Hand 17:1-21 (fokus 17:1-9)

Paulus het dit nie altyd maklik gehad nie. Die moeilikheid het hom byna soos ‘n skaduwee agtervolg, waar hy ook al gegaan het, of hy nou op pad was Filippi, Tessalonika of Berea toe; die moeilikheid was daar. Maar waar was God dan? Kon Hy die moeilikheid dan nie gekeer het nie?

Paulus het nooit getwyfel dat God hom help of sal help as dit nodig is nie. Maar ons twyfel of wonder soms. Die probleem is dat God ons dikwels help, maar ons kyk die hulp mis omdat ons sy oplossings nie wil aanvaar nie. Ons wil die pad wat Hy ons wys nie loop nie. ʼn Vloed het eenmaal ʼn baie gelowige man se dorpie getref. Op die dak van sy huis het hy gevra dat God hom moes red. Mense kom toe met ʼn boot, maar hy sê hulle moet verder ry, want God sal hom kom red. Nog ʼn boot het gekom en later ʼn helikopter, maar die man het volgehou dat God hom sal kom red. Die man het later verdrink en in die hemel vra hy die Here waarom Hy hom nie gehelp het nie. Die Here antwoord toe: “Ek het vir jou twee bote en ʼn helikopter gestuur. Wat meer wou jy hê?”

Die groot strome van die lewe wat dikwels in snaakse rigtings spoel kan ons maar een ding weet: God vergeet nie… sy bote en helikopters is daar om ons te help. Jy moet hulle net nie miskyk omdat jy iets anders wil hê nie.

Hand 16:1-40 (fokus 16:25-34)

Toe Paulus in Filippi in die tronk geland het, het God die tronkdeure vir hom laat oopswaai. Dit het die Filippense oortuig dat hy ʼn man van God is (16:26,30). As hy ʼn paar jaar later die brief aan die Filippense skryf, sit hy weer in die tronk, maar hierdie keer swaai die tronkdeure nie oop nie! Dit het die mense laat wonder. Wil God hom nie meer help nie? Is hy nog ʼn man van God, want waar is God nou?

In sy brief verduidelik Paulus wat eintlik gebeur. God maak nog tronkdeure oop, maar op sý manier (Lees Fil 1). As die tronkdeure hierdie keer weer sou oopswaai, sou net Paulus daarbuite op die strate gepreek het. Hierdie keer het God anders gewerk – Hy het eers aan die binnekant van die tronk gewerk, want dit was waar Hy Paulus nou wou gebruik. Paulus het in die tronk vriende gemaak met die polisie en hulle het van hom begin hou. Daarom het hulle nie meer omgegee dat die ander Christene daar buite in die dorp nou vrylik begin preek het nie. Hulle het hulle nie gevang nie, maar gelos om te preek. In plaas van een prediker, Paulus, was daar nou baie wat tussen die mense daarbuite gepreek het. Paulus se tronkdeure moes toe bly, sodat daardie Christene se “tronkdeure van vrees” kon oopswaai en die evangelie deur baie vrylik verkondig kon word.

Dit is nou regtig God aan die werk! Sy weë is nie altyd ons weë nie. Maar ons kan altyd maar sy weë vertrou. Hy weet die beste. Daarom moet ons nie te vinnig begin kritiseer as dinge vir ons lyk of dit verkeerd begin loop nie. God het ‘n plan en doel. Ons moet net ons deel so goed as moontlik doen daar waar ons nou is, watter kant van die tronkdeure dit ook al is. Doen jou bes vir die Here.

Willie vra

Kan n mens die afleiding maak dat Paulus ʼn Hellinistiese Christen was,eerder as n Hebreeuse Christen in aggenome sy vermoë om te kon redeneer en dat sommige van sy skrywes ingewikkeld is, maar ook dat die Griekse invloed wel baie groot was in Israel?

Kan n mens die Griekse invloed sover as die Israeliete in ballingskap terugneem en op grond van dit aanvaar dat die meeste Israeliete ( na die balingskapperiode a.g.v Griekse wêreldoorheersing in daardie tyd) wel Grieks magtig was en op grond van dit kan aflei dat Petrus tog wel instaat was om n goeie Grieks te praat en skryf en nie noodwendig iemand nodig gehad het om uit Hebreeus of Aramees te moes vertaal nie ? Sy broer se naam wil tog die indruk gee dat dit Grieks is – ANDREAS ( FONETIES GRIEKS=ANDREAS?)

