Aan die einde van sy Galilese bediening gee Jesus ’n afskeidsfeesmaal aan sy menigte volgelinge. In die Joodse geskrifte is een van die simbole van die messiaanse tyd die groot feesmaal met die kroning van God as Koning (Jes 25:6-9). Jesus gebruik dit in die gelykenis van die groot feesmaal (Luk 14:15-24), en verwys daarna in Luk 13:29-30; en tweemaal met die instelling van die Nagmaal (Luk 22:16,18). Al vier Evangelies het die verhaal van die vermeerdering van die brood, die enigste wonder wat in al vier voorkom. Johannes 6:14 noem die wondervermeerdering ’n teken (semeion ’n teken van groot betekenis).

9:10 Met die terugkeer van die twaalf apostels, na hulle vertel het wat op hulle reis gebeur het, vertrek Jesus net met die twaalf, uit Galilea, die gebied van Herodes, oor die grens na Betsaida in die gebied van Filippus. Markus 6:30-33 vertel dat Jesus vir die teruggekeerde apostels gesê het hulle moet saam met Hom by ’n verlate plek, wat nie genoem word nie, oorkant die see, ’n bietjie gaan rus, want daar het gedurig so baie mense gekom en gegaan dat hulle nie eers ’n kans gekry het om te eet nie.

9:11 Die skare kom dit egter agter en volg hulle. En weer ontvang Jesus die mense vriendelik (apodechomai; Markus 6:34 sê: Jesus het hulle innig jammer gekry, omdat hulle soos skape sonder ’n herder was). Hy sit sy gewone werkswyse voort, soos Hy ook die twaalf geleer en aan hulle opgedra het: Hy praat met hulle oor die koningskap van God, en genees dié wat genesing (therapeia genesing, versorging) nodig het.

9:12 Die verlate plek is waarskynlik in die berge om Betsaida (Joh 6:3). Toe dit begin aand se kant toe staan, sê die apostels vir Jesus om die skare na die dorpies en plase te stuur om slaapplek en kos te gaan soek (Markus 6:36 en Matt 14:15: om vir hulleself iets te ete te gaan koop; in Joh 6:5-6 stel Jesus die vraag waar hulle die kos sal kry).

9:13-15 Jesus gee egter die opdrag aan sy twaalf apostels: ‘gee júlle vir hulle om te eet.’ Slegs die mans tel al 5,000 en die vroue en kinders sal die getal seker oor die 10,000 stoot, en hulle het slegs ’n beskeie vyf brode en twee visse beskikbaar (Joh 6:9 sê dit was ’n seun se padkos; Mark 6:37 sê: 200 daglone se kos sou nodig wees; Joh 6:7: 200 daglone se brood is nie genoeg om vir elkeen n stukkie te laat kry nie). Hulle eie onmag is duidelik, maar op Jesus se opdrag laat hulle die skare sit in groepe van ongeveer 50  om die bediening makliker te maak (Lukas vermeld nie die groen gras van Mark 6:39 nie).

9:16-17 Jesus neem die 5 brode en 2 visse wat hulle vir Hom gee, kyk op na die hemel, na sy Vader van wie alles kom, vra sy seën (eulogeo) daaroor, breek die brood en gee die brood en visse aan die dissipels om aan die mense uit te deel. Die dissipels leer om te dien en om op Jesus te vertrou. Die skare leer dat Jesus leef en praat en handel vanuit sy gemeenskap met sy Vader. Almal word versadig en 12 mandjies vol brokstukke word opgetel om die oorvloed van die vermeerdering te beklemtoon, en niks word vermors nie. Die bietjie wat hulle vir Jesus gee word ’n oorvloed vanuit sy hand.

