Engele in die Bybel (6)

Die groot krisis

Die jaar 598 voor Christus. In die eerste hoofstuk vertel Esegiël hoe die Here hom tot profeet geroep het.

Hy sê self dat die hemel vir hom oopgegaan het toe hy al dié gesigte gesien het (Esegiël 1:1). As ‘n mens lees wat hy alles gesien het, kan jy nie anders as om met hom saam te stem nie. Die hemele het inderdaad vir hom oopgegaan! In die eerste deel van hierdie hoofstuk beskryf hy eers die vier gerubs wat hy gesien het. Vroeër het ons reeds gesien dat die Bybelskrywers aan gerubs as hemelse wesens wat half mens en half dier was, gedink het. In Esegiël kry ‘n mens ‘n baie meer breedvoerige beskrywing (Esegiël 1: 5-14):

Daaruit het vier wesens te voorskyn gekom. Hulle het ‘n mensvormige voorkoms gehad, maar elkeen het vier gesigte en vier vlerke gehad. Hulle bene was reguit en hulle voete was soos beeskloue en het geblink soos koper wat opgevryf is. Onder hulle vlerke aan elk van die vier kante van elkeen was daar mensehande. Al vier wesens het gesigte en vlerke gehad. Die een se vlerke het aan die een langs hom s’n geraak. Die wesens het nie van koers verander wanneer hulle beweeg nie. Elkeen het reg vooruit beweeg. Elkeen het vier gesigte gehad. Die vorms van hulle gesigte was so: voor dié van ‘n mens, regs dié van ‘n leeu, links dié van ‘n bul, en agter dié van ‘n arend. Elke wese het dus vier gesigte gehad. Sy twee boonste vlerke was oopgesprei en het aan dié van die wesens weerskante geraak; met die twee ander vlerke het hy sy lyf bedek. Die wesens het reg vooruit beweeg in die rigting waarin die Gees dit wou, en hulle het nie van koers verander wanneer hulle beweeg nie. Die vorm van hierdie wesens, hulle voorkoms, was soos die van gloeiende kole vuur; hulle was net soos die vlamme wat heen en weer tussen hulle beweeg het. Die vuur het helder geskyn en blitse het uit die vuur geskiet.

Hoekom gebruik Esegiël so baie tyd om die vier gerubs te beskryf? Die groot saak waaroor dit gaan, is God se majesteit en grootsheid. Hierdie ontsaglike monsteragtige wesens is eintlik net God se troondraers! As dít is hoe God se troondraers lyk, moet Hy mos nog baie groter en indrukwekkender wees. Vir Esegiël is die beskrywing van die gerubs eintlik net die aanloop om uit te kom by die beskrywing van God se troon. Verder-aan in dieselfde hoofstuk vertel hy wat hy op die gewelf bokant die gerubs se koppe – daar waar God se troon was – gesien het. As hy dan probeer om dit te beskryf, is dit asof sy woorde hom in die steek laat. Hy waag nie eers om te sê dat dit God self is wat hy daar bokant die gewelf gesien het nie. Hy sê net dat dit iets soos die magtige verskyning van die Here was, as’t ware net die weerkaatsing van die heerlikheid van die Here. Geen wonder nie dat hy dadelik platgeval het toe ‘n stem van daarbo af met hom gepraat het nie!

‘n Mens moet ook probeer om hierdie beskrywing van die gerubs deur die oë van die Jode daar in Babilonië te lees. By al die tempels en paleise was daar reuse afbeeldings en groot beelde van die vier beskermgode van die Babiloniërs. In dié afbeeldings het die god Marduk gewoonlik ‘n gesig soos ‘n bul gehad; Nergal, die god van die onderwêreld, ‘n gesig soos ‘n leeu; Ninib, die god van oorlog, ‘n gesig soos ‘n arend; en Nabu, die groot aankondiger, ‘n gesig soos ‘n mens. Dit is presies dieselfde vier soorte gesigte wat in Esegiël se beskrywing hierbo voorkom! Vir die Jode in Babilonië moes dit ‘n groot gerusstelling wees. Dit is nie die sogenaamde gode van die Babiloniërs waarvan hulle orals rondom hulle afbeeldings gesien het wat in beheer van die geskiedenis is nie. God se troon was nog ver bokant hierdie wesens verhewe. Dit is Hy alleen wat in beheer van die lot van die volkere – ook die Jode s’n – was!

