Toe die antieke mens nog in grotte gewoon het, het by sy voedsel verkry deur to jag of deur wilde diere met strikke te yang. Met die ontwikkeling van die landbou, toe dit besef is dat die saad op een plek gesaai kon word en dat die opbrengs daarvan afgeoes kon word, het nedersettings ontstaan. Dit was belangrik om naby die lande te woon, maar die beste lande was nie altyd naby grotte wat as woonplekke gebruik kon word nie. Diere is gejag om as voedsel te gebruik en ons lees van Nimrod wat ‘n jagter was (Genesis 10:9) en net so ook Esau (Genesis 27:5). Isak het byvoorbeeld vir Esau aan­gesê om sy wapens te neem, sy pyl en sy boog, en om veld toe te gaan en vir horn ‘n stukkie wild te gaan skiet (Genesis 27:3).

Dit lyk of die Jode, nadat hulle Kanaän ingeneem het, geen ander keuse gehad het as om die wilde diere te jag nie omdat daar relatief min mense was en die moontlikheid bestaan het dat die wilde diere so kon vermeerder dat hulle die inwoners oortref het (vgl Eksodus 23:29). Die berge van Libanon en Sirië, asook die Jordaanvallei, was vol dierelewe. Die sinkdal van die Jordaan het ‘n trapvormige kloof met twee vlakke gehad. Op die onderste vlak het die rivier altyd sy walle in die lente oorstroom. Die baie water, tesame met die intense hitte van die somer, het tot gevolg gehad dat daar ‘n digte tropiese bos ontstaan het wat die tuiste geword het van talle wilde diere. Die Meromwaters (Hulemeer) was bekend vir leeus (vgl Jeremia 49:19) en dit lyk of daar selfs in die woestyn baie wilde diere gevind kon word (Markus 1:13).

Papirusplante in die Hulemeer (die Bybelse Meromwaters-Josua 11:5). Hierdie gebied was bekend vir sy Ieeus in die Bybelse tyd.

Die jag van diere

Nogtans was die jag van diere nooit ‘n sportsoort soos wat dit in Egipte en in Assirië was nie. Die Israeliete het primêr vir voedsel gejag asook om die wilde diere van hul kleinvee of weg te hou. Die Assiriese konings het egter groot wildreservate aangehou, en daar is baie in die Nylvallei gejag. In die Romeinse tyd is daar weer op diere jag gemaak om hulle in die oorloë en in die arenas te kon gebruik.

Dit was geen maklike taak om wilde diere te jag nie. Putte of kuile is gegraaf waarin groot diere gevang kon word. Hierdie putte is met bossies bedek en dikwels is daar toegangsweë tot hierdie putte gebou sodat die diere maklik soontoe gejaag kon word. Esegiël vertel hoe ‘n mensvretende leeu in so ‘n vanggat gevang is en hy gebruik dit as ‘n beeld van dit wat met die konings van Israel gaan gebeur (Esegiël 19:1-4; sien ook Jeremia 48:44). Maar daar is ook van nette gebruik gemaak. Soms is so ‘n net oor ‘n vangkuil laat hang maar ander kere weer is dit op die grond gespan. In sekere gevalle sou die net waarskynlik die gevange dier heeltemal bedek het.

Job 18:8-10 verwys na sommige van die metodes wat gebruik is om diere te vang maar in hierdie geval word dit op die goddelose van toepassing gemaak:

“Want hy raak in ‘n net deur sy eie voete, en hy loop oor die vlegwerk van ‘n vangkuil.

‘n Vangnet gryp sy hakskeen, ‘n strik hou horn vas.

‘n Tou is vir horn verberg in die grond en ‘n valstrik vir horn op die pad.”

Wanneer die dier gevang is, is dit met ‘n pyl en ‘n boog, spies of mes doodgemaak (sien ook Prediker 9:12; Jesaja 51:20; Esegiël 12:13; Amos 3:5).

Op grond van die voedselwette van die Ou Testament was dit nie toegelaat om alle diere te eet nie (Levitikus 11). Dan was daar ook nog wette wat voorgeskryf het op watter wyse diere doodgemaak moes word alvorens hulle geëet kon word (Levitikus 17:13). Die bloed moes onder andere eers uit die diere gedreineer word (Deuteronomium 12:15). Indien die jagter iets geëet het wat hy nie doodgemaak het nie, omdat dit van nature gesterf het of omdat dit deur ‘n ander dier doodgemaak is, het hy ritueel onrein geword (Levitikus 17:15-16).

