HOE MOET GELOWIGES HULLE BESTAAN IN DIE HEMEL VOORSTEL?

Hoe moet gelowiges hulle bestaan in die hemel – die sogenaamde tussentoestand, tussen dood en opstanding – voorstel? Dit sal ‘n tyd wees waar die verlossing van alles wat belemmerend op die verhouding met God en naaste ingewerk het, gevier kan word, waar verdere groei kan plaasvind, en waar mens verder kan meewerk aan die koms van God se koninkryk. Dis geen plek en tyd vir verveling nie.

Hoe moet mens die hemelse bestaanswyse voorstel?

Die hemelse bestaanswyse moet onderskei word van die opstanding. Die hemel is die sogenaamde tussentoestand – tussen ons dood en die einde van die wêreld. Laasgenoemde hou in: die eindoordeel, die opstanding van die dooies, en die nuwe hemel en aarde.

Maar oor hierdie onderskeid stem teoloë nie saam nie. Want die Bybel is nie baie duidelik hieroor nie. Die Bybel praat baie meer oor die transformasie van hierdie sondige bedeling as oor ons bestaan in die hemel. Dit praat oor die opstanding(sliggaam), die koms van God se koninkryk, en die nuwe hemel en aarde. Daarom sê sommige: Ons hemelse bestaan is niks anders nie as die begin van ons bestaan in die nuwe hemel en aarde. Christus dien hier as voorbeeld: Hy het gesterf, en na drie dae opgestaan met ‘n verheerlikte liggaam.

Die teenargument is egter: Nog net Christus het so opgestaan. Hy is die eersteling uit die dood en verteenwoordig ons verheerlikte bestaan tans by die Vader. Na die dood deel gelowiges weliswaar voorlopig hierin, want ons is by Christus. Maar God se koninkryk moet eers finaal kom voordat gelowiges beklee word met verheerlikte liggame.

Indien ons aansluit by laasgenoemde siening, waarin bestaan ons lewe in die hemel dan?

1.         Teoloë is dit eens dat menswees, Bybels gesien, ‘n eenheid van gees, siel, en liggaam is. Die dood is dus nie ‘n skeiding van siel en liggaam met die liggaam wat vergaan en die onsterflike siel wat na God terugkeer nie. Nee, die dood is ‘n afbraak van ons totale menswees – gees, siel en liggaam. Ons kan wel sê dat dit wat essensieel ek is, deur God bewaar word in die dood. Paulus sê immers (Filippense 1:23): “Ek het verlange om heen te gaan en met Christus te wees.” Dis daardie “ek” -die volle mens – wat die hemel saam met Christus bewoon.

2.         Ons hemelse bestaanswyse is verder ‘n verloste bestaan. Die hemel is dus veral ‘n verlossingsbegrip. Dikwels, by die dood van iemand wat lank gely het, sê ons: sy/haar dood was ‘n verlossing. Bybels gesien nie ‘n verlossing van die aardse, liggaamlike bestaan, asof dit iets sleg is nie. Daar was inderdaad in die antieke tyd so ‘n standpunt, die gnostiek genoem, wat gesê het dat ons siele gevange gehou word deur ons aardse liggame. Slegs deur kennis kan ons ontkom aan die aardse, met die dood as finale verlossing.

Nee, die hemel is nie ‘n verlossing in hierdie sin nie, maar wel: verlossing van die broosheid, gebrokenheid, lyding en sonde wat die lewe kenmerk. Daarom staan Christus sentraal in die hemel. Daar is geen hemel sonder Christus nie. Die hemelse bestaanswyse het dus twee kante: Enersyds word ons bevry van dit wat altyd gekeer het dat ons voluit mens na God se bedoeling kan wees. Die Hebreërboek praat daarom van die uitstaande Sabbatsrus. Ons rus dan van dit wat ons afgerem en moeg gemaak het. Andersyds: Dan kan die lewe wat God in ons begin het tot volle ontplooiing kom. Dis die lewe in geloof, hoop en liefde, waarvan die liefde die grootste is. Dit waaraan God gebou het tydens ons aardse lewe, breek dan in sy volle glorie deur.

