Lukas het Markus 14:12-16 se inleiding vereenvoudig, verkort, en die name gegee van die twee dissipels wat die voorbereiding moes gaan doen. Jesus neem die inisiatief vir die voorbereiding, waaruit sy doelgerigtheid en profetiese volmag blyk – by Mattheus en Markus kom dit van die dissipels af. 

 22:7 Die sameswering teen Jesus het geskied toe die paasfees naby was (22:1). Nou het die dag van die Fees van die Ongesuurde Brood aangebreek, en op dié dag moet die paaslam geslag word.

 Volgens Eks 12:2,6 moet die lam in die eerste maand van die Joodse godsdienstige jaar, op die veertiende dag van die maand, in die namiddag, geslag word (so ook in Lev 23:5; Num 9:2-3; Deutr 16:1-2; lg. noem die maand Abib. Ná die ballingskap verander die naam van die maand na die Persiese naam Nisan, vgl. Nehemia 2:1; Ester 3:7). Die paasmaaltyd word dan die aand gehou. Met sononder begin die nuwe dag volgens die Joodse kalender wat met maandjare werk (vgl. bv. Gen 1:5 ens. ‘dit het aand geword en dit het môre geword. Dit was die eerste dag’).  Die paaslammers word dan die middag van die 14de Nisan geslag en die paasvierings begin na sononder met die aanbreek van 15 Nisan, en duur die hele nag.

 [Markus, Mattheus en Lukas plaas die voorbereiding vir die paasmaal op Donderdag, en die Pasga self toe Goeie Vrydag aanbreek met sononder op Donderdag. Johannes plaas die voorbereiding op Vrydag toe Jesus aan die kruis sterf as die Lam van God wat die sonde van die wêreld wegneem (Joh 1:29 op dieselfde tyd toe die Jode die paaslammers slag (vgl. Joh 18:28; 19:14).

 Johannes het nie die instelling van die nagmaal en Jesus se gebedsworsteling in Getsemane, soos die ander drie Evangelies nie. Die Donderdagnag klee hy in met ’n lang onderrig deur Jesus aan sy dissipels tydens ’n maaltyd, wat begin met die voetwassing, wat die ander Evangelies nie het nie (Joh 13-17). Hy het egter Jesus se aanwysing van die verraaier aan tafel, en sy gevangeneming in die tuin, ook dat Petrus Jesus sal verloën, op Donderdagaand soos die ander drie.]

 22:8 Jesus stuur vir Petrus en Johannes om die Pasga vir Hom en sy twaalf dissipels die Donderdag voor te berei. Hy gaan die doel van sy koms na die wêreld self vervul (die ander Evangelies noem nie hulle name nie; en laat die inisiatief van die dissipels uitgaan). Die voorbereiding sou insluit om na te gaan of die vertrek sonder enige suurdeeg is (Eks 12:15), om ’n lam sonder liggaamsgebrek te kry, tussen 3-5 nm te slag sonder om ’n been van die lam te breek (Eks 12:46), te braai met kop, pootjies, binnegoed en al (Eks 12:9), te sorg dat daar ongesuurde brood, bitter kruie en wyn is (Gen 12:8), en water vir voete was, ens. (Joh 13:4-5).

 22:9 Die inwoners van Jerusalem was verplig om gratis plek te maak vir die pelgrims, wat in groot getalle na Jerusalem gestroom het, om die Pasga te vier. Petrus en Johannes vra waar hulle vir Jesus en die twaalf moet gaan voorberei. Jesus en sy groep vernag snags op die Olyfberg in die oopte (21:37). 

 22:10 Jesus sê vir hulle, let mooi op terwyl julle die stad ingaan (van die Olyfberg se kant af). ’n Man wat ’n kruik water dra sal op julle afkom (sunantaō om te gebeur, met die implikasie van wat jy sal kry). Volg hom in die huis waar hy ingaan. Die Joodse gebruik was dat die vroue die waterdraers is, maar dit kon ook ’n manlike slaaf gewees het. Maar mans het gewoonlik met velsakke water gedra, en vroue met kruike.