‘n Assiriese relief wat uitbeeld hoe ‘n leeu gejag word

Skrywer:  Prof Hennie Stander

Lynette vra:

Iets wat ek net nie kan verstaan nie, is die feit dat God ons toekoms in Sy hande het en Hy alles van ons weet. Maar hoe gebeur dit dat ons vir Hom vra om bv. iemand te genees, of wat ook al, ons antwoord op gebed beantwoord word. As mens naby aan die dood is, met ‘n ernstige siekte en daar word gebid en die persoon herstel of spring die dood vry, gee God dan vir die persoon nog ‘n kans, of het Hy ook dit beplan dat die persoon wel langer sou bly leef?

Het ons die reg in ons hande om vir Hom te oorreed om iemand se lewe te verleng? en was dit wel Sy plan gewees?

Antwoord

Prof Francois Malan antwoord:

In Jesaja 55:8-9 sê die Here: My gedagtes is nie julle gedagtes nie, en julle optrede nie soos Myne nie; soos die hemel hoër is as die aarde, so is my optrede verhewe bo julle optrede en my gedagtes bo julle gedagtes.

Prediker 3:11 sê: God het elke ding gemaak dat dit pas in ‘n bepaalde tyd, maar Hy het ook aan die mens die die besef gegee van die onbepaalde tyd. Tog kan die mens die werk van God van begin tot einde nie begryp nie.

Ons kan nie God se plan en optrede ten volle begryp nie. Daarvoor is ons menslike denke te klein. Maar God is vry om sy plan op sy tyd en wyse te laat geskied. Oor die spotters wat spottende vra wat van Jesus se belofte van sy wederkoms geword het, sê 2 Pertus 3:8-9: By die Here is een dag soos duisend jaar, en duisend jaar soos een dag. Die Here stel nie die belofte uit, soos party mense dink nie. Inteendeel Hy is geduldig met julle, omdat Hy nie wil hê sommige moet verlore gaan nie, maar dat almal tot bekering moet kom.

So sê die Here vir Hiskia in 2 Konings 20:1: Sê vir jou gesin wat jou laaste wense is, want jy gaan sterf, jy sal nie langer lewe nie. En dan bid en huil Hoskia en vra dat die Here tog in ag neem dat hy in trou en volle oorgawe aan die Here gelewe het. En voor Jesaja die paleisterrein verlaat het, het die Here hom teruggestuur: Gaan terug en sê vir Hiskia….ek het jou gebed verhoor…Ek sal jou gesond maak…Ek sal jou lewe met 15 jaar verleng (20:4-6). En toe tree Hiskia dwaas op en word die ballingskap van sy volk na Babel voorspel (20:16-18).

Vir Jesus, wat met angs en sweet soos groot druppels bloed by sy Vader gepleit het dat die lydensbeker met al die sonde van die wêreld op Hom, van Hom af weggeneem word, maar ‘laat nogtans nie my wil nie, maar U wil geskied,’ het die Vader dit nie weggeneem nie (Lukas 22:42-45).

Paulus, wat volgens Handelinge 14:9-10; 16:18; 19:12) siekes in die Naam van Jesus genees het, het die Here drie maal gesmeek dat die doring in sy vlees, ‘n engel van die Satan om hom met die vuis te slaan, van hom moes wyk. Maar die Here het vir hom gesê: My genade is vir jou genoeg, want my krag word in swakheid volbring (2 Kor 12:7-9).

Jakobus 5:15 sê: Die gelowige gebed sal die sieke gesond laat word en die Here sal hom weer laat opstaan. Jesus het sy 12 dissipels uitgestuur met die opdrag: Gaan verkondig die koninkryk van die hemel het naby gekom. Maak siekes gesond, wek dooies op, reinig melaatses en dryf bose geeste uit (Matteus 10:7-8).

