Paulus oor gelowiges se bydraes – Waarom gee?

Wanneer Paulus die fondsinsameling vir die arm gelowiges in Judea motiveer (2 Kor. 8-9), noem hy etlike goeie redes vir die gelowiges om bydraes (vir hierdie saak) te gee.  Die eerste rede is ooglopend: dit sal hulle nood verlig.  Dit gaan oor medemenslikheid.  Maar daar is vir Paulus ook veel belangriker redes waarom die Korintiërs tot die saak behoort by te dra.  Veral laasgenoemde redes is in baie gevalle ook toepaslike motiverings vir gelowiges om vandag nog koninkrykswerk-bydraes te gee.

Wanneer Paulus die fondsinsameling vir die arm gelowiges in Judea motiveer (2 Kor. 8-9), noem hy ‘n hele paar goeie redes vir die gelowiges om bydraes (vir hierdie saak) te gee. 

Eerstens sal dit die gelowiges in Judea se nood verlig.  Dit is die oorspronklike doel waarmee die fondsinsameling tot stand gekom het (Hand. 11:27-30; Gal. 2:10), en is opsigself reeds ‘n goeie rede.  Daar is egter vir Paulus ook belangriker redes as blote medemenslikheid, naamlik die teologiese redes waarom die Korintiërs (finansiële) gawes vir hierdie saak behoort te gee.

Waarskynlik die vernaamste van hierdie teologiese redes, is dat dit genade (charis) sou vergestalt.  Genade is wanneer God se guns onverdiend ontvang word, maar ook wanneer guns (onverdiend) aan andere uitgedeel word.  Dit wat die gelowiges besit, is vanweë God se guns.  Die geleentheid om te gee, sowel as die wil en daadkrag om dit te doen, is vanweë God se genade.  Vir die gelowiges in Judea is die gawes wat hulle op die manier ontvang, te danke aan God se genade, ensovoorts.  Die goue draad regdeur Paulus se motiverings aan die Korintiërs om bydraes vir die saak te gee, is dat dit genade prakties sigbaar sal maak.

Net soos wat alles wat ‘n gelowige kan gee, eintlik van God ontvang is, net so is God ook die einddoel van alles wat gegee word.  Paulus redeneer: om bydraes vir die saak te gee, is diensbetoning aan God (leitourgia), ‘n vorm van danksegging aan God (eulogia), en dit lei tot die verheerliking van God.

Hierbenewens vergestalt die bydraes wat vir die Judese gelowiges gegee is, ook ‘n liefdesdiens aan hulle (diakonia) en is dit ‘n uitdrukking van die gemeenskaplikheid (koinonia) tussen gelowiges.

Die Korintiërs se gesindheid ten opsigte van die gee van bydraes word dan ook ‘n toetssteen van hulle liefde (8:8): hul liefde vir hul medegelowiges, vir Paulus (wie se eer op die spel was as die fondsinsameling sou misluk), en vir God.  Die manier waarop hulle hul bydraes vir die saak sou gee, of nie gee nie, sou dus ‘n bewys wees van die mate waarin Christus se liefde deel geword het van hulle lewens, al dan nie. 

Deur te gee sal hulle die voorbeeld van Christus navolg.  Hy het Homself gegee, selfopofferend, ten bate van die gelowiges.  Netso behoort die gelowiges ook hul bydraes te gee ten bate van hul medegelowiges, al vra dit selfopoffering van hulle.  Dié wat Christus as “Here” bely, sal leef na aanleiding van sy voorbeeld (8:9).

Dan is daar die ewewig-motivering (8:13-15).  Dit kom daarop neer dat die oorvloed van sommige, God se tydige voorsiening is vir die gebrek van andere.  Daarom behoort die Korintiërs, wat deur die guns van God tans (finansiële) oorvloed geniet, vanuit hul oorvloed by te dra tot die verligting van die Judese gelowiges se armoede.  Op hulle beurt kan hulle weer van hulle oorvloed met die Korintiërs deel, op die manier (miskien geestelik?) of tydstip waar die Korintiërs gebrek sou ly. 

