In die Likusrivier se vallei lê die ruïnes van drie ou stede naby mekaar: Hierapolis (Pammukale) en Kolosse aan die oostekant, en Laodisea (huidige ruïne Eski-hisar ‘ou fort’) 17km. wes van Kolosse en 10 km. suid-wes van Hierapolis (die drie gemeentes is waarskynlik deur Paulus se volgeling Epafras gestig (Kol. 1:7; 4:12-13). Antiogus II van Sirië het die stad in 250 v.C. gestig as die poort na die provinsie Frigië, dit bevolk met Siriërs en Jode uit Babilonië, en die stad genoem na sy suster en vrou Laodike. Laodisea se lou kalkwater word met pype, wat uit klip gekap is, 10km. vanaf Denizli gelei en tot op die heuwel, waarop die stad gebou is, gehewel. Dit was ‘n groot sentrum van die klerebedryf met wol van die omgewing se skape. Die mediese sentrum van die Kariese god Men is na die stad toe verskuif waarvandaan hulle ook beroemde genesende salf vir ore en oë versprei het. Dit was ‘n ryk stad met banke waar geld omgeruil kon word, en wat sonder hulp van die Romeinse regering die stad herbou het na sy verwoesting deur die aardbewing van 61 n.C.

3:14 Aan die ‘engel’/boodskapper van die gemeente stuur die ‘Amen, die getroue en ware getuie, die begin van God se skepping,’ die boodskap. Die Hebreeuse ‘Amen’ bevestig wat gesê word (Ps 41:14 waarmee die eerste bundel in psalms afgesluit word). Daarmee dui Jesus sy gesaghebbende goddelike uitsprake aan: amen, amen – voorwaar, voorwaar, Ek sê vir julle (Joh. 1:51 en nog 26 maal in die Johannes-Evangelie). Christus se woord is betroubaar en gesaghebbend. Jesus is die voorbeeld van ‘n getroue en ware getuie (martus); Antipas wat met sy lewe daarvoor betaal het, word ook so genoem in 2:13. So word die gelowiges opgeroep om enduit getroue getuies te wees – dit teenoor Laodisea wat lou geword het. ‘Die begin (arche) van God se skepping’ en sy herskepping – arche dui ook die oorsprong daarvan aan, en die regeerder oor die skepping en die kerk (vgl.; Joh. 1:2-3; 1 Kor. 8:6; Kol. 1:15-16 en Jes. 65:17 en Hy regeer ook oor die skepping van die nuwe aarde; Ef. 1:22 as hoof oor alles.)

As die sewende gemeente is dit ook die klimaks van die sewe briewe – soos die sewende seël, die sewende trompet, en die sewende bak met die toorn van die Here, telkens die klimaks aandui. Dit som die gevare in al sewe die gemeentes op, en ook die belonings wat vir die getroues wag. Dit skep ook die verwagting op die baie omsettings in die hele boek: rykes word arm, en armes word ryk deur hulle ‘dure getuienis.’

3:15-16 Die Here ken sy/hulle dade wat nòg koud nòg warm is; was hy tog maar koud of warm! Omdat hy louwarm is gaan die Here hom uit sy mond spoeg. Laodisea se buurdorp Hierapolis se bronne het warm water, nuttig om in te bad en te was, en Kolosse het koue bergwater, bruikbaar as drinkwater. Maar Laodisea se louwarm kalkwater is ‘n beeld van die leier en gemeente se nutteloosheid en onbruikbaarheid vir die Here. Daarom dreig die Here om hulle uit te spuug soos iemand wat naar is, as ‘n sprekende metafoor vir die Here se uitskakeling van die gemeente, uitgespuug uit die liggaam van Christus. Hierdie dreiging is ‘n laaste waarskuwing om hulle lewe voor God reg te stel. Hulle grootste gevaar is hulleself, hulle selfingenomendheid:

3:17 Die rede vir hulle louwarmheid word uitgespel: Omdat jy sê: ‘Ek is ryk, ek het skatryk geword en ek het aan niks gebrek nie,…’– die driemaal ‘ek’ beklemtoon die leier en gemeente se selfgenoegsaamheid; uiterlik ‘n ryk en selfversekerde gemeente (vgl. Babilon se innerlike verwaandheid met drie ‘ek’ stellings in 18:7) . Hulle het hulle materiële voorspoed aanvaar as ‘n teken en bewys van hulle geestelike ‘voorspoed.’ Dit kan egter ‘n masker wees vir geestelike bankrotskap. ‘…en jy besef nie dat jy ellendig en bejammerenswaardig, brandarm en blind en naak is nie’ – die kontras tussen voorkoms en werklikheid, ‘jy sê…jy besef nie,’ is ‘n opsomming van die hele boek Openbaring. Uiterlike voorkoms is misleidend en kan ‘n onsigbare realiteit bedek. Die enigste uitweg uit die dilemma is ‘n visie van Bo-af wat die krisis ontleed en genesing en herstel voorsien.

