Liesl vra

My kind is in ‘n skool wat so ‘n halwe mengsel van Hindoe en Christenskap uitleef. Ongetwyfeld glo elke onderwyser aan karma, en die basis van die skool is dié van madame Blavatsky (teosofie).

Ek is grootgemaak in die NG Kerk en het natuurlik besef ek kan my kind nie los in die skool nie. My vraag is tweevoudig: Sal mens die kind nou skuif of eers in die nuwe jaar, en sal mens bid dat niks van die snaakse idees houvas gekry het op my kind nie? Of aanvaar ek dat geen geeste houvas kan kry nie al is hy blootgestel aan dié dinge vir amper twee jaar?

Antwoord

Prof Hermie van Zyl antwoord:

Ons vraagsteller brei nie uit oor wat presies hierdie snaakse idees van die New Age-skool is waarvoor sy bang is dat dit ‘n houvas op haar kind sal kry nie (maar kyk onder verder hieroor), of hoe dit gekom het dat haar kind reeds vir twee jaar in dié skool is sonder dat sy aksie geneem het. Sou sy nou eers bewus geword het van wat presies die etos en karakter van die skool is en wat daar onderrig word? Ek reageer dus baie in die algemeen op die gegewens wat verskaf is.

Dit wil vir my voorkom dat die skool as ‘n onafhanklike (private) skool geregistreer is in terme van die Skolewet van 1996. Volgens hierdie wet kan so ‘n skool se beheerliggaam ‘n eie karakter vir die skool bepaal, mits daar aan die Nasionale Onderwysdepartement se minimum kurrikulumvoorskrifte voldoen word. So kan daar dus Moslem-, Hindoe-, Joodse en Christelike skole wees, waar die ouergemeenskap vooraf weet dat indien hulle kinders in een van dié onafhanklike skole onderrig ontvang, hulle blootgestel sal word aan die spesifieke godsdiens wat daar voorrang geniet. Soos genoem, met die eerste lees wil dit lyk asof ons vraagsteller se kind in so ‘n skool is waar dit bekend is dat dit geskoei is op die lees van New Age-insigte en -beginsels. Maar laasgenoemde kan natuurlik ook op ‘n meer subtiele wyse in ‘n openbare skool (staatskool) voorkom.

Dit is inderdaad in openbare skole moontlik om via die beheerliggaam ‘n bepaalde etos vir ‘n skool te aanvaar – byvoorbeeld Christelike waardes – en selfs Christelike byeenkomste by die skool te hou, mits dit op ‘n billike en vrywillige basis geskied en mits een godsdiens nie bo ‘n ander bevoordeel word nie (volgens die uitspraak van regter Willem van der Linde in 2017). Maar soos ek die situasie opsom, lyk dit vir my eerder dat ons in die geval van ons vraagsteller met ‘n onafhanklike skool te doen het, waar ‘n bepaalde lewens- en wêreldbeskouing – dié van die New Age-beweging – baie prominent op die voorgrond is en waar ‘n mens se kind op ‘n redelik “aggressiewe” manier daaraan blootgestel word.

Dit is nie hier die plek om uitvoerig op die teosofisme van Helena Blavatsky (middel tot laat 19e eeu) en die daaruit voortvloeiende New Age-beweging van die laaste kwart van die 20e eeu, in te gaan nie. Kortliks kan net genoem word dat ons hier met ‘n denksisteem te doen het wat elemente uit verskillende godsdienste oorneem en saamroer – uit die Christendom, Hindoeïsme, Boeddhisme, Taoïsme, en nog ander aspekte van veral Oosterse herkoms. Sommige hiervan klink selfs Christelik – soos dat daar maar een God is wat alles deurdrenk met sy wysheid – maar in sy kern is die New Age ‘n selfverbeteringsgodsdiens (as jy dit ‘n godsdiens kan noem) met groot klem op kousaliteit en, vir baie aanhangers, ook reïnkarnasie. Kousaliteit is ‘n strakke sisteem van oorsaak en gevolg. Dis waar karma ‘n rol speel: wat jy nou dink en doen het ‘n bepalende invloed op jou hele lewensloop, indien nie in hierdie lewe nie, dan wel in jou volgende lewe waarin jy dan hergebore word. Dis jou karma waaraan jy nie veel kan doen nie. En dis ‘n kousaliteit wat eintlik los staan van God; Hy het nie veel met jou karma te doen nie; dis eerder ‘n soort lewenswet waaraan ons almal onderwerp is. Verder, sonde as persoonlike skuld word ook ontken; daar is dus geen behoefte aan ‘n verlosser (soos Jesus Christus) nie. Die hele doel van die mens is om deur die voortdurende emansipasie (vrymaking) van die siel jouself te verbeter tot die volmaakte verstaan van wie jy is en wat jou plek in die heelal is.

