20:20 Markus 12:13 en Matteus 22:15-16 begin met ’n sameswering tussen die Fariseërs en die Herodiane. Die Fariseërs was die godsdienstige leiers wat vyandig teen die Romeinse oorheersing was, maar dit verdra het; anders as die Selote wat daarteen baklei het. Die Herodiane was die politieke ondersteuners van die huis van Herodus wat Jesus vir wou doodmaak (Luk 13:31). Die twee groepe, die godsdiens- en politieke leiers, wat teen mekaar gestaan het, span saam om vir Jesus ’n strik te span om Hom op ’n woord uit te vang. Lukas noem nie name nie, maar sê bloot, ‘hulle’ het sake fyn dopgehou (paratêreō dieselfde woord wat Jesus in 17:20 gebruik, dat die koninkryk van God nie met waarneembare tekens kom nie). Hulle het spioene, wat voorgee dat hulle opreg is, uitgestuur om Jesus met ’n uitspraak te probeer vastrek. ‘Hulle’ verwys na die skrifkenners en die leierpriesters wat vir Jesus wou dood hê oor sy toepassing van die Skrif op hulle (20:19). Lukas gee hulle doel aan met die strik, wat hulle vir Hom wil span: om Hom oor te gee aan die heerskappy en gesag van die huidige prokurator, Pontius Pilatus, wat die verteenwoordiger was van die Romeinse keiser Tiberius in die provinsies wat aan die keiser self behoort, Judea en Samaria. Dit was daarom slegs die Romeinse regeerder wat Hom tot die dood kon veroordeel (Joh 18:31).

 20:21 Die oordrewe gevlei vooraf het die doel van hulle vraag verydel deur aan Jesus hulle valsheid te verraai. Hulle gee voor dat hulle ’n gewetensaak het waaroor hulle leiers nie uitsluitsel kan gee nie, en kom daarmee na Jesus toe. Wat hulle van Jesus sê is alles waar: ‘Ons weet dat wat U sê en onderrig reg is’ – terwyl hulle glad nie met Hom saamstem oor wat Hy sê en onderrig nie; ‘sonder voortrekkery,’ letterlik: u aanvaar nie ’n gesig nie – ’n spreekwoord vir partydigheid, voortrekkery; ‘maar verkondig die woord van God in waarheid – ’n spreekwoord vir ‘waarlik.’ Hulle het juis nie geglo dat Jesus waarlik God se woord verkondig nie. Hierdie manne sê die beste dinge oor Jesus, maar met die slegste motief.

 20:22 Wat sê God se woord oor ons belasting aan die keiser? U is mos vir geen mens bang nie, en sal vir ons die regte antwoord gee. ‘Behoort ons aan die keiser skatplig-belasting (foron) te betaal of nie?’ Die jaarlikse belasting wat die keiser oplê, foron, is die betaling deur ’n onderhorige volk aan hulle oorheerser as simbool van hulle onderworpenheid en afhanklikheid. Niemand hou daarvan nie. Met dié vraag wil die spioene vir Jesus in die moeilikheid bring, òf by die Romeinse keiser wat die belasting wil hê, òf by die Jode wat dit nie wil hê nie. Met die vraag wil hulle die volk se ondersteuning van Jesus ondermyn, of die Romeine teen Hom laat optree. 

 20:23 Jesus sien deur hulle listigheid, panourgia ’n skelmstreek wat ’n bose geslepenheid impliseer; soos van die slang wat vir Adam en Eva met listigheid verlei het (2 Kor 11:3 gebruik dieselfde woord).

 20:24 Jesus het geen geld by Hom nie, en vra hulle om vir Hom ’n denarius te wys. Daarmee word hulle oneerlikheid blootgestel. Hulle, soos die meeste Jode, dra die Romeinse geldstuk in hulle sakke rond. Dit was ’n silwermuntstuk met die kaal bolyf en kop van keiser Tiberius met ‘n lourierkrans op sy kop, soos van ’n godheid. Die onderskrif in Latyn het gelui: Tiberius, Keiser, Augustus, seun van die goddelike Augustus (augustus ‘geseënde, geheiligde, verhewene, wat verering waardig is). Agterop staan: Owerste Priester, en die afbeelding is van sy moeder met ’n septer en ’n olyftakkie. Sy is die aardse verteenwoordiger van die vredesgodin. Die silwermuntstuk is ’n simbool van mag en van die kultus.