‘ellendig’ – (uit den lande – beskryf iemand as vreemdeling sonder burgerskap, ontredderd in ‘n vreemde land; die Griekse woord talaípooros verwys letterlik na die ellende om ‘n swaar klip rond te dra) – in Rom. 7:24 roep Paulus uit: Ek ellendige mens, wie sal my tog red uit hierdie doodsbestaan van die stryd tussen goed en kwaad in my – en Paulus se oplossing vir sy ellende: Aan God die dank: deur Jesus Christus ons Here.

‘bejammerenswaardig’ – of pateties, kom in die NT nog net in 1 Kor. 15:19 voor vir mense wat hulle hoop slegs vir hierdie lewe op Christus vestig en nie vir die ewigheid nie – wat hulleself uitgesluit het uit die ewigheid.

Die betekenisse van die ander drie beskrywings moet uit die stad se agtergrond gesien word en volg uit hulle geneesmiddels (vervolg in die volgende studie).

Skrywer:  Prof Francois Malan

Die stad Filadelfa (‘broerliefde’; huidige Alasehir) lê 40 km suid-oos van Sardis, in die vrugbare Hermusvallei, in ‘n aardbewingsstreek. Dionisos (=Bakgus), die god van wyn en vrugbaarheidspartytjies, was destyds sy beskermgod.

3:7 Die boodskap kom van ‘Die Heilige, Die Ware, wat die sleutel van Dawid hou, wat oopmaak en niemand sal dit toesluit nie, wat toesluit en niemand sal dit oopmaak nie’ – in die Ou Testament is ‘die Heilige’ en die ‘Ware’ titels vir God, die gans andere, en dié Een wat vertrou kan word (Jes. 1:4; 37:23; Hab. 3:3; Jer. 42:5; in die Nuwe Testament is God die geloofwaardige getuie van Joh. 7:28, die enigste ware God van Joh. 17:3; en Jesus se getuienis is waar, Joh. 8:14). In Op. 1:18 hou Jesus die sleutels van die dood en die doderyk om vir die gelowiges die dood te verander in ‘n deurgang na die lewe; Jesus het die sleutel van Dawid wat die deur na die Messiaanse koninkryk oopmaak (Op. 3:7; vgl. Jes. 22:20-23). Jesus is die enigste sleutel tot die nuwe Jerusalem, al sluit die Jode die sinagoge in Filadelfia vir die Christene.

3:8 Soos die gemeente in Smirna, het die Here geen klagte teen die gemeente en leier in Filadelfia nie. Die Here ken hulle werke. ‘Kyk, Ek het voor jou ‘n oop deur gegee wat niemand kan sluit nie…’ – die deur kom in Openbaring vier maal voor as ‘n beeld: hier en tweemaal in 3:20 waar Jesus voor die deur staan en klop by Laodisea; in 4:1 word ‘n deur na die hemel vir Johannes geopen om van Bo af die geheimenisse van God se plan met die wêreld te sien. So kry die leier en gemeente van Filadelfia insig in die geheimenisse van die messiaanse koninkryk, om hulle lyding en probleme saam met Jesus uit God se oogpunt te sien. Wat op aarde as ‘n neerlaag beskou word, is van Bo af gesien ‘n oorwinning.

‘Al is jou krag min, was jy gehoorsaam aan my woord en het jy my Naam nie verloën nie’ – sy uiterlike voorkoms van swakheid het nie die leier en gemeente se besluit verydel om getrou te bly om die woord van die Here te gehoorsaam en nie sy Naam te verloën nie. Hulle het getrou bely dat Jesus die Seun van God, die Verlosser is – teenoor die Jode van Filadelfia wat geswig het voor die keiser-verering en Jesus nie as hulle Messias/Christus wou aanvaar nie.