Uit hierdie paar vlugtige gedagtes behoort dit duidelik te wees dat ons vraagsteller met haar NG Kerk agtergrond nie baie gelukkig sal wees om haar kind aan hierdie denkwêreld bloot te stel nie. Indien dit vir haar belangrik is om haar kind in die Christelike leer en lewenswandel groot te maak, sou ek voorstel dat sy hom so gou as wat prakties moontlik is uit die betrokke skool haal en by ‘n skool inskryf waar daar wel ‘n oorheersende Christelike etos is. Want dit ly geen twyfel nie: die sieninge waaraan jy elke dag blootgestel word, veral deur gesagsfigure soos onderwysers, het ‘n bepalende invloed op ‘n mens se denke en lewe, spesifiek in jou vormingsjare. Daar is dus ongelukkig geen waarborge dat die kind nie al ‘n klomp New Age-sieninge sy eie gemaak het nie, miskien nie bewustelik nie, maar in die onderbewuste. Hiermee wil ek glad nie beweer dat die seun al klaar so geïndoktrineer is dat hy nou vir goed “verlore” is vir die Christelike siening van en uitkyk op die lewe nie, want ek neem aan dat die ouerhuis in sy geval ook ‘n belangrike invloed uitoefen. En dit is ook so dat in ‘n mens se latere, volwasse lewe jy in elk geval aan die diep kant van die lewe ingegooi word en jy vinnig moet leer swem. Maar dan is jou denke al redelik gevorm. En as jou wortels goed geanker is, veral as jy reeds ‘n persoonlike keuse gemaak het vir Christus, kan mens die aanslae van vreemde sieninge en leringe makliker hanteer. Jy weet wie jy is en wat jy aan die lewe en aan die waarheid van die evangelie het. Jy word dan nie so maklik deur elke wind van dwaalleer van koers af gewaai nie (Ef 4:14). Dit is immers soos Spreuke 22:6 sê: “Gee leiding aan ‘n jongmens hoe hy moet leef, en hy sal ook as hy al oud is nie daarvan afwyk nie” (vgl ook Deut 6:7).

Ek vertrou dat bostaande oorsig ‘n bietjie perspektief bring vir ons vraagsteller en haar sal help om tot ‘n besluit te kom wat vir haar en haar seun die beste is.

Skrywer:  Prof Hermie van Zyl

Leser vra:

Ek het n getuienis van n ene Dave Griesel gehoor wat n satanis was en toe bekeer is. Hy praat van sigarette wat so n sonde is asook juwele dra, selfs n kruisie om die nek. Is dit waar dat dit teen die Christen geloof is om n kruisie te dra?

Antwoord

Prof. Francois Malan antwoord:

Daar word nêrens in die Bybel gesê dat rook sonde is nie. Maar rook benadeel ’n mens se hele gestel. In die eerste plek is dit sleg vir jou longe, en kan dit lei tot longkanker. Die baarmoeder van ’n vrou wat rook raak verskrompeld en affekteer die baba wat gebore moet word, dikwels met een of ander swakheid. Daarby is dit sleg vir jou hart wat die hele bloedsomloop affekteer. Rook is ook verslawend en maak van die roker ’n slaaf wat nie kan loskom van sy slegte gewoonte nie. Rook maak jou smaakpapille dood sodat jy nie meer kan proe nie. En rook maak jou omgewing ongewens, en affekteer die mense wat saam met jou leef se organe.

Jesus het gesê ons liggame is belangriker as klere (Luk 12:23; Matt 6:25).