 Hierdie man met ’n kruik water sou ’n uitsondering wees en ’n duidelike aanwysing vir die twee dissipels tussen die massa mense wat in die stad instroom. Daarby word die adres van die huis nie bekendgemaak, sodat Judas die geleentheid kon misbruik om Jesus te verraai nie. Dit sou ’n ideale geleentheid wees om Jesus, ongemerk deur die skare, te arresteer as almal in huise besig was met die Pasga en niemand op straat was nie. Maar Jesus wou nog die Pasga saam met hulle eet en die nagmaal instel en ’n laaste maal sy enger groep rustig onderrig. Daarvoor stuur die Here die man met die kruik wat hulle moet volg.

 22:11-13 En sê vir die eienaar van die huis: ‘Die Leermeester (didaskalos) vra jou, Waar is die gastekamer (kataluma, dieselfde woord wat in 2:7  met ‘herberg’ vertaal is) waar Ek die Pasga saam met my dissipels kan eet?’ Soos Jesus twee van sy dissipels gestuur het om vir Hom die donkievul te gaan haal om Jerusalem binne te ry (Luk 19:29-34), so maak Hy aanspraak op die huiseienaar se gastekamer vir die paasmaal. Daar word baie bespiegel oor hoe dit gekom het dat die gastekamer beskikbaar was. Jerusalemmers het hulle gastekamers vir die paaspelgrims gereed gehou. En hierdie eienaar moes waarskynlik nog wag vir iemand wat dit nodig sou hê.

 Die eienaar sal vir hulle ’n groot gemeubileerde bokamer (anagaion) wys. Die manier waarop vermoënde Jode feesgevier het, was om rondom ’n lae tafel te eet terwyl hulle op hulle linkersye op banke aanlê (anapiptō, vgl. 22:14). So was die groot bokamer waarskynlik gemeubileer om die dertien mense te akkommodeer. Daar moes die twee dissipels vir die Pasga gaan voorberei. Dit was waarskynlik ’n gegoede burger se huis. Daar is bespiegel of dit die plek is waar die dissipels ná Jesus se hemelvaart meermale sou vergader (vgl. Hand 1:13 saam met die vroue; Hand 1:15 met 120 mense?; 2:1-2 met die uitstorting van die Heilige Gees?; 4:31? met die vervulling met die Heilige Gees?; 12:12 die huis van Maria die moeder van Johannes Markus?).

‘Hulle het gegaan en dit gevind soos Jesus vir hulle gesê het, en hulle het die Pasga voorberei.’

Jan vra:

Christus is uit die dood opgewek as eersteling, daarna dié wat aan Hom behoort by sy wederkoms. Daarna kom die einde wanneer Hy die koninkryk aan sy Vader oorgee, as Hy alle gesag en mag vernietig het. Christus moet as Koning heers totdat die Vader al sy vyande onder sy voete gestel het. Die laaste vyand wat vernietig word, is die dood. En dan sal die Seun alles aan die Vader onderwerp en so ook Homself.

Kol 2: 15 sê egter: “Nadat Hy die owerhede en magte uitgeklee en hulle in die openbaar ten toon gestel en oor hulle getriomfeer het.” In 1 Korintiërs lyk dit of hierdie vernietiging van die gesag en magte nog moet gebeur, terwyl Kolossense sê dat dit reeds gebeur het, hoewel daar nog ‘n laaste vyand is wat vernietig moet word – die dood. Maar hoe gebeur dit?

Verder, in 1 Korintiërs 15:29 bring Paulus ‘n doop in verband met die opstandingsgeloof – mense wat hulle vir die dooies laat doop. Paulus vra: Wat wil die mense bereik wat hulle vir die dooies laat doop as die dooies nie opgewek word nie. Wat is die betekenis hiervan?

