Musiek

Musiek het ‘n groot rol in godsdiens en in blote vermaak gespeel. Musikante was altyd beskikbaar. Reeds in Genesis 4:21 lees ons van Jubal wat die stamvader was van diegene wat op die lier en die fluit gespeel het. In die Bybel word dikwels van musiekinstrumente gepraat. Dit is egter moeilik om uit die Hebreeuse name van die instrumente of te lei wat elke item presies behels het, maar soms vind ‘n mens meer agtergrond en beskrywing in die ou geskrifte wat help om die tipe instrument to identifiseer. Van die belangrikstes word nou in alfabetiese orde genoem.

Musiekinstrumente in Bybeltye 1. Kinnor-‘n tipe harp 2. Menanaim-‘n rate’ 3. Meziltaim-simbale 4. Halil-fluite 5. Hazora-‘n trompet 6. Shophar-‘n boring

Die halil (1 Konings 1:40) was ‘n pyp wat uit hout of been gemaak is met ‘n rietpunt wat die klank geproduseer het. Die pyp het ‘n paar gate gehad om die klanktoon te varieer. Hierdie instrument was goedskiks ‘n tipe fluit. Dit is dikwels deur gewone mense gebruik. In Lukas 7:32 lees ons van kinders wat op die fluit gespeel het om hullle maats te laat dans. In Jeremia 48:36 word weer van die klaagsang van die fluit gepraat.

Die hazora (Numeri 10:2) was ‘n metaal trompet-gewoonlik van silwer, hoewel baie ook gevind is wat van brons gemaak was.

Die kinnor (1 Kronieke 15:16) was ‘n instrument wat baie soos ‘n harp gelyk het. Die snare was van skaapderm gemaak. Dit was ‘n baie algemene instrument wat in die Tempel, maar ook by fuifpartye, gebruik is (Jesaja 5:12). Dan was die kinnor ook gebruik wanneer profete opgetree het‑blykbaar wanneer hulle hul profesieë gesing het. Die kinnor word in die oudste Griekse vertaling van die Ou Testament, die Septuaginta, met die Griekse woord kithara weergegee sodat kinnor in verskeie Bybelvertalings met lier (sien nebel hieronder) vertaal word. Dikwels vind ons die kinnor en die nebel saam in dieselfde lys van instrumente, soms net langs mekaar. Daar is nie sekerheid watter een die harp en watter die lier is nie. Hulle is baie na aan mekaar in beskrywings en in instrumente wat gevind is, lyk die twee verskillend soos die illustrasies aandui, maar watter naam by watter illustrasie hoort is nie seker nie. Die name wat dus hier vir die illustrasie van die kinnor en die nebel gebruik word, kan net so wel ook omgeruil word.

Die menanaim (2 Samuel 6:5) was ‘n tipe ratel met metaalringe of plaatjies wat, as dit geskud word, sy klank gegee het. In Egipte was ‘n instrument, die sistrum, bekend wat ietwat dieselfde was. Moontlik was hulle variasies van mekaar.

Die meziltaim (1 Kronieke 15:19) was simbale van koper gemaak wat teen mekaar geslaan is net soos vandag nog. Dikwels is hulle in die erediens gebruik om die begin of pouses of einde van liedere aan to dui.

Die nebel (1 Kronieke 15:16) of her was net soos die kinnor (hierbo) ‘n snaarinstrument en is nie maklik van die kinnor te onderskei nie. Die naam is ook in Egiptiese en Assiriese tekste te vind en dui soms verskeie instrumente aan.

Die shophar (Psalm 98:6) of horing, soms ook ramshoring genoem, is verwant aan die trompet. Dit het ‘n belangrike rol gespeel in oorlogstyd en in die godsdiens.

Die tof (Jesaja 5:12), waarvan daar nie hier ‘n illustrasie is nie, word dikwels vertaal met tamboeryn en was ‘n drom baie soos die moderne drom. Dit is ook soos vandag met of die hande of met stokke bespeel. Tamboeryne was egter nie so groot soos moderne dromme nie, maar hulle was nogal redelik klein handdromme wat gedra is, soms met ‘n band om die lyf, of dit is net in die hand gehou. Van hierdie tipe het Mirjam en die ander vroue in Eksodus 15:20 bespeel.