3.         Die hemelse bestaan is nie vervelig nie. Baie keer wonder mense: Maar wat gaan ons heeldag doen in die hemel? Teoloë is dit al meer eens dat daar in die hemel steeds ruimte vir verdere arbeid en ontwikkeling sal wees – ‘n verinniging van wat God reeds in ons begin het. Mens kan jou indink dat die moordenaar aan die kruis ‘n paar dinge sal wil regmaak met God en sy naaste. Of dat iemand wat as klein kindjie gesterf het, die wonder van sy of haar kindskap van God verder wil ontdek. Of dat mense wat met allerlei gestremdhede geworstel het, hulle nuutgevonde vryheid sal wil eksploiteer. Ja, daar sal nie een van ons wees wat nie behoefte sal hê aan verdere groei nie. En die hemel is die ideale plek daarvoor. Daar sal ons voluit kan meewerk aan die koms van God se koninkryk. Want dít is die uiteindelike doel van God: die nuwe hemel en aarde. Punt is: die hemel is nie ‘n vervelige plek nie.

Is bogenoemde te spekulatief? Wel, die Bybel nooi ons uit om saam te dink oor waarheen God met ons oppad is, ook oor ons hemelse bestaanswyse. Want dit is ons bestemming, ten minste as ons aan Christus behoort. Solank mens net binne die bane bly wat die Bybel vir ons aanwys, kan mens maar seker bietjie gelowig spekuleer.

DIE MAAGDELIKE GEBOORTE VAN JESUS – VOLGENS MATTEUS EN LUKAS SE GEBOORTEVERHALE

Daar word dikwels gesê dat die maagdelike geboorte van Jesus nie werklik ‘n Bybelse basis het nie, maar bloot ‘n kerklike belydenis is. Matteus 1 en Lukas 1 spreek egter in geen onduidelike taal oor die bonatuurlike aard van Jesus se geboorte nie, dat Hy inderdaad uit God gebore is.

Met “maagdelike geboorte” word bedoel dat Jesus se geboorte nie die gevolg is van die normale geslagtelike verkeer tussen man en vrou nie, maar dat Jesus gebore is sonder die tussenkoms van ‘n man. Hy is wel op die normale manier uit ‘n vrou gebore, maar sy konsepsie het direk van God gekom. En dit is een van die kernstukke van die evangelie – die belydenis dat ons in Jesus se geval nie bloot met ‘n normale geboorte te doen het nie, maar met niks minder nie as die menswording van God.

Die vraag is net, kan ons hierdie belydenis werklik uit die Bybel waarmaak, of is dit bloot ‘n kerklike belydenis sonder Skriftuurlike basis?

Ons hoef nie ver te soek vir antwoorde nie. Enersyds teken beide die Matteus- en Lukas-evangelie die geboorte van Jesus as ‘n doodgewone gebeure. Iemand wat in daardie tyd gelewe het, sou dus niks vreemd opgemerk het aan die geboorte nie. Andersyds het die latere kennis van wie Jesus werklik was, gemaak dat die Bybelskrywers die gebeure so weergee dat die eintlike betekenis van die gebeure in hulle verhale weerspieël word. Hulle gee as ‘t ware weer wat op Hoër Vlak – agter die skerms – aan die gebeur was.

Kom ons neem Matteus. Dit is merkwaardig hoe Josef, die aardse pa van Jesus, aan die bod kom, só dat daar geen twyfel by die leser kan wees oor Josef se status in die hele gebeure nie. In Matteus 1 word Jesus se geslagsregister weergegee, en telkens word gesê dat so en so die pa van so en so was. Maar as dit by Josef kom, word dit so gestel (1:16): “Jakob was die vader van Josef, die man van Maria, uit wie Jesus gebore is.” Volgens antieke verteltegnieke lê die belangrike moment juis in die formulering wat afwyk van die res. Presies daar moet die klem geplaas word. In Josef se geval word hy wel die man van Maria genoem, maar, anders as by die ander beskrywings, nie die pa van Jesus nie. Dit is veelseggend. (Hoewel Lukas Jesus wel Josef se seun noem, voeg Lukas “soos hulle gemeen het” by, waarmee die andersheid van Jesus se konsepsie onderstreep word.)

Maar bostaande sê nog nie wie Jesus se pa wel was nie, hoewel die bedoeling van Matteus vir die skerpsinnige leser reeds duidelik behoort te wees – God self. En laasgenoemde word bevestig uit die verdere beskrywing. In 1:18 word uitdruklik gesê dat Maria se swangerskap nie die gevolg was van seksuele gemeenskap tussen Josef en Maria nie, maar dat dit van die Heilige Gees gekom het.