Antwoord

Prof Hermie van Zyl antwoord:

Ons vraagsteller sien goed raak dat die tydstip waarop elke mag, gesag en krag deur Christus vernietig word inderdaad verskil tussen 1 Kor 15:24 en Kol 2:15. In 1 Korintiërs geskied dit in die toekoms – by die wederkoms van Christus – maar volgens Kolossense het dit reeds plaasgevind met Christus se eerste koms na die wêreld, meer spesifiek in die groot heilsdade van Christus aan die kruis en in die opstanding. Hoe moet ons nou sin maak van hierdie verskil? Is dit ‘n teenstrydigheid, of is albei waar?

Eerstens moet ons duidelikheid kry oor waarna die begrippe waaroor dit hier gaan, verwys. Wat is dit wat vernietig sal word (1 Kor), of wat reeds ontwapen is (Kol)? In die oorspronklike Grieks is twee van die begrippe wat in 1 Kor 15:24 en in Kol 2:15 voorkom, dieselfde, naamlik archē (heerskappy/regeerder/mag) en eksousia (gesag). 1 Kor 15:24 voeg ook nog dunamis (krag) by. Dit is nie so maklik om ‘n goeie greep op die begrippe te kry nie. Soms word hulle in die enkelvoud (1 Kor 15:24), ander kere in die meervoud (Kol 2:15) gebruik; soms word hulle neutraal aangewend (Kol 1:16), of selfs in ‘n goeie sin (Ef 1:21), ander kere in ‘n slegte sin (1 Kor 15:24; Ef 2:2). Dit is daarom nie altyd maklik om goeie vertaalekwivalente vir hulle te vind nie; dit hang baie van die konteks af hoe mens vertaal. Belangriker is egter om te probeer verstaan waarna hulle in die algemeen verwys.

Die antieke wêreld was baie bewus daarvan dat daar magte, kragte en gesag op aarde én in die hemel is waaraan ‘n mens uitgelewer is en waaroor jy nie veel beheer het nie. Soms word hierdie magte gepersonifieer as bomenslike wesens, soos engele, waarvan sommige goed is en ander weer boos. Ander kere word hierdie magte en kragte deur aardse figure of instansies vergestalt, soos regeerders en regerings, waarvan in die algemeen gesê kan word dat hulle regmatig gesag voer en dat mense aan hulle gehoorsaam moet wees. Maar ander kere – meesal – is dit weer so dat hulle boosheid verteenwoordig en dat mense deur hulle onderdruk word. Dis veral in die Openbaringboek so, waar die Romeinse Ryk gesien is as die verpersoonliking van sataniese onderdrukking, en dat hierdie mag (Babilon genoem in Op 14:8; 18:2) uiteindelik deur God vernietig en vervang sal word met die Godstad, die nuwe Jerusalem (Op 21:10).

Ons kan dit alles opsom deur te sê dat hierdie “regerings”, “magte” en “kragte” waarna Paulus verwys die samevatting is van alle aardse en kosmiese magte en heerskappye wat meesal die evangelie van Christus vyandiggesind is en teenstaan. Dit gaan hier oor al daardie bopersoonlike magte en kragte waaraan die mens uitgelewer is, wat sy lewe voortdurend bedreig, en wat die gevaar inhou om die mens van God te vervreem. Dít is die magte waarna 1 Kor 15:24 en Kol 2:15 verwys.

Nou kom ons by die eintlike vraag: Wanneer word hierdie magte en kragte vernietig? En dit is hier waar dit belangrik word om te onderskei tussen ‘n voorlopige en finale vernietiging van die (bose) magte wat oor die mens heerskappy voer, hetsy in die vorm van aardse regerings/regeerders, hetsy as bopersoonlike kosmiese magte. Veral in Paulus se geskrifte moet ons ‘n onderskeid tref tussen die “alreeds” wat gekom het en die “nog nie” wat uitstaande is. Albei is gelyktydig waar. Wat die “alreeds” betref: Dit is alreeds so dat die mag van die bose gebreek is met die koms van Christus na die wêreld. Daarom dat Paulus in Rom 6:1-14 kan sê dat ons saam met Christus gesterf het en daarom dood is vir die sonde, maar ook dat ons opgestaan het saam met Christus en daarom lewend is vir God. Ons is nie meer uitgelewer aan die bose se versoekings en vernietigende werking in ons lewe nie. Ons kan nou vir God lewe soos ons veronderstel is om te doen. Vandaar ook Paulus se gloeiende belydenis in Rom 8:38-39; hy is oortuig daarvan dat ons in alles meer as oorwinnaars is en dat niks – nie engele of magte of … kragte – ons kan skei van God se liefde nie. Die bopersoonlike magte se invloed is nou gebreek. Dit alles het natuurlik begin met Christus se koms na die wêreld. Reeds tydens sy aardse bediening sê Jesus vir sy dissipels dat Hy die Satan soos ‘n weerligstraal uit die hemel sien val het (Luk 10:18). Dit beteken dat die Bose se mag gebreek is en dat die koninkryk van God nou gevestig kan word.

