Heilige Skrif

Heilige Skrif

Dogmenhistories is dit duidelik dat die Protestantse skolastiek die sola scriptura oorspan het. Dit is losgemaak van die regverdigingsleer wat alleen deur Christus kan geskied en deur die ander sola-uitsprake gekwalifiseer moet word.

Inderdaad word die indruk dan geskep dat die Bybel by die Protestante, die plek van die kerk by die Rooms-Katolieke Kerk ingeneem het. Dit voer ook tot die futiele vraag wat eerste is, die kerk of die Bybel? Ons moet fundamenteel tussen die Skrif, die Woord en die openbaring onderskei. Dit is prinsipieel korrek om by die openbaring te begin as synde die gratia praeveniens van God, maar is noëties gewoon nie moontlik nie. Openbaring kan ook nie as die loodregte inbreuk van bo gesien word wat in die Skrif gestol het nie. Die Bybel is nie ‘n stuk sediment van die openbaring waarop greep uitgeoefen kan word nie. Openbaring kan nooit verobjektiveer word nie. Openbaring is immers nie iets van God nie, maar God sélf wat genadiglik na sy skepping toe uitreik. Dit is inderdaad ook ‘n vraag of die woord openbaring enigsins nog die debat dien. Die verskillende modelle van openbaring dui daarop dat die teologie in elk geval eerder met ‘n hibriede verstaan van openbaring sal moet klaarkom. Waarskynlik is die coram Deo of “God met ons”, gunstige alternatiewe om in hierdie opsig te oorweeg; nie net die geskiedenis nie, maar ook die natuur word sodoende verreken.

God kom tot spreke in Jesus Christus, of dalk beter geformuleer, “Jesus Christus is die Spreker van God se Woord in die geskiedenis.” Dit beteken minstens die volgende vyf perspektiewe: dat God in die menslike geskiedenis inkom en met die mens in gesprek tree; God se openbaring is nie onhistories, metafisies of orakelagtig nie; God het op ‘n baie spesifieke tyd en plek Homself geopenbaar en is soos elkeen van ons in ‘n konkrete situasie te interpreteer; omdat Jesus die Spreker van Gód is, het die uitwerking universele draagwydte en oorstyg dit ruimte en tyd; en laastens, God praat met die mens in ‘n menslike taal en bedoel dus om gehoor en verstaan te word. As Christengelowiges kan ons nie by hierdie saak verbygaan nie en durf ons ons nie veroorloof om “agter die skerms” insig te bekom nie. Ons kan alleen oor God in sy ekonomie van heil praat. Dit is sowel eksegeties as hermeneuties onhoudbaar om die Skrif so uit te lê dat dit ‘n immanente prinsipe kommunikeer. ‘n Ontologie van die Skrif bestaan eenvoudig nie.  Daarvoor is die diversiteit van getuienis net te vanselfsprekend. Die gelowige kan egter vanuit persoonlike oortuiging en gevorm deur sy of haar simboliese universum, in die Bybel wel onderskei tussen middelpunt en omtrek, pieke en vlaktes, sonder om formeel ‘n kanon in die kanon te probeer daarstel. Daarvoor is ons insigte immers te subjektief en voorlopig. Bybelse begronding beteken dus ook nie om Bybelversies te siteer nie. Nie alleen doen dit onreg aan die integriteit van die teks in sy geheel nie, maar verdoesel dit ‘n voorveronderstelling waaruit gelees word. Bybelse begronding is om God se spreke in Jesus Christus soos getuig in die Skrif en geïnterpreteer deur die geloofsgemeenskap, te laat hoor. Die Bybelse begronding vind plaas wanneer die integriteit van die Skrif erken word, ‘n gees van afwagting en oortuiging bestaan en God in die tweede persoon enkelvoud, as die “U” (Buber), gehoor word. Die Skrif verklaar homself is dus geen eksegetiese tegniek nie, maar die oortuiging dat God in Jesus Christus tot spreke kom. Te midde van ‘n ná moderne pluralisme, is hierdie die “meta-narratief” waaraan die Christelike kerk ononderhandelbaar bly vaskleef.