3:9 ‘Kyk, Ek laat toe dat daar mense uit die sinagoge van die Satan kom wat beweer dat hulle Jode is, en dit nie is nie, maar lieg – kyk, Ek sal sorg dat hulle kom en voor jou voete neerbuig, en erken dat Ek jou liefhet.’ Dit is dieselfde beskrywing as van die Jode in Smirna (2:9). Jes. 60:2-4 se verwagting is dat die lig wat in Jerusalem skyn die nasies uit hulle duisternis sal trek na die magtige teenwoordigheid van die Here. Van Bo af word die Jode saam met die heidense volke gereken. Jesus het voorspel: As Ek van die aarde af verhoog is (aan die kruis), sal Ek almal na My toe trek (Joh. 12:32-33; vgl. Jes. 2:3; 45:14; 49:23; Eseg. 36:23).

3:10 Die tweede belofte is dat, soos hulle vashou (gehoorsaam) aan Christus se woord en geduldig verdra onder moeilike omstandighede, Christus die gelowiges sal vashou (bewaar, ook 3:8) ‘in die uur van beproewing wat oor die hele bewoonde wêreld gaan aanbreek om die bewoners van die aarde op die proef te stel.’ In hulle swaarkry gee Hy aan hulle krag en volharding. Die swaarkrytyd strek van Jesus se eerste koms tot by sy wederkoms. Dit is ‘n tyd van sifting tussen mense wat vir God kies en ander wat valse gode verkies, tussen God se vyande en sy vriende, saam met die Lam op pad na die nuwe Jerusalem of gevestig in Babilon. Christus beskerm sy volgelinge in die oordeel, maar nie teen die wraak van die Satan nie. In die vervolging is gelowiges deel van Christus se kruisdood, opstanding en verheerliking (Mat. 16:24-25; Rom. 8:17).

3:11 Dit is die vierde maal wat Chrisus se spoedige koms met bekering verbind word: aan Efese: Bekeer julle anders sal Ek kom en julle lampstaander wegneem (2:5); aan Pergamum: Bekeer julle anders kom Ek gou en sal Ek daardie mense bestry met die swaard van my mond (2:16); aan Sardis: Bekeer julle…anders kom Ek soos ‘n dief in die nag (3:3); aan Filadelfia: Ek kom gou. Hou vas wat julle het sodat niemand julle kroon wegvat nie (3:11). Soos in 22:7,20 is hierdie refrein in 3:11 positief gestel. Vir die gelowiges in Filadelfia beteken Christus se koms beloning en regverdiging. Sy wederkoms is ‘n goue draad in Openbaring van 1:7 af tot 22:20. Wat die gemeente het is die geopende deur wat hulle burgerskap van die Christusryk verbeeld; die lourierkrans as simbool van hulle geestelike oorwinning, deur Christus aan hulle toegeken. Dit kan die Jode en Satan nie van hulle wegneem nie, maar as hulle met die ongelowige samelewing sou begin saamloop kan hulle soos gekroonde atlete gediskwalifiseer word.

3:12 Terwyl ‘n kandelaar maklik verwyder kan word, is ‘n pilaar ‘n steunpunt wat sorg dat die gebou nie inmekaar stort nie en kan nooit verwyder word nie – ‘wat nooit weer daar sal uitgaan nie.’ God en sy kinders word verenig in een ewige gebou – ‘die tempel van my God.’ In 21:22 word gesê dat daar nie ‘n tempel in die nuwe Jerusalem is nie, want die Here God, die Almagtige, en die Lam is haar tempel (vgl. Joh. 2:19-21; 1 Kor. 3:17; 6:19).

[Al wat tans van die Bizantynse kerk in Filadelfia oorgebly het is twee yslike pilare. Net oor die straat is die oorblyfsels van wat ‘n klein Joodse sinagoge was]

Drie name beskryf die nuwe identiteit van die gelowiges:

i die Naam van God word op hulle geskryf, soos ‘n brandmerk, as teken dat hulle aan God behoort;

ii die naam van die stad van God, die nuwe Jerusalem, wat uit God se hemel afdaal – waarvan hulle nou burgers is, en nie van die bose Babilon wat op sewe heuwels gebou is soos die aardse Rome (17:9) en strewe om God te wees wat opklim hemel toe soos met die toring van Babel nie. Hulle nuwe adres is die stad van God, die ander soort stad (vgl. Eseg. 48:35 vir die naam van die stad: ‘Die Here is daar’).