‘n Leser vra:

Ek het 4 jaar terug my man ontmoet nadat ek geskei het (was vir 6 jaar getroud), ons het ‘n jaar terug getrou, en ek gaan Sondae na sy kerk toe.

Hulle is groepies mense wat bymekaar kom in ‘n persoon se huis en dan Bybel studie hou, elke persoon se wat God op hulle hart gelê het die week en deel dit dus met die ander. ‘n Paar keer ‘n jaar het hulle ‘n spesiale diens waar almal bymekaar kom en dan preek slegs die werkers. (Die dissipels)

Met my NG Kerk agtergrond is die baie vreemd, maar ek het al baie geleer.
Maar omdat ek geskei is, mag ek nie deelneem aan die groepies nie en ek mag ook nie deelneem aan die nagmaal wat hulle elke Sondag hou nie. En omdat my man met my getrou het, het hulle hom gevra om ook nie meer deel te wees van die groepies nie. Ons is welkom om na die ‘meetings’ toe te gaan en net te sit en luister, maar nooit meer mag ons weer van die nagmaal gebruik.

Daarom my vraag oor die grootste sonde, my begrip van die nagmaal is dat jy jouself moet ondersoek en so kan jy dan nagmaal gebruik (ek het gelees wat ‘n paar dae terug gepos is)

Ek wil graag ook net weet, is daar mense wat vir jou mag se dat jy nie mag deelwees of mag nagmaal gebruik nie?

Antwoord
Prof Francois Malan antwoord

In 1 Korintiërs 11:17-34 spreek Paulus die gemeente aan oor hulle misbruik van die nagmaal, waar elkeen voortgaan om sy eie maaltyd te eet, en een bly honger en ‘n ander word dronk, hulle minag die gemeente van God en verneder diegene wat niks het nie.
Dan verduidelik hy die betekenis van die nagmaal met die instellingswoorde van Jesus die nag voor sy kruisiging, toe Hy die brood gebreek en gesê het: ‘Dit is my liggaam vir julle. Doen dit tot herinnering aan My.’ So ook met die beker ná die ete, met die woorde: ‘Hierdie beker is die uwe verbond deur my bloed. Doen dit, so dikwels as julle daaruit drink, ter herinnering aan My. Want so dikwels as julle hierdie brood eet en uit hierdie beker drink, verkondig julle die dood van die Here totdat Hy kom.’
Daarom, ‘wie op onwaardige wyse die brood eet of uit die beker van die Here drink, sal skuldig wees teenoor die liggaam en die bloed van die Here.’ Die verdeeldheid in die gemeente, waar die een groep die ander minag, sien Paulus as ‘n onwaardige wyse van nagmaal vier, want die nagmaal is juis die uitdrukking van sondaars se verbondheid aan Christus as ons Verlosser van ons sonde waarvoor Hy sy liggaam en bloed gegee het. In 1 Kor 10:17 beklemtoon Pauus: omdat dit een brood is wat ons breek by die nagmaal as deelname aan die liggaam van Christus, is ons almal een liggaam, want ons het almal deel aan die een brood. Daarom maak verdeeldheid in die gemeente ons skuldig aan die offer wat Christus vir ons gebring het. Die verkondiging dur die nagmaal geskied veral deur die eenheid van die gemeente as ’n getuienis voor die wêreld dat verskillende mense saam in vrede kan lewe in die kerk (vgl. Jesus se gebed in Johannes 17:20-22 dat ons almal een kan wees soos die Vader in die Seun is en die Seun in die Vader is, sodat die wêreld kan glo dat die Vader vir Jesus gestuur het om ons van ons sondes te verlos.