Geloof is daarom die sine qua non om die Skrif in hierdie lig te lees en te verstaan. Wedergeboorte is om deur die Gees van God aangeraak te word en te erken dat Jesus die Christus is. Konfrontasie hiermee disoriënteer die mens, maar heroriënteer ook. Daarom sal die appèl tot bekering en versoening in Skrifverstaan ook altyd gehoor en nagestreef moet word. Die leser kom altyd met ‘n bepaalde verwagting na die teks toe en hierdie verwagting moet in terme van eksistensieel-kontekstuele vrae interpreteer word wat weer aan Bybelse antwoorde korreleer. Webster is waarskynlik reg wanneer hy die uitwerking van God se openbaring in die heiligmaking en inspirasie sien. Hierdie geloofsverhouding as uitgangspunt vra uiteraard dat die Adam in ons gekruisig moet word. Die Evangelie druis teen alle natuur in en vanselfsprekende antwoorde is juis onevangeliese antwoorde! Die Skrif Alleen begin met spanning en konflik – dit spreek so anders as wat menslik gesproke, dikwels graag gehoor wil word. Calvyn stel dat wanneer die Woord van God deur die Bybel wel tot spreke kom, dit die lesers verras, oorweldig, uitdaag, ontstel, konfronteer, verbaas. Dit is die Gees wat by die letter kom, die evangelie by die wet, die belofte op die vervulling. Die gesag van die Skrif is dus ‘n ontmoetingsbegrip wat ‘n Jeremia kon laat sê: “U was te sterk vir my, U het gewen” (Jeremia 20:7).

Maar dis nie net ‘n saak tussen my en God nie. Die ek-U relasie kort ook die derde term van hy/dit. Die mens is altyd ingebed binne ‘n kultuur-linguistiese nis wat alle verstaan bepaal of minstens beïnvloed. Gister se openbaring is vandag se tradisie en dit weer vorm die basis vir môre se insigte. Openbaring moet vasgelê word, maar tegelyk ook “deurvertaal” word. Sonder vertolking verstar die geloof in proposisies en sonder vaslegging vervloei dit in persoonlike opinies. Die Heilige Skrif is dus die vaslegging van die getuienis van God se betrokkenheid in die geskiedenis. Dit is daarom altyd ook geïnterpreteerde Skrif. Dit is nie die openbaring self nie – net die getuienis daarvan. Karl Barth het waarskynlik te ver gegaan om die Woord drievoudig te verstaan: slegs die geïnkarneerde Woord is die openbaring van God – die ander is getuienis. In hierdie opsig is tradisie ook van dieselfde aard as die Skrif. Die Skrif interpreteer egter alle ervaring en moet derhalwe ook die tradisie yk. Dit is dus die ooreengekome maatstaf wat deur die geloofsgemeenskap erken word. Erken ja, want daar kan nie werklik uit die sirkelredenasie ontsnap word dat die kerk die kanon bepaal en die kanon weer op sy beurt die kerk konstitueer nie. Tog wil die geloof ook hê dat die Skrif as norm herken word, dat die Skrif die resultaat van ‘n lang teologiese – én ander – oorwegings was. Daarom is die Skrifprinsipe eerder ‘n kerkprinsipe. Dit word vandag wyd aanvaar dat die narratief (“storie”) sowel wat die Skrif as die geïnkorporeerde geskiedenis betref, die mees toepaslike genre is om die boodskap in Jesus by ons te laat tuiskom. Dit skep ‘n interaktiewe Gestalt met die geloofsgemeenskap wat die individu tot ‘n eksistensiële beslissing bring (“closure”) en doen daarom reg aan die sogenaamde resepsie van die boodskap.