iii en ook my nuwe Naam (saam met die Naam van God) – volgens 7:3 en 22:4 word gelowiges op hulle voorkoppe gemerk as simbool vir hulle denke, en in 14:1 ook met die Naam van die Lam en van sy Vader (vgl. Eks. 28:36-38: op die goue blom op Aäron se tulband is gegraveer: ‘Aan die Here gewy,’ as teken dat die Here Israel goedgesind is). Wat Christus se nuwe naam sal wees sal ons by sy wederkoms hoor – vgl. 19:12. ‘n Naam wat niemand anders ken nie as net Hy self. Hy is die Heilige, die Ware, wat aan die gemeente ‘n oop deur gegee het wat niemand kan sluit nie (3:8).

3:13 Die dringende oproep aan alle gemeentes, om te luister na die Gees, vereis oop ore van bereidheid om die boodskap gehoorsaam uit te lewe.

Skrywer:  Prof Francois Malan

Andre vra:

Stem u saam met die volgende stelling wat ek maak?

BOONTOE EN VORENTOE (Die kern van die evangelie opgesom in twee woorde).

‘n Kenmerk van die tyd waarin ons leef is dat alles bevraagteken en verklaar moet word – ook en veral die geestelike. Die mens wil alles verstaan en beredeneer. So is daar twyfel oor die Woord van God, maagdelike geboorte van Jesus, sy opstanding en die krag van gebed. Twyfel word gesaai en so gebruik Satan (“vader van die leuen” – Joh 8:44) misleiding as magtige wapen teen gelowiges en word willens en wetens by redenasies betrek. Die vraag is nou hoe kan ek my beskerm teen die aanslae en my geloof behou? Die antwoord lê opgesluit in God se liefde wat die mens in staat stel om die almag van God te erken, dws wat vir die mens onmoontlik lyk, is moontlik vir God.

BOONTOE

Kyk ‘n mens met ‘n oop gemoed na die wonder van die heelal / wonder van lewe en God se GENADE en LIEFDE dan kan jy maar net soos Dawid uitroep, Ps 139 “5 U omsluit my van alle kante, U neem my in besit. 6 Dié wete oorweldig my, dit is te hoog vir my begrip.” Deur God se aanraking word die saadjie van geloof geplant en weet jy dat God die God van Liefde is wat genade en vrede skenk.

1. Genade (Hy het sy Seun gestuur om ‘n kruisdood te sterf sodat ons kan lewe.) Aan almal wat hulle bekeer en hul sondes bely, skenk Hy vergifnis. Deur sy opstanding uit die dood verkry dié wat gered is die Ewige Lewe (Johannes 3:16).

Efesiers 1:7 Deur die bloed van sy Seun is ons verlos en is ons oortredinge vergewe kragtens die ryke genade van God. Genade is daarin geleë, dat jy nie vir God gekies het nie, maar dat God jou eerste gekies het.” “Moenie bang wees nie, Ek verlos jou, ek het jou op jou naam geroep, jy is Myne” (Jes 43:1).

Dit is God se genade wat jou bemagtig om sonde en die duiwel teen te staan. Ef 2:8: 8 Julle is inderdaad uit genade gered, deur geloof. Hierdie redding kom nie uit julleself nie; dit is ’n gawe van God

2. Vrede (Die vrede wat alle verstand te bowe gaan sodat jy vrede kan ondervind selfs wanneer die allerverskriklikste dinge met jou en rondom jou gebeur en jy weet dat ons nooit alles sal kan of wil verstaan nie, omdat ons deur ‘n spieël in ‘n raaisel kyk) 1 Kor 13:12.

VORENTOE Bely jy God se genade en vrede, kan jy jou aardse lewensreis met vertroue aanpak, want soos Paulus trek jy die volle wapenrusting aan wat God jou gee sodat jy staande kan bly teen die aanslae van die bose (Efesiers 6:11-18).

In vaste vertroue 5 Laat (jy) jou lewe aan die Here oor en vertrou op Hom; Hy sal sorg (Ps 37:5).

Omdat jy alleen uit genade gered word, wil jy uit dankbaarheid die goeie doen. Liefde vir God en jou naaste kry nuwe betekenis (Mattheus 25: 35-40) en jy dra vrugte vd Gees, Gal 5:22,23.