Jesus is bekommerd oor mense wat honger is; Jesus se hulp is ruim – almal het genoeg gekry, Jesus se gawes is op die regte tyd. In Flp 4:19 sê Paulus: My God sal ruimskoots in julle behoeftes voorsien in ooreenstemming met sy heerlike rykdom in Christus Jesus. Teenoor die versoeking om vir ’n klip te sê om brood te word toe Hyself honger was (Luk 4:3-4) staan Jesus se barmhartigheid teenoor hongeriges om met 5 brode ’n menigte te voed as deel van die feesmaal wat Hy kom berei vir sy volgelinge – Ps 23:5 sê: U dek vir my ’n tafel…my beker  loop oor. Vir Homself het Hy die broodwonder afgewys; maar toe Hy die honger mense om Hom sien, verskaf Hy die nodige voedsel.

Petrus se belydenis (Luk 9:18-20)

Lukas laat hier die hele gedeelte van Markus 6:45-8:26 uit en volg hom weer van Markus 8:27 af. Dit lewer ’n interessante opvolging van temas in Lukas: Herodes het gevra wie Jesus is (Luk 9:18-19). Daarop word tot ’n mate geantwoord deur Jesus se vermeerdering van die brode  (Joh 6:14 bestempel dit as ‘n teken) en die dissipels gee die drie antwoorde wat Herodes ook by die mense gehoor het, maar Petrus gee ook sy eie antwoord oor wie Jesus is (9:19). Die klimaks kom met die antwoord van God oor wie Jesus is in 9:35. Die dissipels se erkenning dat Jesus die Messias/Christus is, word onmiddellik gevolg deur Jesus se eerste aankondiging dat sy Christus-/Gesalfde-skap deur God, sy kruisdood en opstanding beteken (9:22) en ook vir sy volgelinge ’n kruis en ’n verheerliking beteken (9:23,26).

9:18-20 Matteus en Markus plaas die gebeurtenis in die omgewing van Saserea-Filippi, in die provinsie van Filippus, die seun van Herodes die Grote by sy vyfde vrou Kleopatra. Jesus gaan uit die gebied van Herodes Antipas, Herodes die Grote se seun by sy vierde vrou Malthase; en ook weg van die skares wat Jesus omring het. Dit is heidense gebied waar die groot god Pan veral aanbid word. Lukas gee egter geen aanduiding van die plek nie, en begin met ‘op ’n keer…’  Jesus kon toe in stilte bid en sy twaalf dissipels onderrig. Lukas beklemtoon Jesus se gebedslewe, hier waar Hy alleen is voor ’n groot aankondiging en ’n draaipunt in sy lewensloop en optrede.

Na die gebed tree Jesus in gesprek met sy dissipels oor wat die mense oor Hom sê; dié mense wat hulle in die dorpies en op die platteland van Galilea ontmoet het, en veral onder die skare wat Hom gevolg het. Hulle antwoord is dieselfde as wat Herodes van die mense verneem het (9:7-8). Maar Jesus wil weet wat hulle persoonlik van Hom dink. Die kennis van Christus is altyd ’n persoonlike ontdekking.

Petrus antwoord namens hulle twaalf dissipels: ‘Die Christus/Gesalfde van God!’ (vgl. 2:26 en 2:11). Die twaalftal het geestelik al ver gevorder in die jaar wat hulle saam met Jesus geloop en gewerk het. Hulle word gewaarsku om dit nie in die publiek te noem dat Hy die Messias is nie, omdat die Jode ’n aardse heerser verwag het, ‘n messias wat met geweld sal heers om hulle te bevry van die Romeinse juk.

Lukas volg Markus 6:6b-13, verkort en verander dit volgens sy styl en teologiese insigte. Lukas laat Markus 6:1-6a oor Jesus se besoek aan Nasaret uit, wat reeds breedvoerig in Luk 4:16-20 behandel is, om aan die begin van sy Evangelie die program van Jesus se bediening aan te kondig.

