If our purpose in attending church is to meet with God, then we dare not approach with carelessness. —John Sartelle

Paulus se oorredende benadering

Paul Copan en Kenneth D. Lidwak ( The Gospel in the Marketplace of Ideas) gebruik Paulus se besoek aan Atene (Handelinge 17) om gelowiges te help om in so ‘n multikulturele wêreld die evangelie te verkondig. Hulle vergelyk Atene in Paulus se tyd met ons eie wêreld en vind heelwat ooreenkomste.  Ons gaan ‘n paar blogs hieraan spandeer.

Paulus staan op die Areopagus asof hy ‘n boodskapper van vreemde gode is (17:18).  Hy moet die God wat hy verkondig verdedig. Die gesindheid van die filosowe was nie positief nie – Paulus tree hier voor ‘n vyandige gehoor op.

In hierdie toespraak is daar geen direkte aanhaling uit die Skrif nie. Tog kom sy boodskap uit die Skrif al gebruik hy aanhalings van Griekse digters en filosowe – wat baie mense in die gehoor aanvaarbaar sou vind. Tog as ons na verse 24 – 31 kyk, is elke vers gebou op die Skrif. Paulus gebruik die woorde van die Griekse filosowe om Bybelse waarhede oor te dra.

Kom ons kyk nader na Paulus se benadering.

• Paulus wys dat hy bewus is van die Ateners se vroomheid: Ek sien dat julle in alle opsigte baie godsdienstig is. Terwyl ek deur julle stad geloop en kyk het na die plekke waar julle aanbid (17:22 – 23).
• Paulus gebruik die waarnemings wat hy in die stad gedoen het as vertrekpunt om sy gehoor se misplaasde godsdiens te hanteer:hy vertel hy het ‘n altaar aan die onbekende God gesien (17:23).
• Omdat God die wêreld en alles daarop gemaak het, kan Hy nie in ‘n gebou, veral nie een wat deur mensehande gemaak is, vasgevang word nie (17:24).
• God het niks van mense nodig nie – Dit is Hy wat aan almal lewe en asem en alles gee (17:25). Ons kan niks vir Hom gee nie, want Hy het reeds alles.
•  God het al die nasies uit een mens gemaak en daarom behoort almal aan God. Hy stel die seisoene vas; Hy stel grense vir mense – hoe lank en waar hulle gaan woon. Hy werk aktief onder die mense (17:26).
• God het ‘n doel met die mens: God het hulle gemaak om Hom te soek (17:27). Hierdie is nie net ‘n intellektuele soektog nie – dit is ‘n soeke in reaksie op God se selfopenbaring. Hy is nie ver van mense wat Hom soek nie.
• Dit is toepaslik om God te soek, want deur Hom lewe ons, beweeg ons en bestaan ons (17:28).
• Omdat die mens deur God gemaak is en deur Hom lewe, is dit tog onsinnig om beelde van Hom te maak wat nie lewe of beweeg of asemhaal nie: Dit is bloot skeppinge van menslike vaardigheid en verbeelding (17:29). Dit kan tog nie verteenwoordigend van Hom wees nie.
• In die verlede het God tye van onkunde oorgesien. Nou roep Hy alle mense op om hulle te bekeer tot die een ware God. Hoekom? Op ‘n dag gaan Hy regverdig oor die wêreld oordeel (17:30a)
• God gaan oordeel deur ‘n Man wat Hy uitgekies het. God bevestig sy rol as Regter deurdat Hy Hom uit die dood laat opstaan het (17:30b).

As ons mense wil oortuig moet ons ‘n kultuur-relevante vertrekpunt kry.

