; 5:31). Eers Paulus doen dit baie later, die eerste keer in Galasiërs 1:4. Die opstanding is die evangelie wat hulle aanvanklik verkondig omdat die dood die groot probleem in die Ou Testament was. En nou is die mag van die dood gebreek, al is die dood (as mag) nog nie vernietig nie. Paulus noem die dood “die laaste vyand wat vernietig word” by die wederkoms van Christus (1 Kor 15:26). Maar nou weet hulle dat hulle selfs deur die dood heen in gemeenskap met God sal bly.

Die derde en vierde betekenisse van dood is baie interessant. Ongelowiges én gelowiges is “dood”, ongelowiges vir God, en ge­lowiges vir die sonde.

Die derde betekenis: Ongelowiges is dood vir God (Ef 2:1 ev). Dit beteken dat hulle God nie kan dien nie. ‘n Mens kan die begrip *we­der­geboorte hiermee in verband bring: hulle moet van God nuwe lewe ontvang om in staat te wees om Hom te dien. ‘n Mens moet dit nie so verstaan dat ‘n mens jou nie kan bekeer voor jy weergebore is nie, en ook nie dat ‘n mens eers tot *bekering moet kom voor jy weergebore word nie. Beide is misverstande. (*Heilsweg)

Die vierde betekenis: Gelowiges is dood vir die sonde. Ons kry dit veral by Paulus. Ons is deur die *doop en die *geloof aan Christus verbind sodat ons deel in alles wat met Hom gebeur het: sy lyding, kruisiging, dood, opstanding. Omdat Hy vir die sonde gesterf het, deel ons in sy dood vir die sonde, net soos ons nou deel in sy lewe vir God omdat Hy van God ‘n nuwe lewe ontvang het (Rom 6:3-10). Paulus se uiteensetting eindig kort en saaklik: “Julle moet dus al­tyd onthou dat ook júlle (nie net Jesus nie) vir die sonde dood is, maar vir God lewe omdat julle een is met Christus Jesus” (Rom 6:11). Om só dood te wees vir die sonde beteken nie dat die gelowiges vanselfsprekend geen sonde kan doen nie. Maar dit beteken wel dat hulle weerstand teen die sonde kan bied en nie langer in diens aan die sonde hoef te leef nie (Rom 6:12 ev).

Die vyfde betekenis waarin dood gebruik word, is die verderf. Daar is die algemene waarheid dat die loon wat die sonde gee, die dood is (Rom 6:21-23), en dan die spesifieke verwysing na “die tweede dood” (Op 20:6) wat op die verderf slaan (Op 21:13). In hierdie geval sou die eerste dood dan óf die dood-in-sonde wees, óf die dood as die einde van die biologiese lewe.

Lewe na die dood

Omdat die dood in die Ou Testament die beëindiging was van die gemeenskap met God, kon daar nog nie sinvol oor lewe na die dood gepraat word nie. Gelowiges kon nie dink aan werklike lewe buite gemeenskap met God nie. Dit was juis die oorsaak vir hulle vrees vir die dood: hulle verloor hierdie gemeenskap. Al was daar dan ‘n soort skimbestaan na die dood was dit hoegenaamd nie die woord “lewe” werd nie. Hulle was onder die mag van die dood afgesny van God.

Baie mense meen dat hierdie probleem “oorwin” word deurdat daar ‘n *onsterflike siel is. By die dood is dit net die *liggaam wat doodgaan. Die *siel is onsterflik en gaan dadelik na God toe.

Daar is egter nie regtig so ‘n gedagte in die Nuwe Testament nie. Net God is onsterflik (1 Tim 6:16). Die gedagte dat ‘n mens ‘n on­sterflike siel het, kom van Plato af wat nie die skrikwekkende werklikheid van die dood wou aanvaar nie.

Die Bybel het ‘n ander antwoord. Ons het reeds gewys op die feit dat die evangelie aanvanklik die opstandingsevangelie was. Dít is die Christene se hoop en troos. Jesus het uit die dood op­gestaan en só die dood oorwin. Deur die *doop gee Hy ons deel aan sy opstandingslewe sodat ons nou reeds deel het aan ‘n lewe wat deur die dood heengegaan het en oorwinnend anderkant uitgekom het. Selfs as ons nou sterwe, het ons nog steeds deel aan hierdie lewe en bly ons in Jesus se gemeenskap.

“Die lewe na die dood” is ons aandeel aan Jesus se op­stan­dings­lewe, nie ons eie kwaliteit dat ons in onsself iets het wat sterker is as die dood en ongeskonde deur die dood heengaan nie. As dit waar was, het die gelowiges in die Ou Testament in ‘n waan verkeer en heeltemal onnodig die dood gevrees. Nie ons eie onsterflikheid nie, maar Jesus se oorwinning oor die dood is ons hoop en ons troos.

Woorde gemerk met ʼn * word elders bespreek

Outeur: Prof Adrio König

God in ons midde – Jan van der Watt

Andre vra:

God is mos altyd by ons. Wat is dan die betekenis van die gedeelte in die Bybel wat sê as 2 of 3 in My Naam bymekaar kom, is Ek in hulle midde.

Antwoord:

Prof Jan van der Watt antwoord:

Die Here is altyd by ons, dit is waar. Om die waarheid te sê, as jy sy kind is, is Hy in jou deur sy Gees. Die gedeelte in Matteus 18 waar daar staan dat waar twee of drie bymekaar is, is Hy daar, ontken nie dat die Here altyd by ons is nie. Dit wil klem lê op iets anders. In Matteus 18 gaan dit oor reëlings in die gemeente. ‘n Gemeente bestaan natuurlik uit ‘n groep mense – maar hoe groot moet ‘n gemeente wees? Waar twee of drie bymekaar is, daar is die Here.

Outeur: Prof Jan van der Watt