The pain I feel now is part of the happiness I’ll feel then. That’s the deal – C. S. Lewis

Hoe moet ek my dag begin?

Laat my elke môre u liefde ondervind, want in U stel ek my vertroue.

Wys my die pad wat ek moet loop, want my hoop is op U gevestig.

(Psalm 143:8).

Die psalmis het probleme: ‘n Vyand vervolg my … Ek het alle moed verloor, ek is verslae. Die prentjie is nie dié van iemand wat rustig wakker word en dan sy ontbyt eet nie. Dit klink meer soos oorlog met vyande wat hom vervolg. Dit klink baie soos party van ons dae, alhoewel die oorlog teen ons meestal onsigbaar is. Omstandighede maak dit vir ons moeilik; spanning begin sodra ons wakker word.

In vers 8 beskryf die psalmis die kern van die saak. Ons moet ons prioriteite regkry – eerste dinge moet eerste kom. Die beste manier om die dag te begin, is met gebed. Ek moet heel eerste van God se liefde hoor. Hy is vir my ‘n anker: Maar God bewys sy liefde vir ons juis hierin dat Christus vir ons gesterf het toe ons nog sondaars was (Romeine 5:8); Julle het My nie uitgekies nie, maar Ek het vir julle uitgekies (Johannes 15:16).

Die evangelie van God se genade maak my rustig; sy versekering – niemand sal hulle uit my hand ruk nie (Johannes 10:28) – gee my moed vir die dag.  Daarom kan ons vir die dag wat voorlê op God vertrou.

Waarvoor moet ek dan soggens bid? Eenvoudig – soos die psalmis: Wys my die pad wat ek moet loop. In die loop van die dag gaan ons dinge sê en doen en besluit. Deur hierdie gebed te bid, erken ons onmiddellik dat ons nie in beheer is nie – God moet vir my die wysheid wat ek kortkom, gee; Hy moet my lei; Hy is my God.

Want my hoop is op U gevestig. Hoekom? As gevolg van God se groot liefde vir ons wat Hy op Golgota bewys het, maar ook omdat ons besef dat ons Hom altyd nodig het. Laat ek u liefde ondervind en wys my die pad wat ek moet loop – dit is die beste manier om die dag te begin.

It is better to have loved and lost than never to have loved at all ­– Alfred Lord Tennyson

Dink nuut oor God se wil (1)

Frank Viola (Rethinking the will of God) het ‘n baie interessante siening oor die wil van God. Dit laat ‘n mens waarlik weer dink.

Broers, moenie in julle denke kinders wees nie. Wees onvolwasse in die slegte dinge, maar in julle denke volwasse (1 Korintiërs 14:20).

Baie Christene sien die wil van God as ‘n treinspoor. God het ‘n plan tot in die fynste besonderhede uitgewerk vir my lewe. Ek is op ‘n treinspoor en kan nie links of regs afwyk nie. Sou ek wel afwyk gaan ek op ‘n plek beland waar ek nie wil wees nie.

As dit so is, hoe sou ek dan God se wil ontdek? Deur die Skrif te bestudeer, my innerlike gevoelens (gewete) te volg en deur die uitwendige tekens om my te dekodeer.

Hierdie siening van God se wil is nie waar nie. Hoekom nie?

• Dit is nie wat die Bybel sê nie. Die Bybel gebruik die wil van God op vier  maniere:

1. oGod se ewige wil – sy sentrale doel. Maar nou het God die ryke verskeidenheid van sy wysheid deur die kerk bekend laat word aan elke mag en gesag in die hemelruim, soos Hy Hom van ewigheid af voorgeneem het om dit deur Christus Jesus, ons Here, tot uitvoering te bring (Efesiërs 3:10 – 11). Ons het die voorreg om die geheim van die skepping en die wilte ken en daarvolgens te leef.
2. oGod se soewereine wil. Ook genoem God se toelatende wil. Dit is verborge vir die mens, behalwe as God dit aan ons openbaar. As iets gebeur is dit sy wil, want Hy het dit gesien en dit toegelaat.
3. oGod se morele wil. Dit is sy begeerte vir die optrede van mense. Hierdie wil is aan ons geopenbaar en dit geld vir alle mense op dieselfde manier. Sy toelaatbare wil laat byvoorbeeld toemense sy toenadering verwerp.
4. oGod se wil om sy gawes en roeping te versprei. Hy is die Hoof van sy kerk en hy bepaal die plek van elke lid van sy kerk. Dit verskil van persoon tot persoon.