Antwoord

Prof. Francois Malan antwoord:

Aramees het reeds in Abram se tyd (1750v.C.) in Mesopotamië vanuit Ur tot in Haran die ou taal Akkadies begin verdring (vgl. Gen. 10:22; 22:21 vir die voorvader van die Arameërs). Dit was die taal van die Assiriërs wat die tien stamme in 622v.C. in ballingskap weggevoer het en in Mesopotamië verstrooi het (2 Kon 18:11).

In 597v.C. het Nebukadnesar vir Jojagin en die leiers van Juda weggevoer na Babel, en vir Sedekia as regent aangestel. Sedertdien het Aramees ook in Palestina die handels- en politieke taal en van die administrasie geword. Met Sedekia se opstand teen Babel is Jerusalem in 587v.C. verwoes en die res van die Jode na Babel geneem, waar Aramees Hebreeus as volkstaal gedurende die ballingskap verdring. Na die ballingskap, toe Kores die Pers met sy verdraagsame beleid die Assiries-Babiloniese ryk in 539v.C. oorneem, die Joodse ballinge in 538 v C toelaat om na Jerusalem terug te keer en die tempel te herbou, is die tempeldiens in Serubbabel se tyd heringestel. Aramees is egter as algemene spreektaal gevestig. Slegs as Bybeltaal en in die kultus sou Hebreeus voortbestaan. Ook Jesus en die vroegste kerk het Aramees gebesig.

In 332v.C. verower Alexander die Grote Jerusalem sonder slag of stoot. Hy gee die plaaslike godsdienste, politieke instansies en kulture soveel moontlik ruimte. In sy voetspore volg die Hellenisme, die magtige Griekse kultuurbeweging wat die gebiede rondom die Middellandse See vir baie eeue sou oorheers. Sedertdien begin die vereenvoudigde Grieks-Attiese spreektaal (koine) spoedig die algemene kommunikasie-medium van die groot kosmopolitaanse wêreld word waaroor die opvolgers van Alexander bewind gevoer het. Die boeke van die Nuwe Testament is in koine geskryf en het die evangelie vir groot dele van die destydse wêreld toeganklik gemaak. Selfs as Paulus aan die Christene in Rome skryf, kan hy dit in Grieks doen. Naas Grieks het die plaaslike tale egter bly voortbestaan (vgl. Hand 14:11). In Palestina het Aramees naas Grieks as gesproke taal bly voortleef.

Die Betsaida waar Petrus grootgeword het (Joh 1:44) lê in Galilea, 9km noord van Tiberias. Van Petrus en Johannes sê Hand. 4:13 dat hulle ongeletterd is. Hulle was vissers wat nie skool gegaan het nie. In Galilea het hulle Aramees gepraat maar kon waarskynlik Grieks verstaan. Hoewel 1 Petrus in goeie Grieks geskryf is, sê Petrus self in 1 Petr 5:12: ‘Ek het deur Silvanus..kortliks aan julle geskryf…’ Daarom sal die goeie Grieks van die brief van Silvanus kom, oor die dinge wat Petrus vir hom vertel het. So is die kerklike tradisie ook dat Markus sy Evangelie geskryf het omdat die gemeente in Rome hom gevra het om die verhale oor Jesus, wat Petrus aan hulle vertel het, op te teken.

Toe Tiglapeleser in 622v.C. die bevolking van Galilea, wat reeds soos die heidene geleef het (2 Kon 17:15), na Assirië weggevoer het (2 Kon 15:29), word die oorblywende bevolking met heidene vermeng (2 Kon 17:24). In Petrus se tyd het egte Jode die inwoners van Galilea geminag oor hulle gemengde bevolking en lewenswyse (Joh 1:47; 7:52). Matteus 4:13-15 haal Jesaja 8:23-9:1 aan oor Jesus se verblyf in Kapernaum in ‘Galilea van die heidene.’ Petrus se provinsiale uitspraak van Aramees vestig die aandag op hom as Galileër, soos op Jesus (Mat 26:73; Mark 14:70).