Jy weet ook dat die aardse lewe van ‘n mens soos ‘n damp is wat vir ‘n oomblik verskyn en dan verdwyn. Rig jou oog en hart op die ewige lewe want .. “ As ons net vir hierdie lewe ons hoop op Christus vestig, is ons die bejammerenswaardigste van alle mense (1 Kor 15:19).

Die uitgangspunt van enige redenasie rondom die geestelike is dus of die almag van God erken word of nie – maw kan God dinge doen wat vir die mens onmoontlik lyk? Indien die almag van God misken word is dit nodeloos om te wil argumenteer oor die geestelike en sal jy nie genade of vrede ontvang nie, want ….. “Die mens wat nie die Gees van God (Heilige Gees) het nie, aanvaar nie die dinge van die Gees van God nie. Vir hom is dit onsin” (1 Kor 2:14).

Antwoord

Prof Hermie van Zyl antwoord:

In die algemeen stem ek saam met die korrespondent se stelling oor die verhouding tussen die geestelike en die almag van God. Maar daar is tog drie dinge wat ek hieroor wil byvoeg:

1. Dit is inderdaad so dat die geestelike dimensie van die lewe besondere insig vra in die onsigbare wêreld van God – dit wat God vermag in die skepping in die algemeen, maar dan in die besonder in mense se lewens. Ons is maar te geneig om net te glo wat voor oë is. Vandaar die gesegde: sien is glo. Maar die Bybelse visie is eerder: glo is sien. Kyk Heb 11:1: “geloof is ‘n bewys van die dinge wat nie gesien word nie.” En dit is vanuit hierdie visie van die onsigbare dat die geloofshelde uit die Ou Testament die vreemde in agter God aanbeweeg het, altyd op soek en op weg na die ewige dinge wat die ander mense nie raaksien nie (11:8-10); andersom, wat ander mens juis raaksien en op versot raak, het hulle van die hand gewys (11:25-26). Wanneer God eenmaal jou oë geopen het vir sy wêreld, besef jy dat die wêreld nie deur fisiese kragte gedryf word nie, maar deur die geestelike. As Christene glo ons in ‘n geestelike universum, nie net ‘n bloot fisiese een nie. Vanuit die onsigbare wêreld van God het die kosmos en alles daarin – ook die mens – tot stand gekom, en dit word steeds vanuit hierdie dimensie regeer. En dis veral die gelowige wat toegang verkry tot hierdie werklikheid, al is dit nog baie voorlopig, en al sien ons soos in ‘n spieël in ‘n raaisel (1 Kor 13:12). Eers eendag sal ons sien hoe alles in mekaar steek. Maar intussen het God vir ons die misterie voldoende bekendgemaak dat ons hier getroos kan lewe en sterwe.

Een van die geestelike dinge wat God vir ons bekendmaak, is inderdaad sy almag – dat Hy dinge tot stand kan bring wat nie met normale argumente verklaar kan word nie. En die grootste wonder hier is die verandering van die mens se hart. Daar is geen groter wonder as dat God ‘n hart wat in opstand is teen Hom kan verander om vir Hom te leef nie. God se almag moet dus nie verstaan word as iets wat in kille afgetrokkenheid bestaan nie, maar altyd as iets van ‘n genadige God wat tot beswil van sy skepping en mense werk. Hy wil altyd die goeie tot stand laat kom, en daarvoor gebruik Hy sy almag.

2. Die vraagsteller sien die kern van die evangelie as saamgevat in twee woorde: Boontoe en Vorentoe. Mens sou dit in teologiese taal die teologiese en eskatologiese dimensie kon noem, d w s, dit is God wat vanuit sy onsigbare domein so werk dat mense Hom hier en nou kan beleef, in die gewone aardse realiteite (teologiese dimensie), maar ook so dat Hy die toekoms vir ons ontsluit waarheen ons altyd op weg is (eskatologiese dimensie). Hierby sou ek net wou byvoeg die historiese dimensie, dus, by Boontoe en Vorentoe, ook Agtertoe. Daarmee bedoel ek dat God ook die God van die geskiedenis is. Dis dáár waar Hy so groot reddingsdade opgerig het (kruisiging, opstanding, hemelvaart). Hierdie is egter nie net blote historiese bakens nie, maar ons leef elke dag vanuit die realiteit van hierdie werke van Hom in die verlede. Daarom dat daar van Jesus in Heb 13:8 gesê word dat Hy gister en vandag en tot in ewigheid dieselfde is. Hy het reeds gister hierdie wondertekens van genade opgerig, maar dit is nog dieselfde God wat vanuit die verlede ook vandag besig is, en in die toekoms besig sal wees tot in ewigheid. Hy is onveranderlik in sy genade liefde en – almag.