 Op Jesus se vraag wie op die denarius afgebeeld word en wie se inskripsie daarop staan, antwoord hulle self ‘Die keiser s’n.’  Hulle loop rond met die keiser se kop op hulle geldstukke waarmee hulle alles koop en verkoop, behalwe die tempelbelasting wat met silwer sikkels betaal is (Lev 5:15; vgl. die geldwisselaars wat pelgrims se Romeinse geld vir tempelgeld wissel vir die jaarlikse tempelbelasting en vir offerandes; Matt 21:12). Aangesien hulle die denarius met sy simboliek aangeneem het en gebruik, het hulle geen teologiese of etiese grond meer om die skatplig-belasting te weier nie.

 20:25 Jesus se teenstanders het hulle eie vraag nie ernstig opgeneem nie, maar net as ’n strikvraag beskou. Maar Jesus neem dit baie ernstig op, laat hulle self daarop antwoord, nadat Hy die vraag op hulle daaglikse lewe betrek het en hulle laat nadink het. Hy gee self ook ’n antwoord wat deur die eeue die beginsel is van al die besprekings oor die probleem van sy kerk en die staat (vgl. Rom 13:1-7 alle gesag is deur God ingestel; 1 Petr 2:13-17): Gee dan aan die keiser wat hom toekom en aan God wat Hom toekom (apodidōmi om te betaal, met die implikasie dat so’n betaling gemaak word as ’n verpligting vir wat jy ontvang het). Aan ‘n aardse heerser word voorwaardelik gehoor gegee omdat die aardse regering deur God ingestel is vir wet en orde in die samelewing. Die voorwaarde is dat die regeerder binne die opdrag van God en die perke wat God stel, sal optree. Jesus se opdrag is ook: gee aan die keiser wat hom toekom, want ook hy word deur die Here aangestel (vgl. 1 Sam 8:9 waar die Here ook die reg van die koning legitimeer). Die koning mag egter nie absolute gehoorsaamheid van sy onderdane vereis soos ’n outokraat nie. Slegs God moet absoluut gehoorsaam word. Die denarius dra die beeld van die keiser, maar die mens is beelddraer van God. Die keiser mag belasting oplê vir die dienste wat hy lewer, maar die mens is verplig om homself geheel en al aan God toe te wy. Alleen God mag/moet aanbid word. Jesus leer hulle dat Israel hulle heeltemal aan God moet toewy selfs al is hulle lojale onderdane van ’n heidense regering, wat ook deur die Here aangestel is vir hulle taak (vgl. Joh 19:11). 

 20:26 Die spioene kon Hom nie voor die volk uitvang nie, maar is self uitgevang as mense wat die voordele van die keiserryk gebruik, maar vraagtekens het oor die belasting wat hulle aan die keiser moet betaal. Maar die eerlikheid teenoor mense, soos deur die Here vereis (jy mag nie vals getuienis teen ’n ander gee nie, Eks 20:16), het nie hulle slinkse optrede gekenmerk nie. In verbasing oor Jesus se antwoord het hulle swyend teruggegaan. Later sou die menigte, ten spyte van Jesus se antwoord op hulle strikvraag, Hom valslik voor Pilatus aankla dat Hy die volk weerhou om belasting aan die keiser te betaal (Luk 23:2). 

20:20 Markus 12:13 en Matteus 22:15-16 begin met ’n sameswering tussen die Fariseërs en die Herodiane. Die Fariseërs was die godsdienstige leiers wat vyandig teen die Romeinse oorheersing was, maar dit verdra het; anders as die Selote wat daarteen baklei het. Die Herodiane was die politieke ondersteuners van die huis van Herodus wat Jesus vir wou doodmaak (Luk 13:31). Die twee groepe, die godsdiens- en politieke leiers, wat teen mekaar gestaan het, span saam om vir Jesus ’n strik te span om Hom op ’n woord uit te vang. Lukas noem nie name nie, maar sê bloot, ‘hulle’ het sake fyn dopgehou (paratêreō dieselfde woord wat Jesus in 17:20 gebruik, dat die koninkryk van God nie met waarneembare tekens kom nie). Hulle het spioene, wat voorgee dat hulle opreg is, uitgestuur om Jesus met ’n uitspraak te probeer vastrek. ‘Hulle’ verwys na die skrifkenners en die leierpriesters wat vir Jesus wou dood hê oor sy toepassing van die Skrif op hulle (20:19). Lukas gee hulle doel aan met die strik, wat hulle vir Hom wil span: om Hom oor te gee aan die heerskappy en gesag van die huidige prokurator, Pontius Pilatus, wat die verteenwoordiger was van die Romeinse keiser Tiberius in die provinsies wat aan die keiser self behoort, Judea en Samaria. Dit was daarom slegs die Romeinse regeerder wat Hom tot die dood kon veroordeel (Joh 18:31).