9:1-2 Die twaalf (vgl. Luk 6:12-16 vir hulle name) begin deelneem aan Jesus se werk en word nou deur Hom uitgestuur as apostels (gevolmagdigde gestuurdes, Luk 6:13) nadat hulle die eerste deel van Jesus se bediening in Galilea saam met Hom gegaan het om eers in diens opgelei te word (Luk 7:11; 8:1) en te leer om soos Jesus op te tree. Nou moes hulle begin om self die koms van die koninkryk van God met woord en daad feestelik te gaan verkondig. Die kern van hulle opdrag is dat God die wêreld beheer en dat mense sy woord moet volg. Die gelykenisse van Jesus moet aan ander oorvertel word, en mense moet geroep word om Jesus as hulle Verlosser te aanvaar. Die wondergenesings en uitdryf van duiwels is deel van hulle bediening om die egtheid van die nuwe boodskap van God se koningskap en verlossing te bevestig, en dat hulle deur Jesus toegerus is as sy apostels, met mag en gesag oor alle demone en siektes (vgl. 2 Kor 12:12). Die versorging van die mens se siel en liggaam is ook deel van Jesus se bediening (Mark 6:7 sê Hy het hulle twee-twee uitgestuur). Lukas voeg ‘alle’ by die demone uitdryf, en dat hulle siekes genees (nie in Markus nie, maar uitgebreid in Matteus 10:8 ook met die opwekking van dooies).

9:3 Die apostels word uitgestuur om op God alleen te vertrou soos Jesus self (Luk 9:58; vgl Matt 6:25-34), daarom geen voorsiening vir hulleself  met ’n wandelstok (soos ’n pelgrim) of reissak (wat ’n bedelsak kan word) of brood (wat ontvang sal word) of geld (wat hulle opdrag kan skade aandoen) of twee kledingstukke (nie nodig vir ’n kort vinnige reis deur dorpe van Galilea nie). Al wat Jesus hulle saamgee is sy krag en gesag om sy sending te gaan uitvoer.

(Die wandelstok is ’n onopgeloste probleem, want Mark 6:8 sê: behalwe net ’n wandelstok; Matteus het die uitsluiting van die wandelstok, soos Lukas).

9:4 Vanuit die huis waar hulle gasvry ontvang word, moet hulle die betrokke dorpie gaan bedien, waarskynlik van huis tot huis en in die sinagoge of plek waar die inwoners en omgewing bymekaarkom (vgl. Hand 9:43; 16:15; 17:7; 18:3-4; 21:8,16). Die beperking tot een huis is ’n aanduiding dat hulle nie te lank in elke dorpie sou vertoef nie.

9:5 Wie vir hulle wegwys, verwerp vir Jesus, en wie hulle aanneem maak ruimte vir die heerskappy van God.(Luk 10:16; Matt 10:40). Iemand wat ’n apostel van Jesus afwys, bring die oordeel oor homself (Luk 10:10-12). Om die stof van hulle voete af te skud (Hand 13:46,51) beteken dat die oordeel oor die mense onherroeplik is, aangesien die gemeenskap met Jesus een maal aan hulle aangebied is en nie weer nie; dit beteken ook dat die apostels geen skuld dra vir die oordeel oor daardie mense nie (vgl. Eseg 33:1-9).

9:6 Die doel van die uitsending van die apostels is om gou elke dorpie in Galilea te besoek. Orals het hulle die evangelie verkondig, die goeie boodskap van verlossing onder God se heerskappy wat Jesus gebring het, en dit prakties bevestig deur siekes gesond te maak. ‘Orals’ wys dat hulle onder mekaar die hele provinsie Galilea bereik het. (Lukas verkort hiermee Markus 6:12-13 se slot).

Herodes wonder wie Jesus is (Luk 9:7-9)

