Judit

In die boek Judit, een van die Ou-Testamentiese apokriewe, word ‘n pragtige verhaal vertel van ‘n Joodse vrou wat op die Here vertrou en vrou alleen die magtige vyand ‘n nekslag toedoen.

Haar stad is deur die vyand omsingel en heeltemal uitgehonger. Toe die mense van die stad wou oorgee, het Judit geweier en ‘n slim plan uitgedink om die stad te red. Die uittreksel hieronder vertel hoe die eerste deel van haar plan gewerk het:

¹ Toe het Judit opgehou om tot die God van Israel te bid om haar te help. ² Sy het van die grond af opgestaan en haar slavin geroep. Toe het sy uit haar skuiling uitgegaan, af in die huis in waarin sy altyd op die Sabbat en op feesdae gebly het. ³ Sy het die rouklere wat sy aangehad het, uitgetrek, gebad en duur parfuum aangesmeer. Sy het haar hare geborsel, ‘n versiering op haar kop gesit en die vrolike klere aangetrek wat sy altyd gedra het toe haar man Manassa nog geleef het. ⁴ Sy het sandale aangetrek, armbande, ringe om haar enkels, vingers en ore en al haar ander juwele. Sy het haarself baie mooi gemaak sodat sy die oog van enige man wat haar sien, kon vang. ⁵ Sy het vir haar slavin ‘n leersak vol wyn en ‘n fles olie gegee, en ‘n sak vol geroosterde graan, koekies van gedroogde vye en die beste brood gepak. Sy het alles toegedraai en ingepak en dit vir die slavin gegee om te dra.

⁶ Hulle het na Betulua se stadspoort gegaan en vir Ussia daar gekry waar hy saam met die ander twee leiers, Gabris en Garmis gewag het. ⁷ Hulle het gesien sy lyk heeltemal anders en is anders aangetrek, en hulle was verstom oor sy so mooi was. Hulle het vir haar gesê: ⁸ “Ons bid dat die God van ons voorvaders vir jou goed sal wees en jou plan sal laat slaag. Dan sal die Israeliete bly wees en al die mense sal vertel hoe wonderlik Jerusalem is!” Judit het gebid ⁹ en toe vir hulle gesê: “Sê hulle moet die stadspoort vir my oopmaak sodat ek kan uitgaan en kan gaan doen waaroor ons gepraat het.” Hulle het vir die jongmans gesê om die poort vir haar oop te maak. ¹⁰ Toe die poort oop was, het Judit en haar slavin uitgegaan. Die stad se mans het haar dopgehou soos wat sy by die berg af gestap het, deur die vallei tot waar hulle haar nie meer kon sien nie.

¹¹ Terwyl die twee reguit deur die vallei gestap het, het van die Assiriese wagte op Judit afgekom. ¹² Hulle het haar in hegtenis geneem en gevra: “Van watter mense is jy? Waarvandaan kom jy en waarheen gaan jy?” Sy het geantwoord: “Ek is ‘n Hebreeuse vrou, maar ek is besig om van hulle te vlug, want hulle is op die punt om in julle hande te val en vernietig te word. ¹³ Ek is op pad na Holofernes, die hoof van julle leër, want ek wil vir hom goeie inligting gee. Ek sal vir hom ‘n pad wys waarlangs hy in die berge kan ingaan en dit alles kan inneem sonder om ‘n enkele man te verloor.”

Skrywer: Prof Francois Tolmie

Die brief van Jeremia

Een van die groot versoekings vir Israel was altyd dat hulle sal swig voor die afgode van die vyand.

Dit kon byvoorbeeld maklik gebeur dat hulle dink dat Israel se vyande so magtig is omdat hulle gode sterker as die Here is en dan begin hulle om die afgode te aanbid. In die Ou Testament kry ‘n mens gereeld gedeeltes waarin die Here sy volk waarsku om nie voor so ‘n versoeking te swig nie. In Die Brief van Jeremia, een van die Ou-Testamentiese apokriewe, kry ‘n mens dieselfde soort waarskuwing. Die skrywer doen sy absolute bes om die onvermoë van die afgode te beklemtoon:

⁴⁵ Daardie gode word deur skrynwerkers en goudsmede gemaak; hulle kan niks anders wees behalwe dit wat hierdie vakmanne wil hê hulle moet wees nie. ⁴⁶ Die mense wat hulle maak, leef self nie eens baie lank nie. Hoe kan dit wat hulle maak, dan gode wees? ⁴⁷ Al wat hulle ná hulle dood vir die mense wat nog kom, nalaat, is leuens en skande! ⁴⁸ Wanneer daar oorloë of rampe kom, praat die priesters onder mekaar oor waar hulle met die gode kan gaan wegkruip! ⁴⁹ Hoe is dit moontlik dat ‘n mens nie kan besef dat hierdie goed nie gode is nie? Hulle kan hulleself nie uit oorloë of rampe red nie! ⁵⁰ Hulle is houtbeelde wat met goud en silwer oorgetrek is. Later sal dit uitkom dat dit alles bedrog was. Alle mense en konings sal sien dat hulle nie gode is nie, maar net die handewerk van mense. Ja, God werk nie deur dié gode nie. ⁵¹ Wie besef nie dat hulle nie regtig gode is nie?