Josef se reaksie toon ook duidelik dat hy onthuts is oor Maria se swangerskap, wetende dat hy nie die oorsaak is nie. Daarom wil hy van Maria skei. Dit kos toe ‘n engel om hom te oortuig dat die swangerskap van die Heilige Gees is (v20).

In v23 word dit met ‘n Ou-Testamentiese profesie (Jesaja 7:14) bevestig. Weliswaar kan die Grieks wat hier met “maagd” vertaal word (parthénos) ook met “jongvrou” weergegee word. So ook die oorspronklike Hebreeus, ‘alma. En ‘n “jongvrou” is nie noodwendig ‘n “maagd” nie. Maar die konteks waarbinne Matteus die profesie hier aanwend (soos hierbo beskryf), dui onteenseglik op “maagd” as die aangewese vertaling.

Mens moet dus werklik moedswillig wees as die voor die handliggende betekenis van wat Matteus wil oordra omtrent Jesus se uitsonderlike geboorte, ontken word.

Die getuienis van Matteus word deur die Lukas-evangelie bevestig wanneer Maria in 1:34 beswaar aanteken teen die engel se boodskap aan haar dat sy swanger sal word: “Hoe is so iets moontlik?” vra Maria, “want ek het nog nooit omgang met ‘n man gehad nie.” Waarop die engel antwoord: “Die Heilige Gees sal oor jou kom, en die krag van die Allerhoogste sal die lewe in jou wek. Daarom sal die een wat gebore word, heilig genoem word, die Seun van God.”

Die bedoeling van Matteus en Lukas is dus duidelik om aan te toon dat die geboorte van Jesus nie die gevolg was van die gewone samekoms van man en vrou nie, maar dat Jesus uit God gebore is.

Hoe mens dit moet beoordeel in die lig van die antieke beskrywings van belangrike figure se geboorte, is ‘n ander onderwerp. Maar ten minste moet ons sê dat die kerklike belydenis oor die maagdelike geboorte van Jesus (soos bo gedefinieer) wel ‘n sterk Bybelse basis het, spesifiek soos verwoord in die geboorteverhale van Jesus volgens Matteus en Lukas.

DIE TEKENS VAN DIE TYD

Die sogenaamde tekens van die tyd word in Markus 13 en Matteus 24 beskryf. Die tekens bestaan uit algemene rampe, druk van buite die kring van gelowiges, druk van binne en die verkondiging van die evangelie aan almal. Die bedoeling van die tekens is nie om berekenings te maak oor wanneer die einde van die wêreld aanbreek nie, maar om gelowiges waaksaam te maak en op te roep tot ‘n lewe van volgehoue toewyding aan Jesus. 

1.         Aanloop

Van tyd tot tyd vlam die bespiegelings op rondom die sogenaamde tekens van die tyd. Dan wonder mense of die tyd nie naby is dat die wederkoms van Christus sal plaasvind nie.

Kom ons kyk onbevange wat die bedoeling van die tekens van die tyd is. Ek konsentreer op Matteus 24.

2.         Die tekens van die tyd

In Matteus 24:3 vra die dissipels vir Jesus: “… wat is die teken van u koms en van die einde van die wêreld?” Matteus 24 bevat dan Jesus se antwoord op hierdie vraag.

Die tekens kan soos volg ingedeel word:

•          Algemene rampe: oorloë, opstande, hongersnode en aardbewings (24:5-8);
•          Druk van buite: vervolging, haat en onderdrukking (24:9,15-22);
•          Druk van binne: afvalligheid, verraad, haat, misleiding (vals profete en Christusse),
•          Minagting van die wet en liefdeloosheid (24:10-12,23-28); en
•          Die verkondiging van die evangelie aan die hele wêreld (24:14).

Die basiese gedagte is dat gelowiges nie weet wanneer die einde kom nie – nie eens die Seun weet dit nie, net die Vader (24:36). Met die tekens wil Matteus dus die houding en gedrag van gelowiges bepaal terwyl hulle wag op die einde. Daar vind ‘n etisering van die tekens plaas, sonder dat die toekomsaspek verlore gaan. [Etiseer = eties maak; op etiese grondslag behandel, uit etiese oogpunt beskou, met etiese hoedanighede beklee – WAT]

Uit hierdie etisering blyk duidelik dat die fokus weg van berekening na voordurende bekering verskuif. In elk geval is die tekens nie goed vir berekenings nie, want hulle is nog maar net geboortepyne van God se nuwe wêreld, die begín van die nuwe tyd (24:8). En verder is die tekens uiters non-spesifiek. Dis dinge wat met reëlmaat in die geskiedenis van die wêreld voorkom. Daar’s niks uniek aan hulle nie.