Paulus sê in 1 Kor 6:12: Alles is my geoorloof, maar nie alles is voordelig  nie. Alles is my geoorloof, maar ek sal my deur niks laat oorheers nie.’  6:15: Weet julle nie dat julle liggame ledemate van Christus is nie? 6:19-20: ‘Of weet julle nie dat julle liggaam, wat julle van die Here ontvang het, ’n tempel is van die Heilige Gees in julle en dat julle nie aan julleself behoort nie? Want julle is duur gekoop. Verheerlik God dan met julle liggaam.’

’n Kruisie om die nek – die kruis is die teken van ons geloof, wat verkondig dat ons aan die gekruisigde Christus glo. Paulus sê in Galasiërs 6:14 ‘wat my betref, mag dit my tog nie oorkom dat ek spog nie, behalwe oor die kruis van ons Here Jesus Christus, deur wie die wêreld vir my gekruisig is en ek vir die wêreld.’ Die kruisie kan so ’n getuienis lewer van wie jy is en in wie jy glo.

Baie mense dra die kruisie as versiering en nie as ’n getuienis van hulle geloof nie.

Maar of sataniste juwele en selfs die kruisie dra as teken dat hulle nie in Jesus glo nie, weet ek nie.

Petrus raai wel die gelowige vroue aan dat hulle skoonheid nie op uiterlike dinge moet berus nie, soos die vleg van hare, die dra van goue juwele of die aantrek van elegante klere nie; maar op die onverganklike skoonheid van ’n saggeaarde en rustige gees, wat in God se oë baie kosbaar is (1 Petrus 3:3-4). Met uiterlike versiering sal ’n gelowige vrou nie haar ongelowige man vir die Here wen nie (1 Petr 3:1-2). Uiterlike skoonheid is van verbygaande aard en beweeg nie ’n man om hom tot Christus te bekeer nie. Die innerlike skoonheid en voorbeeldige lewenswyse is wel die getuienis van die genade van Christus. In Jesaja 3:18-23 voorspel die profeet dat die Here die versierings van die vroue met die ballingskap sal wegneem, en hy noem ’n hele lys van versierings van die vroue van die ou tyd. In 1 Timoteus 2:9-10 gee Paulus ook raad oor die versierings van gelowige vroue. Maar die dra van ’n kruisie word nie in die Bybel as sonde teen die Here beskou nie. Die vraag is of jy in die Here Jesus glo as die Verlosser van jou sonde en of jy Hom aanvaar as die Here wat die seggenskap het oor die manier waarop jy lewe. God spreek elke mens wat in Jesus Christus glo vry en maak hom sy kind vir wie Hy sorg en lei en versterk.

Skrywer:  Prof Francois Malan

Leser vra:

Mag die salwing van siekes deur ouderling opgevolg deur gebede nog vandag gedoen word?Hoekom sien baie predikante dit as oud modies en rituele van die ou testament.Ons het in die onlangse verlede as bybelstudie groep uitgereik na mense wat baie siek was en die sieke gesalf met olie.Een geval het die vrou se man ons geskakel om uit te ryk na sy vrou wat kanker gehad het en in die bed was na kwaai chemo behandeling.Nadat ons haar gesalf en gebid het het sy die volgende oggend geskakel om dankie te se dat ons getrou was aan die woord en haar te salf en gebid het.Sy het getuig sy is besig om vir haar familie ontbyt voor te berei en daarvan getuig dat haar kanker nou in remissie is.Kan ons dit dan beskou as ‘n ritueel of dat God net genadig was en gebede verhoor het.Kan ons nog salwing onder leiding van die Heilige gees doen?

Antwood:

Prof Francois Malan aantwoord:

Die salwing met olyfolie moes in die tyd van die Ou Testament dien as teken van die sekerheid van die genesing. Olie is seremonieel aangewend by die genesing van melaatses (Levitikus 14:10-18) as teken van versoening met die Here, as teken van reiniging van sy onreinheid en dankbare toewyding aan die Here.

Volgens destydse opvatting was olyfolie ook ’n geneesmiddel.

In Jesaja 1:6 sê die Here van die sondige nasie Israel: ‘Die hele kop is vol seerplekke en die hele gestel is verswak. Van kop tot tone is daar nie een plek heel nie: dit is die ene kneusplekke, hale en rou wonde! Hulle is nie skoongemaak of verbind of met salf behandel nie.’

In Lukas 10:34 vertel Jesus van die barmhartige Samaritaan wat die man wat onder rowers verval het se wonde verbind het en olyfolie en wyn daaroor gegiet het.