Die wisselwerking tussen God, mens en skepping vind in Jesus Christus ‘n konkreet-historiese gestalte. Dialoog is daarom ewe belangrik met die wêreld as met die verskillende wetenskappe wat eweneens trag om die werklikheid te begryp. Dit is die teologie se beskeie oortuiging dat hy nie net by hierdie dialoog kan baat nie, maar selfs ook ‘n bydrae kan maak. Vergelyk byvoorbeeld die aanbod wat Wentzel van Huyssteen tot die paleoantropologie maak. Waar die Skrif verstaan word in terme van Jesus Christus as die spreke van God se taal in die geskiedenis (oftewel skepping), raak hierdie gesprek soveel te meer onontbeerlik. Dit gee ons ook insig op sake veral soos die natuur, die tyd, die kwaad, die goeie en die mens. Omdat die Skrif nie ontologies as bron verstaan kan word nie, maar as getuienis daarvan, is die felle debat met die RKK oor die tradisie ook grootliks gerelativeer. Die kerk kan ook nie deur ander getuienis onaangeraak wees nie. Die verskil tussen voorlopig en volkome (kyk weer Art 7 van die NGB) is weliswaar gradueel, dog nie prinsipieel nie. Maar hiermee word die terrein van die eskatologie betree.  

 

Skrywer: Prof Johan Buitendag

 




Veertig jaar van toenemende kommer oor die toekoms van planeet aarde

Veertig jaar van toenemende kommer oor die toekoms van planeet aarde

Verlede jaar was dit presies veertig jaar sedert die Club of Rome gestig is met sy destydse opspraakwekkende eerste publikasie (“Limits to Growth”) en is dit ook presies twee honderd en elf jaar na Thomas Malthus sy geskrif, “An Essay on the Principle of Population” (1798), uitgegee het en waarin hy voorspel het dat die bevolkingsaanwas die ekonomie so sou verlam, dat maatskaplike ellende toenemend die gevolg sou wees.

Twee en dertig internasionale akademici, navorsers en nyweraars het in April 1968 in ‘n villa buite Rome, onder leiding van die Italiaanse nyweraar Aurelio Peccei en die Skotse wetenskaplike, Alexander King, die sogenaamde Club of Rome gestig. Hulle het die volgende uitgesproke oogmerke daargestel:

  • Navorsing oor die kwantitatiewe en kwalitatiewe samehang van die wêreldprobleme.
  • Die wêreld op die ekologiese krisis bedag te maak.
  • Regerings en nyweraars aan te moedig om die situasie te verbeter.
Met die veertigste herdenking van hulle bestaan (wat saamgeval het met die jubileum herdenking van die geboorte van Aurelio Peccei), het die Club of Rome toe op 14-17 Junie 2008 in Rome bymekaar gekom. Teenwoordig was 90 volle lede, etlike ere- en geassosieerde lede, verteenwoordigers van 33 internasionale organisasies, waarnemers, dosyne hoogwaardigheidsbekleërs en natuurlik ook heelwat van die jong “think tank” navorsers (die sogenaamde tt30). Almal mense wat die wel en die wee van die omgewing op die hart gedra het. 

Die Club of Rome se eerste publikasie, Limits to Growth, het wyd opslae gemaak. Dertig miljoen kopieë is verkoop en dit is in sewe en dertig verskillende tale wêreldwyd vertaal. Dit het die eerste 70 jaar van die vorige eeu as basis geneem en bepaalde projeksies vir die toekoms gemaak. Die ontwikkeling sedert die Renaissance het getoon om ‘n illusie te wees en dat vooruitgang tegelyk ook agteruitgang beteken het. Die volgende terreine was in samewerking met die Massachusetts Institute of Technology (MIT) geïdentifiseer as die brandpunte van die ekologiese krisis:

  •          Bevolkingsaanwas
  •          Industrialisasie
  •          Besoedeling
  •          Uitputting van natuurlike hulpbronne
  •          Voedselproduksie

Die gevolgtrekking uit die ekstrapolasie was dat die kwaliteit van lewe radikaal sou versleg binne die volgende aantal dekades. Dit sou ook nie net alleen ‘n geleidelike afname inhou nie, maar ook ‘n skielike en onbeheerbare draaipunt tot gevolg het. Daar is ook verwys na die sogenaamde “grusame kurwe” wanneer die vraag- die aanbodkrommes mekaar sou kruis. Kyk meegaande grafiese aanduiding daarvan. Om dit in tegniese taal uit te druk, die ekologiese voetspoor oorskry dan die produktiewe kapasiteit van die biosfeer.