3.         Laastens wil ek tog ‘n lansie breek vir menslike denke, weliswaar gelowige menslike denke. Ja, God as die almagtige is die alwerksame, maar Hy span menslike denke ook in om sy werk te doen. Daarom moet ons nie wegskram van gelowige nadenke oor wie en wat God is en waarheen Hy met ons op weg is nie. Elke geslag moet God weer nuut ontdek vir wie Hy is en wie en wat Hy vir ons is. Juis so word ontdek hoe onveranderlik Hy in sy genade en liefde is. Mens kan egter nie maar net altyd die bekende klanke van die verlede naboots nie. Om God se stem waarlik te hoor, moet jy dit nuut hoor en nuut sê sodat die mens dit as die relevante Woord van God kan hoor vir vandag. Dis makliker gesê as gedaan, want ook gelowiges is maar te geneig om dit waaraan ons gewoond is as die onveranderlike wil van God te verklaar. Maar gewoontes en gebruike – ook godsdienstige gebruike – is tyd-, kultuur- en histories gebonde. Daar moet dus telkens vanuit die essensie van die evangelie na nuwe gestaltes van genade en liefde gesoek word. Dis deel van ons taak as draers en verkondigers van die ewige evangelie.

Skrywer:  Prof Hermie van Zyl

Jan Smith vra:

In Genesis 24:2 sê Abraham vir sy dienaar: “Lê tog jou hand onder my heup (3) dat ek jou kan laat sweer by die Here … “. In Job 40:2 staan daar: “Gord tog jou heupe soos ‘n man.” Dan was koning Saul in die grot om sy “voete te bedek” (1 Sam 24:4. Kyk ook Rig 3:24). En Efes 6:14: julle “lendene” met die waarheid omgord. Bietjie toeligting oor hierdie tipe uitdrukkings sal op prys gestel word.

Antwoord

Prof Hermie van Zyl antwoord:

Die aanhalings uit die Bybel in die vraesteller se vraag is almal geneem uit die 1933/53 Afrikaanse Vertaling. Dit kan interessant wees om te kyk wat die verskillende Afrikaanse vertalings van hierdie tekste maak. Ek gee dit onder in tabelvorm.

Uit bostaande is dit duidelik dat ons in die oorspronklike Hebreeus (Ou Testament) en Grieks (Nuwe Testament) met idiome of beeldspraak te make het. In die meer letterlike vertaling (1933/53) word die oorspronklike idioom behou, met gevolglike betekenisverlies omdat ons nie altyd die idioom of beeldspraak verstaan nie. In die meer vrye vertalings (1983, NLV en Boodskap, in volgorde van minder vry na meer vry), word eerder probeer om die betekenis van die idiome weer te gee, maar dan gaan die idioom self weer verlore. Vertalings moet dus soms keuses maak: óf die idioom letterlik weergee, óf die betekenis weergee. Soms word kompromieë aangegaan: daar word letterlik vertaal met ‘n verduideliking in ‘n voetnoot, of andersom: die betekenis word vertaal, met die letterlike idioom in ‘n voetnoot.

Kom ons kyk kortliks na elkeen van bogenoemde tekste.

Gen 24:2 “Heup” is hier ‘n eufemisme vir “geslagsdeel”. Wat Abraham dus letterlik vir die dienaar (waarskynlik Eliëser, vgl Gen 15:2) sê, is dat Eliëser sy hand op of naby Abraham se geslagsdeel moet sit. Dit verteenwoordig ‘n oeroue opvatting dat die manlike geslagsorgaan menslike lewenskrag en voortplantingsvermoë voorstel. By eedswering, met die hand op of naby die geslagsdeel, is dan eintlik gesweer by alles wat die mens vir lewenskragtig gehou het. (Dieselfde voorstelling vind ons ook in Gen 47:29.) In die gebeure van Gen 24 gaan dit juis oor Abraham se nageslag, naamlik kinders vir sy seun, Isak, wat nog nie gerealiseer het nie. En Abraham is al baie oud, hy wil graag sy kleinkinders sien. Abraham laat sy dienaar dus sweer dat hy vir Isak ‘n vrou sal soek. Die interessante is egter dat die eedswering by die simbool van menslike lewenskrag onmiddellik in v3 “gekorrigeer” word: nie die mens se voortplantingskrag sal sorg vir ‘n nageslag nie, maar God sal sorg, soos dit inderdaad in Abraham se vroeër geskiedenis so treffend gebeur het. Daarom word daar gesweer by die Here, die God van hemel en aarde, dat Isak ‘n geskikte vrou sal kry, met die nageslag wat hopelik uit die huwelik sal voortspruit.