God se wil verwys nooit na ‘n spesifieke, individuele plan wat van persoon tot persoon verskil nie.

• Hierdie siening is onleefbaar. Ons maak tallose besluite elke dag – ek gaan nou opstaan, ek gaan dit aantrek … Niemand van ons vra vir die Here wat sy wil ten opsigte van hierdie besluite is nie en wag dan tot Hy sy wil aan ons openbaar nie.
• Hierdie siening moedig onvolwassenheid aan. Ons kan nie soos Gideon vra dat dat God net op ‘n stukkie vlieswol dit laat dou nie (Rigters 6). Ons kan ook nie meer die lot gebruik nie, want na die uitstorting van die Heilige Gees lees ons nie meer dat die lot gebruik word nie. Nou speel ons maar Russiese roulette – laat die Bybel oopval en sit jou vinger op ‘n vers. Dit sou dan God se wil wees. Dit is ‘n onvolwasse siening van God se wil.
• Hierdie siening lei tot skuldgevoelens, vrees, twyfel en verwarring. As ons voel ons het ‘n besluit nie volgens God se wil geneem nie, voel ons skuldig – ons is dan nou kwansuis nie “geestelik” genoeg om God se leiding op elke besluit te kry nie. As ons later sou uitvind dat ‘n teken of innerlike indruk nie van God gekom het nie, oorweldig vrees ons.
• Hierdie siening nie ooreenkomstig God se verhouding met sy mense nie. God se verhouding met sy mense kan in drie beelde beskryf word:
• Skaapwagter – lei Hy ons in ‘n gevaarlike gebied, bly Hy elke oomblik by ons en lei ons uit gevaar. Lei Hy ons na groen weivelde, gee Hy aan ons vryheid van keuse – Hy sê nie vir ons watter graspol ons moet eet nie.

1. oKoning – Hy gee aan sy mense geestelike beginsels vir hulle lewens, maar binne hierdie beginsels is daar baie ruimte vir beweging.
2. oVader – ‘n vader gee baie opdragte aan kinders as hulle nog klein is, maar hy verwag hulle moet volwasse word. Hoekom? Om besluite in ooreenstemming met sy wil te kan neem.

Ek wil jou onderrig en jou die pad leer wat jy moet volg. Ek wil jou raad gee en my oog oor jou hou. Moenie onverstandig wees nie, soos ‘n perd of ‘n muil wat met ‘n stang in die bek beteuel moet word as jy hom wil lei (Psalm 32:8 – 9). ‘n Perd het geen onderskeidingsvermoë of oordeel nie. Daarom moet hulle met ‘n stang en teuel gelei word waarheen hulle moet gaan. Ons volg so graag leiers wat van ons ‘n perd maak – links … regs … vorentoe … Ons wil hê dat God ons met ‘n stang en teuels lei. Maar dit is nie wat God van sy kinders verwag nie. God het immers vir ons verstand gegee.

Broers, moenie in julle denke kinders wees nie. Wees onvolwasse in die slegte dinge, maar in julle denke volwasse (1 Korintiërs 14:20)

God se wil vir ons is nie soos ‘n treinspoor nie – eerder soos ‘n parkeergebied. Daarna gaan ons volgende keer kyk.

You never really understand a person until you consider things from his point of view. -Harper Lee, skrywer

Dink nuut oor God se wil (3)

Frank Viola (Rethinking the will of God) het ‘n baie interessante siening oor die wil van God. Dit laat ‘n mens waarlik weer dink.

Ons het gesien dat God se wil ‘n parkeergebied met grense is. In die parkeergebied is daar baie wettige en aanvaarbare parkeerplekke. Die keuse is joune solank jy binne die grense van die parkeergebied bly. Kan ek tog iets doen om ‘n beter parkeerplek te kry?