In Sagaria se eerste visioen (Sagaria 1:7-17) sien hy hemelse perderuiters. Hy noem hulle “mans”, maar hulle is eintlik engele wat in diens is van die Here se hemelse weermag. Hulle leier word “die engel van die Here” genoem. Sagaria vertel dan hoe die hemelse perderuiters kom terugrapporteer. Hulle sê dat hulle die hele wêreld deurkruis het en dat alles stil en rustig is. Daarop vra die engel van die Here vir die Here hoe lank dit nog sal duur voordat die Here hom weer oor Jerusalem sal ontferm, want sewentig jaar is al verby. Dan lees ‘n mens (Sagaria 1:13-16):

Die Here het die engel vriendelik geantwoord en hom bemoedig. Daarna sê die engel vir my: “Roep en sê: So sê die Here die Almagtige: Ek is hartstogtelik begaan oor Jerusalem, oor Sion… Ek gaan My weer oor Jerusalem ontferm: my tempel gaan herbou word, sê die Here die Almagtige, Jerusalem sal opnuut as stad uitgelê word.”

Skrywer: Prof Francois Tolmie

Engele in die Bybel (5)

Gerubs

In die Bybel hoor ons baie meer gereeld van gerubs as van serafs. In totaal word daar meer as negentig keer van gerubs in die Bybel gepraat en dit kom met een uitsondering (Hebreërs 9:5) almal in die Ou Testament voor.

Om te verstaan wat die Bybelskrywers bedoel as hulle van gerubs praat, moet ons so ver moontlik die prentjie wat ons in ons gedagtes het wanneer ons gewoonlik aan engele dink, probeer opsy skuiwe. As die Bybelskrywers van gerubs praat, dink hulle nie aan een of ander soort engele nie. Hulle dink aan gemengde wesens wat vlerke het en as’t ware saamgestel is uit menslike en dierlike dele. Hierdie wesens word ook nie altyd op dieselfde manier voorgestel nie. So het hulle byvoorbeeld soms elkeen net een gesig, maar in ander beskrywings het hulle tegelykertyd weer meer as een gesig. Dié gesigte lyk soms soos mense se gesigte, maar in ander gevalle lyk dit weer soos dié van diere, byvoorbeeld soos die gesigte van leeus, arende of bulle. Die gerubs het soms twee bene, maar in ander gevalle het hulle vier bene.

Soos met die serafs, het ‘n mens ook in die destydse wêreld onder die volkere wat rondom Israel gebly het, afbeeldings van sulke gemengde wesens gekry. Hierdie wesens is gewoonlik met die gode of met die koning geassosieer. Soms word ‘n koning byvoorbeeld uitgebeeld met sy troon wat bo-op die gerubs is. In Assirië het ‘n mens weer by die ingange van sommige geboue groot klipbeelde gekry met menslike gesigte, dierelywe en vlerke. Dit word vandag nog in die Britse Museum in Londen bewaar. As ‘n mens na hierdie uitbeeldings kyk, kan ‘n mens min of meer ‘n idee kry van dit waaraan die Bybelskrywers gedink het toe hulle van gerubs gepraat het.

Wanneer daar in Ou Testament van gerubs gepraat word, het dit gewoonlik op een of ander manier te doen met die idee van God se teenwoordigheid of sy majesteit. Interessant genoeg word daar meestal nie na die gerubs as sodanig verwys nie, maar na afbeeldings daarvan. Let op die volgende voorbeelde:

In die tabernakel is uitbeeldings van gerubs baie gebruik. Moses het byvoorbeeld opdrag gekry dat die materiaal waarmee die tabernakel gemaak word, versier moes word met gerubs wat daarop uitgeborduur moes word. In die heel heiligste deel van die tabernakel het die ark gestaan met die twee kliptafels daarin. Die deksel van die ark moes so lyk (Eksodus 25:17-20):

Dan moet jy ‘n deksel van suiwer goud maak, een en ‘n kwart meter lank en ‘n driekwart meter breed. Maak twee gerubs van geslae goud op die kante van die deksel, een links en een regs. Die gerubs aan weerskante van die deksel moet so gemaak word dat hulle ‘n eenheid met die deksel vorm. Hulle vlerke moet uitgesprei wees oor die deksel, sodat hulle dit bedek. Die gerubs se gesigte moet na mekaar toe wees, en hulle moet afkyk op die deksel.