Dis te begrype waarom vertalers in Gen 24:2 eufemisties met “heup”, en nie “geslagsdeel” nie, vertaal, of, soos in die NLV se geval, enige verwysing na ‘n liggaamsdeel weggelaat word. Dis omdat die moderne leser nie die gebruik verstaan nie, en om verleentheid te voorkom, veral by openbare voorlesing in die kerk. Maar nou verstaan ons in elk geval ook nie die “heup” nie. Myns insiens moet daar in elk geval by wyse van ‘n voetnoot ‘n verduideliking kom, of nou eufemisties vertaal word of nie.

1 Sam 24:4 Hier is dit nie die vertaling nie maar juis die oorspronklike idioom wat eufemisties is. In Gen 24 se geval is dit andersom: daar is die oorspronklike beeldspraak eksplisiet, maar dit word eufemisties vertaal; in 1 Sam 24 is die oorspronklike egter eufemisties, maar dit word in die meeste vertalings eksplisiet vertaal. Waarskynlik word die eufemistiese idioom in die oorspronklike Hebreeus gebruik omdat die koning ter sprake is (so ook in Rig 3:24). Die natuurlike handeling word dus so ietwat sagter gestel, uit respek vir die koning. Maar omdat die oorspronklike idioom vaag en dubbelsinnig is, verkies moderne vertalings om die saak wat hier ter sprake is, so te vertaal dat dit duidelik vir die leser is.

Job 40:2 (ook Job 38:3) Die oorspronklike idioom, om die heupe te omgord soos ‘n man, het beteken dat iemand hom gereed maak vir die stryd. Omdat mans in daardie tyd ook losserige jurke gedra het, was dit nodig om die klere op of vas te bind sodat dit nie in die pad is nie wanneer gereed gemaak word vir die stryd. Van hier het dit die figuurlike betekenis gekry om jou gereed te maak vir die stryd of jou man te kan staan in ‘n gesprek, soos wat dit inderdaad hier tussen die Here en Job gebeur. Job moet al sy kennis en insig bymekaar maak om sinvolle antwoorde op die Here se vrae te verskaf. Die meer vrye vertalings (kyk bo) probeer almal op een of ander manier die figuurlike betekenis van die oorspronklike idioom weergee: Job moet hom nou gereed maak vir die moeilike gesprek met God.

Ef 6:14 In Ef 6:10-20 word gehandel oor die geestelike wapenrusting van die gelowige. Dit word voorgestel met die wapenrusting van die antieke soldaat. Daar is nie regtig ‘n logiese verband tussen elke wapen en die geestelike saak wat dit voorstel nie. Dit gaan eerder oor die algemene effek van die wapenrusting – dat die gelowige in sy/haar stryd teen die mag van die bose net so slaggereed en toegerus sal wees met ‘n verskeidenheid van geestelike wapens as ‘n soldaat met sy wapens in die oorlog.

In Ef 6:14 het ons weer eens die gedagte, soos in Job 40:2, dat die heupe of lendene omgord moet word. Soos reeds genoem, moet alle loshangende klere op- of vasgebind word sodat dit nie in die pad is wanneer die stryd aanbreek nie. In Ef 6:14 word die gordel die waarheid genoem. In Jes 11:5, waaruit Paulus waarskynlik aanhaal, is geregtigheid en trou weer die gordel van die Messias of Gesalfde. In Efesiërs word dit binne die konteks geplaas van die gelowige wat moet vasstaan, op sy pos wees. En hiervoor dien die waarheid van die evangelie as die wapen waarmee hy homself gereed moet maak (die lendene omgord).

 Skrywer:  Prof Hermie C van Zyl