Dit is hierdie werklikheid wat ook in Kol 2:15 uitgebeeld word as daar staan dat God elke mag en gesag ontwapen het en hulle as gevangenes in die triomftog van Christus weggevoer het. Die “alreeds” van die vernietiging van die bopersoonlike magte word hier met ‘n bekende toneel uit die antieke wêreld uitgebeeld. Wanneer ‘n generaal ‘n veldslag gewen het, het hy ‘n triomftog in sy tuisstad gehou. In hierdie triomftog het hy dan die belangrike figure van die verslane leer as gevangenes laat loop, saam met al die oorlogsbuit, om so aan die tuisskare te wys dat die vyand geen mag meer het nie. Hulle word nou in die openbaar ten toon gestel as ‘n mag wat geen bedreiging vir die tuisbevolking meer inhou nie. So sê Kol 2:15 is elke mag en gesag nou ontwapen en het hulle geen invloed meer nie; hulle het in Christus se triomftog as gevangenes geloop.

Terselfdertyd is dit ook waar dat daar ‘n “nog nie” is. Die Satan en sy magte is wel verslaan, maar is nog nie volkome vernietig nie; hulle loop nog soos ‘n brullende leeu rond om te soek wie hulle kan verslind (1 Pet 5:8). Ons moet dus nie dink dat ons voetjie-voetjie kan speel met hierdie magte nie; ons moet nugter en waaksaam wees. Ons is nog op pad na die voltooiing van God se koninkryk wanneer die oorwinning wat reeds behaal is toe Christus aan die kruis gesterf het en opgestaan het uit die dood, finaal voltrek sal word. Mens kan dit amper voorstel met die verskil tussen ‘n veldslag en ‘n oorlog: Christus se eerste koms het die veldslag teen die bose magte gewen; die vyand se rug is beslissend gebreek, maar die oorlog is nog nie verby nie. En dít is die situasie wat in 1 Kor 15:24 uitgebeeld word. Eers wanneer die einde kom by Christus se wederkoms, sal elke mag, gesag en krag finaal vernietig word. Dan sal die laaste vyand, die dood, ook vernietig word, en sal Christus die koninkryk van God, wat Hy reeds kom vestig het op aarde met sy eerste koms, aan die Vader oorhandig. En dan sal God alles in almal of alles wees (1 Kor 15:28). Dan is die oorlog eers verby. Hierdie werklikheid is nog uitstaande, dit kom nog.

Dus, beide die “alreeds” en die “nog nie” van die vernietiging van die magte, kragte en gesag wat die bose versinnebeeld, is volgens die Bybel waar, en daaraan moet ons vashou.