 20:21 Die oordrewe gevlei vooraf het die doel van hulle vraag verydel deur aan Jesus hulle valsheid te verraai. Hulle gee voor dat hulle ’n gewetensaak het waaroor hulle leiers nie uitsluitsel kan gee nie, en kom daarmee na Jesus toe. Wat hulle van Jesus sê is alles waar: ‘Ons weet dat wat U sê en onderrig reg is’ – terwyl hulle glad nie met Hom saamstem oor wat Hy sê en onderrig nie; ‘sonder voortrekkery,’ letterlik: u aanvaar nie ’n gesig nie – ’n spreekwoord vir partydigheid, voortrekkery; ‘maar verkondig die woord van God in waarheid – ’n spreekwoord vir ‘waarlik.’ Hulle het juis nie geglo dat Jesus waarlik God se woord verkondig nie. Hierdie manne sê die beste dinge oor Jesus, maar met die slegste motief.

 20:22 Wat sê God se woord oor ons belasting aan die keiser? U is mos vir geen mens bang nie, en sal vir ons die regte antwoord gee. ‘Behoort ons aan die keiser skatplig-belasting (foron) te betaal of nie?’ Die jaarlikse belasting wat die keiser oplê, foron, is die betaling deur ’n onderhorige volk aan hulle oorheerser as simbool van hulle onderworpenheid en afhanklikheid. Niemand hou daarvan nie. Met dié vraag wil die spioene vir Jesus in die moeilikheid bring, òf by die Romeinse keiser wat die belasting wil hê, òf by die Jode wat dit nie wil hê nie. Met die vraag wil hulle die volk se ondersteuning van Jesus ondermyn, of die Romeine teen Hom laat optree. 

 20:23 Jesus sien deur hulle listigheid, panourgia ’n skelmstreek wat ’n bose geslepenheid impliseer; soos van die slang wat vir Adam en Eva met listigheid verlei het (2 Kor 11:3 gebruik dieselfde woord).

 20:24 Jesus het geen geld by Hom nie, en vra hulle om vir Hom ’n denarius te wys. Daarmee word hulle oneerlikheid blootgestel. Hulle, soos die meeste Jode, dra die Romeinse geldstuk in hulle sakke rond. Dit was ’n silwermuntstuk met die kaal bolyf en kop van keiser Tiberius met ‘n lourierkrans op sy kop, soos van ’n godheid. Die onderskrif in Latyn het gelui: Tiberius, Keiser, Augustus, seun van die goddelike Augustus (augustus ‘geseënde, geheiligde, verhewene, wat verering waardig is). Agterop staan: Owerste Priester, en die afbeelding is van sy moeder met ’n septer en ’n olyftakkie. Sy is die aardse verteenwoordiger van die vredesgodin. Die silwermuntstuk is ’n simbool van mag en van die kultus.

 Op Jesus se vraag wie op die denarius afgebeeld word en wie se inskripsie daarop staan, antwoord hulle self ‘Die keiser s’n.’  Hulle loop rond met die keiser se kop op hulle geldstukke waarmee hulle alles koop en verkoop, behalwe die tempelbelasting wat met silwer sikkels betaal is (Lev 5:15; vgl. die geldwisselaars wat pelgrims se Romeinse geld vir tempelgeld wissel vir die jaarlikse tempelbelasting en vir offerandes; Matt 21:12). Aangesien hulle die denarius met sy simboliek aangeneem het en gebruik, het hulle geen teologiese of etiese grond meer om die skatplig-belasting te weier nie.

 20:25 Jesus se teenstanders het hulle eie vraag nie ernstig opgeneem nie, maar net as ’n strikvraag beskou. Maar Jesus neem dit baie ernstig op, laat hulle self daarop antwoord, nadat Hy die vraag op hulle daaglikse lewe betrek het en hulle laat nadink het. Hy gee self ook ’n antwoord wat deur die eeue die beginsel is van al die besprekings oor die probleem van sy kerk en die staat (vgl. Rom 13:1-7 alle gesag is deur God ingestel; 1 Petr 2:13-17): Gee dan aan die keiser wat hom toekom en aan God wat Hom toekom (apodidōmi om te betaal, met die implikasie dat so’n betaling gemaak word as ’n verpligting vir wat jy ontvang het). Aan ‘n aardse heerser word voorwaardelik gehoor gegee omdat die aardse regering deur God ingestel is vir wet en orde in die samelewing. Die voorwaarde is dat die regeerder binne die opdrag van God en die perke wat God stel, sal optree. Jesus se opdrag is ook: gee aan die keiser wat hom toekom, want ook hy word deur die Here aangestel (vgl. 1 Sam 8:9 waar die Here ook die reg van die koning legitimeer). Die koning mag egter nie absolute gehoorsaamheid van sy onderdane vereis soos ’n outokraat nie. Slegs God moet absoluut gehoorsaam word. Die denarius dra die beeld van die keiser, maar die mens is beelddraer van God. Die keiser mag belasting oplê vir die dienste wat hy lewer, maar die mens is verplig om homself geheel en al aan God toe te wy. Alleen God mag/moet aanbid word. Jesus leer hulle dat Israel hulle heeltemal aan God moet toewy selfs al is hulle lojale onderdane van ’n heidense regering, wat ook deur die Here aangestel is vir hulle taak (vgl. Joh 19:11). 