Hier kan ‘n mens baie mooi sien hoe die gerubs gebruik word as ‘n simbool vir God se teenwoordigheid. God sê byvoorbeeld ook aan Moses dat Hy daar in die heel heiligste deel van die tabernakel met Moses sal praat. Hy sê dan ook spesifiek aan Moses dat Hy van daar tussen die twee gerubs uit met Moses sal praat.

Later, toe Salomo die tempel laat bou het, is afbeeldings van gerubs ook ruimskoots gebruik (1 Konings 6). Teen al die mure is daar gerubs, palms en blomknoppe in die houtsneewerk uitgesny. Op die twee deure van olyfhout wat na die binneste heiligdom gelei het, het Salomo dieselfde simbole laat aanbring en dit met goud laat oortrek. In die binneste heiligdom self het hy twee massiewe groot gerubs laat maak. Hulle was vyf meter hoog met vlerke wat elkeen twee en ‘n half meter lank was. Hulle vlerke was uitgestrek sodat dit in die middel aan mekaar geraak het en aan die kant teen die mure geraak het. Later is die ark toe in die middel onder vlerke van die gerubs neergesit (1 Konings 8:6). Hieruit kan ‘n mens ook sien dat die gerubs simbolies van God se teenwoordigheid is. Dit kan ook wees dat hulle op ‘n simboliese manier aandui dat God deur hulle sy ark beskerm.

Omdat die gerubs altyd met God se teenwoordigheid en majesteit geassosieer word, kry ‘n mens in die Ou Testament ook gereeld beskrywings van God wat hieraan herinner. Hy word byvoorbeeld die Almagtige wat oor die gerubs troon, genoem (1 Samuel 4:4). Soms gebruik die Bybelskrywers ook pragtige beeldende taal oor die gerubs. Kyk byvoorbeeld na die aangrypende uitbeelding van God in 2 Samuel 22:11:

Hy het op ‘n gerub geklim en gevlieg

Skrywer: Prof Francois Tolmie

Engele in die Bybel (4)

Die Engel van die Here

Een van die dinge wat Bybelkenners baie laat kopkrap, is die “Engel van die Here” waarvan daar soms gepraat word.

In sommige van die ouer verhale lyk dit asof die Engel van die Here en die Here dieselfde Persoon is. In Genesis 22 lees ons byvoorbeeld baie duidelik dat dit ‘n engel is wat na Abraham roep om vir hom te sê dat hy nie vir Isak moet offer nie. As die engel egter self praat, sê hy vir Abraham: Dit is Ek, die Here, wat praat. Bybelkenners het al op baie maniere probeer om hierdie saak te verklaar, maar dit lyk of die beste verklaring is dat die Bybelskrywers deur hierdie botsende gedagtes wil sê dat die Here self daar is as sy engel daar is, maar dat mense Hom nie sommer so direk mag sien nie. As ons dit lees, wonder ons gewoonlik: “Was dit nou ‘n engel wat met Abraham gepraat het of was dit die Here self wat direk met hom gepraat het?” Eintlik is ons dan op die regte spoor, want die skrywers wil waarskynlik hê dat ons tegelyk aan twee goed moet dink: hoe wonderlik dit is dat God met mense kontak maak én dat mense eintlik nie sommer so in God se direkte teenwoordigheid kan kom nie.