9:7 Die rede waarom Jesus die twaalf uitgestuur het op die kruin van sy populariteit in Galilea is moontlik sy verhoogde besef van die dringendheid van sy verkondiging na die dood van Johannes die Doper aan die hand van Herodes Antipas, die  tetrarch, wat oor ’n kwart van sy pa, Herodes die Grote, se ryk regeer het in Galilea en Perea. Herodes is verward (diaporeo; vgl. sy vertwyfeling aporeo in Mark 6:20; en sy ontsteltenis, lupeomai spyt/ellendig voel, in Mat 14:9) deur die berigte wat hy oor Jesus ontvang. Lukas beklemtoon dat die berigte gaan oor ‘alles wat gebeur het.’ Dit sluit in Jesus se woorde en sy wonders, wat die kentekens is van ’n profeet wat deur God met volmag gestuur is (vgl. 7:18). Party mense sê Jesus is Johannes wat uit die dood opgewek is. Volgens Markus 6:16 was Herodes oortuig Jesus is Johannes die Doper wat opgewek is. Matteus 14:2 het Markus 6:16 net so oorgeneem. Dat Jesus meer mense trek as Johannes die Doper was nie slegs vir die godsdienstige leiers ’n probleem waarom hulle Jesus se leer kom ondersoek en verwerp het nie, maar ook vir die regeerders oor die skare mense onder hulle, wat agter Jesus aan loop. Josefus sê dat Herodes bang was vir ’n messiaanse opstand. As Hellenis het Herodes geen erg aan die opstanding van die liggaam nie (Hand 17:32; 26:23-24; 1 Kor 15:12).

Toe Jesus begin preek het was Johannes nog in die tronk in Machaerus, Herodes se paleis in Perea, volgens Mark 1:14 (vgl. Luk 7:18 oor sy navrae oor Jesus). Volgens Lukas 3:19-20 was Herodias die rede vir Johannes se gevangeneming (vgl Mark 6:14-29 se lang beskrywing van Johannes se dood, waarna slegs terloops verwys word in Lukas 9:9).

9:8 Ander menings oor Jesus is dat Hy Elia is wat verskyn het, soos in Maleagi 4:5-6 voorspel, maar volgens die Evangelies is Johannes die Doper juis die voorspelde Elia (vgl. Luk 1:17; Mat 11:14). Ander mense beskou Jesus as een van die ou profete van die Here wat uit die graf opgestaan het.

9:9 Dié bespiegelinge oor Jesus het Herodes se slegte gewete oor sy onthoofding van Johannes die Doper gepla en hom verward gemaak (9:7). Hy het gesoek om Jesus te siene te kry. Slegs Lukas van die vier Evangelies het hierdie opmerking, en die verhoor van Jesus voor Herodes in 23:6-12. Hy wou ’n wonderteken wou sien wat Jesus sou doen. Sonder enige reaksie van Jesus het hy Hom teruggestuur na Pilatus om geoordeel te word. Volgens Luk 13:31 sê Fariseërs vir Jesus dat Herodes Hom wil doodmaak.

In die tweede wonderverhaal volg Lukas Markus 5:1-20 amper onveranderd, met enkele stilistiese veranderings en omstellings.

8:26 Na die storm bedaar het vaar hulle na die land van die Geraseners, inwoners van Gerasa, ’n belangrike stad van die Griekse Dekapolisgebied (tien stede wat ’n verbond gehad het), ongeveer 50 km suidoos van die See van Galilea, waarvan die stad se buiteveld moontlik tot by die see van Galilea sterk (codeks Vaticanus lees Geraseners; Sinaiticus lees Gergeseners wat ’n dorp Gergesa naby ’n steilte aan die See van Galilea sou wees, soos deur Origenes genoem word, die huidige Kersa;  codeks Alexandrinus: Gadareners, soos in Mat 8:28; Gadara is 15 km suid-oos van die See van Galilea). Die gebied is nie meer in die Joodse land nie, met ’n oorwegend heidense bevolking wat nie ’n verbod op die eet van varkvleis het soos die enkele Jode wat daar woon nie (vgl. Lev 11:7-8; Deutr 14:8).

8:27 Toe Jesus aan wal stap kom ’n besetene uit die dorp hom tegemoet (hupantao kan vriendelik of vyandig tegemoetkom aandui), waarkynlik om Jesus en sy dissipels leed aan te doen. Die kaal man wat in die rotsgrafte bly (grotte wat as grafte gedien het) het ’n demoon gehad (Markus 5:2 ’n onreine gees) wat hom beheers het. Terwyl mense ’n afkeer aan verrottende lyke het, en Jode vrees vir verontreiniging deur lyke en grafte (Num 18:11,16) het waansinniges soms die begeerte na die dood en ontbinding.