 20:26 Die spioene kon Hom nie voor die volk uitvang nie, maar is self uitgevang as mense wat die voordele van die keiserryk gebruik, maar vraagtekens het oor die belasting wat hulle aan die keiser moet betaal. Maar die eerlikheid teenoor mense, soos deur die Here vereis (jy mag nie vals getuienis teen ’n ander gee nie, Eks 20:16), het nie hulle slinkse optrede gekenmerk nie. In verbasing oor Jesus se antwoord het hulle swyend teruggegaan. Later sou die menigte, ten spyte van Jesus se antwoord op hulle strikvraag, Hom valslik voor Pilatus aankla dat Hy die volk weerhou om belasting aan die keiser te betaal (Luk 23:2). 

Leser vra:

Ek het my hele lewe lank nooit God se Woord gelees of geken nie. In die huis was nie so iets soos godsdiens of kerk van enige aard nie. Ek is vandag 57, en probeer dinge optel. Al meer vrae duik op en ek sukkel om werklik met die Woord reg te kom en te verstaan. Ek glo dat God bestaan, maar op die oomblik is ek werklik op soek na iets om aan vas te hou in die Woord.

Ek het lank met drank en vriende omgegaan, en het op ‘n tyd rondgeslaap terwyl ek getroud was. Dit is net asof iets my ongeveer drie jaar gelede gestop het, en ek het al meer na God se Woord en ‘n waarheid begin soek wat vir my kan sê en wys dat God werklik is. Ek het ‘n ruk lank die Bybel begin lees, ensovoorts, totdat my vrou eendag gesê het jy kan die “stuk ding” maar verbrand. Ek het opgehou lees, maar kyk en luister net waar ek kan en kans het na die Woord, soekende na God. Waar en hoe soek en vra ek om vergifnis vir alles wat ek aangejaag het, teen God gesondig het, asook teen almal om en met my?

Antwoord

Prof hermie van Zyl antwoord:

Ons vraagsteller trek die gordyn net so op ‘n skrefie oop om ons ‘n kykie in sy lewe te gee, maar wat duidelik is, is dat God met hom aan die werk is. Want hier het ons met iemand te doen wat ‘n substansiële deel van sy lewe agter die rug het maar blykbaar nog nooit regtig erns gemaak het met die dieper vrae van die lewe nie. Hy erken wel die volgende: dat hy nie godsdienstig of kerklik grootgeword het nie; dat hy ‘n tyd lank losbandig gelewe het, ten spyte daarvan dat hy getroud was; dat hy drie jaar gelede ‘n soort inkeer beleef het wat hom sy immorele praktyke laat vaar het; dat hy tans dringend op soek is na ‘n egte verhouding met God; en dat laasgenoemde saamhang met ‘n begeerte om na waarheid te soek in die Bybel, hoewel hy blykbaar nie veel ondersteuning hierin van sy vrou geniet nie. Al hierdie dinge wat met ons vraagsteller aan die gebeur is, laat mens net weer besef dat die ou kerkvader, Augustinus (354-430 nC), reg was toe hy gesê het: “U het ons vir Uself gemaak, o Here, en ons harte is onrustig tot dit rus vind in U.”