Laastens net iets oor 1 Kor 15:29 waar staan dat daar gedoopte gemeentelede in Korinte was wat hulleself in die plek van afgestorwe, maar ongedoopte, familielede laat doop het. Die bedoeling was uiteraard dat die gemeentelede op daardie manier wou verseker dat hierdie afgestorwenes ook deel kry aan die lewe in Christus (vgl Rom 6:3-5). Ons weet egter niks verder van hierdie gebruik nie – waar dit vandaan kom, hoe dit uitgevoer is, en of Paulus dit goed- of afgekeur het nie. Die enigste rede waarom Paulus dit noem, is om dit as een van sy argumente te gebruik waarom dit sinvol is dat die gemeente in die opstanding sou (bly) glo. Want waarom, redeneer Paulus, sou mense so ‘n doophandeling uitvoer as hulle nie in die opstanding glo nie? As daar geen opstanding is nie, is dit immers sinloos om iemand wat reeds dood is te laat deel in Christus se opstanding. Dit sou geen voordeel vir die afgestorwenes en geen troos vir die agtergeblewenes inhou nie. Al wat ons verder oor hierdie doophandeling kan sê, is dat dit klaarblyklik nie wye ingang gevind het nie (om voor die hand liggende redes). Dit het waarskynlik nie wyer as Korinte voorgekom nie (nêrens elders in die Nuwe Testamente lees ons hiervan nie), en dit moes sekerlik redelik gou in Korinte self in onbruik verval het. Dit is dus nie iets wat ons vandag moet laat herleef om so ons geloof in die opstanding te bevestig nie. Dít is nie die rede waarom dit opgeteken staan in 1 Kor 15 nie; dis bloot ‘n handige argument wat Paulus gebruik het om op die sinloosheid van ‘n (doop)gebruik te wys as daar nie in die opstanding geglo word nie.

Skrywer: Prof Hermie van Zyl

Lukas gee benewens ’n beskrywing van Jesus se lyding, ’n uitvoerige paasgeskiedenis, wat hom onderskei van Markus en meer aan die Johannes evangelie herinner. Markus en Mattheus loop nouer saam, en Lukas en Johannes het meer raakpunte oor die lydensweg. Dit verteenwoordig twee verskillende tradisies. Markus 15:39 en Mattheus 27:54 se woorde van die Romeinse offisier ‘waarlik hierdie man was die Seun van God’ beklemtoon dat Jesus as martelaar sterf. Lukas 23:47 beskryf Jesus as die lydende Regverdige, met die woorde van die Romeinse offisier: ‘waarlik hierdie man was onskuldig.’ Lukas beskryf die sterwe van Stefanus in Hand 7:54-60 parallel met die sterwe van Jesus. Jesus bid ‘Vader vergeef hulle, want hulle weet nie wat hulle doen nie’ (Luk 23:34) – Stefanus roep uit: ‘Here reken hulle hierdie sonde nie toe nie’ (Hand 7:60). Jesus bid: ‘Vader in U hande gee Ek my gees oor’ (Luk 23:45) – Stefanus word gestenig terwyl hy uitroep: ‘Here Jesus, ontvang my gees’ (Hand 7:59). Met hierdie parallelisme word dit onmiskenbaar dat Jesus se lyding ter wille van sy volgelinge bestem was, en vir hulle die weg baan om Hom daarop te volg (Luk 14:27: wie nie sy eie kruis dra en My volg nie, kan my dissipel nie wees nie).

 Terwyl Jesus se lydensgeskiedenis die einde van sy vernedering aandui, is die paasgeskiedenis die begin van sy verhoging, soos Johannes 12:32-33 sê dat Hy met sy verhoging aan die kruis almal na Hom toe sal trek. Soos die Joodse paasfees herinner aan die bloed aan die deurkosyne wat die oordeel by hulle laat verbygaan (pasag verbygaan, Eks 12:13,23,27; Jes 31:5: Die Here sal beskermend verbykom en so sal Hy red en bevry), so laat Jesus se bloed aan die kruis die oordeel van God by ons verbygaan om ons te red en te bevry.

 Sameswering teen Jesus (Luk 22:1-6)

 Lukas voeg twee berigte saam: die leiers se soeke na ’n manier om Jesus dood te maak, en Judas se onderhandeling om Hom aan hulle oor te lewer. Markus 14 en Mattheus 26 plaas die salwing van Jesus in die huis van Simon die melaatse tussen die twee berigte. Lukas alleen het egter ’n salwing in die huis van ’n Fariseër in Galilea (Luk 7:36-50). Lukas het ook die vroue uit Galilea wat Sondagmôre, ná sy opstanding, te láát was om Hom te gaan salf (Luk 23:56-24:1; soos Mark 16:1 wat verwys na die Sondagmôre se poging om Hom te gaan salf, maar nie Mattheus nie).