8:28-29 Die man het skreeuend voor Jesus neergeval (prospipto; Markus 5:6 prokuneo neergekniel) en met ’n groot stem uitgeroep: ‘wat vir/aan my en vir jou?’ – los my uit! ‘Jesus, Seun van God die Allerhoogste!’ In die teenwoordigheid van die Heilige Here weet die demoon dat daar vir hom en sy trawante slegs straf wag.

Die man was gewelddadig. Die mense het probeer om hom aan hande en voete te bind, maar met brute krag het hy die boeie verbreek en is deur die demoon na verlate plekke toe gedryf, weg van die mense wat hom probeer tem het. Voor die Seun van die Allerhoogste God is die bose geeste, wat die man so gemartel het en van hom ’n monster gemaak het, magteloos en vreesbevange.

8:30 Om die man te laat besef dat hy ’n persoon is wat apart van die bose geeste kan bestaan, vra Jesus na sy naam. Sy antwoord wys egter dat hy nie kan losbreek van die bose geeste met wie hy hom geïdentifiseer het nie. Hy noem homself Legioen, waardeur hy aandui dat hy besit word deur ’n horde geeste (’n Romeinse legioen het gewoonlik uit 6000 man bestaan). Die besetene het homself van mense vervreem, ’n sondaar wat homself verloor het omdat hy God verloor het. Hy is sy eie vyand wat nie meer weet wat hy doen nie. Maar toe Jesus die besetene ontmoet, moes die mag van die bose geeste wyk.

8:31 Die bose geeste word nie verban nie, maar onderwerp hulle aan Jesus. Hulle smeek Jesus om hulle tog nie na die bodemlose diepte toe te stuur nie, die plek waar hulle gestraf word volgens die Joodse opvatting (abussos die figuurlike vorm van ‘put’ wat in die Nuwe Testament gebruik word vir ’n baie diep plek waar die bose geeste gevange gehou word, vgl. Openb 20:3). Hulle voorsien reeds iets van wat hulle einde gaan wees (vgl. Matt 25:41). Volgens Markus 5:10: het hulle Hom gesmeek om hulle nie uit die (heidense) gebied te stuur nie.

8:32-33  Twee maal smeek die demone by Jesus: eers om hulle nie weg te stuur nie, en dan om in die varke te vaar. Jesus gee nie ’n opdrag nie, maar sy toestemming. Die doel van demone is vernietiging, en hulle vernietig ’n hele trop varke. Vir die Grieke van hierdie gebied was varke met hulle spek die aangewese offerdiere aan hulle afgode, en het Antiogus Epifanus 300 jaar tevore varke aan Zeus laat offer op die altaar op die tempelplein. Vir die Jode was die eet van varkvleis verbied as onrein (Lev 11:7-8).

8:34 Uit vrees oor die ongewone gebeure met die besetene en die varke vlug die herders en versprei die nuus daaroor in die stad en omstreke.

8:35-37 Die mense wat kom kyk na wat gebeur het, word ook bang toe hulle die geweldenaar aan Jesus se voete sien sit, ten volle gekleed en by sy volle verstand. Maar in plaas daarvan dat hulle Jesus verwelkom as verlosser uit die mag van die demone, vra hulle Hom om hulle gebied te verlaat, waarskynlik oor die verlies van hulle eiendom, die varke, maar ook oor hulle vrees vir hulle gode se reaksie, omdat hulle offers daarmee heen is.