Ons word aangemoedig om te bid vir siekes. Maar God sal in sy wysheid besluit wanneer die dood moet intree – vir die gelowige wat aan Jesus verbind is deur die geloof, is die dood ‘n heerlike uitsig om vir ewig by God te wees (Filippense 1:23); vir die ongelowige is dit ‘n verskrikking van God se straf (Openbaring 20:15). Gelowiges het die voorreg om as kinders van God wat aan sy Seun verbind is, mede-erfgename met Christus te wees, sodat, as ons saam met Hom ly, ons ook saam met Hom verheerlik kan word (Romeine 8:17). Paulus sê in Kolossense 1:24: Nou is ek bly oor die lyding wat ek om julle onthalwe verduur. Ja met my liggaam vul ek die oorblywende deel van Christus se verdrukking aan, tot voordeel van sý liggaam, die kerk.

Skrywer:  Prof Francois Malan

9 ‘Elkeen wat nie bly by die leer van Christus nie, maar ‘vooruitgaan,’ het God nié;…’ Die eienaardige figuurlike gebruik van die woord ‘vooruitgaan’ word waarskynlik deur die dwaalleraars gebruik, met hulle sogenaamde meerdere kennis en progressiewe insig, dat hulle nie langer by die naïewe geloof in Christus as God en mens kan bly nie; hulle beweer blykbaar dat hulle by die naiewe geloof verby ontwikkel het.

Maar die oudste sê dat elkeen wat nie by die ware leer van/oor Christus bly nie, ‘het God nié’ – Christus bly nie in hom nie, en hy verloor ook die Vader. 1 Jn 2:23 sê: ‘elkeen wat die Seun verloën, het ook nie die Vader nie’ – het nie ‘n persoonlike en intieme verhouding met die Vader nie (In Jn 15:23 sê Jesus: wie My haat, haat ook my Vader). ‘Die leer van Christus’ – in Jn 7:16-17 het Jesus gesê: Wat Ek die mense leer, kom nie van Myself af nie, maar van Hom wat My gestuur het. Hierdie leer het die apostels verder gedra – ‘die leer oor Christus’ – wat self die boodskap van God is (Die Griekse voorsetsel kan van of oor aandui) . Vooruitgang wat nie bly by die leer wat Jesus van sy Vader af gebring het nie, gaan by God self verby, en laat die ware God agter.

‘…wie in dié leer bly, hý het die Vader en die Seun.’ Terwyl die dwaalleraar die Seun en die Vader verloor het, bly die ware gelowige by die leer van/oor Jesus as Seun van God wat vir ons mens geword het, en daarom het hy gemeenskap met die Vader en die Seun deur die Gees van God, wat in ons kom woning maak om altyd by ons te bly om ons te lei, te versterk, en te bewaar ( 1 Jn 3:23-24). In Jn 14:21 het Jesus gesê: wie My liefhet, hóm sal die Vader liefhê, en Ek sal hom ook liefhê en My aan hom openbaar; 1Jn 1:3 sê: ons gemeenskap is met die Vader en met sy Seun, Jesus Christus.

10 ‘As iemand na julle (meervoud: as gemeente, die ‘dame en haar kinders’) kom, en nie hierdie leer oordra nie, moet julle hom nie in ‘n huis (waarin julle vergader) ontvang nie, en hom nie groet nie’ – nie ‘n welkomsgroet soos in v3 of ‘n afskeidsgroet nie – wat gewoonlik vreugde en voorpoed of die seën van die Here toewens. Dit word ‘n te groot geleentheid vir die dwaalleraars om die gemeente te probeer oortuig om hulle verkeerde leer te aanvaar, en so die waarheid te verkrag. Dit beteken nie dat nie met liefde na die dwaalleraars uitgereik moet word nie, maar liefde is nie eg sonder die waarheid nie, en die waarheid kan nie om liefdeswil gekompromitteer word nie.

11 Die rede vir Johannes se aanwysing in vers 10 word hier gegee. ‘n Leer wat Christus ontken en mense so van die Vader beroof, is nie slegs ‘n ongelukkige fout nie, maar ‘sy bose werke’ wat mense na die verderf kan lei, waaraan jy meedoen deur die dwaalleraar met ‘n groet aan te spreek. In die Oosterse wêreld is die groet meer as ‘n blote formaliteit; dit bied aan die persoon wat jy groet heil en seën aan, en verplig jou tot gemeenskap. In die gemeente is dit ‘n uitdrukking van verbondenheid tussen mede-gelowiges, kinders van God se gesin. Deur die misleier met ‘n seën te groet het jy deel aan sy bose werke, word jy medeverantwoordelik daarvoor en bied jy aan hom’n vrybrief vir sy valse leer en optrede. Vir die oudste is dit ‘n baie ernstige noodsituasie. Dit gaan nie hier bloot om ‘n wêreldsgesindheid nie, maar om die uitsluiting van ‘n slinkse aanbieding van super-christelikheid wat die ware Christus verloor (vgl. Mt 10:12-15; 1 Kor 10:21).