Waar begin mens om aan iemand soos ons vraagsteller ‘n weg aan te wys waar hy wel hierdie rus waarvan Augustinus gepraat het, kan ervaar? Ek vertrou dat die volgende kan help:

Eerstens, dit wil lyk of die dringendste behoefte van ons vraagsteller is dat hy dinge tussen hom en God, en tussen hom en ander mense, wil regmaak; hy wil vergifnis ontvang. Want hy besef dat hy teen God en teen ander gesondig het. En daar is seker geen beter manier nie om hom die pad na God se Vaderhart te wys as deur middel van die gelykenis van die verlore seun (Lukas 15:11-32). Hier ons ‘n man wat alles gehad het wat sy hart begeer, maar hy gaan verkwis toe sy hele erfporsie deur losbandig te lewe (15:13,30). En op ‘n dag, toe lekker nie meer lekker was nie, kom hy tot inkeer daar tussen die varke, met die diep behoefte in die hart: om vir sy pa te gaan sê dat hy teen God en teen hom (sy pa) gesondig het. Hy voeg die daad by die woord en gaan terug huis toe. Daar vind hy toe dat sy pa sy oë al seer gekyk het vir sy seun se terugkoms (15:20). Hy word oorweldig deur sy pa se liefde en goedheid, en word weer as seun in sy vaderhuis herstel.

Hierdie gelykenis sê vir ons hoe God is. Hy is nie ‘n God wat verwyt nie. Hy gee nie om waar ons ons tyd, besittings en lewe vermors het nie. Al waarin Hy belangstel, is dat ons na Hom toe sal terugkeer om die volle lewe in die Vaderhuis te ervaar. Iemand wat so ‘n verlange het en so terugkeer na God se woning – soos ons vraagsteller – sal ervaar dat God sy sonde van harte vergewe. God reken ons ons sonde nie toe nie, Hy verwyder dit van ons so ver as die ooste van die weste is, Hy ontferm Hom oor ons soos ‘n vader hom ontferm oor sy kinders. Want Hy weet dat ons maar stof is, geneig tot alle kwaad (Psalm 103:8-14). Vanuit die Nuwe Testament weet ons verder dat God ons sonde vergewe omdat Hy dit in Christus gestraf het aan die kruis. Daarom kan ons vrygespreek word van die skuld wat ons sonde oor ons bring (vgl Romeine 5:8-11; 2 Korintiërs 5:17-21). Ons hoef onsself dus nie meer te kasty oor ons verlede of self te probeer vergoed vir alles wat ons “aangejaag” het nie. Jesus Christus het alles wat God van die mens verlang, reeds in ons plek gedoen; Jesus het die straf op ons sonde gedra, en die volmaakte lewe gelei. Al wat ons moet doen, is om ons sonde te bely, en God se vergifnis in Christus te aanvaar. Mag ons vraagsteller by daardie punt uitkom.

Tweedens, wanneer ons by daardie nulpunt van ons bestaan gekom het, waar ons besef dat ons geestelik bankrot is, en onsself werp op Christus, dan begin die nuwe lewe wat stand hou tot in alle ewigheid. Dan begin God in ons werk en bou aan hierdie nuwe lewe. Ja, dit is wel so dat God ons vat nes ons is (die eerste punt hierbo), maar dis net so waar dat Hy ons nie los soos ons is nie (wat hierdie punt twee wil sê). Hy wil hê dat ons Christus sal begin volg sodat sy Gees die tekens van ‘n lewe wat aan Christus behoort, kan vertoon aan die wêreld (vgl Matteus 5:13-16). Of, soos Galasiërs 5:22 sê, sodat die vrug van die Gees, naamlik liefde, vreugde, vrede, geduld, vriendelikheid, goedhartigheid, getrouheid, nederigheid en selfbeheersing in ons lewe kan sigbaar word. Want iemand wat sê dat sy of haar sonde vergewe is, maar wat weer terugkeer na hulle ou lewe, verstaan nie mooi wat die nuwe lewe in Christus behels nie. Dis ondenkbaar dat mens jou rug kan draai op so ‘n groot verlossing en weer doodluiters voortgaan soos voorheen. Soos Paulus in Romeine 6:1-11 sê: Iemand wat aan Christus behoort, is begrawe saam met Christus en daarom dood vir die sonde, maar het ook opgestaan saam met Christus en is daarom lewend vir God, om vir Hom en vir ander te lewe. Dis daarom so treffend wat mens lees van Saggeus, die tollenaar. Pas nadat hy redding ervaar het toe Christus in sy huis tuisgaan, sê hy dat hy nou anders gaan lewe as voorheen: hy gaan die helfte van sy goed aan die armes gee, en mense wat hy uit hulle geld gekul het, gaan hy vierdubbel vergoed (Lukas 19:1-10). God se genade in Christus dóén iets aan ‘n mens; dit verander jou ten goede; dit maak van jou ‘n mens na God se hart. Jy begin nou al meer lyk soos die beeld van God wat ons na regte is.