Ken Hom in alles wat jy doen en Hy sal jou die regte pad laat loop (Spreuke 3:6). Jakobus sê: As een van julle wysheid kortkom, moet hy dit van God bid, en Hy sal dit aan hom gee … Maar ‘n mens moet gelowig bid en nie twyfel nie (1:5 – 8). In nie-morele sake kan God sekerlik lei, maar meestal laat Hy die besluite aan ons oor.

Ons deel natuurlik hierdie parkeergebied met ander Christene. Wat gebeur nou as ons nie oor die grense van die gebied saamstem nie? Dikwels is die probleem in hierdie gevalle dat Christene hulle eie reëls ontwikkel het – net die orrel in die kerk, daar moet ‘n preekstoel wees, ens. Dit is egter so dat ons gewete dikwels deur ‘n gebrek aan kennis beperk word. Daarom het volwasse Christene tipies meer vryheid. Ons sien dit duidelik in die gemeente in Korinte waar daar ‘n vraag was oor die eet van vleis wat aan ‘n afgod geoffer is (1 Korintiërs 8). Daar is dit duidelik dat daar drie soorte Christene is:

• Swak gewete. Hulle glo dat sekere nie-morele praktyke sonde is. Hoekom? Hulle is verkeerd onderrig en het ‘n ooraktiewe gewete ontwikkel.
• Sterk gewete. Hulle weet dat sekere sake geen morele betekenis het nie. Hulle het die vryheid om sekere dinge te doen, sonder om daaroor skuldig te voel. Hulle het die vermoë om tussen morele en nie-morele dinge te onderskei.
• Die wettisiste. Hulle dring daarop aan om druk op ander uit te oefen om hulle standaarde te aanvaar. Hulle kan nie tussen die eise van God en hulle persoonlike toepassing onderskei nie.

Dit is duidelik dat elke persoon ‘n persoonlike oortuiging oor ‘n saak moet hê. Vir die een is een dag belangriker as die ander dae; vir ‘n ander is alle dae ewe belangrik. Elkeen moet net in sy eie gemoed oortuig wees van sy opvatting (Romeine 14:5). Ook moet ons medegelowiges aanvaar al verskil hulle opvattings van myne. As God iemand as deel van sy familie aanvaar, kan ons hom nie verwerp nie. Ons moenie medegelowiges oordeel nie. Daar is ‘n ou Indiaanse spreekwoord: Do not judge another man until you’ve walked two miles in his moccasins.

Was Jesus deel van die drie-eenheid toe hy mens was op aarde? – Kobus Kok

Jan Smith vra:

Was Jesus deel van die drie-eenheid toe hy mens was op aarde? Hoe presies is Jesus God?

Antwoord:

Prof. Kobus Kok antwoord:

Die Christelike geloof aanbid die Vader, Seun en Heilige Gees as drie-enige God. Hierdie drie entiteite is ‘n persoon in eie reg, maar is ook onlosmaaklik aan mekaar verbind. Sommige mense dink dat Jesus tydens sy aardse bestaan net uit “twee” in plaas van “drie” bestaan het, omdat hy eers na sy opstanding uit die dood deur God verhef is tot die goddelike posisie van die “Seun”. Hoe moet mens die goddelikheid van Jesus verstaan? Kan mens van die “afwesigheid” van Jesus in die drie-eenheid praat ten tye van sy aardse lewe? ‘n Ander belangrike vraag is hoe mens die Heilige Gees moet verstaan, want dit is dan eers uitgestort nadat Jesus se aardse bediening basies klaar was. Dit is sommige van die vrae waarmee een van ons lesers worstel.

Die drie-eenheidsleer het oor ‘n baie lang tyd ontwikkel en is eers etlike eeue na die historiese gebeure werklik eers “uitgewerk”. Die sin waartoe gekom word, word ook retrospektief terugwerkend in die geskiedenis “ingelees” deur verbande te trek tussen verskillende konsepte wat implisiet in die Bybelse tekste en die verstaan daarvan in die vroeë kerk reeds teenwoordig was.

Verder is daar in die Bybelse materiaal ook verskillende hoeke waaruit die verskillende skrywers die saak benader. Die leer oor die drie-eenheid is dus ‘n geabstraheerde vorm van singewing wat ‘n sintese verteenwoordig van die diverse stemme binne die Nuwe Testament.