Die Jood Paulus kom van Tarsus (Hand 9:11) in die Klein-Asiese provinsie, Silisië, ’n burger van ’n nie onbelangrike stad nie (Hand 21:39), vermaard deur sy skole wat wedywer met Atene en Alexandrië. Hier het die ou Oosterse beskawing en die nuwe Griekse kultuur saamgekom. Hulle godsdienstige lewe was treurig met Baäl-Tars as hoofgod. Of Paulus hier op skool was, weet ons nie. Maar volgens sy eie getuienis is hy Jerusalem toe om by die gematigde Gamaliël opgevoed te word streng volgens die wet van die voorvaders, dit wil sê die Ou Testament (Hand 22:3). Gamaliël was ’n volgeling van Rabbi Hillel, bekend om sy soepelheid en vredeliewendheid (vgl. Hand 5:34-39 oor Gamaliël se optrede), teenoor die skool van die strenge rigoris Rabbi Sjammai.

Paulus se briewe, in koine Grieks geskryf, getuig van sy wye kennis van die Ou Testament. Sy aanhalings is meestal uit die Griekse vertaling van die Ou Testament, die Septuaginta, wat 200 jaar voor Christus uit die Hebreeus vertaal is, en wat die Bybel van die eerste Christelike gemeentes in die Grieks-Romeinse wêreld geword het.

Paulus roem daarop dat Hy ’n Fariseër is, die seun van Fariseërs (Hand 23:23:6) . Die Fariseërs het o.a. geglo dat die geskiedenis deur die goddelike voorsienigheid bepaal word, terwyl die Sadduseërs gesteld was op die vryheid van die indiwidu om sy lewe en geskiedenis te bepaal.

Die Fariseërs glo aan ’n opstanding na die dood, en ’n buitewêreldse bestaan waar die mens beloon of gestraf word volgens sy optrede in hierdie wêreld. Hierin is hulle grotendeels beïnvloed deur Persiese en Hellenistiese denke. Die Sadduseërs het die opstanding verwerp en gehou by die leer oor die doderyk (vgl. Hand 23:8).

In Jerusalem verdedig hy hom voor die volk in die Hebreeuse dialek, dit is in Aramees (Hand 22:2). Vir die Jode het hy soos ’n Jood geword om Jode te wen….vir diegene sonder die wet soos iemand sonder die wet (maar onder die wet van Christus) om hulle wat sonder die wet is, te wen (1 Kor 9:20-21).

Hieruit kan nie afgelei word dat hy eerder ’n Hellenistiese Christen was as ’n Hebreese Christen nie.

Skrywer:  Prof Francois Malan

Hand 15:1-41 (fokus  15:6-11)

Kennis ontplof rondom ons, want dit is so maklik beskikbaar – net ‘n rekenaar- of TVknoppie ver. Ons kan op die rekenaar oor enigiets lees of deur die TV in ons sitkamer in die parlement van Engeland gaan sit of deur vreemde lande soos Kambodja reis. Dit maak ook die lewe al hoe ingewikkelder – ons leer van allerhande vreemde godsdienste of word gekonfronteer deur allerhande vreemde idees. Ja-nee, deesdae moet ons ons koppe gebruik en mooi nadink oor wie ons is en wat ons sê.

In hierdie wêreld van kennis kom die kerk ook nog in. Dis nie meer soos in die ou tyd toe die dominee alles geweet het nie. Die kerk kan nie meer sê: “Dit is so” en dan is dit so nie. Oor baie besluite van die kerk se sinodes voel baie mense anders. Ons gewonde lidmate kán ook mos dink, websites op die rekenaar opsoek en TV kyk. Ons bestudeer ook mos die Bybel en weet ook wat aangaan. Baie keer voel ons die kerk is op die verkeerde pad. Maar wat moet ons daaraan doen? Moet ons ons rug op die kerk draai en elkeen in sy eie hoekie hom of haarself sit en warm broei?

Hier in Hand 15 lees ons dat toe die Christene oor dinge verskil het, het hulle nie elkeen na hulle eie hoekie toe gehardloop nie. Hulle het na mekaar toe gedraai en dit met mekaar probeer uitgesels. Daar, om ʼn tafel en in biddende afhanklikheid van God se leiding het hulle die regte pad probeer soek. So het die eerste Christene gemaak en so het Christene deur die geskiedenis tot nou toe gemaak. So moet ons ook maak. Maak gebruik van al die geleenthede om jou saak te stel as jy nie saamstem nie. Moenie net in jou eie hoekie gaan sit en broei nie.

Al voel ʼn mens hoe ongelukkig met besluite van die kerk, regverdig dit jou nie om in jou eie hoekie te gaan sit nie. Daar is ander maniere om te probeer regmaak wat verkeerd is…