Die oliekrisis van 1973 het die aktualiteit en erns van hierdie waarskuwing met ‘n skok onder almal se aandag gebring. In 1974 gee hulle toe ‘n tweede publikasie uit, Mankind at the Turning Point. Hierdie publikasie het ‘n ietwat positiewer gees geadem omdat dit wel gemeen het dat die mens nog in beheer is en net daadwerklik iets moet doen aan die omgewing en bewaring daarvan.

Die outeurs van die eerste publikasies van die Club of Rome, Donella en Dennis Meadows en Jorgen Randers, het in 1992 ‘n opdatering gedoen en hulle nuwe boek, Beyond the Limits, genoem. Hierin het hulle aangetoon dat die mens in baie opsigte die wasdom-grense totaal oorskry het en het die uitdaging toe volhoubare ontwikkeling geword.

‘n Derde opdatering het in 2004 gevolg met die publikasie, Limits to Growth: The 30-Year Update. Meegaande ook die titelblad van die boek. Die rekenaar-program wat die ekstrapolasies doen, World3, is ook aansienlik verfyn om die proses nog meer wetenskaplik te maak. Die gevolgtrekking was egter verdoemend en helaas, baie meer pessimisties as voorheen. Waar in 1972 nog gesê was, “slow down”, word nou dringend geëis, “get back down”.

Die positiewe van die opdateringsverslag was o.a. dat hulle ‘n omgekeerde eweredigheid in welvaart en bevolkingsaanwas aangetoon het wat beteken dat soos wat mense armoede oorkom en ryker word, die aantal geboortes by daardie groep dienooreenkomstig ook afneem. Die ander stukkie goeie nuus was dat tegnologie die kosproduksie aansienlik kon laat toeneem het en die voedselvoorsiening toe beter is as wat in 1972 voorsien was.

Die outeurs het wel tot die gevolgtrekking gekom dat die begrip “volhoubare ontwikkeling” ook uitgedien is. Die sleutelwoord sedert hierdie publikasie is nou oorlewingsontwikkeling (“Survivable Development”).

Wat opmerklik van die nuwe aanpak van die Club of Rome is, is hulle geïntegreerde aanpak. Dit word duidelik uitgespel dat ons nuwe waardes en kulturele norme sal moet ontwikkel. Die program vir die nuwe eeu sentreer derhalwe om die volgende eenhede (“clusters”):

  •          Omgewing en bronne
  •          Globalisasie
  •          Wêreldontwikkeling
  •          Sosiale transformasie
  •          Vrede en sekuriteit

Hulle stel dit ook duidelik dat die 21ste eeu ‘n eeu van versobering sal moet wees. Dit geld op alle terreine. In ‘n artikel wat pas van Anton van Niekerk van Stellenbosch verskyn het, toon hy ook wetenskaplik aan dat tevredenheid en sin by mense hoegenaamd nie afhanklik aan rykdom is nie. Vreugde onder ‘n land se mense is hoegenaamd nie eweredig aan die land se bruto-binnelandse produk nie!