Paulus het so effense anderse manier as Johannes om dieselfde saak te beskryf. In die bekende Kolossense 1:15-20 (vgl. ook Filippense 2:5-11), wat ‘n bekende vroeë Christelike himne was, verduidelik Paulus dat Jesus die beeld van die onsienlike God is, die eersgeborene van die ganse skepping. ‘n Beeld is immers ‘n prentjie van die oorspronklike. Die beeld verteenwoordig die oorspronklike. Net so verteenwoordig Jesus die beeld van God, maar is hy ook God. By Paulus vind ons egter ook soos by Johannes die gedagte van hiërargie – naamlik dat Jesus deur God verhoog is en deur God self ‘n ereplek toegeken is (vgl. Fil 2:5-11).

Dit is en bly ‘n moeilike vraag hoe mens die presiese aard van Jesus se goddelikheid moet verstaan. Ons is immers soos twee-dimensionele wesens wat ‘n drie-dimensionele begrip wil verstaan. In ‘n sekere mate is ons blote vrae verkeerd, omdat dit vanuit ‘n twee-dimensionele perspektief gevra word.

Die belangrike vraag is egter nie hoe presies Jesus God is nie, maar die punt dat hy God is.

Tog was die vraag rondom die hoe presies Jesus God is, vir die vroeë kerk baie belangrik. Die verskillende sentra (Alexandrië in Egipte en Antiogië in Sirië) van die vroeë kerk het ook nie heeltemal saamgestem oor die saak nie. Die Nuwe Testament op sigself vertoon ‘n verskeidenheid van stemme. Vir die eerste Christene, wat vanuit ‘n Joodse wêreldbeeld prioriteit verleen het aan die monoteïsme (dat daar net een God is), beeld Jesus uit op ‘n wyse dat die monoteïsme nie in gedrang kom nie. So word Jesus die beeld van God genoem of die Seun van God, en by sommiges soos Paulus word Jesus verklaar as God, maar dan via die aksie van God. Een so ‘n voorbeeld is Filippense 2:5-11. In Filippense 2:9-11 staan daar: “Daarom het God hom verhoog en hom die naam gegee wat bo alle name is… sodat elke knie sal buig en elke bely dat Jesus Here (kurios in Grieks) is – tot eer van God die Vader. Ons sien dus hier iets baie belangrik raak – naamlik dat God die handelende subjek is wat die aksie van die werkwoorde verrig. God is die een wat Jesus verhef tot op so ‘n vlak dat mense kan bely Hy is Here. Hierdie belydenis, volgens Fil 2:11, geskied tot die eer van God.

In die vroeë kerk het daar vinnig verskillende Christelike groepe regoor die wêreld ontstaan. Sommige groepe wat meer Joods georiënteerd was en bekend gestaan het as die Ebioniete, het die goddelikheid van Jesus nie aanvaar nie. Hulle het eerder klem gelê op Jesus se mensheid. Aan die ander kant was daar die Docetisme. Die word Docetisme is afgelei van die Griekse word dokêo ­, wat “dit lyk so/wil so voorkom” beteken. Hulle het weer geglo het dat Jesus God was en dat hy nie volkome mens was nie – dit het net gelyk of hy mens was.

Van die beginjare van die patristiese tydperk (vanaf die tweede eeu) was daar dus alreeds intense debatte oor die presiese aard van Jesus se goddelikheid. Hierdie debatte het hulself uitgespeel in die twee prominente sentra in die vroeë kerk, naamlik in die Alexandrynse skool in Alexandrië en in die Antiogeense skool in Antiogië. Die Alexandrynse skool het die klem laat val op die goddelikheid van Jesus en tekste soos Johannes 1:14 het ‘n belangrike rol in hulle denke oor die inkarnasie (menswording van Jesus) gespeel. Die Antiogeense skool het weer die klem laat val op die menslikheid van Jesus en veral ook op Jesus se lewe as morele voorbeeld vir gelowiges.