Volgens Markus 6:13 het die twaalf apostels van Jesus baie demone uitgedryf en baie siekes met olyfolie gesalf en gesond gemaak.

Jakobus 5:14 sê: ‘As iemand van julle siek is, moet hy die ouderlinge van die gemeente roep sodat hulle vir hom kan bid nadat hulle hom in die Naam van die Here met olyfolie gesalf het.’

Olyfolie is gebruik soos ons vandag medisyne gebruik vir siektes, waarvoor ons bid dat die Here die medisyne sal gebruik vir die heling van die sieke. Omdat olyfolie genesende krag het, is dit nie verkeerd om ’n sieke se wonde met olie te verbind, soos met ander medisyne nie. Die salf met olyfolie was ’n daad van barmhartigheid teenoor die sieke. Ons glo dat dit die Here is wat genees. En Hy gebruik die mediese kennis wat ons van Hom af kry, om ons liggaam se immuunstelsel te versterk om die genesing te doen, of die verswering teen te werk.

Dit is die Here alleen wat genees (Ps 103:3 ‘Dit is Hy wat al my siektes genees’). Daarom is die gebed vir die siekes belangrik. Maar dit is die Here wat besluit of Hy sal genees of nie (vgl. bv. Paulus se drie maal wat Hy by die Here gesmeek het in 2 Kor 12:7-9). Ons kan nie salwing gebruik om die Here te dwing om iemand te genees nie. Genesing bly sy vrymagtige besluit oor elke geval en elke mens. Daarom moet die salwing van ’n persoon nie by die sieke valse verwagtings kweek dat hy of sy gesond sal word nie, maar dit bly onderhewig aan die wil van die Here. Daarom bly ons gebed ‘nie my wil nie, maar laat U wil geskied. Maar ons bid in geloof en vertroue dat Hy die beste vir ons sal doen. Romeine 8:28 sê: ‘Ons weet dat alles ten goede meewerk vir hulle wat God liefhet, diegene wat volgens sy voorneme geroep is…’  Jakobus 5:15 verseker ons ook: ‘Die gelowige gebed sal die sieke gesond laat word en die Here sal hom weer laat opstaan. Maar Jakobus 5:16 voeg by: Bely julle sondes teenoor mekaar en bid vir mekaar sodat julle gesond kan word.

Skrywer:  Prof Francois Malan

Leser vra:

Ons huur ‘n huis, die huis se nommer is 6. Daar is op 3 plekke die nommer 6 aangebring. Die huis binne en buite lyk of iemand kos teen die mure gegooi het. Ek kry vandag die gevoel om van nader te kyk. Op party plekke lyk dit of daar ‘n kruis was, maar dat die kruis doodgemaak is, ook met olie. En van die olie lyk soos ‘n plusteken, en dit lyk ook of daar trane is soos van die olie geloop het. Ek voel skielik baie ongemaklik. Moet ons dalk die huis laat salf?

Antwoord

Prof Hermie van Zyl antwoord:

Soos ek die situasie lees, is ons vraagsteller bekommerd daaroor dat die huis wat hy tans huur dalk aan okkultiese bedrywighede blootgestel is, nog erger: dalk “vervloek” is. Hy voel nou baie ongemaklik oor die huis en wonder of dit nie eers nodig is om die huis te laat “salf” voordat hulle met veiligheid en gerustheid daar kan woon nie.

‘n Mens moet natuurlik heel eerste bo alle twyfel probeer vasstel of daar wel sulke okkultiese of Satanistiese praktyke in die huis plaasgevind het. Die getal 6 wat aangebring is, die kos teen die muur, die kruis wat doodgemaak is met olie, die plusteken – al hierdie simbole kán dui op sulke bedrywighede, maar dit kan ook gewoon vandalistiese dade wees wat eintlik niks “beteken” nie, behalwe dat dit kan dui op sommige mense wat uit pure kwaadwilligheid allerlei dinge sal aanvang om ‘n huis onbewoonbaar te maak. Dalk was die vorige huurders kwaad vir die eienaar en wou hulle hom op hierdie manier “terugkry” – sy eiendom beskadig sodat hy slegs met groot moeite en koste alles weer leefbaar sal kry. Gesonde verstand en gesonde suspisie is soms al wat nodig is om ‘n situasie te “lees” en te beredder. Met ander woorde, ‘n mens moenie met die eerste beste interpretasie op loop sit nie.

