Levitikus: Moet ons die boek nog lees? (5)
. —Rowland Hill
Levitikus: Moet ons die boek nog lees? (5)
In die vorige blog het ons na die inhoud van die Ou Testamentiese wette gekyk. Die vraag nou is: Hoekom onderhou ons nie al die wette nie?
Levitikus: Moet ons die boek nog lees? (4)
. —Rowland Hill
Levitikus: Moet ons die boek nog lees? (4)
In die vorige blog het ons na die inhoud van die Ou Testamentiese wette gekyk. Die vraag nou is: Hoekom onderhou ons nie al die wette nie?
Natuurlik onderhou ons nie al die Ou Testamentiese wette nie – soos om klere wat van gemengde vesels gemaak is, te vermy; om mense wat hulle mans verneuk, te stenig; om te weier om seekosse sonder vinne en skubbe te eet. Baie van hierdie wette kan ons nie onderhou nie, want dit sou van die wette van ons tyd verbreek. Ons kan byvoorbeeld nie die wette oor die hantering van slawe nakom nie, want om ‘n slaaf te besit, is nou onwettig. Die geskiedenis het aanbeweeg … en God het geweet dit sou.
Ons mag egter nooit sê: ‘Ek steur my nie aan daardie dinge nie – dit is net Ou Testamentiese reëls.” Daar is redes waarom ons nie hoef – nie behoort – sekere Ou Testamentiese reëls na te kom nie. Oor twee tipes wette gee die Nuwe Testament vir ons daardie redes:
·Die offerwette. Die Nuwe Testament maak dit duidelik dat die godsdienssisteem van tempel, altaar, diereoffers, priesters en die Dag van Versoening deur Jesus Christus se kruis en opstanding vervul is. Hy vervul eens en vir altyd dit waarna die ou sisteem verwys het. Die Hebreërboek beklemtoon dat ons nie na daardie sisteem moet terugkeer nie, want ons het reeds alles wat daardie sisteem verteenwoordig het deur Christus se offerdood en verhewe lewe in die teenwoordigheid van die Vader.
·Die voedselwette. Die onderskeid tussen rein en onrein diere en kos was simbolies van die onderskeid tussen Israel as God se heilige volk en die heidennasies. In die Nuwe Testament word daardie skeiding in Christus afgeskaf. Deur die kruis maak God nou hierdie twee kulture een. Dit ontdek Petrus op pad na Kornelius deur sy visioen in Handelinge 10. Wat God rein verklaar het, mag ons nie onrein verklaar nie. Gelowiges is vry van die voedselwette.
Die feit dat ons nie meer hierdie wette onderhou nie, beteken nie dat hulle ons nie iets kan leer nie. Ons word gevra om ons liggame as lewende offers in diens van God te gee. Ons word gevra om lof aan Hom te offer. Ons word gevra om rein te lewe in ‘n korrupte wêreld. Die Nuwe Testament beklemtoon steeds die morele en geestelike andersheid van gelowiges.
Ons kry beginsels in Israel se wette wat selfs vandag van toepassing is. Toe Paulus vir die Korintiërs skryf, neem hy ‘n Ou Testamentiese wet – Jy mag nie ‘n bees waarmee jy gaan dors, se bek toebind nie (Deuteronomium 25:4) – en pas dit toe op Christenwerkers in Korinte (1 Korintiërs 9:8 – 10). Hy sien ‘n beginsel in die wet – oorspronklik bedoel vir diere – en pas dit toe op werkers. Die beginsel: Werk moet beloon word. Later gebruik hy ‘n ander opdrag oor hoe manna bymekaar gemaak moet word (ons dink van geen toepassing op Korintiërs nie) en pas dit toe: Moet julle wat nou oorvloed het, dié help wat gebrek ly (2 Korintiërs 8:13 – 15). Hierdie is voorbeelde van kreatiewe toepassing van Bybelse wette op ‘n nie-letterlike maar toepaslike wyse.
So ons moet kyk of ons nie sekere beginsels uit hierdie ou wette kan kry nie. Hoe kry ons hierdie beginsels? Daarna kyk ons volgende keer.
Levitikus: Moet ons die boek nog lees? (3)
. —Thomas Brooks
Levitikus: Moet ons die boek nog lees? (3)
In die vorige blog het ons gekyk na hoekom die Ou Testamentiese wette daar is. Ons gaan nou verder met ‘n volgende vraag: Die Ou Testamentiese wet: Wat kry ons daarin?