8:38-39 Die legio demone het twee keer deur die mond van die besetene vir Jesus gesmeek (parakaleo om met respek dringend te vra/smeek/pleit): om hulle nie na die bodemlose diepte te laat weggaan nie, en om hulle toe te laat om in die varke in te vaar (8:31-32). Die besetene het in 8:26 voor Jesus neergeval en Jesus, Seun van die Allerhoogste God, gesmeek (deomai – pleit/ in nood vra, in die Nuwe Testament word dit slegs gebruik vir pleidooie tot God) om hom nie te pynig nie, en Jesus het die demone beveel om uit die man uit te gaan; in 8:38 smeek (deomai) die geneesde man om by Hom te bly, maar Jesus stuur hom terug na sy huis toe om alles te vertel (diêgeomai in besonderhede en sistematies oor te dra) wat God vir hom gedoen het. Hy gaan toe en verkondig (kêrusso) deur die hele dorp wat Jesus vir hom gedoen het.

Volgens 4:41 het Jesus in Kapernaum die baie mense uit wie Hy die demone uitgedryf het en geskreeu het dat Hy die Seun van God is, nie toegelaat om te praat nie; waarskynlik vanweë die Jode se valse verwagting van ’n Messias wat hulle met geweld gaan bevry van die Romeinse oorheersing. Hier in die Romeins-Griekse Dekapolis-gebied is daar nie so ’n verwagting nie en is dit belangrik dat Jesus ’n getuie oor die groot dade van God onder die heidene agterlaat. Jesus werk deur sy gelowiges, hier deur sy eerste getuie onder die heidene, die voorloper van al sy gelowiges wat die opdrag het om in sy Naam die vergewing van sondes aan alle nasies te verkondig (Luk 24:47).

Lukas gaan nie verder met die geskiedenis van hierdie man nie. Volgens Markus 5:20 het die man nie slegs in sy stad vertel nie, maar in die hele gebied van die tien stede (Dekapolis) bekend gemaak wat Jesus vir hom gedoen het. In Markus 7:31 kom Jesus weer in die gebied van Dekapolis. Die mense bring toe ’n doofstomme vir genesing en daarna stroom mense na Jesus waar Hy na ’n daglange prediking ongeveer 4,000 mense voed (Mark 8:9).

Jan vra:

Matteus 10: 40, 41

Jesus stuur die 12 dissipels uit en gee aan hulle mag om onrein geeste uit te dryf en om elke siekte en kwaal te genees. Dan gee Hy allerhande instruksies oor hoe hulle te werk moet gaan en sluit af met: “Wie ‘n profeet ontvang omdat hy ‘n profeet is, sal die loon van ‘n profeet ontvang, en wie ‘n regverdige ontvang omdat hy ‘n regverdige is, sal die loon van ‘n regverdige ontvang.”

Wat bedoel Jesus met die “loon” van ‘n profeet en regverdige?

Antwoord

Prof Hermie van Zyl antwoord:

Onderliggend aan Matteus 10:40-42 lê die konsep van die profeteloon, wat teruggaan tot in Ou-Testamentiese (OT) tye. Dit is dus nodig om die OT agtergrond eers na te gaan voordat spesifiek oor Matteus 10 gehandel word.

Volgens 1 Samuel 9:9 was profete vroeër sieners genoem, waarskynlik omdat hulle ‘n bonatuurlike vermoë gehad het om dinge waar te neem, ‘n insig wat hulle van God ontvang het. Daarom dat ‘n profeet ook as ‘n man van God bekend gestaan het; hulle was in diens van God om sy wil aan die volk bekend te maak. Iets hiervan kry ons 1 Samuel 9-10 waar Samuel as God se boodskapper optree om Saul as koning oor Israel te salf. Saul was eintlik op soek na sy pa se donkies, maar gaan raadpleeg toe die siener, Samuel, oor waar die donkies moontlik kon wees. En dit was die gebruik om in so ‘n geval ‘n geskenk aan die siener of profeet te gee (1 Sam 9:7; vgl ook 1 Kon 13:7; 2 Kon 5:5,15), ‘n gebruik wat uitgegroei het tot ‘n vaste inkomste vir profete wat in die koninklike hof diens gedoen het, maar ongelukkig ook tot wanpraktyke gelei het (Miga 3:5,11). Ware profete se grootste geskenk of loon was egter die respek wat hulle in die samelewing geniet het omdat hulle as vertolkers van die wil van God opgetree het. Dit spreek dan ook vanself dat mense wat aan profete gasvryheid betoon het, gedeel het in die profeet se eer en aansien, en in daardie sin van die woord ook die profeteloon ontvang het. ‘n Goeie voorbeeld hiervan is die profeet Elia wat by die weduwee van Sarfat tydens die groot droogte in Israel huisvesting ontvang het. Dit het die goeie gevolg vir haar gehad dat haar meel en kookolie nie opgeraak het nie (1 Kon 17:8-24). Sy deel dus in die “profeteloon” van Elia, wat in haar geval beteken het dat God nie net vir sy profeet sorg nie, maar ook vir haar en haar kind.