Aan die begin van die twintigste eeu, was daar 1.6 miljard mense op die aarde. Aan die einde van daardie eeu, was dit 6 miljard. Op die oomblik raak dit aan 6.6 miljard! Die Verenigde Nasies projekteer ‘n getal van meer as 9 miljard vir die jaar 2050. En hierdie mense moet eet, woon, werk en ontspan. Een van die onrusbarendste gevolge hiervan is die vrystelling van koolstof in die atmosfeer. Dit lei tot globale verwarming met dodelike gevolge. Die huidige koolstof-emissie is 385 eenhede per miljoen (epm) en styg teen ‘n haas onbeheerbare tempo. Indien die styging tot ‘n maksimum van 450 epm beperk kan word, hoop sekere wetenskaplikes dat die globale verwarming onder 2 grade Celsius gehou kan word. Die ideaal is egter om dit te beperk tot 350 epm. ‘n Nobelpryswenner vir chemie, Paul Crutzen, verwys in terme van die mens se katastrofale invloed op die planeet aarde, as ‘n nuwe geologiese periode, naamlik die “antroposeniese tydperk”.

Dit is wyd aanvaar dat die Christene medeverantwoordelik is vir die ekologiese krisis. Ons het op grond van Genesis 1:28 (“Wees vrugbaar en vermeerder en vul die aarde …… onderwerp dit en heers…”) ‘n etiek ontwikkel wat inderdaad katastrofale gevolge vir die aarde ingehou het. Vandag weet ons dat ons Genesis se skeppingsverhale heeltemal anders moet verstaan. Die beginsel van onderwerping word onder andere vervang met die idee van rentmeesterskap. Die teoloog, Calvin B. DeWitt, het in 1995 die volgende vier prinsipiële uitgangspunte vir ‘n ekologiese skeppingsleer daargestel:

1      Die onderhoudingsbeginsel. Soos wat God die skepping onderhou, moet die mens dit ook doen.

2      Die Sabbatsbeginsel. Die skepping moet toegelaat word om te rus na menslike gebruik.

3      Die opbrengsbeginsel. Die mens kan inderdaad die skepping geniet en die vrug daarvan geniet.

4      Die beperkingsbeginsel. Daar is besliste grense aan die mense se betrokkenheid en benutting van die skepping.

Die mens is as beeld van God ook “mede-skepper”. Dit gee ons egter groot verantwoordelikheid en dit is elke Christen se taak om hieraan gestalte te gee. Geniet die skepping, maar onthou, dit is nie ons s’n nie. Ons leen dit net van ons nageslag! 

 

Skrywer: Prof Johan Buitendag

 




Die Doop

Die Doop

Daar is seker in die teologie of kerk nie nóg ‘n onderwerp waaroor meer ver­skil word as die doop nie. Waarskynlik sal dit ook nie baie anders in hierdie kring wees nie. Ek gaan ook nie nou poog om ‘n breedvoerige teologiese daarstelling van die doop met al die tersaaklike probleme te bied nie, maar gaan ‘n soort van klankbord daarstel waarteen die twee voorgestelde formuliere geresoneer kan word.

Die Westerse teologie het die doop vanuit ‘n subjek-objekskema beoordeel. Hiervolgens is die klem óf op die objektiewe handeling van die doop óf op die subjektief-persoonlike ingesteldheid van die dopeling gelê. Die RKK het geleer dat die doop ‘n insigself werkende krag (ex opere operato) het en ook die erfsonde afwas (Augustinus). En omdat gemeen is dat ook babas in sonde ontvang en gebore word, was die argument, het hulle beslis ook die doop nodig. Die amptelike bediening van die doop deur die kerk (ex opere operantis) was ook van beslissende belang, soos in die stryd met die Donatiste al na vore gekom het.

Soos die Weste gaandeweg al hoe meer plek vir die individu en die mens se intrinsieke goedheid gemaak het, is die suigelingsdoop toe gevolglik deur die Waldense, Anabaptiste en Baptiste verwerp. Veral in Amerika het die Baptiste Beweging met ‘n sterk nadruk op die persoonlike geloofsbeslissing geweldig uitgebrei. Die doop word dus net aan belydende gelowiges bedien (believer’s baptism). Die 20e-eeuse Pinksterbeweging het hierdie opvatting oorgeneem en ook Karl Barth het die kinderdoop (alhoewel met ander argumente) afgewys.