Elke samelewing volg verskillende tipes wette – grondwetlik, krimineel, siviel, ens. Dit geld ook vir Israel in die Ou Testament. Daar is ‘n ou tradisie wat die Ou Testamentiese wette in drie kategorieë verdeel: moreel, siviel en seremonieel. Nou sê mense dat hulle net die morele wet hoef te gehoorsaam – die ander kan hulle maar ignoreer.
Maar Paulus sê: Die hele Skrif is deur God geïnspireer (2 Timoteus 3:16). Pas dit in?
Die antieke Israeliete het ten minste die volgende soort wette gehad:
- Kriminele wette. Hierdie is oortredings teen die basis van die samelewing self – en dus ook teen God en die verbond. Vir meeste van hulle word die doodstraf voorgeskryf. Dit wys net Israel was ernstig oor enige gedrag wat die volk se verhouding met God bedreig het. Hierdie oortredings word direk of indirek aan die tien gebooie verbind.
- Siviele wette. Dit sluit in dispute tussen burgers oor land, besittings, skade, diere, ens.
- Familiewette. Ouers, eerder as die howe, het hierdie sake hanteer. Dit gaan oor erflating, huwelike en egskeiding. Slegs as iets buite die vermoë van die ouers om dit te hanteer, gegaan het, het die oudstes dit hanteer.
- Godsdienstige en kultiese wette. Al die regulasies oor offers, die priesteramp, die feeste, reinheid en onreinheid, ens val in hierdie kategorie.
- Deerniswette. Hulle is nie werklik wette nie, maar ons kry baie hiervan in die tora – hoe om armes en behoeftiges, die haweloses, diegene sonder familie en eiendom, skuldenaars, etniese minderhede en vreemdelinge te hanteer.
Enersyds was al hierdie wette bedoel vir Israel se samelewing en nie direk vir ons nie – hulle is kultuurspesifiek en beperk. Maar aan die ander kant sê Paulus dat al die wette vir ons onderrig geskryf is en daarom nuttig vir ons is. Daarom moet ons nie vra: “Watter wette moet ek gehoorsaam en watter wette kan ek maar ignoreer?” nie. Die vraag wat ons eintlik moet vra, is: “Wat kan ek uit al hierdie wette leer van hoe God wil hê dat ek moet leef en hoe Hy wil hê sy mense en die samelewing moet leef?” Nie: “Watter reëls moet ek nakom?”nie, maar eerder: “Watter soort verhouding moet ek met God ontwikkel en moet ek uitleef onder ander mense?”
Dit gee onmiddellik aanleiding tot ons volgende vraag: Maar hoekom onderhou ons nie al die wette nie?
Psalm 119:51
You can’t do anything about the length of your life, but you can do something about its width and depth. -H.L. Mencken, (1880-1956)
Psalm 119:51
Ek moes die felle spot van hovaardige mense verduur, maar van u wet het ek nie afgewyk nie (NAV)
Vermeteldes het baie met my gespot; van u wet het ek nie afgewyk nie (OAV)
Selfs al spot slegte mense met my, hou ek nie op om te doen wat U sê nie (Die Boodskap)
Die primêre kampvegter vir die afskaffing van slawerny in Engeland was William Wilberforce. Hy het terloops die hele Psalm 119, die langste hoofstuk in die Bybel, gememoriseer. Die psalmis moes die spot van hovaardige, slegte, vermetelde mense verdra. Hoekom: Die psalmis sê nie vir ons nie. Dit lyk egter of dit verband hou met sy liefde vir God se wet. Ten spyte van die spot weier die psalmis om van God se wette af te wyk.
Daar is baie redes waarom mense gespot word as hulle aan God se wet vashou. Wilberforce is gespot, want hy het die status quo bedreig deur die afskaffing van die slawehandel te bepleit. Omdat alle mense na God se beeld gemaak is, het hy geglo dat alle mense respek in ‘n gelyke mate werd is. Sy liefde vir Psalm 119 het hom waarskynlik bemoedig om vas te staan ten spyte van sterk teenstand – veral as hy besef dat die psalmis ook teenstand en spot ondervind het.
Die slawehandel is nog nie verby nie – dit is net in nuwe vorms teenwoordig. Daar is baie sulke oortredings wat die waardigheid van mense ondermyn. Staan ons vas in sy wet? Hou ons nie op om te doen wat Hy sê nie?