Die selfondersoek gaan dus in die eerste plek oor my verhouding met ander lidmate, of ek hulle minag of in liefde en vrede met hulle lewe en dat ons na mekaar omsien.

In Johannes 1:29 sê Johannes die Doper van Jesus: Kyk! daar is die Lam van God wat die sonde van die wêreld wegneem!’ – niemand word uitgesluit nie. Joh 3:16 sê: ‘Want so lief het God die wêreld gehad dat Hy sy enigste Seun gegee het, sodat elkeen wat in Hom glo, nie verlore gaan nie, maar die ewige lewe kan hê.’ Die enigste voorwaarde is geloof in die Here Jesus wat self as God en mens die straf en die smet van die sonde van die wêreld gedra het, ook al my sondes. Daarom is geloof in die Here Jesus die enigste voorwaarde vir deelname aan die nagmaal.

Mense wat in Jesus as hulle Verlosser glo kan nie in sonde bly leef nie, maar leer om soos kinders van God in hierdie wêreld te lewe. Daarom sê Paulus ook in 1 Kor. 5:11 dat die gemeente ‘nie moet meng met iemand wat ’n gelowige genoem word, maar ’n onsedelike of ’n gierigaard is, of ’n afgodedienaar of ’n kwaadprater of ’n dronkaard of ’n rower nie; met so iemand moet julle nie eers saam eet nie.’

In 1 Kor 7:10-11 verwys Paulus na Jesus se opdrag aan getroudes: ‘dat ’n vrou nie van haar man mag skei nie, en ’n man mag ook nie van sy vrou skei nie (vgl. Jesus se woorde in Markus 10:11-12: ‘Wie van sy vrou skei en met ’n ander vrou trou pleeg egbreuk teenoor haar, en as sy van haar man skei en met ’n ander man trou, pleeg sy egbreuk’). Paulus se raad aan geskeidenes is om ongetroud te bly of met mekaar versoen te word (1 Kor 7:11). Dit beteken egter nie dat egskeiding ’n sonde is wat nie vergewe kan word nie. Vir getroudes waar die een gelowig en die ander ongelowig is, sê Paulus byvoorbeeld: as die ongelowige instem om by die gelowige te bly, moet sy nie van hom skei nie. As die ongelowige egter wil skei, laat hom skei; in sulke gevalle is die broer of suster nie gebonde nie (1 Kor 7:13-15).

Daarom sê 1 Kor 11:28-29: ‘Laat elkeen homself ondersoek en daarvolgens van die brood eet en uit die beker drink. Want die een wat eet en drink sonder om die liggaam van die Here daarin te onderskei, is besig om ’n oordeel oor homself te eet en te drink.’ As jy met jou sonde na die Here Jesus gaan in gebed om sy vergiffenis te vra, en glo dat Hy vir jou sonde gesterf het, is jy welkom om deel te neem aan die nagmaal wat juis ’n teken is wat Jesus gegee het om jou geloof dat Hy jou sonde vergewe ,te versterk, en dat Hy by en in jou lewe met sy Gees, om jou daagliks te lei en te versterk.

Iemand kan jou nie uit die nagmaal weer as jy as ’n gelowige sondaar na die nagmaal kom om die dood van die Here wat vir jou sonde gesterf het te verkondig nie (vgl 1 Kor. 11:26). Want Jesus is self die gasheer wat jou aan sy tafel verwelkom (1 Kor 10:21 noem die nagmaal ‘die tafel van die Here.’ So het Jesus selfs vir die vrou wat in owerspel betrap is, gesê: ‘Ek veroordeel jou ook nie. Gaan, en moet van nou af nie meer sondig nie’ (Johannes 8:11). En die vrou wat al vyf mans gehad het en met ’n sesde man saamleef, het sy getuie geword dat Hy die Verlosser van die wêreld is (Johannes 4:18, 38, 42). Oor die slegte vrou wat sy voete kom salf het, sê Hy: ‘haar sondes, en dit was baie, is vergewe, omdat sy baie liefde betoon het. Maar die een vir wie min vergewe word, het min liefde.’ En vir die slegte vrou sê Hy: ‘Jou sondes is vergewe….jou geloof het jou gered. Gaan in vrede’ (Lukas 7:47-50). Vir Jesus is egskeiding nie ’n sonde wat Hy nie kan vergewe nie, en die nagmaal is juis om sy vergifnis van sondaars te vier. Maar dié wat dink hulle is sonder sonde, is nie by die nagmaal welkom nie (vgl. Jesus se gelykenis in Lukas 18:9-14 oor mense wat oortuig was van hulle eie regverdigheid en op ander neergesien het: van die Fariseër, die godsdienstige leier van Israel, en die tollenaar, wat deur die Joodse gemeenskap uitgesluit is: en waar die tollenaar, ná die Fariseër se roem op sy goeie dade voor God, net bid: O God, wees my, arme sondaar, genadig. En hy het huis toe gegaan met sy saak met God reggestel, eerder as die Fariseër).