Hierdie twee pole van objektiwiteit en subjektiwiteit staan dus teenoor mekaar (uit die perspektief van die mens), soos gawe en opgawe, passie en aksie. Metafories sou ons kon sê dat eers­genoemde is soos om in ‘n familie gebore te word en laasgenoemde is soos om in ‘n familie te trou. Albei hierdie aksente het ook stewige Bybelse grond.

Die probleem kom egter na vore wanneer die “Protestantse beginsel” (Paul Tillich) van die genade wat in geloof ontvang word, by die doop van ‘n kind ter sprake gebring word. Zwingli byvoorbeeld het daarom ‘n ander argument vir die regverdiging van die kinderdoop gevolg as Augustinus met sy erfsonde-leer, naamlik dat die doop die vaandel van die inlywing in die geloofs­gemeenskap is. Luther erken ook die band tussen geloof en doop onteenseglik, maar ontken ‘n voorskriftelikheid in die kronologie van die lewe van die individu. Verwerping van die kinderdoop, sê hy, en die gepaardgaande vereiste van die individu se persoonlike geloof, is volgens hom net ‘n bedekte vorm van werkgeregtigheid.

Dit behoort reeds duidelik wees dat ons in terme van hierdie twee pole, nie tussen die een of die ander hoef te kies nie. Ons kan en moet albei hierdie pole erken. Dit is immers ook ‘n misverstand dat sekere kerke téén grootdoop is – hulle verwerp net dat mense oorgedoop moet word. Boonop het Calvyn reeds gesê dat die doop altyd slegs kinderlik ontvang kan word – “alle” doop is dus wesenlik kinderdoop, ook grootdoop.

Die volgende drie stellings is samevattend vir ons van belang:

  • Die doop konstitueer die Christelike identiteit

Die gedoopte is één met Christus (se dood en opstanding) en is daarom ‘n nuwe mens. Die doop is dus meer as ‘n teken; die status van die betrokkene word verander. Dit is alleen moontlik omdat Gód sy Heilige Gees as die Bron van die lewe skenk. P T Forsyth sê dan ook dat soos wat doop op grond van geloof plaasvind, dit egter ook verstaan kan word as dat doop die induksie (inleiding) in die geloof (-gemeenskap) is.

  • Die doop het ‘n onlosmaaklike plek in die heilsgebeure

Geloof, bekering en wedergeboorte word dikwels met die doop in die NT verbind. Boonop word dit ook heel eksistensieel gedoen. Luther beklemtoon daarom ook die noue verband tussen doop en byvoorbeeld berou. Die eens-en-vir-altyd-wees (Romeine 6:10) van die doop in Christus word dus daagliks deur die gedoopte in die bekering bevestig. Die doop moet dus komprehensief verstaan word en wel in die sin dat die toekomstige dood en opstanding nou reeds (antisipatories) uitdrukking vind. Dit is ook die rede waarom die Nagmaal komplementêr tot die doop verstaan moet word: hierdie toe-eiening van die heilsgebeure duur die mens se hele lewe lank.

  • Die doop is inwydingsrite van die kerk

Die doop is altyd ‘n kerklike handeling. Dit gaan immers om die inlywing in die gemeenskap van gelowiges. Tog is die primaat die individu se gemeenskap met Christus. Die klassieke uitleg van die Twaalf Artikels se communio sanctorum, nl. dat die gemeenskap aan die “heilige dinge” (d i die sakramente, dus Christus), die gemeenskap aan die “heilige mense” voorafgaan, is dus ook hier van toepassing. Hierdie is ook die rede waarom die doop vandag toenemend in die ekumene diensbaar gemaak word.