Skrywer: Prof Francois Tolmie

Barug

In die boek Barug, een van die Ou-Testamentiese apokriewe, konsentreer die skrywer op ‘n paar gedagtes wat eeue lank baie belangrik vir die Jode was.

Die belangrikstes hiervan is (1) die gedagte dat God die Een is wat volledig beheer het oor alles wat met Israel gebeur; (2) dat die Jode swaarkry omdat hulle sonde gedoen het en God hulle straf vir hulle sonde; en (3) hoe belangrik wysheid is en dat die wet van die Here die beste uitdrukking van die wysheid is. In hoofstuk 1 kry ‘n mens ‘n aangrypende skuldbelydenis wat op hierdie gedagtes gebaseer is:

¹⁵ Julle moet sê: “Die Here ons God het reg gedoen, maar ons is vandag openlik in skande – ons, die mense van Juda, die inwoners van Jerusalem, ¹⁶ ook ons konings, ons leiers, ons priesters, ons profete, en ons voorouers, ¹⁷ want ons het sonde gedoen teen die Here ons God. ¹⁸ Ons was ongehoorsaam aan Hom; ons het nie geluister wat Hy vir ons gesê het nie; ons het nie die voorskrifte wat Hy vir ons gegee het, nagekom nie. ¹⁹ Vanaf die dag wat die Here ons God ons voorouers uit Egipte gebring het tot vandag was ons aan Hom ongehoorsaam. Ons het ons nie aan Hom gesteur nie en nie geluister wat Hy vir ons sê nie. ²⁰ Nou ervaar ons die slegte goed, die vloek wat die Here vir Moses gesê het hy moet aankondig toe Hy ons voorvaders uit Egipte gebring het om vir ons ‘n land wat oorloop van melk en heuning te gee.

Skrywer: Prof Francois Tolmie

Engele in die Bybel (11)

Engele in Openbaring

Vir baie mense is die boek Openbaring ‘n vreemde boek. Dit is asof ‘n mens skielik in ‘n ander wêreld is: vreemde simbole, snaakse getalle, aardige diere… Tog sou die mense vir wie Openbaring oorspronklik geskryf is, allesbehalwe ontuis gevoel het toe dit vir hulle voorgelees is. In die destydse wêreld was daar ‘n hele groep mense wat baie goed geweet het hoe ‘n mens sulke boeke moet verstaan. Vir moderne mense is Openbaring dalk ‘n boek wat so half een kant staan, maar vir hulle was dit deel van ‘n hele klomp boeke wat so geklink het. Geleerdes noem hierdie soort boeke apokaliptiese boeke. Dit beteken dat hulle “bekendmakingsboeke” is wat almal min of meer op dieselfde manier geskryf is. So byvoorbeeld gebruik hulle graag simbole. Hulle beklemtoon ook almal dat die einde van die tyd naby is. Verder is almal op so ‘n manier geskryf dat hulle bestaan uit ‘n klomp bekendmakings wat uit die hemel kom. Daarom gee hulle gewoonlik ook baie aandag aan die hemel en aan die engele. Dit kan ‘n mens ook baie goed in Openbaring sien. Van die 175 keer wat die woord “engel” in die Nuwe Testament gebruik word, kom dit 67 keer in Openbaring voor.

Vir die mense vir wie Openbaring geskryf is, was dit ook asof hulle in ‘n ander wêreld ingegaan het as hulle na Openbaring geluister het, maar dan op ‘n ander manier as wat dit vir ons na ‘n ander wêreld voel. Vir hulle was dit ‘n beter en lekkerder wêreld as die een wat hulle elke dag in die oë moes kyk. Die wêreld waarin hulle geleef het, was ‘n wêreld wat hard en ongenaakbaar teenoor Christene was. Dit was ‘n wêreld waarin die Romeinse keiser almagtig was en selfs as god vereer is. Dit was ‘n wêreld waarin Christene onwelkom was en gedurig op een of ander manier benadeel is omdat hulle in Jesus geglo het. Wanneer hulle na Openbaring geluister het, is hulle meegevoer na ‘n wêreld wat heeltemal anders was. In Openbaring is hulle gerusgestel dat God in beheer is en dat Hy besig was om sy plan met die wêreld stap-vir-stap uit te voer. In Openbaring is hulle ook aangemoedig om vas te staan en uit te hou in die alledaagse wêreld waarin hulle die spit so moes afbyt. Hulle kon vorentoe kyk en vorentoe lééf omdat hulle seker kon wees dat Jesus weer op pad terug was na die wêreld.