3.         Die nabyheid van die einde van die tyd

Verder sê Matteus 24:33 dat die einde van die tyd naby is, voor die deur; nog in Jesus en Matteus se tyd sal dit gebeur. Op een lyn hiermee het die kerk van die eerste eeu ‘n dringende wederkomsverwagting gehad. Vergelyk die roep van die gemeente in 1 Korintiërs 16:22 (“kom, Here”), en die gemeente se versugting dat die Here moet kom (Openbaring 22:17), en Jesus wat belowe: “Ja, Ek kom gou” (Openbaring 22:20).

Die vraag is wat ons vandag met hierdie naby-verwagting van die wederkoms moet maak. Sit ons verleë daarmee?

Dit is nie eenvoudige vrae hierdie nie. Tog is daar aanduidings in watter rigting die antwoorde gesoek moet word.

•          Eerstens moet ons sê dat die wederkoms altyd naby is, want sedert Christus se eerste koms leef ons in die laaste dae.
•          Maar tweedens moet ons sê dat eindtyd en genadetyd klaarblyklik hand aan hand gaan. Hulle sluit mekaar nie uit nie. Die eindtyd is die tyd van bekering.
•          Derdens, God se “gou” en ons “gou” is nie dieselfde nie. God werk met ‘n ander tydskaal. Gelowiges moet leer – en hét deur die eeue geleer – om geduldig op Gód se tyd te wag.
•          Vierdens, God se beloftes omtrent die einddinge kan herhaaldelik in vervulling gaan.
•          En vyfdens moet ons ook vashou aan die vrye vervulling van God se beloftes.

Die tekens is eerder suggesties wat ‘n appèl op die verbeelding maak as wat dit eksakte voorspellings is. Ons moet dus daarmee rekening hou dat die uiteindelike vervulling van God se beloftes verrassend anders mag wees as wat ons ervaring aan ons voorskryf.

4.         Die einde van alles as die koms van Jesus

Dis veelseggend dat Matteus die enigste Evangelie is wat die woord parousía (“koms”) vir die eindgebeure gebruik. In Matteus 24:3 vra die dissipels vir Jesus: “Wat sal die teken van u koms (parousía) en van die einde van die wêreld wees?” Dit gaan dus nie maar net oor dinge wat gebeur by die einde van die wêreld nie, maar oor die koms van ‘n Persoon, Jesus Christus.

Wat hou hierdie insig vir ons onderwerp in?

• Eerstens beteken dit dat ons wederkomsverwagtinge ‘n persoonlike verhoudingskarakter dra. Ons verwag nie maar net die einde van die huidige bedeling nie, maar dat die verhouding wat reeds tussen ons en die verhoogde Here bestaan, dan op ‘n volmaakte manier voortgesit sal word.
• Tweedens beteken dit dat die gespanne verwagting rondom sy wederkoms getemper word. Deur die Heilige Gees ontvang ons reeds ‘n voorsmakie van die krag van die eindtyd soos dit sigbaar geword het in Jesus Christus.

5.         Samevatting

Die tekens van die tyd laat ons dus nie skarrel om paniekerig berekenings te maak nie, maar roep ons op tot ‘n lewe van volgehoue toewyding aan Jesus.

DIE SONDES VAN DIE VADERS TOEGEREKEN AAN DIE KINDERS – VLOEK OF EIE TOEDOEN? (EKSODUS 20:5-6)

Eksodus 20:5-6 word dikwels gebruik om God as ‘n toornige en onvergewensgesinde God voor te stel wat mense vervloek. En dan ly tot die vierde geslag daaronder, teen wil en dank. Niks is egter verder van die waarheid af nie. God is haastig is om te vergewe. Dis mense wat nie wil verander nie, en dan geslagte lank ly onder hulle hardheid van hart.