“If I had never joined a church till I had found one that was perfect, I should never have joined one at all; and the moment I did join it, if I had found one, I should have spoiled it, for it would not have been a perfect church after I had become a member of it. Still, imperfect as it is, it is the dearest place on earth to us.” – C. H. Spurgeon

Die Kuns van Oorreding

Paul Copan en Kenneth D. Lidwak ( The Gospel in the Marketplace of Ideas) gebruik Paulus se besoek aan Atene (Handelinge 17) om gelowiges te help om in so ‘n multikulturele wêreld die evangelie te verkondig. Hulle vergelyk Atene in Paulus se tyd met ons eie wêreld en vind heelwat ooreenkomste.  Ons gaan ‘n paar blogs hieraan spandeer.

Ons moet aanvaar dat die Bybels-ongeletterde ongelowige nie dieselfde Christelike agtergrond as gelowiges het nie. Tog gebruik ons dikwels die een-grootte-pas-almal boodskap vir alle mense. Ons neem glad nie die omstandighede van ons hoorders in ag nie. Elke mens moet maar te gewillig wees om te luister, nie te gou praat nie en nie te gou kwaad word nie (Jakobus 1:19). Wees konteks-sensitief; gebruik die regte woorde om ander te ooruig.

Paulus was baie bewus van die konteks. So het hy beter verstaan oor hoe om die probleem te oorbrug. Kyk net na die vloei van sy argument; kyk net na die interaksie van sy perspektief en die wêreldsiening van die Grieke.

Vooraf moet ons eers kyk na die Grieks-Romeinse retoriek. [Retoriek = welsprekendheid, redenaarskuns. Grieks – retor = redenaar.] Mense het destyds dikwels na redenaars gaan luister – daar was nie baie ander vermaak nie. Hierdie redenaars het van plek tot plek gereis en hou dan toesprake. Daar was sekere reëls wat hierdie redenaars moes volg. Hier is ‘n paar van hulle:

• Begin met ‘n kompliment veral as die gehoor vyandig is of nie jou siening deel nie. Jy moet die gehoor simpatiek maak sodat hulle na jou siening sal luister.
• Hierna word die onderwerp ingelei.  Die siening wat jy graag wil hê die gehoor moet aanvaar of die optrede wat jy van hulle verlang, word gestel.
• Nou volg die ondersteunende argument(e). Nou versterk die spreker sy saak deur bewyse te gee waarom sy argumente geldig is. Baie belangrik as jy gesagsfigure kan aanhaal om jou argumente verder te ondersteun. Tradisie was belangrik en waardevol. As jy Aristoteles kon aanhaal, was jou kop deur.

Deur hierdie eenvoudige maar belangrike reëls te volg, kon Paulus ‘n beter ontvangs van sy boodskap verwag. Baie belangrik: Paulus water nie sy boodskap af om by die reëls in te pas nie. Maar deur die reëls te volg, bewys hy dat hy meer as net ‘n praatjiesmaker is.

Volgende keer kyk ons na Paulus se oorredende benadering.

“Our anxiety does not empty tomorrow of its sorrows, but only empties today of its strengths.” C. H. Spurgeon

Paul Copan en Kenneth D. Lidwak ( The Gospel in the Marketplace of Ideas) gebruik Paulus se besoek aan Atene (Handelinge 17) om gelowiges te help om in so ‘n multikulturele wêreld die evangelie te verkondig. Hulle vergelyk Atene in Paulus se tyd met ons eie wêreld en vind heelwat ooreenkomste.  Ons gaan ‘n paar blogs hieraan spandeer.

Paulus se toesprake in Handelinge verskil van mekaar. Hoekom hou hy nie elke keer dieselfde toespraak nie? Omdat sy gehoor en die  omstandighede elke keer veskil het en hy pas sy toesprake daarby aan. Jesus het natuurlik dieselfde gedoen – lees net sy gesprek met Nikodemus en met die Samaritaanse vrou. Natuurlik sal daar sekere gemeenskaplike temas wees.