Laastens maak Paulus, met die metafoor van saaiery (in 2 Kor. 9:6-15), die punt dat die gewer ook ‘n opbrengs kan verwag vanuit dit wat hy gegee het.  God voorsien die middele om te gee (saad), en Hy bring uiteindelik ‘n opbrengs (oes) daaruit voort.  Vir Hom is die gesindheid waarmee daar gegee word, die belangrikste (9:7).  Die een wat met ‘n gesindheid van terughoudendheid saai op die landerye, kan tog nie ‘n goeie oes verwag nie?  Maar die een wat met ‘n oop hand saai, kan ‘n goeie opbrengs verwag (9:6).  Dus: hy wat uitdeel met die gesindheid om ander mildelik daarmee te seën, kan verwag om ook deur God geseën te word.  Paulus dui dan vier maniere aan waarop God die Korintiërs sal seën, as hulle met hierdie gesindheid gee:

(1) Voorsiening in hul eie materiële behoeftes.  Deur Paulus se verwysing na “brood om te eet” (9:10) en dat die gelowiges genoeg sal hê om weg te gee (9:11), is daar egter duidelik nie hier sprake van ‘n welvaartsteologie, dat God die gewer hierom sal verryk nie.

(2) Hulle geleenthede en middele om ‘n bydrae te kan lewer, sal deur God vermeerder word (9:10). Let hier nie net op die belofte van ‘n vermeerdering van hul middele nie, maar ook op die doel waarvoor dit vermeerder word: sodat hulle nog meer kan weggee (9:11)!  Die moontlikheid om die eerste maal vrygewig te gee, met die doel om die seën wat daaruit voortkom dan selfsugtig op te gaar, is dus uitgesluit. 

(3) Deur te gee kry hulle deel aan die genadige werking van God (9:10-12).  Wat ‘n seën, om God se mede-genadewerker te kan wees!

(4) God sal vanweë hulle gedank en verheerlik word deur die Judese gelowiges (9:11-13).

Skrywer: Ds Dirk Venter

Paulus oor gelowiges se bydraes – Dit gaan nie oor die geld nie, dit gaan oor God

Wanneer Paulus oor gelowiges se bydraes praat, is sy taalgebruik buitengewoon.  Hy vermy die alledaagse begrippe wat met “geld” vereenselwig word en verkies om die saak in teologiese begrippe te verduidelik en te motiveer.  Sy doel daarmee is om die Korintiërs te laat opkyk van hulle beursies in hulle hande af, sodat hulle vir God kan raaksien (wat vir hulle iets oor hul beursies wil sê).  Vir Paulus gaan dit nie oor die geld nie, dit gaan oor God 

Die belangrikste teksgedeeltes waar Paulus gelowiges se bydraes bespreek, word in sy briewe aan die Korintiërs aangetref (1 Kor. 9, 16:1-4; 2 Kor. 8-9, 11:1-15, 20-21, 12:11-18).  In hierdie teksgedeeltes gaan dit veral om twee sake: bydraes vir die hulpfonds vir die arm gelowiges in Judea (bv. 1 Kor. 16:1-4, 2 Kor. 8-9), en bydraes vir ‘n apostel (Paulus) se persoonlike lewensonderhoud (bv. 1 Kor. 9, ens).

Die manier waarop Paulus hierdie onderwerpe aan die orde stel, is baie insiggewend.  In 2 Korintiërs gebruik Paulus byvoorbeeld nie een keer in die Griekse teks enige woord uit die “geld en geldeenhede”-woordfamilie nie.  Dit is opvallend, aangesien die tema van finansiële bydraes dadelik bespeur kan word wanneer die brief gelees word.  Trouens, hoewel Paulus die terme (juis) nie gebruik het nie, gebruik die Nuwe Afrikaanse Vertaling sewe keer sinonieme vir “geld” om Paulus se bedoeling in Afrikaans weer te gee, sowel as ander woorde wat na finansies heenwys, aangesien dit moeilik vermy kon word in die vertalingsproses.  Die tema is dus duidelik aanwesig, maar Paulus se (oorspronklike) taalgebruik buitengewoon.  Hoekom spandeer Paulus byvoorbeeld twee hele hoofstukke (2 Kor. 8-9) daaraan om oor geld te praat sonder om een keer (in Grieks) ‘n sinoniem vir “geld” te gebruik?

