Spreuke 26:4 – 5 – Marius Nel

Rudi Potgieter vra:

Spreuke 26 vers 4 & 5 is vir my verwarrend. Is dit dalk verkeerd vertaal?

Antwoord:

Dr Marius Nel antwoord:

Die gedeelte is korrek vertaal en is doelbewus weersprekend. Dit handel oor die dwaas wat hier gedefinieer word as die mens wat hom/haarself totaal en al oorskat. So iemand hou aan om dieselfde dom dinge oor en oor te doen asof dit wonderlik is. As jy met so iemand te doen het, is dit soms nodig dat jy moet stilbly en hom ignoreer terwyl jy ander kere hom moet antwoord sodat jy hom op sy gekheid kan wys. Die twee verse handel dus oor verskillende situasies wat jy volgens jou diskresie moet hanteer.

Outeur: Dr Marius Nel

Is my siekte ‘n gevolg van my sonde? – Kobus Kok

Vraag:

Ek wil graag weet wat julle verstaan onder geloofsgenesing. Ek kry op die oomblik te doen met heelwat sienings dat as jy siek is jy of oorkom is met sonde, of deur ‘n gees besete is of God uit jou lewe verwerp het.

Hiermee saam is daar die kwessie dat as jy glo, God jou sal genees, want dit is sy wil – Hy wil nie sien jy ly nie. Dit is alles goed en wel, maar wat ek nou wonder – as dit sonde is, hoekom is my belydenis voor God nie genoeg nie? Staan ‘n mens nie die gevaar om eerder die duiwel in alles te begin soek en so onverdiende mag aan hom toe te skryf as aan God nie? Hoe kan ek regtig sê dat dit God se wil is vir my is om genees te raak? Begin ek nie dan voorskriftelik op te tree nie? God het my tekortkominge al op verskeie maniere gebruik, maar ek sal ook graag ontslae wil wees daarvan. By geloofsgenesing – wanneer fokus ‘n mens meer op God en wanneer fokus jy meer op die duiwel? Wanneer tree ‘n mens voorskriftelik op en wanneer glo en aanvaar jy God se genade? My gebede is al so baie verhoor deur die mediese veld en God wat my leer om eenvoudiger te leef, maar soos ek sê, ek kry nou te doen met mense wat sê dit is verskonings en nie regtig God se wil nie. Hoe benader ‘n mens dit? Is daar mense in die Bybel wat nie deur God genees is nie?

Antwoord:

Dr. Kobus Kok antwoord:

Inleiding

Wanneer dit by siekte en gebrokenheid kom, is daar geen maklike antwoorde nie. Die realiteit daarvan bly ‘n worsteling en mens moet nie soos Job se vriende te vinnig probeer antwoorde gee nie. Ons kan hoogstens probeer om die Bybel aan die woord te laat kom. Dit is dan wat ek in alle nederigheid en afhanklikheid aan die Vader hier probeer doen.

Inhoud

Baie mense worstel met die vraag of hulle siekte ‘n gevolg is van hulle sonde. Baie mense sal dan tekste uit die Ou Testament haal waar dit wil voorkom of siekte die een of ander straf is op sonde wat mens gepleeg het.

Die mense van die Bybelse tyd, met spesifieke verwysing na die Ou Testament, het inderdaad gedink dat siekte gekoppel was aan sonde. Die antieke Rabbi’s het geargumenteer dat God die God van lewe is en dat God heilig is. Siekte is beskou as ‘n teken dat daar nie lewe is nie, soos iemand wat blind is, het nou eintlik nie lewe in sy oog nie. Implisiet beteken dit dat as God onttrek het van jou, of jou straf, dan raak jy siek, want Hy onttrek die lewe van jou af. Daarom is siekte in die Ou Testamentiese denke dikwels aan sonde verbind.

In Johannes 9 lees ons die verhaal van die man wat blind gebore is. Die antieke Rabbi’s het geargumenteer dat omdat siekte ‘n gevolg is van sonde, dit dus beteken dat iemand wat blind gebore is se ouers gesondig het, of selfs dat die ongebore kind in sy/haar moeder se baarmoeder gesondig het. Interessant genoeg lees ons dat Jesus se dissipels, toe Jesus die blinde man raakloop, onmiddellik vir hom vra (9:1-2): ““Rabbi, deur wie se sonde is dit dat hierdie man blind gebore is: sy eie of sy ouers s’n?” Hierdie vraag is dus presies die regte vraag wat ‘n goeie Jood sou vra. Die verband tussen siekte en sonde was noodwendig.

Maar dan spreek Jesus verrassende woorde wat die status quo van die dag deurbreek en net daar gaan die hemel bo die blinde man en die geestelik blinde dissipels oop as Jesus antwoord: “Dit is nie deur sy eie sonde nie en ook nie deur sy ouers s’n nie, maar hy is blind sodat die werke wat God doen, in hom gesien sal kan word.” Hier deurbreek Jesus die logiese verband tussen siekte en sonde. Kort daarna smeer Jesus klei aan sy oog, wat volgens die Kerkvader Irenaeus herinner aan die skepping van Adam, en net daar word die man se oë herskep tot lewe.