 22:1 Hoewel Deuteronomium 16:2,5-6 bepaal dat die paasfees slegs in Jerusalem gevier mag word, het die volk vir die res van die sewe dae van die fees van die ongesuurde brode huis toe gegaan vir die viering daarvan (Deutr 12:4,7; Eks 12:17-20). Die Pasga moes die Jode herinner aan die nag toe die Here hulle uit Egipte verlos het, deur die huise waar die bloed van die lammers vir die fees aan die deurkosyne gesmeer is, verby te gaan (pasag verbygaan, spaar; Engels: pass over, Eks 12:12; pesach le JHWH  ’n paasoffer aan die Here, Eks 12:11). Die ongesuurde brood moes hulle herinner aan die haas waarmee Israel Egipte verlaat het, vgl. Eks 12:39; Deutr 16:3 waar dit ook genoem word  ‘brood van herinnering aan hulle swaarkry,’ tydens hulle slaweskap in Egipte en hulle tog deur die woestyn.

 22:2 Die leierpriesters (uit die Sadduseërs) en die skrifkenners (uit die Fariseërs) bly soek hoe om Jesus dood te maak (anaireō om van iemand ontslae te raak deur teregstelling). Hulle soek na ’n manier of geleentheid dat die volk dit nie sal agterkom nie, veral weens die groot skare van paasgangers, ook uit Galilea en elders, wat na Jesus se onderrigsessies toe stroom en aan sy lippe hang (Mark 14:2 en Matt 26:5 voeg by: sodat daar nie ’n oproer onder die volk ontstaan nie). Daarby sou ’n oproer onder die volk met geweld deur die Romeine onderdruk word, en kon dit die Romeinse onderdrukking van die Jode vererger (vgl. Joh 11:48). Die hoëpriester Kajafas (18-36 n.C.) was ’n aanstelling van die Romeine, nadat hulle reeds sy skoonvader Annas (6-15 n.C.) afgesit het.

 22:3 In hulle radeloosheid hoe om Jesus stilweg te arresteer kom die Satan (‘aanklaer, teenstander’) die Joodse leiers  te hulp. In Joh 8:44 sê Jesus vir die Jode, julle vader is die duiwel en hy is van die begin af ’n mensemoordenaar en die vader van die leuen. Die Satan het ingevaar (eiserchomai ingaan, beheer) in Judas Iskariot (man van Keriot/Kariot in Judea) een van die twaalf wat Jesus uitgekies het (Luk 6:12-16). Soos Jesus, is Judas die enigste van die twaalf wat in Judea gebore is.

 22:4 Die bevelvoerder van die tempelwag was tweede in bevel naas die hoëpriester. Judas onderhandel met die topbestuur van die tempel, die dagbestuur van die Sanhedrin. Hulle is ook die leiers van die menigte wat Jesus gaan arresteer het in Getsemane (Luk 22:52). Hulle beplan saam met Judas hoe hy Jesus aan hulle kan oorlewer (paradidōmi dieselfde woord wat in Luk 22:48 met ‘verraai’ vertaal word; dit beteken om oor te gee, òf ’n skuldige persoon aan die owerheid vir straf, òf ’n persoon aan ’n vyand wat onbehoorlik met die persoon sal handel). Wat Judas se motiewe was om dit te doen is nie seker nie. In Johannes 6:64 impliseer Jesus dat Judas nie in Hom geglo het nie, en in Joh 6:70-71 sê Jesus, Hy het hulle 12 uitgekies en een van hulle is ’n duiwel. In Joh 12:6 sê Johannes dat Judas ’n dief was wat van die bydraes aan die dissipelkring se geldbeurs gevat het. In Joh 13:18 haal Jesus die Skrif aan, dat Judas se verraad ’n vervulling is van Ps 41:10 waar Dawid kla oor sy vriend wat hy vertrou het en saam met hom geëet het en sy hakskeen teen hom gelig het, soos bv. Saul en Absalom. 