Justinus die Martelaar (100-165 n.C.) was een van die bekendste vroeë kerklike apologete. Apologete het die Christelike geloof verdedig teen die aanvalle vanaf die kant van die heidene. Justinus, wat diep kennis van die Griekse filosofie het, ontwikkel die leer van die logos spermatikos (die saad [sperma] draende woord [logos]). Hy neem dus bekende terme en konsepte uit die heidense filosofie oor om die aard van die Christendom mee te beskryf – dit is ʼn tendens wat in die Oosterse kerk sterk was. Die gedagte van die logos (woord) kom van Stoïsisme en Middel Platonisme. Hulle het geglo dat die logos die primêre bron van alle menslike kennis is. Justinus het geglo dat die Logos bekend is en toeganklik is vir beide Christene en heidene maar dat die Christene, op grond van die feit dat Jesus self die Logos is (vgl. Joh 1:1-18), spesiale en volle toegang het tot die waarheid. Volgens Justinus kan mens wel iets van die waarheid raaksien by heidense filosowe soos Heraclitus en Socrates, maar hulle het maar net stukkies van die waarheid beet. Net so belangrik was die gedagte van die logos spermatikos, wat uit Middel Platonisme kom. Volgens hierdie leer het die Goddelike Logos saad gesaai regoor die wêreld en regoor die geskiedenis. In ander gelowe kry mens stukkies van die waarheid, maar in die Christendom kry mens die vervulling daarvan. Die Christendom bou dus voort op dit wat alreeds aanwesig was in ander gelowe (soos Judaïsme), maar die ware volheid daarvan kom eers tot vervulling in die Christendom. In sy tweede apologie skryf Justinus:

Volgens Justinus het ons nou volle toegang tot die Logos – die bron van wysheid, omdat Jesus die Logos was. In die jare wat volg sou die vraag steeds wees hoe is Jesus deel van die Godheid?

Een van die mees intense debatte in die vroeë kerk staan bekend as die Ariaanse kontroversie (Arian controversy). Arius (250-336 n.C.) het geargumenteer dat Jesus nie gelyk in status aan God kan wees nie. Arius het gemeen dat Jesus self deur God geskep is, soos mens byvoorbeeld in Kolossense 1:15-20 lees, alhoewel hy die eersgeborene van die skepping was. Hierteenoor het ander kerkvaders soos Athanasius hewig in reaksie gekom en geargumenteer dat indien mens nie Jesus se goddelike natuur na waarde skat nie, die soteriologie (redding van die mens) skade lei. Volgens Athanasius was Arius se Christologie (leer oor Christus) eintlik soteriologies gesproke bankrot. ʼn Ariaanse Jesus kan nie die gevalle mensdom red nie. Uiteindelik het die vroeë kerk die leer van Arius verketter.

Enkele jare daarna het die Appollinarian debat ontstaan. Dit het saamgehang met die leer van Apollinarius van Laodisea (310-390 n.C.). Laasgenoemde het ook hewig in opstand gekom teen die leer van Arius en geargumenteer dat Jesus nie beskou kan word as dat hy ten volle mens was nie. In sy argumente het hy gebruik gemaak van die reeds bestaande argumente en terme in die Griekse filosofie. Hy het gepostuleer dat die menslike gees van Jesus vervang was met die goddelike logos (woord). Gevolglik kan daar nie gesê word dat Jesus waarlik ʼn mens soos ons was nie. In latere jare het ander kerkleiers weer gevoel dat die leer van Appollinarius onvoldoende was en te veel teoretiese probleme tot gevolg gehad het. Een so ʼn persoon wat van Appollinarius verskil het, was die bekende Gregory van Nazianzus wat geoordeel het dat hierdie leer daarop neerkom dat Jesus nie ten volle die menslike natuur kon verlos as hy self nie heeltemal mens was nie.

Daar is dus geen eenvoudige antwoord op die vraag nie. Die presiese aard, die hoe van Jesus se goddelikheid is ʼn misterie. Daarom is die belydenis dat Jesus God is, ʼn geloofsverklaring wat fokus op die feit dat Jesus God is.

Bronverwysing:

Indien u meer oor hierdie belangrike kwessie wil leer kan u die volgende bron raadpleeg:

McGrath, A., 2000, Christian Theology: An introduction, Blackwell Publishers, Oxford, pp. 319-357.

Skrywer: Prof Kobus Kok