Hierna sou niks weer dieselfde wees nie. Daarna kon niemand weer sommer net aanneem dat siekte die gevolg is van sonde nie. Dikwels is dit juis ons siekte, ons gebrokenheid en broosheid (wat bloot ‘n gevolg is van ‘n gebroke werklikheid op aarde) wat ons by die voete van die Vader uitgebring het, en die ruimte waarbinne ons die aanraking en nabyheid van God kan beleef. Dit is gewis so dat God nie altyd almal se siekte en gebrokenheid genees nie, en dit is ook nie gekoppel aan my of jou ongeloof nie. Siekte en gebrokenheid is deel van hierdie gebroke en verganklike werklikheid op aarde. Maar dank God vir die ewige lewe. In die hemel, sê die Bybel, gaan daar geen siekte of gebrokenheid wees nie. Jesus se primêre werk op aarde het juis gegaan oor die feit dat hy vir ons ‘n lewe van volmaaktheid hierna geskep het. Daarna sien ons uit en daarop het ons ‘n vaste hoop. Hier op aarde vind genesing tog plaas. In en deur die mediese wetenskappe vind wonderbaarlike genesing elke dag plaas as harte oorgeplant word of antibiotika lewens red. Medici is God se geskenk aan ons. Soms vind onverklaarbare genesings plaas wat selfs dokters verstom laat. Soms word mense nie genees nie.

By John Pilch het ek ‘n handige onderskeiding tussen verskillende terme geleer wat my nuwe begrippe gegee het om genesing te verstaan. Hy sê God genees altyd, en genesing (healing) is ‘n werklikheid. Hy sê: “One might not always be cured from ones’ disease, but one may more than often be healed from one’s illness.” [sic]. God vat dalk nie my fisiese siekte (disease) weg nie, maar emosioneel en geestelik genees en restoureer hy my deur vir my sin en betekenis, hoop en geestelike lewe te gee (healing).

Siekte, seer en gebrokenheid maak nie altyd sin nie en dit is op geen manier iets wat maklik is om te verstaan nie. Een ding weet ons egter, en dit is dat God die bron van fisiese, emosionele en geestelike lewe is en ek glo met my hele hart dat dit by God alleen is waar ons ware sin en betekenis (healing) kan vind. 

Outeur: Dr Kobus Kok

Grafte en begrafnisgebruike (2) – Daan Pienaar

Ons bespreek grafte en begrafnisgebruike in die tyd van die Nuwe Testament. Ons let op die hantering van die lyk en na rougebruike. Ons sluit af met die verskillende soorte grafte wat gebruik is.

Die Nuwe Testament

Die Lyk:

Gewoonlik is die lyk gewas en in ʼn bepaalde vertrek gelaat (Handelinge 9:39).  In die geval van Lasarus en Jesus is hulle hande en bene in linnedoeke wat met aromatiese speserye behandel is, toegedraai.  ʼn Linnedoek is ook om die hoof gedraai.

Die rougebruike:

In Jaïrus se huis is daar geween en geweeklaag (Markus 5:38).  Vanweë die hartseer het mense op hulle bors geslaan (Lukas 18:13; 23:48).  Jaïrus het ook fluitspelers gehuur (Matteus 9:23) waarskynlik om die lykslied te begelei.  By Nain het Jesus ʼn prosessie teëgekom.  Die lyk was op ʼn baar en was gedra deur draers.  Rouklag het voortgeduur na die begrafnis.

Die sogenaamde Koningsgrafte in Jerusalem

Ossuarium

Voorbeeld van rouklaers (Egipties)

Grot 3 in in die grafkompleks van Akeldama suid van Jerusalem.

Verskillende soorte grafte:

Skuifgraf:  Hierdie graf word in die grafkelder uit die rots gekap en is tonnelvormig en loodreg in die wand van die grafkelder gegrawe waarin die lyk geskuif word.

Boogbankgraf:  Hierdie graf was onder ʼn boogvormige nis in ʼn rotswand gekap.  Aan die einde is daar ʼn effense styging in die graf waarop die hoof neergelê is.

Troggraf:  Met hierdie graf is daar ʼn nis in die rotswand gekap wat die lyk kon akkommodeer.  Dit neem die vorm aan van ʼn klipkis.

Trogbooggraf.:  Dit is ʼn kombinasie van die boonste twee (2 en 3).  Klaarblyklik is die Here Jesus in so ʼn graf begrawe.

Outeur: Prof Daan Pienaar

Grafte en begrafnisgebruike (1) – Daan Pienaar

Die grafte en begrafnisgebruike soos ons dit in die Ou Testament kry, word bespreek. Ons let veral op die grafte wat gebruik is, die wette wat alles gereël het en rougebruike.