Skrywer:  Prof Francois Malan

Skilderye en beeldhouwerk

In die huise van welgestelde Grieke, Romeine en sommige ander volke is dikwels muurskilderye aangebring wat deur kunstenaars geverf is en tonele uit die geskiedenis, godsdiens of teater voorgestel het. Beeldhouwerk was veral gewild. Eksodus 20:4 en Deuteronomium 5:8 verbied enige beeld of gelykenis. In hierdie verband slaan dit op beelde en gelykenisse van gode om te aanbid, maar die strekwydte is van oudsher of tot alle terreine uitgebrei. Tog weet ons van vakmanne met die vaardigheid om mooi versierings by geboue aan te bring (Eksodus 31:2-6). In 1 Konings 7:13-14 vind ons dat Salomo kunstenaars van elders inbring om sy paleis te versier. In die daaropvolgende verse word daar gepraat van blomkelke en granate en bokke met voetstukke en gegote beeste-en panele van leeus, beeste en gerubs (verse 18, 19, 25, 29).

Boeke

Boeke was nie in die antieke wêreld so volop soos vandag nie. In Egipte was daar wel ‘n biblioteek en in die tempels is boeke gehou. Laasgenoemde was almal natuurlik godsdienstige boeke. Die Jode van ouds het sovêr bekend net boeke van hierdie tipe gehad. Selfs hulle geskiedkundige boeke waarin die voortyd opgeteken is, was almal ook religieuse boeke. Dink maar aan al die geskiedenisboeke van die Ou Testament. Die boeke wat vandag as die Ou Testament bekend staan, was nie al boeke wat onder die Jode bekend was nie. Hulle was die besondere boeke wat vir die tempeldiens, wetgewing en regspleging gebruik is. In Numeri 21:14 lees ons van die “Boek van die Oorloë van die Here”, en in Josua 10:13 van die “Boek van die Opregte”. Verder word in Josua 18:9 gemeld van ‘n boek waarin die verdeling van die land opgeteken is. In 1 Konings 11:41 word gepraat van die annale van Salomo (sien ook 1 Kronieke 9:1), en dikwels lees ons (soos byvoorbeeld in 2 Kronieke 36:8) dat ‘n koning se geskiedenis opgeteken is in die “Boek van die Konings”. Hierdie verwysings kon aparte boeke wees, maar dit kon ook na ander dele van die Ou Testament verwys het. In 2 Kronieke 9:29 word drie boeke (wat verhale, profesieë en Gesigte of Visioene bevat) genoem wat nie na enige deel van die Ou Testament kan verwys nie. Sien ook 2 Kronieke 12:15, 20:34.

In die ou tyd was ‘n boek baie duur en daar was net enkele eksemplare van elk omdat alles met die hand geskryf is. Van baie was daar moontlik net een kopie. In die sinagoge is van tyd tot tyd lang dele aan die volk voorgelees sodat hulle die wet kon ken. Privaat persone het nie boeke besit nie, behalwe die heel rykstes en dan moet ons ook geensins aan baie boeke dink nie-meestal net ‘n paar.