Dit is ook belangrik om te besef dat daar een groot verskil is tussen Openbaring en al hierdie ander “bekendmakingsgeskrifte” wat ook in daardie tyd geskryf is. In Openbaring speel Jesus Christus altyd die Hoofrol. Daar is nie ‘n hoofstuk in Openbaring waarin Jesus nie genoem word. Alles draai om Hom. Soos Jesus self in Openbaring sê: Ek is die Alfa en die Omega, die Eerste en die Laaste, die Begin en die Einde (Openbaring 22:13.) Dit maak dat Openbaring in sy diepte heeltemal anders is as al die ander bekendmakingsgeskrifte – selfs al is daar soveel ander sake waarin hulle ooreenstem. Uiteindelik draai alles om Hom – ook as die engele genoem word, is dit nie omdat hulle op sigself interessant is nie, maar omdat hulle ‘n rol speel in God se Groot Plan met die wêreld – die plan wat geanker is in Jesus Christus, die Lam van God.

Engele en natuurkragte

In van die ander Joodse geskrifte wat in die tyd ná die Ou Testament geskryf is, kry ‘n mens gereeld die gedagte dat sekere engele beheer uitoefen oor natuurmagte. Dié gedagte kry ‘n mens ook in Openbaring. So vertel Openbaring 14:18 byvoorbeeld van ‘n engel wat mag oor vuur het en Openbaring 16:5 van ‘n engel wat toesig oor water hou. In Openbaring 7:1 word weer vertel van vier engele wat by die vier hoeke van die wêreld staan en die vier winde van die aarde vashou.

Engele: oordeel en verlossing

In die wêreld wat in Openbaring geteken word, is daar twee groot gedagtes wat oor en oor voorkom: verlossing en oordeel. Die gelowiges wat aan God getrou gebly het in die moeilike omstandighede waarin hulle moes lewe, word oor en oor daarvan verseker dat God hulle raaksien en dat Hy hulle uiteindelik sal verlos. In die wêreld wat Openbaring teken, maak God soms juis van engele gebruik om hierdie verlossing en bemoediging aan die gelowiges te bring. So vertel Openbaring 7:2-3 byvoorbeeld dat God ‘n engel met ‘n seël (‘n soort “stempel”) stuur om al sy kinders met ‘n seël op hulle voorkoppe te merk. Dié aangrypende beeldspraak sou die lesers van Openbaring geweldig bemoedig het, want die merk van God was die teken dat hulle God se “eiendom” is en dat Hy hulle daarom sal beskerm.

Openbaring 12 is nog ‘n goeie voorbeeld: In dié hoofstuk word vertel hoekom die kerk so moet swaarkry. Dié hoofstuk sê dat dit eintlik maar net ‘n desperate plan van die Satan is omdat hy eintlik klaar die oorlog teen God verloor het. Hy probeer om die kerk te vernietig, maar sal dit nie regkry nie omdat God die kerk beskerm. Daarom vertel Openbaring 12 ook in mooi beeldspraak van die oorlog wat daar in die hemel plaasgevind het. Die Satan en sy engele het teen Migael en sy engele geveg, maar hulle het die oorlog verloor omdat hulle nie opgewasse was teen die bloed van die Lam nie.

Die ander gedagte wat Openbaring baie beklemtoon, is die gedagte van oordeel. Die opstandige mensdom wat agter die Satan aanloop en nie vir God wil luister nie, sal deur Hom gestraf word. In die wêreld wat Openbaring teken, gebruik God juis baie keer engele om hierdie straf uit te voer. Elke keer as ‘n engel op ‘n trompet blaas of ‘n bak op die aarde uitgooi, tref God se oordele die ongelowiges. In Openbaring 16 word vertel van wat alles gebeur as die engele God se “wraakbakke” op die aarde uitgooi: Die mense kry byvoorbeeld pynlike swere; die see en die riviere verander in bloed; die son brand die mense; en daar kom duisternis oor die hele wêreld.

Engele wat verduidelik

In die meeste bekendmakingsgeskrifte van daardie tyd was daar gewoonlik ‘n engel wat gehelp het om te verduidelik wat aan die gebeur was. In Openbaring kry ‘n mens dieselfde. In Openbaring 17 sien Johannes byvoorbeeld ‘n vrou wat op ‘n helderrooi dier in die woestyn sit. As hy hom daaroor verwonder, verduidelik ‘n engel vir hom wat dit beteken (Openbaring 17:7). In Openbaring 21 kry ‘n mens iets soortgelyks: Johannes kry die voorreg om die wonderlike nuwe hemelse stad te sien. Saam met hom word ‘n engel gestuur om vir hom alles te verduidelik.

Engele prys God

Skrywer: Prof Francois Tolmie