Dit is opmerklik dat daar deurlopend, wanneer Paulus oor finansiële bydraes praat, begrippe gebruik word wat teologies gelaai is, in plek van die alledaagse woorde vir bydraes, geld of donasies.  Begrippe soos dank aan God, diens aan God, diens aan medegelowiges, genadebetoning ens. word ruim deur Paulus ingespan in sy besprekings van die onderwerp.  Dit moenie as blote eufemismes beskou word nie, met ander woorde ‘n strategie om die onderwerp op dié manier te versag of te verskans nie.  Bewus van die krag van taal om persepsies te vorm, te bevorder of af te breek (vgl. 2 Kor. 10:4-5), het Paulus op ‘n meesterlike wyse ‘n teologiese verstaan van die saak van finansiële bydraes onder die Korintiërs probeer kweek.  Hy het immers geweet dat die gemeente geneig is om nog wêreldse waardes en gesindhede jeens die saak te handhaaf.  Hulle het byvoorbeeld, tipies aan die kultuur waarbinne hulle hulself bevind het, aan die gewers en ontvangers van bydraes as “weldoeners” en “kliënte” gedink, met die wedersydse verpligtinge, eerbetonings en magspel wat daarmee gepaard gegaan het.  Paulus probeer hierdie gebruiklike manier-van-dink oor die saak van bydraes (“geskenke”) oorkom, deur by die Korintiërs ‘n nuwe, Christus-gesentreerde verstaan van die saak te kweek.  Ten einde hierdie doel te verwesenlik, gebruik hy meestal nie die gewone terme wanneer hy die saak motiveer nie, maar beskryf en motiveer hy die saak deurlopend met teologies gelade taal.  Hierdie soort taal wat hy gebruik, word dus doelbewus deur hom ingespan om ‘n ander, nuwe “manier van kyk na die saak” te bevorder, wat diep beïnvloed is deur die evangelie van Jesus Christus.  Deur sy taalgebruik wys Paulus eintlik daarop dat die saak van bydraes of dankoffers gee, nie gaan oor die geld nie, maar oor God!

Skrywer: Ds Dirk Venter

Paulus oor gelowiges se bydraes – Hoe om te gee [2]

Wanneer Paulus die Korintiërs in 2 Kor. 8-9 motiveer om bydraes te gee ter verligting van die nood van die arm gelowiges in Judea, gee hy vir die gelowiges duidelike riglyne oor die gesindheid waarmee hulle hierdie bydraes behoort te gee.  Die gesindheid waarmee gegee word is immers vir God belangriker as die grootte van die gawe (8:12)!  Drie van hierdie regte gesindhede word hier bespreek, nadat nog vier reeds in ‘n vorige artikel genoem is.

Wanneer Paulus die Korintiërs in 2 Kor. 8-9 motiveer om bydraes te gee ter verligting van die nood van die arm gelowiges in Judea, gee hy vir die gelowiges duidelike riglyne oor die gesindheid waarmee hulle hierdie bydraes behoort te gee.  Die gesindheid waarmee gegee word is immers vir God belangriker as die grootte van die gawe (8:12)!  Drie van hierdie regte gesindhede word hier bespreek, nadat nog vier reeds in ‘n vorige artikel genoem is.