Daar word soms gesê dat daar ‘n vloek op individue of families rus. Hulle kan net niks reg doen nie. Selfs al probeer hulle wat, blyk dit telkens tevergeefs te wees. En dan word dit dikwels met die woorde van die 2e gebod in verband gebring, naamlik dat God die sondes van die vaders aan die kinders toereken tot in die derde en vierde geslag. Eers daarna word die “vloek” opgehef en is daar hoop op ‘n beter toekoms. Maar nie voor die tyd nie. Is dít die bedoeling van Eksodus 20:5-6?

Eers moet mens erken dat dit waar is dat ‘n situasie van geslag tot geslag kan voortduur. Dit geld van baie dinge, byvoorbeeld armoede, sekere siektetoestande (liggaamlik of geestelik), (slegte) gewoontes (soos vroue- en kindermishandeling), ensovoorts. En die rede hiervoor is gewoon dat kinders grootword in en blootgestel word aan gedragspatrone wat hulle dan na-aap wanneer hulle groot is en op hulle beurt weer oordra op hulle kinders. En so duur die bose kringloop voort.

Maar dit beteken nie dat so ‘n situasie aan God se vloek of, nog erger, aan die werking van demone toegeskryf mag word nie. Want dan kry dit die kleur van een of ander bo-natuurlike mag oor ‘n mens waaraan jy nie kan ontsnap en waaroor jy geen beheer het nie. So-iets ruik ook na determinisme – jy is voorbestem, gedoem tot mislukking; jy kan niks daaraan doen nie.

Maar dít is glad nie die bedoeling van Eksodus 20:5-6 nie. Kom ons let net eers op die gewone grammatika van die teks. Die werkwoorde wat hier voorkom, is nie in die “eindige” vorm nie, maar in die vorm wat voortgaande handeling aandui. Ons moet dus vertaal: “Ek is besig om die sondes van die vaders aan die kinders toe te reken tot in die derde en vierde geslag van dié wat besig is om My te haat.” God het dus nie eenmalig ‘n vloek uitgespreek en, kom wat wil, nou ly mense onder daardie vloek nie. Wat eintlik gebeur, is dat solank as wat mense volhard in sonde en God se wil minag, só lank vreet die kanker van sonde voort en ly mense daaronder. In ‘n sekere sin is mense dus die skeppers van hulle onheil. God verdoem nie by voorbaat ouers en hulle nageslag tot ‘n lewe van swaarkry nie. God vaardig nie onveranderlike dekrete uit nie, maar dis mense self wat volhardend téén God kies, wat weier om hulle weë te verander, en dan oor geslagte heen daaronder ly. En God “eerbiedig” mense se keuses, selfs hulle slegte keuses. En Hy ly net soveel daaronder as die mense self. Want dis nie sy wil dat mense moet swaarkry onder hulle sonde nie.

Maar mense kan verander, tot bekering kom, en dan word daardie bose kringloop deurbreek. En dan begin weer ‘n nuwe kringloop – ‘n goeie een waar mense God liefhet en sy gebooie gehoorsaam, en as gevolg daarvan die seën van God geniet, tot in die duisendste geslag.

Dis opmerklik dat God se liefde en genade veel oorvloediger en effektiewer is as sy “straf” (eintlik straf mense hulleself deur hulle ongehoorsaamheid). Want Hy reken die sonde toe slegs tot in die vierde geslag, maar sy liefde strek tot in die duisendste geslag, eintlik tot in die oneindigheid. Wat nogmaals die hart van God blootlê: Hy is haastig om te vergewe en traag om te straf; Hy bly nie vir altyd toornig nie, Hy reken nie vir altyd die sonde toe nie (vergelyk Psalm 103:8-14; Jesaja 57:16).

Die punt is: Mense is nie deur een of ander permanente vloek gedoem tot die voortsetting van ‘n lewe van haat teen God nie. Dit kan verander! God is nie haatdraend nie. Dink maar aan die gelykenis van die verlore seun (Lukas 15). Hoeveel leed en pyn moes hy nie sy vader veroorsaak het nie. En tog, toe hy besluit om terug te keer na sy ouerhuis toe het sy pa hom met ope arms ontvang.

Wie dus aan Eksodus 20:5-6 ‘n kleinlike beeld van God wil ophang wat links en regs vervloek en mense verdoem tot in die verre nageslag toe, doen ‘n onreg aan hierdie teks en aan God. Dis presies hoe Hy nie is nie.

Skrywer: Prof Hermie C van Zyl