Derdens, om te bly volhard op hierdie geloofspad moet ons besef dat ons nou deel is van die liggaam van Christus op aarde, die kerk. ‘n Mens is nie bedoel om op jou eentjie die pad as gelowige te bewandel nie. As mens die bladsye van die Bybel lees, is dit merkwaardig dat gelowiges altyd deel is van die gemeenskap van gelowiges. In die Nuwe Testament is gelowiges altyd deel van ‘n gemeente of ‘n kerk. Want dís hoe ons bly volhard op die pad van die geloof. As ons alleen probeer staande bly in hierdie lewe, gaan ons gou vind dat ons struikel en val. Maar wanneer ons saam met ander die pad bewandel, hou ons mekaar warm in die geloof. Die meeste van ons is sterk individualiste, ons wil ons eie ding doen. Maar as deel van die kerk erken ons dat ons almal saam die liggaam van Christus vorm en dat ons mekaar se insette en gawes nodig het (vgl 1 Korintiërs 12). So word ons voortdurend opgebou in ons geloof (Efesiërs 4:1-16; eintlik die hele hoofstuk). Dis in die kerk dat ons ook leer hoe om die Woord van God na sy bedoeling te verstaan. Al die geleenthede word daar geskep om te groei in Godskennis en Bybelkennis. Wie hierdie geleenthede misloop en misken, misken die genademiddele wat die Here aan ons op aarde gee. Dit is dus noodsaaklik dat ons vraagsteller so gou moontlik die gemeenskap van gelowiges sal opsoek. So kan hy verder gehelp word op hierdie geloofspad en nie maar op sy eie voortsukkel nie.

Met bostaande uiteensetting het ek probeer om aan ons vraagsteller ‘n handvatsel te bied waarmee hy ‘n greep kan uitoefen op die genade van God – eintlik so kan agterkom dat God op hom ‘n greep uitoefen. Dis weliswaar nie die volle verhaal nie, maar genoeg om die pad saam met God te begin. Dit is die waarheid waarna ons vraagsteller op soek is in die Bybel. Alles wat in die Bybel staan, kan in bostaande drie gedagtes saamgetrek word. Ek glo dat God met ons vraagsteller op ‘n besondere wyse besig is, en dat Hy die goeie werk wat Hy so in hom begin het, ook sal voltooi (vgl Filippense 1:6). Mag hy die roersele van God se Gees nie weerstaan nie, maar homself oorgee daaraan en uiteindelik die rus vind waarvan Augustinus gepraat het.

Skrywer: Prof Hermie van Zyl

Op bedekte wyse antwoord Jesus met dié gelykenis op die leiers se vraag na sy gesag. Dit gaan oor Israel se weiering deur die eeue om hulle te bekeer, en hulle vervolging van die profete wat hulle tot bekering opgeroep het. Die gelykenis sluit aan by die Here se klag oor sy wingerd in Jesaja 5:1-7. Die gelykenis word afgesluit met ’n aanhaling uit Ps 118:22 en die toepassing daarvan in vers 18 lyk na Daniël 2:35,45 se klip. Met die verwerping van die Seun van God het hulle hulle eie verwerping bewerk. Lukas maak gebruik van en verkort Markus 12:1-12.

 20:9 In Israel wat deur die Romeine beset was, was daar baie groot plase wat deur buitelanders besit is en wat huurders aangestel het om vir hulle te boer. Soos in Jesaja 5:1-7, Jer 12:10 en Ps 80:9-12 is die wingerd ’n beeld van die volk van God. So het God sy volk versorg deur priesters en konings, en in Jesus se tyd was dit juis die leiers van die volk wat die wingerd van God moes bewerk en bewaar. Lukas laat Markus se beskrywing van die deeglike voorbereiding van die wingerd uit.

 20:10-12 Lukas beperk Markus se baie slawe wat gestuur is tot drie, met ’n styging in die mishandeling deur die boere wat die grond huur. Die eerste slaaf word, voordat hy met leë hande teruggestuur word, eers afgeransel, die tweede word afgeransel en verneder, die derde word erg verwond en uit die wingerd uitgegooi. Die slawe wat deur die eienaar gestuur word is ’n beeld van die profete wat die Here deur die eeue na Israel toe gestuur het om hulle te waarsku om na die Here terug te kom en vrug te dra deur hulle gehoorsaamheid en diens aan die Here. En telkens is die profete se bekeringsboodskap verwerp en die profete mishandel, soos bv. Jeremia wat deur die priester Pahur geslaan en in die blok gesit is (Jer 20:2), deur die priesters en valse profete tot die dood veroordeel is (Jer 26:8), en deur die vorste in die modderput gegooi is (Jer 38:6). Die profeet Uria is deur koning Jojakim met die swaard doodgemaak (Jer 26:21-23); Sagaria is op bevel van koning Joas met klippe doodgegooi (2 Kron 24:19-22). Dit alles wys na die geduld wat God met Israel en hulle verwerping van die Here (Jahweh, die Ek is, die teenwoordige barmhartige God) as hulle God gehad het.