12 Die slot van die brief voorsien ‘n persoonlike besoek aan die gemeente. Die baie dinge wat hy nog vir die gemeente wil sê, wil hy nie met ‘swart’ (ink) en ‘papirus’ (papier) doen nie, maar ‘mond tot mond’ met hulle deurpraat. Die toon van sy stem en die uitdrukkings van sy gesig dra saam met sy woorde sy boodskap oor en skakel misverstand verder uit.

‘sodat ons vreugde volkome sal wees.’ Sy verwagting en hoop is dat die gemeente volgens sy aanwysings sal optree, die misleiers wegwys, en aan Jesus en die regte belydenis oor Jesus vashou. As hy dan by hulle kom en dit só vind, sal hulle saam bly wees. Volkome blydskap was ook as die doel van 1 Johannes beskryf (1 Jn 1:4). Om met blydskap vervul te wees, is die gevolg van die gemeenskap tussen gelowiges wat in liefde aanmekaar verbind is in die waarheid (hier tussen die oudste en die gemeente); die gemeenskap tussen gelowiges is weer die gevolg van hulle gemeenskap met die Vader en die Seun. Omdat God in ons kom woon het, is ons deur Hom ingeskakel in sy groot gesin van gelowiges. Die bron van ons lewe in volle vreugde is volgens 1 Jn 1:3-4 en Jn 15:11 dat Jesus se blydskap in ons is (Jn 16:24).

Slot en Groete

13 Die groete van die suster-gemeente waaraan die oudste behoort, betrek sy gemeente se gesag by sy gesag agter die brief, en sluit sy persoonlike gemeenskap en liefde vir albei gemeentes daarby in. Hy is een van die kinders van die suster-gemeente. Die uitdrukking ‘uitverkore suster’ kom slegs hier in die Bybel voor. In vers 1 was sprake van ‘n uitverkore dame;’ in Jn 15:16,19 sê Jesus dat Hy sy volgelinge uitgekies het uit die wêreld (die Griekse woord ekklesia ‘uitgeroep’ word met gemeente of kerk vertaal; die woord ‘kerk’ kom van die Grieks kuriake ‘wat aan die Here behoort/die Here s’n’). Die gemeentes is deel van God se groot gesin van Christus-gelowiges wat in waarheid en liefde leef.

Skrywer:  Prof Francois Malan

7-11 Na die skrywer se vreugde oor gemeentelede wat in die waarheid van God wandel (4), wys hy op die valse geloof van die misleiers wat uitgewyk het ‘in die wêreld’ in. Terwyl die eerste deel van die brief gekonsenteeer het op waarheid en liefde, fokus die laaste deel op die behoefte aan waarheid teenoor valsheid, wat die liefde laat skipbreuk lei. Hier kom die eintlike doel van hierdie noodbriefie na vore.

7 ‘want baie misleiers het uitgegaan die wêreld in…’ teenoor sommige wat in die waarheid wandel (4), staan die ‘baie’ wat die gemeentes verlaat het en nou húlle siening van die evangelie verkondig, om die oorblywende gemeentelede te mislei, die wêreld in.

Hulle dwaling is dat hulle ‘nie erken en bely dat Jesus Christus as mens kom nie…’ In 1 Jn 4:2 is ‘n perfektum werkwoord gebruik: ‘Jesus Christus het in die vlees gekom’ – in die verlede en die gevolge daarvan duur nou voort. Hier word dit deur die teenwoordige tyd uitgedruk ‘Jesus Christus die komende in die vlees.’ Daarmee word die tydloosheid van die koms van Jesus aangedui. Die dwalendes het probleme met die persoon van Jesus, dat Hy God is wat mens geword het. So openbaar Hy God en God se liefde vir die wêreld aan élke geslag met sy liefdesoffer aan die kruis. Slegs omdat Hy God is kan Hy die sonde van die wêreld dra. Hy het ons mensheid permanent aangeneem om Hom uit liefde met die mensdom te assosieer (in Openb 1:13 sien Johannes ‘Iemand soos die Seun van die mens’ tussen die gemeentes; en ‘n Lam wat geslag is’ wat die boek ontvang van Hom wat op die troon sit, Op 5:6-7). Maar die mense wat dit nie wil aanvaar nie, word deur 2 Jn soos volg genoem:

‘…so iemand is die misleier en die antichris.’ Die oudste beskryf ‘n radikale teenstand teen Jesus in die vorm van die verspreiding van ‘n verkeerde opvatting oor Jesus. In die baie misleiers se opvattings oor Jesus sien Johannes die werk van die antichristelike misleier. ‘n Deel van die antichris se werk is juis om te mislei (1 Jn 2:22; vgl. 2:18; 4:3; 1 Tm 4:1); die priesterhoofde en die Fariseërs het ná die kruisiging aan Pilatus gesê dat Jesus ‘n bedriër/misleier is, (Mt 27:63). Paulus sê die apostels word as misleiers behandel (2 Kor 6:8). Met die leuens wat Christus se teenstanders versprei word die mense mislei.

2 Jn waarsku die gemeente drngend om nie mislei te word nie (8,9) en nie misleiers aan te moedig nie (10,11). Jesus het reeds gewaarsku dat daar vals christusse en vals profete sal kom, wat sal probeer om die uitverkorenes te mislei (Mk 13:22-23).

8 Die manuskripte het verskillende weergawes van die drie werkwoorde se persoonvorms: Julle moet toesien dat

ons nie verloor wat ons voor gewerk het nie, maar dat ons die volle loon ontvang… (9e eeuse teks deur die 1953-vertaling en die Nuwe Lewende Bybel gevolg)

julle nie verloor wat ons voor gewerk het nie, maar dat julle die volle loon ontvang..(4e eeuse teks deur die 1983-vertaling gevolg)

julle nie verloor wat julle voor gewerk het nie, maar dat julle die volle loon ontvang…(4e eeuse teks)

By die eerste weergawe sluit die oudste hom in by die hele proses: hy het saam gewerk aan hulle bekering en sal saam met hulle die volle loon van die ewige lewe ontvang (Jn 6:27). Dit is die maklikste verklaarbaar, maar is eers sedert die 9e eeu deur die meeste afskrifte oorgeneem, en daarom waarskynlik nie die oorspronklike weergawe nie).

Met die tweede weergawe moet die gemeente toesien dat hulle nie verloor waarvoor die apostels en verkondigers gewerk het om hulle tot Jesus te lei nie, sodat die gelowiges die volle loon kan ontvang. Dit is die weergawe van die kodeks Vatikanus met min navolgers, wat ‘n redelike maklik verklaarbare teks het, en die werk van die apostels stel teenoor die werk van die dwaalleraars.

Die derde weergawe verwys die opdrag aan die gemeente om toe te sien dat hulle nie verloor waarvoor hulle gewerk het nie deur aan Jesus getrou te bly in hulle geloof in Hom en sy opdrag aan hulle om mekaar lief te hê. Dit is die weergawe van die kodeks Sinaïtikus en ‘n hele aantal manuskripte, wat ‘n redelik moeiliker verklaring verg, en deur heelwat kommentare voorgestaan word, en bv. in die Engelse Revised Standard Version, en New International Version gevolg word.

Die kommissie wat die Griekse teks vir die Bybelgenootskap voorberei, het met groot onsekerheid vir die tweede weergawe gekies, ten spyte van die skraal getuienis, omdat dit die maklikste aanleiding tot die wysigings van die ander kon gee, en die delikate stelling moontlik aan die oorspronklike skrywer toegeskryf kan word, eerder as aan die afskrywers.

Die opdrag ‘let op julleself’ (julle moet toe toesien) beklemtoon die belang van jou verantwoordelikheid om te waak teen afdwaling van die geloof in Christus as God wat vir ons gesterf het, en teen liefdeloosheid. Dit volg op Jesus se waarskuwing: Pas op dat niemand julle mislei nie (Mk13:5; vgl. Mk13:9,23 let op julle self).

Skrywer:  Prof Francois Malan