 Die teenwoordigheid van die bevelvoerder van die tempelwag wat verantwoordelik is vir die orde op die tempelterrein, wys dat Jesus se reiniging van die tempelterrein en sy onderrig van die skare in daardie laaste week gewreek moes word (bv. Jesus se uitjaag van Annas se besighede, en die weerlegging van die rabbi’s se leringe). In Luk 20:20 is reeds gesê dat hulle Hom gedurende daardie week fyn dopgehou en probeer vastrek het, om Hom aan die owerheid en die gesag van Pilatus oor te lewer (paradidōmi dieselfde woord ook vir verraai). 

 22:5 Die leiers was bly oor Judas se aanbod en het ooreengekom om aan hom geld te gee (Matt 26:15 noem die bedrag, 30 silwerstukke, 30 denarii, ongeveer ’n arbeider se loon vir ’n maand; volgens Sag 11:12 was dit die loon wat aan hom as herder gegee is).

 22:6 Judas het tot die ooreenkoms ingestem en daarmee sy skuld aan die verraad bekragtig. Toe soek hy na ’n goeie geleentheid om Jesus aan hulle oor te gee (paradidōmi), en Lukas herhaal: ‘waar die skare nie teenwoordig is nie.’ Die verantwoordelikheid vir die verraad berus daarom by die leiers en by Judas, albei gee Hom oor. Die Satan werk deur al die samesweerders, en die volk is nie aan die verraad aandadig nie. Die goeie geleentheid vir sy arrestasie word egter deur Jesus bepaal om Homself aan hulle oor te gee.

Willie vra:

Die invloed van die Heilige Gees op die Christene van die vroeë kerk het ongetwyfeld groot veranderinge in mense se lewens teweeg gebring. (Na aanleiding van Galasiërs 3 waar Paulus hulle uittrap omdat hulle so gou begin dwaal het nadat God groot wonders by hulle gedoen het.) Dit lyk of die Heilige Gees nie vandag ook dieselfde effek het in die kerk nie. My vraag is hoekom dit nie so is nie en wat ons dan doen om in ons lewens ‘n struikelblok te veroorsaak vir dit wat by die vroeë kerk gebeur het?

Antwoord

Prof Hermie van Zyl antwoord:

Vanuit ‘n sekere hoek gesien, is dit inderdaad so dat die beeld van die vroeë kerk een is waarop vandag se kerk nogal jaloers kan wees. Byvoorbeeld, as ‘n mens die Handelinge-verhaal lees, word vir ons ‘n prentjie geteken van gelowiges wat mededeelsaam is en mekaar van harte ondersteun, van wonders wat gereeld voorkom, en waar die getalle voortdurend uitbrei (vgl Hand 2:41-47; 4:32-35; 5:11-14). In die Romeinebrief praat Paulus juis van die bedeling van die Gees wat aangebreek het en dat ons nou nie meer deur ons ou natuur beheers word nie, maar deur die Gees (Rom 8:1-17, vgl veral v4,9-11). En 1 Korintiërs vertel van die besondere werking van die Gees in dié gemeente, in so ‘n mate dat Paulus waarsku dat mense nie hoogmoedig moet word hieroor nie. Dis nie net diegene wat in tale praat wat die Gees ontvang het nie; nee, die Gees manifesteer op verskillende maniere en as verskillende gawes, en elkeen hiervan is belangrik vir die opbou van die gemeente (1 Kor 12; 14). Maar die punt is dat hierdie gemeente in ‘n hoë mate die werking van die Gees beleef en gemanifesteer gesien het.