 20:13 Die lankmoedige eienaar van die wingerd vra (homself af) wat hy moet doen. Anders as Matteus en Markus noem Lukas die man wat die wingerd geplant het hier ho kurios (die woord word gebruik vir ‘n eienaar, maar ook vir die Here), en dat Hy (Homself) afvra. Dit kan dui op ’n besluit wat die Vader en die Seun en die Heilige Gees saam neem (vgl. die Hebreeuse woord sōd vir raadskamer, geheime besluit in Jer 23:18; Job 15:8: die raadskamer van die Here; Amos 3:7: die Here se geheime besluit; Joh 8:29,42; 14:10,11; 17:21). Die besluit lui: ‘Ek sal my geliefde Seun stuur…’  – in die direkte rede, anders as Matteus en Markus se indirekte rede en Matteus wat slegs van ‘my Seun’ praat. Vir ‘my geliefde Seun’ vgl. Luk 3:22; 9:35; Jes 42:1). ‘Moontlik’(isōs, ’n gebeure met ’n hoë graad van waarskynlikheid; anders as die Afr.vertalings se ‘miskien’); Matteus 21:37 en Markus 12:6 stel dit as ’n sekere verwagting, ‘hy het gesê’); hier: ‘moontlik sal hulle Hom respekteer’ (entrepomai met respek behandel op grond van sy hoë status).

 Hiermee het Jesus aangedui dat Hy met die gesag van sy Vader gekom het; dat Hy anders is as die profete en Johannes die Doper. Hulle het wel as gestuurdes met God se gesag gekom, maar Jesus is uniek. Hy is God se geliefde Seun. Die heel laaste wat God na Israel toe stuur, en die laaste vir die hele wêreld. Ná Hom is daar geen nuwe of hoër openbarings van God nie (vgl. Joh.14:10-11). So antwoord Jesus eintlik op die leiers se vraag waar sy gesag vandaan kom (Luk 20:1-2). Hy is God se geliefde Seun! Die volk en veral hulle leiers het nou hulle laaste geleentheid om God se Eienaarskap van die ganse wêreld te erken. Jesus is die koning in God se koninkryk en sy koningsheerskappy strek oor die hele wêreld, oor elke mens, soos Hy reeds aan die Fariseërs verduidelik het (Luk 17:20-21: die koninkryk van God is in julle midde).

 20:14 Die boere reken die wingerd sal hulle eiendom word as die seun doodgemaak word. Die Palestynse erfreg van ’n nie-Jood wat sterf sonder ’n erfgenaam, laat die huurders gewoonlik eerste aanspraak maak op die besit van die grond wat hulle reeds beset het. So reken die Joodse leiers dat as Jesus uit die weg geruim is, sal hulle wetsweg tot saligheid ongestoord voortgaan.

 20:15 Anders as Markus 12:8 waar hulle die seun in die wingerd doodgemaak en sy liggaam buite gegooi het (vir die wilde diere), sê Matteus 21:39, soos Lukas, dat hulle die seun uit die wingerd uitgegooi en doodgemaak het. Hebreërs 13:12 sê Jesus het buite die stadspoorte gely, soos die karkasse van die offerdiere buite die laer verbrand is, nadat die hoëpriester die bloed die heiligdom ingedra het. Hebr 13:13-14 sê: ‘sodat Hy die volk deur sy eie bloed kon heilig. Laat ons dan uitgaan na Hom buite die laer en sy smaad dra.’ Hiermee spel Jesus nog ’n maal uit dat Hy na Jerusalem gekom het om doodgemaak te word (vgl. Luk 9:22,44; 18:33).

 20:16 Markus en Lukas lê die oordeel oor die boere in Jesus se mond (Matteus beskryf dit as die reaksie van die mense op Jesus se vraag wat die eienaar aan die moordenaars sal doen). ‘Hy sal kom en die boere vernietig (apollumi) en die wingerd aan ander gee’ (Matteus voeg by: wat aan hom die vrugte op hulle tyd sal gee). So word Israel en veral sy leiers deur God verwerp, en behoort die nuwe Israel aan mense wat glo Jesus is God se geliefde Seun wat die sonde van die wêreld kom wegneem het, juis deur sy dood.  Dié wat dit gehoor het sê: ‘Mag dit nooit gebeur nie.’ Die reaksie kom slegs in Lukas voor. Uit die reaksie is dit duidelik dat die hoorders die betekenis van die gelykenis begryp het, dat die oordeel die hele volk gaan tref. Vir Jesus se teenstanders was dit ondenkbaar dat die voorregte van God se uitverkore volk aan heidene gegee kon word (in Matt 21:43 word die heidene pertinent genoem).