Maar elke keer gaan Paulus verder as net hierdie temas. Dit is net eenvoudig so dat sommige mense meer van Jesus Christus weet as ander. Daarom, net soos ons Bybelse tekste moet uitlê, moet ons ook ‘n eksegese van ons gehoor doen as ons mense en die evangelie by mekaar wil uitbring. Vir baie ongelowiges is die Christelike boodskap vol vals idees en gedagtes. Daarom moet ons altyd die konteks, behoeftes en bekommernisse van die gehoor ernstig opneem. Onthou die gehoor is ook God se geliefde beelddraers.

Wat het Paulus van sy gehoor geweet? Hy het besef dat sy gehoor uiteenlopende sienings oor die belangrikste lewensvrae gehad het – sienings wat mekaar wedersyds uitgesluit het. Natuurlik het die Stoïsyne en die Epikureërs antwoorde op die belangrike lewensvrae gehad, maar dit het soms radikaal verskil van die antwoord in die Bybel. Daar was ook Jode in Atene – daar was immers ‘n sinagoge. Daar was ook handelaars, slawe, uitlanders en die sosiale elite … en filosowe wat hulle tyd aan niks anders bestee as om iets nuuts te sê of te hoor nie.  Van hulle sien Paulus as ‘n praatjiesmaker; ander sien hom as iemand wat ‘n boodskapper van vreemde gode is.

Ons kan dus sê dat daar ten minste drie groepe mense in Paulus se gehoor was:

• Jode. Hulle was nie die fokus van Paulus se toespraak nie. Hulle sou saamgestem het met baie wat Paulus gesê het, behalwe dit wat hy oor Jesus as die Messias en sy liggaamlike opstanding gesê het. Hulle sou saamgestem het met Paulus se afkeer aan afgode; dat God alles gemaak het en steeds instand hou; dat dit God is wat lewe aan alles gee; dat God op die dag van die Here alle mense sal oordeel; hulle glo in die opstanding van die dooies.
• Die meerderheid Ateners wat godsdienstig was. Hulle het ‘n groot verskeidenheid gode aanbid. Dit is die mense met wie Paulus elke dag op die stadsplein gepraat het. Hy sou waarskynlik met hulle oor al die afgode en tempels gepraat het en die dwaasheid om afgode te maak en dan te aanbid. Hy sou aan hulle die goeie nuus van Jesus Christus en sy opstanding verkondig het. Paulus sê vir hulle dat hy kan sien dat hulle baie godsdienstig is. Godsdiens was die kern van die Grieks-Romeinse samelewing. Sosiale byeenkomste, byvoorbeeld huwelike, is dikwels in heidense tempels voltrek. In meeste huise was daar ‘n klein altaar met beelde van verskillende gode daarop. Die vader van die huishouding het dikwels kerse op hierdie altaar aangesteek.  Daar was ook nog keiseraanbidding. Maar ten spyte van al hierdie afgode en tempels was daar nog die nodigheid vir ‘n altaar aan ‘n onbekende god – ingeval hulle iewers ‘n god uitgelaat het. Deur te sê dat hulle baie godsdienstig is, maak hy sy gehoor meer ontvanklik.
• Die filosowe. Hulle sou op hierdie mense wat soveel gode aanbid het, neergesien het. Hulle was meestal deel van die stad se elite. Deur na God se skepping en voorsiening te verwys, sê Paulus dat Hy die Here van alles is. Dan vertel hy hulle van die Man wat God uitverkies het – Jesus Christus om oor die wêreld te oordeel. Hierdie Jesus is gekruisig en het op die derde dag liggaamlik opgestaan. Dit sou die filosowe nie aanvaar nie. Hulle glo nie aan die toekomstige oordeel van God nie en ook nie in die liggaamlike opstanding nie.

Paulus sou nie aanvaar het dat elkeen in sy gehoor presies dieselfde dinge geglo het nie. Dit geld steeds: as ons God se woord vandag verkondig, mag ons nie aanvaar dat almal wat na ons luister almal dieselfde dinge glo nie. Ons moet vrae vra en uitvind wat mense glo en dink. Ons moet steeds meer en meer van ons gehoor leer. Daarna moet ons ‘n benadering ontwikkel om op ‘n toepaslike manier oor toepaslike onderwerpe met hulle tepraat.