Die Ou Testament

Die Aartsvaders

Dit was gebruiklik dat opvolgende geslagte in die familiegraf begrawe is.  Die graf was gewoonlik uit rots gekap of was in ʼn grot.  ʼn Voorbeeld hiervan is die graf van die Aartsvaders waarin Sara (Genesis 23:19), Abraham (Genesis 25:9), Isak, Rebekka en Lea (Genesis 49:31) begrawe is.  Indien iemand ver van die familiegraf af sterf, word die persoon dan in ʼn ander graf begrawe, soos Ragel (Genesis 35:8).

Afgesien van die gebruiklike ween en rou word die klere geskeur en ʼn kleed van sak aangetrek (Genesis 37:34-35) en dit het so lank as sewe dae geduur (Genesis 50:10).  Die balseming van die lyk (Jakob en Josef) en die gebruik van ʼn hout kis volgens Egiptiese gebruik, was uitsonderlik (Genesis 50:2-3, 26).

Mummifisering is gedoen deur die verwydering van die ingewande om apart bewaar te word.  Volgens die Egiptiese gebruik is dit in ʼn sogenaamde “kanope” bewaar.  Die liggaam is dan verpak in sout en daarna toegedraai in linne.  Balseming en rou is gewoonlik dan oor ʼn tydperk van 70 dae gedoen.

Pentateugwette

Afgestorwenes moes so gou as moontlik begrawe word.  Dit sluit die lyke van tereggesteldes in (Deuteronomium 21:22-23).  Aanraking van die afgestorwene het meegebring dat die persoon seremonieel onrein was.

Om iemand te beween, die skeur van die klere en die losmaak van die hare was toegelaat vir die Aäronitiese priesters (Levitikus 21:1-4), maar nie vir die hoëpriester nie (Levitikus 21:10-11) of die Nasireërs nie (Numeri 6:7).

Dit was verbode om die liggaam te skend deur insnydings ens. as teken van rou (Levitikus 19: 27-28; Deuteronomium 14:1, gewone mense en Levitikus 21:5 die priesters).  Selfs verwante gebruike soos uiteengesit in die aangehaalde gedeeltes was verbode aangesien dit gesien is as heidens.

Israel in Palestina

Begrafnis: Indien moontlik is mense in familiegrafte begrawe (vergelyk Rigters 8:32 en 16:31).  Die liggaam was op ʼn baar geplaas (2 Samuel 3:31).  Indien daar geen behoorlike begrafnis was nie, is dit as baie negatief ervaar (1 Konings 13:22; Jeremia 16:6).

Grafte was gewoonlik buite die stad.  Daar is getuienis dat grafte soms uit rots gekap is en dat dit uit verkillende vertrekke bestaan het met banke wat met ʼn dalende skag bereik is en afgesluit is met ʼn rots wat so gesny is dat dit oor die ingang geplaas kon word.  Die rotsgrafte kon soms baie weelderig wees (Jesaja 22:15-16).  Pottebakkersware en ander voorwerpe is soms in die grafte geplaas.  By die Israeliete was dit bloot ʼn soort formaliteit, maar by die Kananiete het dit ʼn ander rol gespeel omdat dit soms groot afmetinge aangeneem het.  By die Egiptenare was dit ook so, vergelyk die graf van Tutankamen.

Herdenkingsgrafte is soms opgerig (2 Samuel 18:18) en buite Jerusalem was daar ʼn stuk grond vir die grafte vir die “gewone mense” (2 Konings 23:6; Jeremia 26:23).  Ongetwyfeld was dit bedoel vir die eenvoudiges wat nie duur grafte kon bekostig nie.  ‘n Tereggestelde misdadiger of vyand se graf is soms aangedui met ʼn hoop klippe (Vergelyk Akan Josua 18:27).

Lykverbranding was nie gangbare praktyk is Israel nie, maar onder moeilike omstandighede is dit wel toegepas.  Byvoorbeeld as iemand nie in die familiegraf begrawe kon word nie (2 Samuel 31:12-13 Saul en sy seuns).

2. Rougebruike

In Palestina is die volgende toegepas:

1. Die hoof is kaal geskeer  en die baard is geknip.

2. Die liggaam is gekerf.

3.  Die klere is geskeur en ‘n sakkleed is aangetrek.

4.  Stof of as is op die hoof gestrooi.

5.  Ween en weeklaag.

Hoe die Israeliete rou bedryf het kan gesien word in die verhale van Dawid (2 Samuel 1-11-12; 13:31) en die vrou van Tekoa (2 Samuel 14:2).

Die dood van prominente persone het soms gepaard gegaan met ʼn poëtiese weeklag.  So het Dawid geweeklaag oor Saul en Jonatan (2 Samuel 1:17-27) en Jeremia en andere oor Josia (2 Kronieke 35:25).

Soms is professionele klaers gehuur (Jeremia 9:17-18; Amos 5:16).

Outeur: Prof Daan Pienaar