 In 70 n.C. word die tempel en die stad Jerusalem verwoes; die Sadduseërs met die priesterskap en die Selote opstandelinge teen Rome verdwyn van die toneel. ’n Paar oorblywende Fariseërs in Israel sit hulle studie van die wet voort in Jamnia, en Palestina word deur Romeinse soldate en oorlogsveterane gekoloniseer. Christene het reeds voor die besetting van Jerusalem na Pella, een van die tien Griekse stede in die Dekapolisgebied gevlug (vgl. Luk 21:20-24. Die Romeinse leërs het reeds in 66 n.C. met die oorlog teen Palestina in Galilea begin). Jamnia (Yafneh) naby die Middellandse see, tussen Joppe en Asdod, was in die gebied wat Herodes die Grote aan sy suster Salome nagelaat het. Sy het dit aan Augustus se vrou Livia bemaak. Na Livia se dood het dit keiser Tiberius se eiendom geword, en was dit waarskynlik daarna die eiendom van die keisers van Rome.

 20:17-18 Jesus kyk hulle stip aan (emblepō, soos ook vir Petrus wat Hom verloën, om hom tot bekering te roep; Lukas 22:61) en Jesus vra vir hulle wat die betekenis van Ps 118:22 is (die Psalm word juis gebruik as seëngroet wat die Paasfeesgangers by die tempel begroet). Vers 22 sê:  ‘Die klip wat die bouers afgekeur het, dit het ’n hoeksteen (kefalê gōnias die kop van die hoek) geword’ (vgl. ook Jes 28:16; Rom 9:33; 1 Petr 2:6). Markus en Matteus haal die teks meer volledig aan. Daarby voeg Jesus ’n woord wat herinner aan Daniël 2:34-35,44-45 se klip wat die groot beeld van Nebukadnesar se droom verpletter het, as beeld van God se koninkryk wat nooit vernietig sal word nie: ‘Elkeen wat op daardie klip val, sal in stukke gebreek word (sunthlasthêsomai). As dit (daardie klip) op iemand sou val, sal dit hom verpletter’ (vgl. ook Jes 8:14-15). Met die vraag oor hulle verstaan van die aanhalings uit die Skrif, wil Jesus hulle tot besinning roep en waarsku oor wat vir hulle wag. Die mens wat aan Hom aanstoot neem, of homself toesluit vir die geliefde Seun van God, bly onder die oordeel van God (Joh 3:36). Die Skrifwoord kondig ook die vernietiging aan van Jerusalem en die verwerping van Israel as die volk van die Here. Die genadetyd van God se geduld met sy volk Israel is verby, en Hy gaan nou ’n nuwe volk, ’n nuwe Israel bou (Rom 9:6; 11:26; Gal 6:16). Die hoeksteen waarop die nuwe gebou van God gebou word is die Messias/Christus wat ’n struikelblok vir Israel geword het en deur hulle verwerp is. Jesus is ook die sluitsteen van die boog oor die ingang na die gebou van God. As die steen op iemand val wat probeer om die steen uit sy plek aan die hoof van die ingang uit te ruk, word hy verpletter. Dit is metafore waarmee die oordeel van God oor Jode en nie-Jode wat nie in Christus glo nie, aangekondig word.   

 20:19 Die skrifkenners en die leierpriesters begryp dadelik dat Jesus met hierdie gelykenis hulle aanspreek en op hulle toepas. Daarom brand hulle van begeerte om in dieselfde uur ‘hulle hande op Hom te lê,’ ’n spreekwoord wat sê ‘hulle wou Hom op die daad arresteer,’ (soos Matteus en Markus). Dit was om sy mond te snoer en Hom uit die samelewing te verwyder, so kwaad was hulle vir Hom wat dit durf waag om dié Skrifwoorde op hulle toe te pas.

 Uit vrees vir die volk wat aan Jesus se lippe hang (vgl. Luk 19:47-48) moes die leiers hulleself vir eers bedwing en probeer hulle Hom met ’n politieke vraag uitvang in die volgende gedeelte.    

 Die verhaal van die huurders se optrede teenoor die eienaar van die wingerd verkondig die onontkombare erns van die evangelie, die goeie boodskap, van die Koninkryk van God aan alle mense. Wie die Seun verwerp en die verlossing wat Hy bewerk, word deur God verwerp.