Serafs en gerubs

Serafs

Oor die serafs sê die Ou Testament nie veel nie. Om die waarheid te sê, ‘n mens hoor eintlik net in Jesaja 6 van hulle. Jesaja 6 is sekerlik een van die aangrypendste hoofstukke in die hele Bybel. In dié hoofstuk vertel Jesaja hoe die Here hom as profeet geroep het. In die visioen wat hy gesien het, het Hy die Here gesien waar Hy in die middel van sy hemelse hofhouding op sy troon sit (Jesaja 6:1-4):

In die jaar van koning Ussia se dood het ek die Here gesien. Hy het op ‘n baie hoë troon gesit, en die onderste van sy kleed het die hemel gevul. By hom was daar serafs om Hom te dien. Elkeen het ses vlerke gehad: met twee het hy sy gesig bedek, met twee sy voete en met twee het hy gevlieg. Die serafs het mekaar telkens toegeroep: “Heilig, heilig, heilig is die Here die Almagtige! Die hele aarde is vol van sy magtige teenwoordigheid.” Hulle het so hard geroep dat die deure in hulle kosyne gerammel het en die tempel vol rook geword het.

Jesaja vertel dan verder dat hy so oorweldig is deur die gesig wat hy gesien het, dat hy op die grond neergeval het en uitgeroep het: “Wee my! Ek is verlore!” Toe het een van die serafs ‘n gloeiende kool met ‘n tang gevat, na hom toe gevlieg en sy mond daarmee aangeraak sodat sy sondes versoen kon word.

Eintlik se Jesaja bitter min oor die serafs self. Daar is baie goeie rede hiervoor. Vir die Bybel is God die Een wat die heel belangrikste is. Daarom gee die Bybel altyd die meeste aandag aan God. As die engele en serafs genoem word, is dit nooit omdat hulle self so belangrik is nie, maar net omdat hulle terloops ter sprake kom as die Bybel oor God praat. Dit kan ‘n mens baie mooi in Jesaja se beskrywing hierbo sien. Al wat hy oor die serafs sê, is dit wat belangrik is vir dit wat Hy oor God wil sê. Hy sê byvoorbeeld dat hulle by God is om Hom te dien. Hy noem ook dat hulle elkeen ses vlerke het. Die rede hiervoor is nie omdat hy daarop uit is om ‘n volledige beskrywing van die serafs wil gee ter wille van die interessantheid daarvan nie. Eintlik wil hy God se heiligheid beklemtoon, want hy sê dat elke seraf net twee van die ses vlerke gebruik om mee te vlieg. Met die orige vier maak hulle hulle gesigte en hulle voete toe omdat hulle oorweldig word deur God se teenwoordigheid.

As ‘n mens mooi kyk na dit wat die serafs uitroep, sien ‘n mens ook dat die klem die hele tyd op God se heiligheid val. Ons kan sê: Jesaja noem nie die serafs omdat hulle self so belangrik is nie, maar omdat dit ‘n manier is waarop hy die grootheid en die heiligheid van God vir ons kan verduidelik.

In die res van die Ou Testament word daar nie weer van serafs gepraat nie. Daar is wel ‘n paar plekke in die Ou Testament waar ‘n mens dieselfde woord kry as wat Jesaja vir serafs gebruik het, maar dan word daar eintlik oor giftige slange gepraat. ‘n Voorbeeld hiervan is Numeri 21:6 waar die Here giftige slange onder die volk ingestuur het wat die mense gepik het sodat baie van hulle dood is. Moses moes toe ‘n beeld van ‘n giftige slang maak en dit op ‘n paal sit. Almal wat deur die giftige slange gepik is en na die koperslang gekyk het, het toe bly lewe.

Skrywer: Prof Francois Tolmie

Engele in die Bybel (3)

Hoekom stuur God engele na mense? Ou Testament

God stuur engele om geboortes aan te kondig

Toe Abraham eendag op die warmste deel van die dag by sy tentdeur gesit het, het hy drie mans sien aankom. Hy het hulle dadelik met die besondere gasvryheid van die mense van daardie tyd onthaal, min wetende dat hulle eintlik engele van die Here is. Die rede hoekom hulle gekom het, was om die groot nuus te kom aankondig dat Abraham en Sara teen die volgende jaar daardie tyd ‘n seun sou hê (Genesis 18:10).

God stuur engele om mense te bemoedig

In die tyd wat Jakob by sy oom Laban gebly het, het dit op ‘n stadium gelyk of dinge teen hom begin draai. Laban se seuns het nie daarvan gehou dat Jakob so ryk word nie, want hulle het gereken dat hy besig was om hulle pa se skape te steel. In dié moeilike tyd het die Here toe ‘n engel met ‘n boodskap gestuur. Die Here het vir Jakob gesê dat hy moet padgee by Laban en moet teruggaan na sy geboorteland. Toe het die Here hom ook bemoedig en hom herinner aan wat by Bet-El gebeur het (Genesis 31:12-13).