Profete was egter nie altyd gewild nie, veral nie by die konings wanneer hulle aan dié God se wil moes verkondig nie, wat nie noodwendig in ooreenstemming met die heersende politiek van die dag was nie. Dan moes die profete vlug vir hulle lewe. Elia is weer eens ‘n goeie voorbeeld. Hy moes homself uit die voete maak toe koning Agab en dié se vrou, Isebel, sy bloed gesoek het (1 Kon 18: 1,10). Hulle het Elia verantwoordelik gehou het vir die ellende in Israel weens die droogte wat hy in opdrag van Here aangekondig het (1 Kon 18:17). Met dié dat profete dikwels deur die konings vervolg en doodgemaak is (vgl 2 Kron 36:16; Jer 26:20-23), het die konsep van profeteloon ook ‘n negatiewe betekenis gekry, naamlik dat profete die gevaar loop om doodgemaak te word, soos wat Isebel met ‘n groot aantal profete gemaak het (1 Kon 18:4). Nie net die profete self nie, maar enigeen wat hulle sou huisves of aan hulle gasvryheid betoon, sou dieselfde lot as die profeet ondergaan, naamlik uitwissing. Hierdie gedagte het in die tyd van die Nuwe Testament nog sterk geleef. Jesus verwys daarna in Matteus 5:12 as Hy sê dat die Jode se voorouers die profete doodgemaak het, en dat die dissipels dieselfde lot sal ondergaan. As die Meester gehaat en vervolg word, sal die dissipels dit ook ervaar (Matt 10:22-25). Hebreërs 11:35-38 bevat dieselfde gedagte – dat daar OT gelowiges was wat ter wille van hulle geloof in God gemartel en gedood is. Dis alles deel van die loon omdat jy ‘n profeet is, of iemand wat aan ‘n profeet gasvryheid bewys het. Laasgenoemde is per assosiasie dan net so “skuldig” soos die profeet self.

Die konsep profeteloon het dus ‘n dubbele betekenis: enersyds om lewensonderhoud en eer te ontvang omdat iemand as God se betroubare boodskapper bekend gestaan het, en andersyds om verguis, vervolg en gedood te word omdat mense – veral diegene in magsposisies – nie van jou (God se) boodskap hou nie. En dieselfde met mense wat indirek deel in die profeteloon vanweë hulle betrokkenheid by die profeet: dit kan vir hulle óf positief óf negatief uitwerk.