Maar kom ons aanvaar dat hier wel okkultiese praktyke betrokke is, of ten minste: dat iemand met opset die huis so bemors het om dit te laat lyk asof die plek nou “getoor” of “vervloek” is. Wat maak jy dan; wat is ‘n mens se plan van aksie dan om met ‘n redelike mate van gerustheid in die huis te woon?

In die Christelike literatuur en kerklike praktyk vind mens nogal uiteenlopende maniere om die okkulte mee te beveg. Ek stel eers die twee uiterste pole van hantering, en sluit dan af met ‘n eie standpunt, wat nie net my eie is nie maar aansluit by ‘n breë stroom van denke hieroor.

Aan die een kant is daar wat mens “rasionele terapie” kan noem. Dit is om uit te gaan van die veronderstelling dat die Satan nie bestaan nie en dat daar gevolglik nie iets soos demone of die okkulte is nie. Die okkulte hou hom besig met die verborge of duistere dinge van ons bestaan, soos die oproep van dooies, die dien van Satan en sy demoneryk, heksery, sterrewiggelary, of die manipulering van demone deur middel van okkultiese rituele. (Die woord “okkulte” kom van die Latyn occultus – “verborge”, “klandestien”, “geheim” – en dui op die manifestering van buitengewone en paranormale verskynsels, waar Satan en sy demone altyd op een of ander manier figureer.) Rasionele terapie neem sy vertrekpunt in tekste soos 1 Korintiërs 8:4 (“… ons weet dat daar geen afgod in die hele wêreld is wat iets beteken nie …”); 1 Korintiërs 10:19-20 (‘n afgod het nie enige betekenis nie); en Galasiërs 4:8 wat praat van “nikswerd afgode”. Die logiese afleiding uit hierdie tekste is dat Paulus hom nie vreeslik gesteur het aan afgode of sogenaamde gode nie. Vir hom het hulle nie bestaan nie en vir alle praktiese doeleindes het hy in sy bediening glad nie met hulle rekening gehou nie. Vir hom was daar net één God, die God en Vader van Jesus Christus.

Rasionele terapie beteken dan om vir iemand wat bedreig voel deur die okkulte te sê dat dié dinge glad nie bestaan nie en dat mens enige bedrywigheid wat daarmee verband hou bloot as “nonsens” kan ignoreer. Daar is net een God, en dit is die lewende God, en as mens Hom aanbid, dan het jy niks van enige ander sogenaamde mag te vrees nie.

Prakties gesproke sal ons dus vir ons vraagsteller vanuit hierdie benadering bloot kan sê: Moet jou nie steur aan wat vroeër in die huurhuis gebeur het nie; dit kan geen invloed op jou lewe uitoefen nie. Verf die plek mooi uit, gooi die gemors weg, en gaan aan met jou lewe. Die huis sal soos enige ander een bewoonbaar wees.

Bostaande rasionele benadering is egter vir baie gelowiges te min gesê en gedoen. Hulle sal vir jou gou daarop wys dat Jesus wel die bose magte “erken” het, demone uitgedryf het, en dat sy volgelinge dieselfde gedoen het. Die einste Paulus het, ten spyte daarvan dat hy hom nie aan afgode gesteur het nie, klaarblyklik tog die Bose “erken” en by geleentheid selfs ‘n waarsêersgees uit ‘n slavin gedryf (Hand 16:16-18). En Efesiërs 6:12 sê ook dat ons stryd in die wêreld nie teen vlees en bloed is nie, maar teen elke bose gees in die lug. (Daar is natuurlik ‘n verskil tussen die erkenning van afgode, enersyds, en die erkenning van die Bose, andersyds, maar dit is ‘n onderwerp op sy eie; vir alle praktiese doeleindes hang dié twee sake nóú saam.)