Ten slotte moet ons altyd daarop bedag wees dat ons nie tradisie-ryke sakraments­teologieë in NT tekste indra nie (illegitimate totality transfer). Daar is seker min ander woorde in die Bybel wat soos ‘n “konsertina” (James Dunn) aangewend word. Tog beteken dit ook nie dat daar nou by twee duisend jaar se intense worsteling hieroor verbygegaan durf word nie. Oor ons koppe is immers die “sacred canopy” (Peter Berger) wat ons verwysingsraamwerk omspan. Ons betoog moet vanuit ‘n konsistente teologiese ontwerp geskied, en in ons geval, Bybels-Reformatories.

 

Skrywer: Prof Johan Buitendag

 




God regeer?(2)

God regeer – Deel 2

Daniël ontvang die uitleg in Daniël 2, in ‘n nagtelike visioen.  Hy prys die God van die hemel hiervoor: lees gerus Daniël 2:20-23.  In sy loflied vertel hy waarom die droom gaan.

Dis ons God wat tye en geleenthede verander, en wat dit bepaal.  Hy dank konings af en stel konings aan…Hy openbaar wat diep verborge in die donker skoot van die toekoms rus.

Dan gaan vertel hy ook vir die koning die droom, sowel as die uitleg: “U Majesteit, toe u gaan slaap het, het u gedink oor wat in toekoms gaan gebeur.” Ons droom ook mos dikwels oor die dinge wat ons pla, waaroor ons bekommerd is, waaroor ons wakker lê terwyl ons wag vir die salige slaap om ons weg te neem uit die harde werklikheid van ons daaglikse lewe.

Hier staan ‘n nuwe Josef en verduidelik aan die Babiloniese koning dat hy in sy droom ‘n beeld  gesien het, van vier soorte metale: die kop van die beeld is van goud, die skouers en arms van silwer, die maag en heupe van brons, die bene van yster, en die voete van yster en klei. Dan gebeur iets vreemds – die koning sien in sy droom ‘n rots wat losbreek sonder dat die hand van ‘n mens daaraan raak, en dit vermorsel die beeld sodat niks daarvan oorbly nie.

Dit, sê Daniël, is wat die toekoms inhou: daar sal vier koninkryke wees wat mekaar opvolg, om aan die einde van tyd deur God tot verantwoording geroep te word, en vernietig te word.

Daniël wil sê: die heidense ryke is magtig, en sal kom en gaan – dit is deel van die verloop van die wêreld.  Gelowiges sal dikwels ly onder dié magte, soos tans gebeur.  Maar God se koninkryk sal na alles bly staan, en uiteindelik die toneel oorheers.

As aardse konings en koninkryke aan hul einde kom, sal die God van die hemel ‘n regering oprig wat nooit weer vernietig sal kan word nie.  Dit sal ook nooit weer deur ‘n ander vervang word, soos altyd met aardse koninkryke gebeur nie.  Dit sal alle ander, aardse koninkryke plat trap en vernietig, maar niks sal dit kan vernietig nie, want dit is God se koninkryk – Daniël 2:44.

En die verhaal word so vertel dat dit alle heidense wysheid belaglik maak, en die heidendom as bankrot voorstel.

 

Ons leef in die dag dat eksistensialisme vir ons beduie dat ons bestaan slegs in die huidige en hede lê.  Ons het ewig besig begin raak met die tydlose hede.

Die visioen van hoofstuk 2 wil ons oë vir die toekoms open.  Dit wil duidelik en hard sê dat heil nie aan die wêreld verbind word nie.  Die mens se hoop sterk verder en verby wat hy kan sien.

Dit lyk vir my of die droom en sy uitleg drie dinge wil sê – vir mense in ‘n oorlewingskrisis is dit waarskynlik die beste nuus wat hulle ooit kan hoor!  Dit wil vir mense wat perspektief verloor het, nuwe perspektiewe oopbreek.  Dit wil sê: jy mag maar hoop – daar is ‘n toekoms!  ‘n Wonderlike toekoms!   En om dit reg te kry, om dit kan sê, word die gordyn effe gelig sodat ‘n mens die eintlike bestuur van die heelal kan sien, en kan antwoord op die vrae: wie trek regtig die toutjies, wie besluit eintlik wat gebeur?