Maar ons moenie dink dat alles in die vroeë kerk getuig het van die besondere werking van die Gees in hulle midde nie. In die einste Korintiese gemeente het daar ook baie uitwasse voorgekom. Paulus kon nie met hulle praat soos met volwasse Christene nie omdat afguns en partyskappe aan die orde van die dag was onder hulle (1 Kor 3:1-9); onsedelikheid het voorgekom (1 Kor 5:1); gelowiges het mekaar onnodig hof toe gesleep (1 Kor 6); daar was ernstige meningsverskil oor die eet van vleis wat aan afgode geoffer is (1 Kor 8); ensovoorts. In die Hebreërgeskrif word weer vertel van die traagheid in geloofsvolharding in die gemeente, in so ‘n mate dat totale afval gedreig het en die skrywer moes waarsku dat ‘n mens wat totale afval ondergaan het, nie weer tot bekering vernuwe kan word nie (Heb 5:11-6:8). En soos ons vraagsteller opmerk, die Galasiërs word as “sonder begrip” uitgebeeld (Gal 3:1). Hulle het die volle evangelie van genade by Paulus gehoor en ervaar, maar kort voor lank was hulle weer aan die terugval in hulle ou weë. Hulle het klaarblyklik terugverlang na die veiligheid en struktuur wat die wet van Moses aan hulle lewe gegee het.

Alles was dus nie so voortreflik in die vroeë kerk soos ons soms dink nie. Die punt wat ek probeer maak, is dat ‘n mens nie die vroeë kerk moet idealiseer nie. Ja, hulle het die gawe van die Heilige Gees ontvang, en ook die vrug daarvan gelewer. Maar so het die sonde ook nog sy tol geëis. Want dit moet ons weet: solank ons op aarde is, sal ons nie aan die suigkrag van die sonde ontkom nie. Tog word ons deur die Gees in staat gestel om nie slawe van die sonde te wees nie, nie toe te laat dat ons daardeur beheers word nie; nog meer, ons kan nou die vrug van die Heilige Gees begin voortbring in ons aardse lewe.

Struktureel gesproke is daar dus geen verskil tussen die vroeë kerk en die kerk van ons eie tyd nie. Die vroeë kerk was nie beter af as ons nie; hulle lewe was nie op ‘n hoër geestelike peil ons s’n nie. En al voel dit soms so – net omdat ons eerstehandse ervaring van ons eie tyd het en die vroeë kerk net “op papier” ken – is die kerk se geestelike lewe vandag nie noodwendig van ‘n slegter standaard as destyds nie. Soos bostaande oorsig toon, lewe beide vroeë en eietydse kerk in die bedeling van die Gees, waar God se krag in ons vrygelaat word. Maar ons het beide ook te doen met die stryd teen die sonde, wat maar altoos dreig om van ons lewe besit te neem. Iemand wat vandag die kerk in Suid-Afrika – of in watter deel van die wêreld ook al – moet beskryf, sal ‘n soortgelyke prentjie kan skilder as wat die Nuwe Testament van die vroeë kerk doen. Enersyds is al die tekens daar dat die Gees werksaam is. Daar is pragtige projekte wat deur die kerk aangepak word wat wys dat die Gees ons sensitief maak vir die nood van die wêreld waarin ons leef. ‘n Mens moet maar net jou oë en ore oopmaak en hoor en lees van al die wonderlike dinge wat die Here in en deur sy kerk besig is om te doen; dis niks minder as wonderwerke nie. Dieselfde oortuiging, toewyding en oorgawe is daar as in die vroeë kerk. Maar andersyds is ons ook pynlik bewus van ons tekortkominge en sonde – dinge wat in die kerk gebeur waaroor ons skaam is en wat ons met pyn moet bely aan die Here en teenoor mekaar. Ons het nog nie gearriveer nie. Maar dat ons noodwendig sleg afsteek teen die eerste kerk, is ek nie van oortuig nie, nie as mens die bladsye van die Nuwe Testament noukeurig en eerlik lees nie. Want laasgenoemde is nie net ‘n onvermengde verhaal van oorwinning oor die sonde en ‘n lewe in die krag van die Gees nie; dis ook ‘n prentjie van sonde en mislukking. Trouens, die Nuwe Testament is in hierdie opsig ‘n spieël waarin ons kan kyk om ons onsself te herken – as mense wat draers is van die Gees, maar wat terselfdertyd worstel met die sonde.

Skrywer: Prof Hermie van Zyl