Dit is hierdie gedagtekompleks wat ons as agtergrond moet aanvaar om Matteus 10:40-41 te verstaan. Hier word die gedagte van profeteloon toegepas op Jesus en sy volgelinge. Hierdie verse is op ‘n interessante manier gestruktureer. In dalende orde word hier van vyf kategorieë gepraat: God, Jesus, profeet, goeie mens (letterlik: regverdige) en geringste. Die laaste drie is almal verwysings na die dissipels van Jesus. (Vir “profeet”, kyk Matt 5:12; vir “goeie mens”, kyk Matt 5:20 waar gesê word dat die dissipels “geregtigheid” / “regverdigheid” moet beoefen; vir “geringste”, kyk Matt 18:6-14 waar die dissipels “kleintjies” genoem word, en in Matt 25:40,45 “geringstes” [“geringste” is slegs die oortreffende trap van “kleintjie”].) Die “rangorde” werk so: God is die Een wat Jesus stuur (10:40), en Jesus is die Een wat sy dissipels (profete, goeie mense, geringstes) stuur. En elkeen wat die dissipels ontvang, dit wil sê aan hulle gasvryheid bewys, ontvang dan die loon wat gekoppel is aan die dissipels as God se profete. En so-iemand ontvang eintlik vir Jesus Self, want agter die dissipels staan die Een wat hulle gestuur het. Dus, net soos wat die profete in die OT God se verteenwoordigers was, en mense wat hulle ontvang het (d w s met hulle geassosieer het), ingetrek is in God se teenwoordigheid, net so gebeur dit in die NT met die dissipels as Jesus se verteenwoordigers, gesante of ambassadeurs. As jy hulle boodskap aanvaar en daarmee identifiseer, dan word jy deel van God se familie op aarde, en ontvang jy die loon wat daarmee gepaard gaan, naamlik om te deel in al God se gawes wat Hy as die Koning van sy koninkryk aan sy onderdane meedeel: aanvaarding, liefde, genade, vergifnis van sonde, gemeenskap van die gelowiges. Natuurlik, daar is ook nog die toekomstige loon, waarvan ons nou reeds ‘n voorsmakie kry, naamlik die ewige lewe. Dít is die finale profeteloon wat ons van God ontvang – om vir ewig in sy teenwoordigheid te mag verkeer (vgl Matt 19:28-29).

Maar, soos reeds genoem, die profeteloon het ook ‘n negatiewe komponent. Net soos in die OT mense wat met profete geassosieer het die gevaar geloop het om saam met die profeet vervolg te word, so ook in die NT. Jesus praat hiervan in Matteus 10:16-25 as Hy noem dat die dissipels ook gehaat, vervolg en uitgeskel sal word. Dit is deel van die “pakket”. Die profeteloon hou beide goeie en minder goeie dinge in. Maar ook die slegte dinge bevestig op ‘n vreemde manier dat ons geloof in Christus eg is. Wanneer mens vervolging in die gesig staar, in watter vorm ook al, dan wys dit dat jy in die lang ry staan van God se profete wat dit in hierdie wêreld nie altyd maklik gehad het nie, om dit sag te stel.

‘n Laaste opmerking. Omdat die dissipels in Matteus 10:40-42 met drie verskillende benamings benoem word, is daar nie regtig ‘n verskil tussen die “goeie mens se beloning” en die “profeet se beloning” nie; dis presies dieselfde. Wat wel interessant is, is dat Matteus die geringstes insluit by die beloning. Met geringste, as term vir die dissipels, wil hy sê dat die profete en goeie mense ook geringstes is. Daar is nie ‘n hiërargiese verskil tussen die dissipels nie. Tog kan mens sê dat Matteus met “geringstes” / “kleintjies” diegene aandui wat nie so gereken of besonders was in die gemeente nie. (Kyk Matt 18:6-14 waar “kleintjies” gebruik word om diesulkes mee te beskryf.) Dit beteken dat al bedien jy selfs een van hierdie geringstes van Jesus se dissipels, deur byvoorbeeld bloot ‘n beker koue water aan te bied, deel jy nog steeds in die profeteloon. Want in die kerk van Jesus is daar nie vernames en minder vernames nie, almal is broers (Matt 23:8). Ons kry dus in Matteus met ‘n besondere toepassing of herinterpretasie van die profeteloon-gedagte te doen. Alle volgelinge is verteenwoordigers van Christus, nie net besondere figure nie, en is daarom draers van die profeteloon. Jou optrede teenoor selfs die sogenaamde geringstes kan dus jou lot by God bepaal, soos Matteus 25:40,45 duidelik aantoon, waar staan dat in soverre versorging aan die geringstes gebied is, is dit ook aan Christus gedoen.

Kortliks dus: Die profeteloon van Matteus 10:40-42 het as inhoud die gemeenskap met Christus, en deur Hom met God, en daarmee saam die ewige lewe (Matt 5:12).

Skrywer: Prof Hermie van Zyl