Daniël 2 sê drie dinge.  In die eerste plek: ons God stel konings aan, en dank hulle af – die tye en omstandighede van ons wêreld word deur Hom bepaal. Baie Westerse mense deel ‘n deïstiese lewensbeskouing, wat sê dat God wel bestaan en Skepper van alles is, maar dat sake op aarde volgens hul eie inherente kragte en wette verloop. Ons wêreld is soos ‘n horlosie wat opgewen is, en toe laat staan is.  Dit gaan op eie stoom voort.  En God het geen belang by die voortgang daarvan nie. Die boodskap wat Daniël bring, is: ons God is ‘n persoonlike God, wat in mense en hul omstandighede belang stel.  Hy is die Horlosie wat die wêreld op sy gang deur die eeue bestuur.

Ons dag word nie gekenmerk deur ‘n regering wat ons verbied om ons godsdiens te beoefen nie.  Tog is daar magte wat ons wil verlei om ons geloof te versaak.  Dit kan huislike, sosiale, besigheids-, finansiële en selfs kerklike belange wees wat ons van die Here wegneem. Ons mag egter steeds weet: die Here bly in beheer.  Die gebeure in ons wêreld, ook ons eie, persoonlike wêreld, betrap Hom nooit onkant nie.  Die derde millenium behoort aan onse God!

Dit is so maklik om ons blind te staar teen die geweld en korrupsie, die finansiële probleme en misdaad wat ons bestaan kenmerk.  Is dit nie die sake waaroor ons aanhoudend praat, en waaraan ons dink nie?  En as teenvoeter vir die negatiewe, koop ons versekeringspolisse en beleggings, effektetrusts en verbandlenings.  Dit kan daartoe aanleiding gee dat God soek raak, dat ons Hom nie in ons daaglikse lewe kan verdiskonteer nie.  Daniël 2 wou die Jood help om ‘n teologiese perspektief op sy dag te ontwikkel – God is hier, en Hy is in beheer.  Net so wil dit óns leer om Hom ook in óns lewe raak te sien.

In die tweede plek wil die tweede hoofstuk sê: die Here weet wat in die duister is. Hy hou die toekoms in sy hand.  Niks is vir Hom verborge nie.  Aardse magte is relatief in terme van die ewige wat verseker op pad is.  Al probeer ons wêreld God dood ignoreer, bly Hy die Koning wat die toekoms in sy hand hou.

En in die derde plek wil Daniël 2 sê: Hy rig ‘n koninkryk op wat vir ewig sal bestaan. Dit wil ons leer om op twee vlakke waar te neem en te bestaan: op ‘n analities-wetenskaplike waar ons ons aandag op ons wêreld en die verbetering daarvan rig, maar ook op ‘n geloofsvlak waar ons die verleiding van sekularisme vermy deur God in ons daaglikse lewe in te dra.  Ons word vry om vir die hede te leef wanneer ons onthou dat ons ín die wêreld, maar nie ván die wêreld is nie.

Perspektiefblindheid wil dat ons die almag en alheerskappy van God in ons daaglikse wêreld miskyk, terwyl die wêreld se oënskynlike mag ons oë verblind.  As gelowiges het ons die voorreg om te leef asof die almagtige God saam met ons is, omdat Hy in Christus Immanuel geword het.

In die onsekerheid aan die begin van die derde millenium, mag Christene dit bely: ons God gee die mag en heerskappy en krag aan wie Hy wil, vir solank Hy wil.  Maar aan die einde van die dag sal alle mag weer na Hom terugkom, en sal almal voor Hom staan.  En as gelowige mense lewe ons met die oog op daardie dag, die dag wanneer sy ewige koninkryk aanbreek – daarop is ons hoop geplaas.

 

Skrywer: Dr Marius Nel