Met liefde vir God en die medemens: Paulus beskou die manier waarop die Korintiërs gawes gaan gee, al dan nie, as ‘n toetssteen van hulle liefde (8:8), vir sowel God as vir hulle medemens.  Hoewel Paulus hierdie argument gebruik om die Korintiërs tot aksie aan te spoor, gaan dit hier oor meer as net aanmoediging.  ‘n Fundamentele teologiese uitgangspunt is ter sprake.  Liefde vir God word immers vergestalt, nie alleen in diens aan God nie (en Paulus beskryf die fondsinsameling wel as sodanig: leitourgia), maar ook in liefde vir die medemens wat bewys word (9:13) in praktiese dienslewering (diakonia) ten bate van die medemens.  In Paulus se hele teologiese beredenering word die manier waarop die Korintiërs hulle gawes gaan gee (al dan nie) dus werklik ‘n toets van hul liefde.  Sou hulle met die regte gesindheid gawes (volgens hul vermoëns) gee, bewys dit dat hulle God en hulle medegelowiges wel liefhet en wil dien.  Sou hulle vanweë verkeerde gesindhede nie wil gee nie, bewys dit presies die teenoorgestelde.

Met toewyding aan God (bo toewyding aan die saak):  Paulus merk op dat die Masedoniërs sy verwagtinge oortref het deur eers hulleself aan God te gee, en daarna ook aan homself; en dat dit inderdaad is hoe God wil hê dit moet wees (8:5).  Hiermee bedoel Paulus dat dit reg is dat hulle eerstens toegewyd aan God is, en dat hulle gehoorsaamheid en toewyding aan hom as hulle apostel, spesifiek ten opsigte van die saak van die fondsinsameling, daaruit voortvloei.  Sy hele teologiese uiteensetting van die saak van die gee van bydraes, sodat God eintlik as die oorsprong, verloop en doel daarvan beskryf word (vgl. 2 Kor. 9:6-15), maak dit ook duidelik dat die hele saak allereers oor God gaan.  Eers dan gaan dit ook oor die ander redes waarom hulle bydraes moet gee, soos byvoorbeeld dat die gelowiges in Judea se nood daardeur verrig sal word.  Paulus wil die gelowiges se oë en harte allereers op God rig, om te besef dat Hy ook ten opsigte van ‘n saak soos die geldelike bydraes van gelowiges, die oorsprong en doel daarvan is, en dat Hy ‘n groot invloed het op die manier waarop dit behoort te geskied.  Sy genade onderspan alles.  Gevolglik moet gelowiges se toewyding die regte prioriteitsorde vertoon: eerstens ‘n toewyding aan God Self, die oorsprong, doel en Here oor die verloop van die saak; en daarna ‘n toewyding aan die saak (waarvoor die bydraes gegee word).  As bydraes dus op so ‘n wyse gegee word dat dit eintlik vir God gedoen word (uit toewyding aan Hom), dan sal die motiewe en gesindhede van die gewer dienooreenkomstig gerig wees op die diens aan en verheerliking van God, bo alle ander moontlike uitkomste.

Skrywer: Ds Dirk Venter

Paulus oor gelowiges se bydraes – Hoe om te gee [1]

Wanneer Paulus die Korintiërs in 2 Kor. 8-9 motiveer om bydraes te gee ter verligting van die nood van die arm gelowiges in Judea, gee hy vir die gelowiges duidelike riglyne oor die gesindheid waarmee hulle hierdie bydraes behoort te gee.  Die gesindheid waarmee gegee word is immers vir God belangriker as die grootte van die gawe (8:12)!  Vier van hierdie regte gesindhede word hier bespreek, en nog drie word in ‘n tweede artikel genoem. 

Met watter gesindheid moes die Korintiërs bydraes gee vir die fonds vir die arm gelowiges in Judea?  (Wat kan ons as moderne gelowiges daaruit leer rakende ons eie gesindhede jeens bydraes?)

Met blydskap:  Die Masedoniërs het ten spyte van hul armoede oorvloedige blydskap gehad (8:2), tot so ‘n mate dat dit oorgeloop het in ‘n ryke uitdrukking van vrygewigheid teenoor die armes in Judea.  Die rykdom van hul bydrae is egter nie gesetel in die grootte van die bedrag wat hulle bygedra het nie, maar in die innerlike rykdom van die een wat ‘n gesindheid van vrygewigheid openbaar.  Die Masedoniërs het nie gegee omdat hulle daartoe verplig gevoel het of omdat dit van hulle afgepers was nie (vgl. 9:7, 5), maar omdat dit werklik vir hulle ‘n vreugde was om te gee, al was hulle self arm.  God het sulke blymoedige gewers lief (9:7).  Daar is by Hom ‘n besondere toegeneentheid tot die een wat gee sonder spyt en sonder dat hy verplig word, maar eerder omdat dit hom vreugde verskaf om dit te doen. 