God stuur engele om aan mense opdragte te gee

In Eksodus 3, toe Moses by die brandende doringbos was, het God ‘n engel gebruik om aan hom die opdrag te gee om terug te gaan na Egipte toe en die Israeliete uit Egipte uit te lei.

God stuur engele om sy boodskap aan profete oor te dra

In die ouer dele van die Ou Testament is daar ‘n paar voorbeelde waar die Here engele gebruik om vir profete ‘n boodskap te gee. In 2 Konings 1 word byvoorbeeld vertel hoe koning Ahasia deur sy bokamer se traliewerk geval het en homself baie ernstig beseer het. In plaas daarvan om die Here te raadpleeg, stuur hy toe boodskappers om by Baäl, die afgod van die Filistyne, uit te vind of hy weer gesond gaan word! Daarop het die Here ‘n engel na die profeet Elia gestuur. Hy moes die koning se boodskappers voorkeer en vir hulle sê dat die Here besluit het dat Ahasia nie weer uit die bed sal opstaan nie en sal doodgaan.

God stuur engele om in krisissituasies in mense se lewens in te gryp

Toe Hagar weggeloop het van Sara omdat Sara haar so sleg behandel het, het die Here ‘n engel gestuur om haar by ‘n fontein in die woestyn voor te keer. Die engel het vir haar gesê dat sy moet teruggaan na Sara toe (Genesis 16).

Daar is ook ander voorbeelde waar die engele nie gestuur word om boodskappe oor te dra nie, maar om iets te doen. Baie keer stuur die Here hulle byvoorbeeld om mense te beskerm. As Abraham sy slaaf stuur om ‘n vrou vir Isak te gaan haal, sê hy vir sy slaaf dat die Here ‘n engel saam met hom sal stuur (Genesis 24:7). As koning Farao se soldate die Israeliete in die woestyn agterna sit, gebruik die Here ‘n engel om agter hulle stelling in te neem en hulle te beskerm (Eksodus 14:19-20).

Daar is ook voorbeelde waar die Here sy engele gebruik om mense te straf. Die bekendste voorbeeld is seker wat met Sodom en Gomorra gebeur het. Die Here het twee engele gestuur om die stede te vernietig omdat hulle so ontsettend sondig was. Tog wys die Here ook sy genade in dié situasie as hy dieselfde engele gebruik om vir Lot-hulle te help om betyds te vlug (Genesis 19).

As ‘n mens na alles kyk wat oor engele in die ouer dele van die Ou Testament gesê word, is daar een ding wat ‘n mens feitlik by almal kan raaksien: Daar word gewoonlik eintlik maar bitter min oor die engele self gesê. Hoe hulle lyk of watter klere hulle dra, word nooit gesê nie. Nie een van hulle het ooit ‘n naam nie. Dit is ook opvallend dat die mense aan wie hulle verskyn, gewoonlik nie eens besef dat hulle met ‘n engel te doen het nie. Daaruit moet ons aflei dat die skrywers van hierdie gedeeltes aan engele gedink het as wesens wat maar net soos mense lyk.

• Toe Abraham die drie mans genooi het om by hom te eet, het hy byvoorbeeld glad nie besef dat hulle engele was nie (Genesis 18).
• Ook Lot het die twee engele genooi om by hom te oornag sonder om te besef dat hulle engele was (Genesis 19).
• Dieselfde kan gesien word in die manier hoe Gideon opgetree het toe die engel by hom was. Hy het met die engel gepraat asof hy ‘n gewone mens was en hom selfs “meneer” genoem (Rigters 6:13). Hy het eers besef dat dit ‘n engel was net voor die engel van hom af weg is. Die engel het met die punt van sy stok aan die offer geraak en dit het skielik aan die brand geslaan. Toe eers het hy besef dat dit al die tyd ‘n engel was wat hom besoek het.

Skrywer: Prof Francois Tolmie