Paulus se gehoor het verskillende wêreldsienings en godsdienste, maar hy skram nie weg om aan hulle die evangelie te verkondig nie. Om dit te kan doen, moet hy weet wat die Bybel leer en wat sy gehoor glo. Hy begin waar hulle was, maar dan beweeg hy verder. Hy beweeg hulle na ‘n ander verstaan van God.

Volgende keer kyk ons na Paulus se evangelie vir diegene wat opgevoed is.

“All the flowers of the field, and many of the beasts of the plain, and now the very orbs of heaven, are turned into metaphors and symbols by which the glory of Jesus may be manifested to us. Where God takes such pains to teach, we ought to be at pains to learn.” C. H. Spurgeon

Vorm en funksie – retoriek

Paul Copan en Kenneth D. Lidwak ( The Gospel in the Marketplace of Ideas) gebruik Paulus se besoek aan Atene (Handelinge 17) om gelowiges te help om in so ‘n multikulturele wêreld die evangelie te verkondig. Hulle vergelyk Atene in Paulus se tyd met ons eie wêreld en vind heelwat ooreenkomste.  Ons gaan ‘n paar blogs hieraan spandeer.

In Lukas se wêreld moes die spreker die korrekte vorm en tegnieke gebruik as hy mense wou oortuig. Die verhaal en die toesprake in Handelinge se doel is om mense te beweeg om iets te doen – om goeie voorbeelde na te volg en slegte voorbeelde te vermy. Lukas wil sy gehoor onderrig en oortuig. Hierin speel die toesprake ‘n belangrike rol.

In Handelinge is daar twee toesprake wat as model kan dien oor hoe om nie-Christene te benader – mense met min of geen agtergrond van Bybelse idees nie. Dit is belangrik vir ons, want baie mense in ons kultuur het slegs ‘n vae idee van die Bybel.

Die toespraak in 14:13 – 17 is gerig aan ‘n nie-Joodse gehoor – baie entoesiasties, maar verstaan nie mooi wat aangaan nie. Paulus wys vir ons hoe jy ‘n groep wat nie ‘n Bybelse verwysingsraamwerk het nie, moet benader.

In Atene word Paulus na die Areopagus geneem. Hier moet hy sy siening verdedig – nie sommer gesels met ‘n groepie belangstellendes nie. Hier kry ons nie die relatief eenvoudige benadering van Handelinge 14 nie. Inteendeel, Paulus bou kulturele brûe deur by Griekse skrywers wie se werke gebruik kan word om sy boodskap te steun,  te leen. In beide Listra en Atene mag mense iets van Israel se Skrif geweet het (in Atene was ‘n sinagoge). Daar was beslis geen prediking van Jesus as die Messias nie. Hierdie toesprake dien as templaat oor hoe gelowiges die verkondiging van die evangelie op gehoor-spesifieke maniere kan struktureer.

Die toesprake bied ook aan Lukas die geleentheid om die gebeure te interpreteer.

Drie elemente van die toesprake

• Die toesprake gee nie alleenlik die kern van wat die sprekers gesê het nie, maar dien ook as template/modelle om na te volg as die lede van Lukas se gehoor die evangelie aan hulle bure verkondig.
• Die toesprake word op die manier wat die meeste betekenis vir die hoorders sou hê, aangebied.
• Daar is ‘n gemengde reaksie op die toesprake. Verkondigers van die evangelieboodskap moet verwag dat sekere mense die boodskap gaan verwerp. Simeon het reeds van die baba Jesus gesê: Kyk, hierdie Kindjie is bestem tot ‘n val en ‘n opstanding van baie in Israel en tot ‘n teken wat weerspreek sal word (Lukas 2:34).

Volgende keer kyk ons na Paulus se gehoor.