Vrywillig:  Paulus sou verkies dat daar uit eie beweging en vrywillig bygedra moet word tot ‘n saak.  Dit was die gesindheid wat die Masedoniërs geopenbaar het (8:4).  Hy het nie eers nodig gehad om hulle te vra om aan die fondsinsameling deel te neem nie. Hulle het self by hom daarop aangedring.  Paulus noem dit spesifiek om die Korintiërs te beskaam oor hulle eie traagheid (om hulle sodoende tot aksie te motiveer).  Die ideaal bly egter dat daar vrywillig bygedra moet word, en nie onder dwang nie. 

Die vrywilligheid van die gewer (gesindheid van “goeie wil”, 8:12) is vir Paulus so belangrik dat dit, tesame met ‘n gawe volgens vermoë, genoem word as een van die voorwaardes word waarop God die gawe aanneem – ‘n aanduiding daarvan dat die gesindheid van die gewer belangriker is as die (grootte van) die gawe wat hy gee.

Om hierdie rede weerhou Paulus hom ook daarvan om vanuit sy gesag as apostel die gemeente te beveel om die fondsinsameling af te handel, en hoe hulle dit moet doen (8:8), maar bied hy sy aansporings eerder aan in die vorm van raad wat hulle belange op die hart dra (8:10).  ‘n Bevel dwing immers gehoorsaamheid af, ten spyte van die gesindheid van die gehoorsame, wat heel moontlik een van teensin of gedwongenheid (9:7) kan wees.  Paulus verkies dat die Korintiërs se gesindheid reg moet wees en dat hulle sal bydra, nie omdat hulle so beveel is nie, maar omdat hulle wil.

Na aanleiding van vermoë:  Soos hierbo genoem, is een van die voorwaardes op grond waarvan God ‘n gawe aanneemlik vind (al dan nie), of die gawe gegee is na aanleiding van die vermoë van die gewer, tesame met die gesindheid waarin dit gegee is (8:11-12).  Indien iemand gee volgens wat hy het (en met goeie wil), neem God die gawe aan.  Die implikasie hiervan is dus, aan die een kant, dat God nie van iemand verwag om meer te gee as wat hy kan bekostig nie, of om homself te laat gebrek ly sodat hy ander kan help nie (8:13).  Hy verwag dus nie van gelowiges om bo vermoë by te dra nie (hoewel Hy dit nie verbied nie), slegs dat daar volgens vermoë bygedra sal word.  Aan die ander kant impliseer dit ook dat daar ‘n verband behoort te wees tussen die (ruimheid van) die bydrae en die vermoë van die gewer, sodat daar met reg ‘n skaduwee gewerp word oor gawes benede die vermoë van die gewer.  Dit sou immers die vergestalting van ‘n verkeerde gesindheid, naamlik suinigheid, hebsug, ongeloof of iets dergeliks wees.  Daarom sou dit onvanpas en onaanvaarbaar vir God wees as ‘n vermoënde persoon ‘n niksseggende bydrae maak vanuit sy oorvloed.  Die Masedoniërs word juis vir die teenoorgestelde aangeprys.  Hulle het ruim bygedra ten spyte van hul eie armoede (8:1-5).  In dieselfde asem sou dit dus ook onvanpas wees vir ‘n onvermoënde persoon om ‘n bydrae te maak wat, selfs vir sy beperkte vermoë, vir hom niksseggend sou wees.  Paulus se beginsel is dus dat daar ‘n verband behoort te wees tussen die gawe en die vermoë van die gewer, hoewel hy nêrens ‘n poging aanwend om hierdie verband te kwantifiseer (soos byvoorbeeld in terme van ‘n “tiende”) nie.

Skrywer: Ds Dirk Venter