Dus, aan die ander kant van die spektrum is daar gelowiges wat nie tevrede is met ‘n bloot rasionele benadering teen die okkulte nie. Hulle sal eerder praktyke en rituele daarstel waarmee die Bose aktief beveg kan word. Dit word dan amper ‘n soort teenpool vir okkultiese rituele, om laasgenoemde te “neutraliseer”. Dis dan dat ‘n mens praktyke kry soos gebedskettings waar mense opgekommandeer word om in skofte 24 uur aaneen in gebed te verkeer ten einde die mag van die Bose te bind, of waar ‘n huis met “heilige olie” gesalf word om dit teen bose magte te beskerm, of waar gelowiges opgeroep word om “laer te trek” om ‘n huis deur rondom die huis te stap en gebedsformules te prewel waardeur die bose geeste dan besweer sou word.

Persoonlik dink ek die antwoord lê êrens tussen bogenoemde twee uiterste pole. ‘n Mens hoef nie die bestaan van die Bose te ontken nie, maar jy hoef ook nie duiwelbehep te wees nie. Hoe minder aandag ‘n mens aan die Bose skenk, hoe beter is dit vir jou gemoedsrus. Want jy kan later so fokus op die duiwel dat hy eintlik al jou aandag en energie in beslag neem. En natuurlik, die Satan hou daarvan, want hoe meer aandag jy aan hom skenk, hoe meer tevrede is hy. Maar die beste manier om die duiwel te beveg, is om Christus-gefokus te lewe, jou toe te wy aan Hom en sy koninkryk, in die wonderlike wete dat Hy klaar die Bose oorwin het. Jy hoef nie jou eie klein geveggie elke keer aan te knoop om die bose bedrywighede van die duiwel en sy trawante buite werking te stel nie. Wie dus sy of haar lewe wy aan Christus het eintlik nie tyd oor om nog die bose met allerlei praktyke aktief te bestry nie. Trouens, die soort oorlogvoering teen die Bose waartoe Efesiërs 6 ons oproep is myns insiens nie om allerlei rituele en programme daar te stel om die werk van die Bose te neutraliseer nie, maar gewoon om – soos dit daar staan – met die waarheid, die evangelie van vrede, geloof, en die verlossing in Christus elke dag in jou hart te lewe. Dis voldoende beskerming teen enige bose mag of gees se vurige pyle.

My raad aan ons vraagsteller sou dus wees om hom nie te vreeslik moeg te maak oor wat die simbole in sy huurhuis alles mag beteken, wat alles daar gebeur het, en hoe om dit met allerlei rituele te neutraliseer nie. Selfs al sou ‘n mens iemand kry om die huis te “suiwer”, moet jy altyd onthou dis nie die rituele wat die reiniging doen nie, maar die Een waarna die rituele verwys, naamlik Christus wat die Bose oorwin het. Die rituele werk nie outomaties, op ‘n soort magies toweragtige manier nie, maar hulle is bloot simbolies van wat Christus reeds gedoen het. Daar is niks in die olie – of wat ook al gebruik word om die huis mee te salf – wat die suiwering kan doen nie. Dis slegs wanneer jy deur die geloof aanvaar dat Christus klaar – eens en vir altyd – die Bose ontmagtig het, dat die rituele vir jou enige betekenis sal hê, want Hy is die Een wat sterker is, Hy is die Een wat die sterk man (die Bose) se huis binnegegaan en onttroon het (Matt 12:28-29). Óns kan dit nie doen nie. Trouens, ek wil so ver gaan om te sê dat as ons net op die salwingsrituele vertrou, kom dit neer op “Christelike towery”; ons stel dit dan in die plek van Christus se oorwinningswerk, en dít is niks anders nie as ‘n mosie van wantroue in Hom; die rituele is dan vir ons belangriker as Christus self. Maar as jy die rituele bloot sien as simbolies van wat jy in elk geval glo, naamlik dat Christus jou bewaar, dan is dit seker aanvaarbaar, dan werk die rituele amper soos met die doop en die nagmaal. Van die sakramente glo ons ook dat dit nie die blote gebruik daarvan is wat red nie. Nee, ons gebruik dit in die geloof dat dit as versterking en verseëling simbolies heenwys na Christus se verlossingswerk wat ons red.

Dus die heel belangrikste wat ons vir ons vraagsteller moet sê, is dit: Glo dat Christus saam met julle daar intrek en saam met julle die huis bewoon. Dan is die huis klaar gesalf. Leef elke dag uit sy oorwinning, eien dit deur die geloof vir julle toe, en woon in vrede.

Skrywer:  Prof Hermie van Zyl